Dakotalar - Turkipedia

Dakotalar
(Dakȟóta)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Siyu kabile dağılım haritası


Diller
Dakotaca, İngilizce
Din
Hristiyanlık, geleneksel kabile dini

Dakotalar ya da Dakota Siyuları (Dakotaca Dakȟóta ; İngilizce Dakota, Dakhota, Dakota Sioux), ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde, daha az olarak kuzey Nebraska, güney Minnesota eyaletlerinde ve Kanada'da yaşayan ve dilleri Batı Siyu dillerinin Dakota dilleri bölümüne giren Siyu Kızılderili halkı. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler.

Anadillerini konuşabilen Dakotaların ABD'deki sayısı 1990 sayımına göre 15.400, Kanada'daki sayısı 2001 rakamlarına göre Lakotalar ile birlikte 3.880 kişidir.^[1]

Kabileleri

Her biri ikişer alt gruptan oluşan iki ana gruba ayrılırlar:

Batı Dakotaları (Yankton-Yanktonai, Dakȟóta)
- Yankton (Iháŋktȟuŋwaŋ)
- Yanktonai (Iháŋktȟuŋwaŋna)
Doğu Dakotaları (Santee-Sisseton, Dakhóta)
- Santi Dakotaları (Isáŋyáthi)
  - Mdewákhathuŋwaŋ/Bdewákhatuŋwaŋ
  - Waȟpékhute
- Sisseton-Wahpeton Dakotaları
  - Sisseton (Sisíthuŋwaŋ)
  - Wahpeton (Waȟpéthuŋwaŋ)

Günümüzdeki rezervasyonları

Rezervasyon	Topluluk	Kabileler	Yer
Fort Peck Kızılderili Rezervasyonu	Assiniboine and Sioux Tribes	Hunkpapa, Upper Yanktonai (Pabaksa), Sisseton, Wahpeton, and the Hudesabina (Red Bottom), Wadopabina (Canoe Paddler), Wadopahnatonwan (Canoe Paddlerrs Who Live on the Prairie), Sahiyaiyeskabi (Plains Cree-Speakers), Inyantonwanbina (Stone People) and Fat Horse Band of the Assiniboine	Montana, ABD
Spirit Lake Reservation _{(Formerly Devil's Lake Reservation)}	Spirit Lake Tribe _{(Mni Wakan Oyate)}	Wahpeton, Sisseton, Upper Yanktonai	Kuzey Dakota, ABD
Standing Rock Kızılderili Rezervasyonu	Standing Rock Sioux Tribe	Upper Yanktonai, Hunkpapa	North Dakota, Güney Dakota, ABD
Lake Traverse Kızılderili Rezervasyonu	Sisseton Wahpeton Oyate	Sisseton, Wahpeton	Güney Dakota, ABD
Flandreau Kızılderili Rezervasyonu	Flandreau Santee Sioux Tribe	Mdewakanton, Wahpekute, Wahpeton	Güney Dakota, ABD
Crow Creek Kızılderili Rezervasyonu	Crow Creek Sioux Tribe	Lower Yanktonai	Güney Dakota, ABD
Yankton Sioux Kızılderili Rezervasyonu	Yankton Sioux Tribe	Yankton	Güney Dakota, ABD
Upper Sioux Kızılderili Rezervasyonu	Upper Sioux Community _{(Pejuhutazizi Oyate)}	Mdewakanton, Sisseton, Wahpeton	Minnesota, ABD
Lower Sioux Kızılderili Rezervasyonu	Lower Sioux Indian Community	Mdewakanton, Wahpekute	Minnesota, ABD
Shakopee-Mdewakanton Kızılderili Rezervasyonu _{(Formerly Prior Lake Kızılderili Rezervasyonu)}	Shakopee Mdewakanton Sioux Community	Mdewakanton, Wahpekute	Minnesota, ABD
Prairie Island Indian Community	Prairie Island Indian Community	Mdewakanton, Wahpekute	Minnesota, ABD
Santee Kızılderili Rezervasyonu	Santee Sioux Nation	Mdewakanton, Wahpekute	Nebraska, ABD
Sioux Valley Dakota Nation Reserve, Fishing Station 62A Reserve*	Sioux Valley First Nation	Sisseton, Mdewakanton, Wahpeton, Wahpekute	Manitoba, Kanada
Dakota Plains Indian Reserve 6A	Dakota Plains Wahpeton First Nation	Wahpeton, Sisseton	Manitoba, Canada
Dakota Tipi 1 Reserve	Dakota Tipi First Nation	Wahpeton	Manitoba, Canada
Birdtail Creek 57 Reserve, Birdtail Hay Lands 57A Reserve, Fishing Station 62A Reserve*	Birdtail Sioux First Nation	Mdewakanton, Wahpekute, Yanktonai	Manitoba, Canada
Canupawakpa Dakota First Nation Reserve, Oak Lake 59A Reserve, Fishing Station 62A Reserve*	Canupawakpa Dakota Nation	Wahpekute, Wahpeton, Yanktonai	Manitoba, Canada
Standing Buffalo 78 Reserve	Standing Buffalo Dakota First Nation	Sisseton, Wahpeton	Saskatchewan, Canada
Whitecap Reserve	Whitecap Dakota First Nation	Wahpeton, Sisseton	Saskatchewan, Canada
	Dakota Plains Wahpeton First Nation	Wahpeton	Saskatchewan, Canada

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.

İlgili Araştırma Makaleleri

Saskatchewan, Kanada'nın Batı Kanada bölgesindeki bir eyâletidir. Kuzey Amerika'nın merkezinde yer alır. Komşu eyaletleri Manitoba ve Alberta'dır. Güneyinde ABD'nin Montana ve Kuzey Dakota eyâletleri, kuzeyinde ise Kanada eyâletlerinden Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut yer alır.

Siyular ya da Siular, Kuzey Amerika'da önceleri Superior Gölü çevresinde yaşayan, Kızılderili kabilesi. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Avrupalı sömürgecilerle yaptıkları savaşlar sonucunda yenildiler ve Minnesota ile Dakota'ya sürüldüler. 19. yüzyıl ortalarında toplama kamplarına yerleştirildiler. 1876 yılında ayaklanarak bağımsızlık ve özgürlük savaşını yeniden başlattılar. Liderleri Oturan Boğa öldürüldü. 1890 yılında da ABD güçlerinin düzenlediği büyük bir katliamla direnişleri kırıldı.

Dakota şu anlamlara gelebilir:

Lakotalar ya da Lakota Siyuları veya Tetonlar, Titanlar, Batı Dakotaları, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan ve dilleri Batı Siyu dillerinin Dakota dilleri bölümüne giren Siyu Kızılderili halkı. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler.

Güney Dakota, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortabatı eyaletlerinden birisidir. Yüzölçümü 199.731 km², nüfusu 814.180'dir. Eyaletin batısında Black Hills doğusunda ise Badlands Ulusal Parkı yer alır. En büyük şehri Sioux Falls, başkenti ise Pierre'dir. Güney Dakota çok sayıda Kızılderili rezervasyonuna, özellikle de Lakotalara ev sahipliği yapar. Eyalet Alaska, Oklahoma, New Mexico'dan sonra en çok Kızılderili nüfusu barındıran dördüncü eyalettir.

UTC−06:00, UTC'den 6 saat geri zaman dilimi.

Akicita Cikadan (?-?), Batı Dakotalarının Aşağı Yanktonai boyundan Siyu baş reisi.

Siyuca, Siuca ya da Siyu/Siu dili, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde, daha az olarak kuzey Nebraska, güney Minnesota ve kuzeydoğu Montana eyaletlerinde ve Kanada'da Siyular tarafından konuşulan Siyu dilleri ailesinin Batı Siyu dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Konuşanı 33.000 kişidir. ABD ve Kanada'da konuşanı en fazla olan Amerika yerli dilleri içinde Navahoca, Krice, Doğu Kanada İnuitçesi ve Ojibwe dillerinden sonra beşinci sıradadır.

Batı Siyu dilleri, Kuzey Amerika'da ABD ile Kanada'da konuşulan, Doğu Siyu dilleri de denilen Katavba dilleri ile birlikte Siyu dilleri ailesini oluşturan Kızılderili dilleri alt ailesidir.

Siyu dilleri ya da Siyu–Katavba dilleri, Kuzey Amerika'da ABD ile Kanada’da Büyük Düzlüklerde konuşulan Kızılderili dilleri ailesidir. Konuşanı 40.000 kişiden azdır. ABD ve Kanada'da konuşanı en fazla olan Amerika yerli dilleri içinde Na-Dene dilleri, Algonkin dilleri ve Eskimo - Aleut dillerinden sonra dördüncü sıradadır.

Dakotaca ya da Dakota Siyucası, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde, daha az olarak kuzey Nebraska, güney Minnesota eyaletlerinde ve Kanada'da Dakota Siyuları tarafından konuşulan Siyucanın bir lehçesidir. Konuşanı 15.400 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Nakotalar</span>

Nakotalar ya da Hoheler, esas vatanları Amerika Birleşik Devletlerinde Büyük Düzlüklerin kuzeyi ile Kanada olan, günümüzde daha çok Saskatchewan'da, bir kısmı da Alberta, güneybatı Manitoba, kuzey Montana ve batı Kuzey Dakota'da yaşayan ve dilleri Batı Siyu dillerinin Dakota dilleri bölümüne giren Kızılderili halkı. Çok yakın akraba oldukları Nakodalar (Stoney) ile birlikte Siyulara oldukça yakındırlar. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Kanada'da 5.000 kişilik etnik Nakota arasında anadilini konuşabilen ancak 250 kişidir.

Sisseton-Wahpeton Dakotaları, Dakota Siyularının ayrıldığı dört alt kabileden (band) biri. Santi Dakotaları ile birlikte Doğu Dakotaları adı altında toplanırlar. Nüfusları 13.042 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Santi Dakotaları</span>

Santi Dakotaları ya da Santi Siyuları, Dakota Siyularının ayrıldığı dört alt kabileden (band) biri. Sisseton-Wahpeton Dakotaları ile birlikte Doğu Dakotaları adı altında toplanırlar. AnaBritannica'da Santiler adı Doğu Dakotaları için ortak ad olarak kullanılır.

Hunkpapa Lakotaları ya da Hunkpapalar, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde ve Kanada'da yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Karaayak Lakotaları ile birlikte Kuzey Lakotaları adı altında toplanırlar.

Sihasapa Lakotaları ya da Karaayak Lakotaları, Sihasapalar, Karaayaklar, ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Lakota Siyularının ayrıldığı yedi alt kabileden (band) biri. Hunkpapa Lakotaları ile birlikte Kuzey Lakotaları adı altında toplanırlar.

Yankton Dakotaları ya da Yanktonlar, ABD'de Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Dakota Siyularının ayrıldığı dört alt kabileden (band) biri. Yanktonai Dakotaları ile birlikte Batı Dakotaları adı altında toplanırlar. AnaBritannica'da Yanktonlar adı ayrıca Batı Dakotaları anlamında da kullanılır.

Yanktonai Dakotaları ya da Yanktoneyler, ABD'de Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde yaşayan Dakota Siyularının ayrıldığı dört alt kabileden (band) biri. Yankton Dakotaları ile birlikte Batı Dakotaları adı altında toplanırlar.

Hidatsaca ya da Hidatsa dili, ABD'de daha çok Kuzey Dakota'da, biraz da Güney Dakota ile Montana eyaletlerinde Hidatsalar tarafından konuşulan Siyu dilleri ailesinin Batı Siyu dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Konuşanı 508 kişidir. En yakın akrabası aynı grupta toplanan Apsalokecedir (Crow).

<span class="mw-page-title-main">Mandanlar</span>

Mandanlar, ABD'de Kuzey Dakota'da yaşayan ve dilleri Batı Siyu dillerinin tek başına Mandan Siyu dilleri bölümünü oluşturan Kızılderili halkı. Anadillerini konuşabilen Mandanların sayısı 1990'lardaki rakama göre 6.000'den daha azdır. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Dilce en yakın akrabaları Hidatsalar, Apsalokeler ve Siyulardır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.