İçeriğe atla

Daizong (Tang)

Daizong
Çin imparatoru
Hüküm süresi18 Mayıs MS 762-10 Haziran MS 779
Önce gelenSuzong
Sonra gelenDezong
Doğum9 Ocak MS 727
Luoyang, Tang Hanedanı
Ölüm10 Haziran MS 779
HanedanTang Hanedanı

Daizong (Çince: 唐代宗; pinyin: Táng Dàizōng; MS 711-16 Mayıs MS 716) veya asıl adıyla Li Yu (李豫), Çin'de Tang Hanedanı'nın dokuzuncu imparatorudur. Saltanatı MS 762'den MS 779 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

İmparator Daizong, Tang Hanedanı'nın en büyük çocuğu olarak başarılı olan ilk imparatoru olan Suzong'un en büyük oğluydu ve An Luşan İsyanı sırasında, başkent Çang'an'ı yeniden ele geçiren Tang ve Uygur ortak seferlerinin generali olarak görev yaptı. Doğu başkenti Luoyang'ı isyancı Yan'dan aldı ve An Luşan İsyanı nihayet 763'te kendi saltanatının başlarında bastırıldı. Ancak bundan sonra, Tang eyaleti Tian Chengsi, Li Baochen ve Liang Chongyi gibi savaş ağaları sorun çıkarmaya devam ettiler. İmparatora yalnızca nominal sadakat sözü verirken, esasen kendi krallıklarını bağımsız devletler olarak yönetti. Sonraki Tang imparatorları bu savaş ağalarını ortadan kaldıramadığı veya kontrol edemediği ve merkezi hükûmetin gücü böylece yavaş yavaş aşındığı ve azaldığı için, bu gelecek nesiller için felaket olacaktı. Savaş ağalarının gücü, Tang'ın batı bölgelerinin Tibet istilaları tarafından istila edilmesini ve sonunda, kovulmadan önce 763'te Çang'an'ı kısa bir süre için ele geçirmeyi başaran Tibet İmparatorluğu'na kaybetmesini engelleyemedi.

İmparator Daizong, kendisini tahta geçiren yozlaşmış hadım Li Fuguo'yu iktidardan uzaklaştırdığı için itibar kazandı, ancak İmparator Daizong'un saltanatının geri kalanı, şansölye Yuan Zai, hadım Cheng Yuanzhen ve Yu Chao'en gibi bireylerin egemenliğini de görecekti. Ayrıca, İmparator Daizong'un hadımların manevraları sonucunda tahta çıkan ilk Tang imparatorudur. İmparator Daizong'un kendisinin de aşırı dindar bir Budist olduğu söylenmektedir.

Kaynakça

Daizong (Tang)
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Suzong
Çin imparatoru
MS 756-762
Sonra gelen:
Dezong

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tang Hanedanı</span> 618-907 yılları arasında Çinde hüküm sürmüş bir hanedanlık

Tang Hanedanı, Sui Hanedanı'nın ardından Çin'e hüküm sürmüş hanedandır. 618'de Li Shimin, Sui Hanedanı'nı devirerek Tang Hanedanı'nı kurdu. Li Shimin daha çok Tang Hanedanı'nın kurucusu İmparator Taizong olarak bilinir. Çin imparatorlarının en ünlülerinden biridir. Tang Hanedanı döneminde Çin'in komşularının üzerinde çok büyük etkisi vardı ve birçok komşu krallıkları vergiye bağlamıştı. Bununla birlikte Göktürk Kağanlığı 659 yılında, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ise 744 yılında Tang Hanedanı'nın egemenliği altına girmiştir. Yaklaşık 300 yıl yönetimde kalan Tang Hanedanı zamanında Han Hanedanı'ndan bile daha parlak bir dönem yaşandı. Bu dönemde imparatorluk toprakları genişletildi; değişik ırk, kültür ve dinlerden halklarla ilişkiler kuruldu ve sonradan Batılı toplumları şaşkınlığa uğratacak bir yönetim sistemi kuruldu. Bazı kaynaklarda Tang Hanedanı'nın Çinleşmiş Türk-Tabgaç kökenli olduğu geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Li Shimin</span>

Li Shimin, İmparator Taizong ya da Tai Tsung, 626-649 yılları arasında Çin imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">An Luşan İsyanı</span> 755 yılında Çinin Tang hanedanlığına karşı ortaya çıkan geniş çaplı ayaklanma.

An Luşan İsyanı, Çin'de Tang Hanedanı döneminde, 16 Aralık 755'ten 17 Şubat 769'a kadar sürmüş, büyük toplumsal kargaşa ve huzursuzluk ortamına neden olan ayaklanma General An Luşan'ın Kuzey Çin'de kendi imparatorluğunu ilan etmesiyle başladı. An Luşan Yan Hanedanlığını kurarak ayaklanmayı ilan etti. Onun kendi oğlu tarafından öldürülmesiyle vekili ve yol arkadaşı Shi Sming ve oğlu mücadelesini devraldı ve devam ettirdiler. İsyan üç Tang imparatoru döneminde devam etti. Tang hanedanına sadık aileler ve onların karşısında yer alan aileler ile isyan büyüdü. An Luşan Arap, Göktürk ve Sogdluları da etkileyerek kendi saflarına çekti. İsyan sonrası büyük bir kargaşaya, dev kayıplara ve geniş bir sahada yıkıma neden oldu. Tang Hanedanı zayıfladı ve batı Çin üzerindeki hakimiyetini kaybetti. 742 yılı başlarında, Asya 13 yıl süren bir kaos dönemindeydi. Bölgedeki imparatorlar büyük ayaklanma, devrim, hanedan değişikleriyle çalkalanıyordu. Bu yılda doğu steplerinde Türk-Sogd etkisiyle 744 yılında Uygur Kağanlığı kuruldu. Bu İpek Yolunu kullanan tacirler ve gezginler aracılığıyla samimi ilişkiler arttı. Abbasiler Horasan'da başlattıkları isyan sonucunda Emeviler'e son vermiş ve Abbasi Halifeliğini kurmuşlardı. Batıda genişlemek isteyen Tang hanedanlığı müslüman Araplar ve Karluk Türkleriyle Talas Muharebesi'ne girmiş ve muharebeyi kaybetmişti. Bu arada güneyde Nanzo Krallığına karşı yapılan sefer etkisiz olmuştu. Aynı zamanlarda Tibet üzerine yapılan sefer görece daha başarılı olmuştu, bu sefer ile Tibetlilerin orta Asya toprakları ele geçirildi. 755 yılında Tibet imparatorunun suikasta uğramasıyla Tang imparatorluğu zaferini sağlamlaştırdı. Bu arada Türk bir general imparatorluk içerisinde güçlü bir pozisyona gelmişti.

<span class="mw-page-title-main">Dong Zhuo</span> Çinde Geç Han Hanedanı döneminde yaşamış bir siyasetçi ve savaş ağası

Dong Zhuo, Çin'de Geç Han Hanedanı döneminde yaşamış bir siyasetçi ve savaş ağasıydı. İmparator Ling'in ölümünden sonra MS 189'da başkent Luoyang'ın kontrolünü ele geçirdi ve hadım hâkimiyeti ile He Jin önderliğindeki bazı devlet yetkilileri arasındaki çatışmayı izledi. Dong Zhuo daha sonra İmparator Shao'yu tahtından indirdi ve yerine İmparator Xian'ı geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Gaozu (Tang)</span> Tang Hanedanı kurucusu ve ilk imparatoru

İmparator Gaozu veya asıl adıyla Li Yuan, Tang Hanedanı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 618'den 626 yılına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Xuanzong (Tang)</span> Çinin Tang Hanedanının yedinci imparatoru

İmparator Xuanzong veya asıl adıyla Li Longji (李隆基), Çin'in Tang Hanedanı'nın yedinci imparatorudur. Saltanatı MS 712 yılından 756 yılına ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">An Luşan</span>

An Luşan, An Luşan İsyanı'nı çıkaran ve önderlik eden Soğd veya Göktürk kökenli bir Tang Hanedanı generalidir.

<span class="mw-page-title-main">Yan (An-Şi)</span>

Büyük Yan olarak da bilinen Yan, 756 yılında Tang Hanedanı generali An Luşan tarafından, 755 yılında Tang İmparatoru Xuanzong'un saltanatına isyan ettikten sonra kurulmuş bir devletti. Devlet, 763 yılında, Yan imparatoru unvanını talep eden son kişi olan An Luşan'ın eski astı Shi Siming'in oğlu Shi Chaoyi'nin ölümüyle yıkıldı.

<span class="mw-page-title-main">Xian (Han)</span>

Xian, Çin'in Doğu Han Hanedanı'nın 13. ve son imparatorudur. Saltanatı MS 189'dan MS 220 yılına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Zhongzong (Tang)</span>

Zhongzong veya asıl adıyla Li Xian (李顯), Çin'de Tang Hanedanı'nın dördüncü imparatorudur. Saltanatı ilk önce MS 684 yılında ve daha sonra MS 705'ten MS 710 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ruizong (Tang)</span>

Ruizong veya asıl adıyla Li Dan (李旦), Çin'de Tang Hanedanı'nın beşinci imparatorudur. Saltanatı ilk önce MS 684-690 yılları arasında ve daha sonra MS 710'dan MS 712 yılına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Suzong (Tang)</span>

Suzong veya asıl adıyla Li Heng (李亨), Çin'de Tang Hanedanı'nın sekizinci imparatorudur. Saltanatı MS 756'dan MS 762 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Dezong (Tang)</span>

Dezong veya asıl adıyla Li Kuo (李适), Çin'de Tang Hanedanı'nın 10. imparatorudur. Saltanatı MS 779'dan MS 805 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Xianzong (Tang)</span>

Xianzong veya asıl adıyla Li Chun (李純), Çin'de Tang Hanedanı'nın 12. imparatorudur. Saltanatı MS 805'ten MS 820 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Ai veya asıl adıyla Li Zuo (李祚), Çin'de Tang Hanedanı'nın 21. ve son imparatorudur. Saltanatı MS 904'ten MS 907 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Li Cunxu</span>

Li Cunxu, Çin'de Beş Hanedan On Krallık döneminde Hou Tang'ın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 923'ten MS 926 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Taiwu, Çin'de Kuzey Vey Hanedanı'nın üçüncü imparatorudur. Saltanatı MS 423'ten MS 452 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Tuoba Yu, Çin'de Kuzey Vey Hanedanı'nın dördüncü imparatorudur. Saltanatı MS MS 452 yılında ölümüne kadar yalnızca birkaç ay sürmüştür.

Wencheng, Çin'de Kuzey Vey Hanedanı'nın dördüncü imparatorudur. Saltanatı MS 452'den MS 465 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Cui Huan (崔渙) Tang hanedanlığı döneminde Çinli bir siyasetçiydi ve İmparator Suzong döneminde kısa bir süre şansölye olarak görev yaptı - ancak İmparator Suzong tarafından değil, İmparator Suzong'un babası İmparator Xuanzong tarafından görevlendirildi.