İçeriğe atla

Dag Hammarskjöld

Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld
2. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri
Görev süresi
10 Nisan 1953 - 18 Eylül 1961
Yerine geldiğiTrygve Lie
Yerine gelenU Thant
Kişisel bilgiler
Doğum 29 Temmuz 1905(1905-07-29)
Jönköping, İsveç
Ölüm 18 Eylül 1961 (56 yaşında)
Ndola, Rodezya ve Nyasaland Federasyonu
Milliyeti İsveçli
Dini Protestan
Ödülleri
Nobel Barış Ödülü (1961)

Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld (29 Temmuz 1905, Jönköping, İsveç - 18 Eylül 1961, Rodezya), İsveçli iktisatçı ve devlet adamıdır. Birleşmiş Milletler'in ikinci genel sekreteri (1953-1961). BM'nin saygınlığını ve etkisini artırmış, ölümünden sonra Nobel Barış Ödülü (1961) verilmiştir.

Hayatı

İsveç başbakanı (1914-1917) ve Nobel Vakfı başkanı (1929-1947) Hjalmar Hammarskjöld'ün oğlu olan Dag Hammarskjöld, Uppsala ve Stockholm üniversitelerinde hukuk ve iktisat öğrenimi gördü. 1933-1936 arasında Stockholm Üniversitesi'nde siyasal iktisat dersleri verdi. Ardından Maliye bakanlığında daimi müsteşar olarak devlet hizmetine girdi, daha sonra da İsveç Merkez Bankası yönetim kurulu başkanı oldu. 1947'den sonra Dışişleri Bakanlığı'nda görev yaptı. 1951'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulundaki İsveç delegasyonunun başkan yardımcılığına, 1952'de de başkanlığına getirildi. Norveçli Trygve Lie'nin BM genel sekreterliğinden istifa etmesinden beş ay sonra, 10 Nisan 1953'te beş yıl süreyle bu göreve seçildi. Eylül 1957'de yapılan seçimle beş yıllık bir dönem için yeniden aynı göreve getirildi.

Genel sekreterliğinin ilk yıllarında ağırlıklı olarak Ortadoğu'da İsrail ile Arap devletleri arasındaki savaş ve savaş tehlikesi konularıyla ilgilendi. 1957 Nobel Barış Ödülü'nün sahibi, Kanadalı devlet adamı Lester Pearson'la birlikte, 1956'da patlak veren Süveyş Krizi'nin çözülmesi için yürütülen çalışmalara katıldı. Ayrıca 1958'de Lübnan ve Ürdün'de baş gösteren bunalımın çözümünde önemli rol oynadı. 1959 yılında eğer ölürse tüm arşivinin İsveç Millî Kütüphanesi'ne bırakılmasını vasiyet etti.

Belçika Kongosu'nun 30 Haziran 1960'ta bağımsızlığını kazanmasından kısa bir süre sonra başlayan ve bütün ülkeyi saran karışıklıkları durdurmak amacıyla bölgeye BM'ye bağlı birlikler gönderdi. Sovyetler Birliği Eylül 1960'ta Hammarskjöld'ün bu kararını şiddetle eleştirerek genel sekreterlikten istifa etmesini ve bu görevin Batılı, sosyalist ve tarafsız ülkelerin temsilcilerinden oluşan üç kişilik bir kurula (Troyka) devredilmesini istedi.

Ölümü

Hammarskjöld Kongo'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan eden Katanga eyaleti başkanı Moise Tshombe'yle ülkede barış sağlanması için görüşmelerde bulunmak üzere Kongo'ya giderken meydana gelen bir uçak kazasında öldü. Olaydan yıllar sonra ortaya çıkan belgelere göre yaşananların kaza değil suikast olduğuna dair ihtimali artırdığı belirtilmektedir.[1]

1998'de CIA ve MI6'ın Belçika'nın madencilik çıkarlarına Güney Afrikalı bir paramiliter örgüt aracılığıyla dahil olduğunu öne süren belgeler ortaya çıktı. Bilgiler, Güney Afrika Komünist Partisi lideri Chris Hani'nin 1993 yılında öldürülmesiyle ilgili olarak Güney Afrika Gizli Servisi ve Güney Afrika Hakikat ve uzlaşma komisyonu'na devrettiği bir dosyada yer alıyordu. Bu belgeler, Hammarskjöld'ü "ortadan kaldırmaya" yönelik iddia edilen bir komployu içeriyordu. CIA direktörü Allen Dulles'ın "Dag baş belası hale geliyor ve kaldırılması gerekiyor" şeklindeki sözde bir açıklamasını içeriyordu.

2014 yılında, gizliliği kaldırılan belgelerde Amerika'nın Kongo büyükelçisinin Washington D.C.'ye, uçağın küçük Katanga Hava Kuvvetleri komutanı Belçikalı paralı asker pilot Jan van Risseghem tarafından vurulmuş olabileceğine dair uyarıda bulunan bir telgraf gönderdiğini ortaya çıkardı.

2015 yılında Bağımsız Uzmanlar Komisyonu tarafından hazırlanan bir araştırma raporu da şüpheleri yoğunlaştırıldı. Haleflerinden BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun da 24 Ağustos 2016 tarihinde bu rapora eklediği bir bilgi notuyla Hammarskjöld'ün öldüğü uçak kazasının tam olarak araştırılmasının BM'nin resmi yükümlülüğü olduğunu ve yeni soruşturmanın BM'nin Genel Kurul veya kendisinin seçimiyle belirlenecek seçkin kişiler tarafından yürütülebileceğini belirtti.[2]

Kaynakça

  1. ^ 17 Ağustos 2011 tarihli 9 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Guardian haberi (İngilizce) 25 Kasım 2014 tarihinde erişilmiştir.
  2. ^ BM eski genel sekrereterinin ölümü tartışılıyor 26 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., timeturk.com.

İlgili Araştırma Makaleleri

1961 (MCMLXI) 20. yüzyılın 89. ve 2. binyılın 989. yılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kongo Demokratik Cumhuriyeti</span> Orta Afrikada bir ülke

Kongo Demokratik Cumhuriyeti,, eski adıyla Zaire, Orta Afrika'da bir ülkedir. Yüzölçümü bakımından Sahra Altı Afrika'nın en büyük, Afrika'nın ikinci büyük, dünyanın ise 11. büyük ülkesidir. 105 milyonluk nüfusuyla en kalabalık Frankofon ülkedir. Ayrıca Afrika'nın en kalabalık 4., dünyanın ise 15. ülkesidir. Kongo Demokratik Cumhuriyeti, kuzeyden saat yönünde ilerlendiğinde Orta Afrika Cumhuriyeti, Güney Sudan, Uganda, Ruanda, Burundi, Tanzanya, Zambiya, Angola, Kongo Cumhuriyeti ve 40 km'lik bir sahil şeridi ile Atlas Okyanusu ile çevrilidir. Ülkenin başkenti Kinşasa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Orta Afrika Cumhuriyeti</span> Orta Afrikada bulunan bir ülke

Orta Afrika Cumhuriyeti ya da yaygın kullanımı ile Orta Afrika, Afrika kıtasının orta bölümünde yer alan, denize kıyısı bulunmayan bir kara ülkesidir. Ülkenin sınır komşularını Çad, Sudan, Güney Sudan, Kongo DC, Kongo Cumhuriyeti ve Kamerun oluşturmaktadır. Ubangi-Chari ismi ile geçmişte Fransa sömürgesi olan ülke, 1960 yılında bağımsızlığına kavuşmuştur. Ülkenin başkenti Bangui'dir.

<span class="mw-page-title-main">Patrice Lumumba</span> Kongolu siyasetçi ve bağımsızlık hareketi lideri

Patrice Émery Lumumba, Kongolu siyasetçi. Lumumba, Afrika ülkesi Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk başbakanı olarak 1960 yılında başbakanlık makamına gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ban Ki-mun</span> 8. Birleşmiş Milletler genel sekreteri

Ban Ki-moon, Güney Koreli politikacı ve Birleşmiş Milletler (BM) eski Genel Sekreteri. 1 Ocak 2007 tarihinden 1 Ocak 2017 tarihine kadar sekreterlik görevini sürdürmüş olan Ban Ki-moon, bu görevinden önce Güney Kore'nin Dışişleri Bakanlığı'nda ve Birleşmiş Milletler'de diplomat olarak çalışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Katanga</span> Demokratik Kongo Cumhuriyetinde şehir

Katanga, Afrika ülkesi Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin on bir bölgesinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">U Thant</span> 3. Birleşmiş Milletler genel sekreteri

U Thant Birleşmiş Milletler'in üçüncü genel sekreteri (1962-1971) olan Birmanyalı eğitimci.

<span class="mw-page-title-main">Moise Tshombe</span>

Moise Kapenda Tshombe, Afrikalı politikacı. 1960'ta Belçika Kongosu'ndan ayrılan Katanga'nın başkanı ve ardından kurulan birleşik Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler üyesi devletler</span>

Birleşmiş Milletler (BM) üyesi devletler bu maddede sıralanmaktadır. BM'nin şu anda en son katılan Güney Sudan ile birlikte 193 üye devleti olup hepsi de Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Martti Ahtisaari</span> 10. Finlandiya cumhurbaşkanı

Martti Oiva Kalevi Ahtisaari, Fin siyasetçi. Yakın tarihte başta Kosova olmak üzere, Avrupa, Afrika, Orta Doğu ve Uzak Doğu Asya'da birçok sorunun çözümü sürecinde üstlendiği arabuluculuk görevinden ötürü 2008 Nobel Barış Ödülüne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Hjalmar Branting</span> 16. İsveç başbakanı

Hjalmar Branting İsveçli devlet adamı ve Sosyal demokrasinin öncülerinden. 1921 yılında Norveçli diplomat Christian Lous Lange ile Nobel Barış Ödülü'nü paylaşmaya hak kazanmıştır. Üç kez başbakanlık yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Kivu</span> Kongo Demokratik Cumhuriyeti bölgesi

Güney Kivu, Afrika ülkesi Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin toplamda var olan on bir bölgesinden bir tanesidir.

<span class="mw-page-title-main">Staffan de Mistura</span>

Staffan Mistura veya Staffan de Mistura, İtalyan diplomattır.

Namibya başbakanı, Afrika ülkesi Namibya'nın bağımsızlığını kazandığı 1990 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Ülkenin başbakanı seçimlerden galibiyetle ayrılan siyasi partinin üyesi olarak görevdeki devlet başkanı tarafından atanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hjalmar Hammarskjöld</span> 13. İsveç başbakanı

Knut Hjalmar Leonard Hammarskjöld, İsveçli siyasetçi, akademisyen. 1923'ten 1938'e kadar Parlamento üyesi olup ve 1914-1917 yılları arasında İsveç Başbakanı olarak görev yaptı.

Kont Wilhelm Hans Fredrik Wachtmeister, İsveçli büyükelçi.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Kamerunu</span> Afrika kıtasının batısında Büyük Britanya himayesinde 1922 ile 1961 yılları arasında kurulu olan manda bölgesi

Britanya Kamerunu, Afrika kıtasının batısında Büyük Britanya himayesinde 1922 ile 1961 yılları arasında kurulu olan manda bölgesi. Bölge 1922 ile 1946 yılları arasında manda bölgesi olarak idare edilmiş, 1946 yılından 1961 yılına kadar ise BM vesayet bölgesi olmuştur.

Sylvestre Ilunga Ilukamba, Mayıs 2019-Ocak 2021 tarihler arası Kongo DC Başbakanı olarak görev yapmış Kongolu siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Dag Hammarskjöld Kütüphanesi</span>

Dag Hammarskjöld Kütüphanesi, New York'ta Manhattan'ın Turtle Bay/East Midtown semtinde bulunan Birleşmiş Milletler genel merkezinin arazisinde yer alan bir kütüphanedir. Sekretarya ve Konferans binalarına zemin kotu ve yer altı koridorları ile bağlanmaktadır. Adını Birleşmiş Milletler'in ikinci Genel Sekreteri Dag Hammarskjöld'den almıştır. Kütüphane 1946'da kurulmuş olup mevcut kütüphane binası 1961 yılında tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Sekreterlik Binası</span>

Birleşmiş Milletler Sekreterlik Binası, Birleşmiş Milletlerin yürütme organı olan Birleşmiş Milletler Sekreterliği ve onun alt sekreterliklerini içeren genel merkez içindeki binadır. Amerika Birleşik Devletlerin New York eyaletindeki Manhattan'da bulunan gökdelen mimari tarz olarak Uluslararası üslupta tasarlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.