Dafnis ile Hloi

Dafnis ile Hloi (Yunanca: Δάφνις καὶ Χλόη), antik Yunan edebiyatının yazarlarından olan Longus’un düzyazı eseridir. Pastoral edebiyatın bu eserle başladığı kabul edilir. Hakkında neredeyse hiçbir şey bilinmeyen Longus’un bu uzun hikâyesi ya da romanı, antik Yunan edebiyatının ilk düzyazı örneklerinden biridir. Dafnis ile Hloi, Türkçede ilk kez 1939 yılında Dafnis ile Kloe yahut Longüs’ün Çoban Hikâyeleri adıyla yayımlanmıştır.^[1]

Konusu Lesbos adasında geçen Dafnis ile Hloi’de, bebekken terk edilen ve başka aileler tarafından büyütülen Dafnis ile Hloi’nin aşkı anlatılır. Bebekken terk edilen Dafnis’i bir keçi çobanı olan Lamon bulur ve karısı Mirtale’yle birlikte büyütür. Aynı şekilde Hloi de bebekken terk edilir ve onu da koyun çobanı Driyas bulup karısı Nape’yle birlikte büyütür. Terk edildiğinde bir keçi tarafından emzirilen Dafnis ve terk edildiğinde bir koyun tarafından beslenen Hloi birlikte büyürler; kendilerini büyüten kişiler gibi çobanlık yapmaya başlarlar. Dafnis keçileri, Hloi ise koyunları otlatır. Birbirine âşık olurlar, ama aşkın ne olduğunu bilmedikleri için başlarına ne geldiğini anlayamazlar. Bir öküz çobanı olan bilge Filates onlara aşkın ne olduğunu anlatır, iki gence aşk acısı çektiklerini ve bunun ilacının da öpüşüp sarılmak olduğunu söyler. İki genç bunu yapar, ama daha ileriye gidemez ve acı çekmeye devam ederler. Yaşlı bir köylüyle evlenmiş şehirli bir kadın olan Lisenyon, Dafnis’in güzelliğine vurulur ve onu elde etmeye karar verir. Bir hile olarak ona çektiği acıdan kurtulmanın yolunun öğreteceğini söyler ve Dafnis’le sevişir. Dafnis sevişmeyi öğrenir ama bunu Hloi'yle denemeye girişmez.

Hikâye boyunca iki gencin başına başka olaylar da gelir. Hloi kendisine âşık olan kişiler tarafından kaçırılmak istenir. Bir keresinde Lesbos adasına saldıranlar tarafından hayvan sürüleriyle birlikte gemiyle kaçırılır. Fakat pek çok olaya karışan tanrılar buna izin vermez ve çobanların tanrısı Pan’ın müdahalesiyle Hloi kurtulur. Hikâyenin sonunda çoban Lampis tarafından kaçırılır, ama bu kez de Hloi'yi, kendini Dafnis'e affettirmek isteyen yaşlı oğlancı Gnaton kurtarır. Bu arada, Dafnis’in de başına başka olaylar gelir. Kurtlar için tuzak olarak hazırlanan çukura düşer, Lesbos’a eğlenmeye gelen Metimnililer tarafından dövülür ve ayyaş bir erkeğin cinsel tacizine uğrar. Sonunda Dafnis’in, kendisini büyüten köle Lamon’un efendisi olan Diyonizofan’ın oğlu olduğu ortaya çıkar. Hloi’yi bebekken Nenf’lerin mağarasına bırakan kişinin ise Midilli şehrinden Megakles olduğu anlaşılır. Sonunda Dafnis ile Hloi, varsıl ailelerin çocukları olarak evlenir, ama Midilli şehrinde değil, büyüdükleri köyde yaşamlarını sürdürmeye karar verirler.

Dafnis ile Hloi, olayların akışı içinde mitolojik öyküler ve tanrısal mucizelerle zenginleştirilmiştir.

Eser, ilk kez 1559’da Fransız yazar ve çevirmen Jacques Amyot tarafından Fransızcaya çevrilmiştir. Eserin Fransızca çevirisi sonraki yüzyıllarda da büyük ilgi görmüştür. Bu eser edebiyatta pastoral tarzını büyük ölçüde etkilemiş ve 18. yüzyılda İsviçreli şair Salomon Gessner'in Daphnis (1757) ve Fransız yazar Bernardin de Saint-Pierre'in Paul et Virginie (1788) gibi eserler yazmasına vesile olmuştur. Alman edebiyatçı Goethe 1831’de bu Dafnis ile Hloi'ye olan hayranlığını belirtmiştir.^[2] Dafnis ile Hloi ayrıca sinema, sanat, opera ve baleye uyarlanmıştır.

Dafnis ile Hloi Türkçede ilk kez 1939’da Dafnis ile Kloe yahut Longüs’ün Çoban Hikâyeleri, daha sonraki yıllarda da Dafnis ve Hloi (2014), Dafnis ile Hloi’nin Aşkı (2018) adları altında yayımlanmıştır.

Hikâyenin karakterlerinin adlarının transkripsiyonunda, 1939'da yayımlanan Dafnis ile Kloe yahut Longüs’ün Çoban Hikâyeleri adlı çevirideki yazılışları esas alınmıştır (Hloi hariç).^[1]

• Hloi – baş karakterlerden biri, Dafnis’in sevgilisi genç kadın
• Dafnis – baş karakterlerden biri, Hloi’nin sevgilisi genç erkek
• Lamon – Dafnis’i büyüten adam, Mirtal'ın kocası
• Mirtal – Dafnis'i büyüten kadın, Lamon'un karısı
• Driyas – Hloi’yi büyüten adam, Nape'nin kocası
• Nape – Hloi’yi büyüten kadın, Driyas'ın karısı
• Lisenyon – Dafnis’e sevişmeyi öğreten kadın
• Gnaton – Astil’in yaşlı dalkavuğu, Dafnis’e talip olan oğlancı
• Filetas – öküz çobanı, baş karakterlere aşkı anlatan bilge
• Amarillis – Filetas’ın âşık olduğu kadın, karısı
• Dorkon – Hloi’ye âşık olan ve onunla evlenmek isteyen çoban
• Diyonizofan – Dafnis’in babası
• Megakles – Hloi’nin babası
• Briyaksis – Lesboa’a saldrıan Metimnilerin donanma komutanı
• Titir – Filetas’ın oğlu
• Hipaz – Metimni adasına sefer yapan Lesboslu komutan
• Ödrom – Diyonizofan’ın ulağı, habercisi
• Lampis – Hloi’ye göz koyan ve onu kaçıran çoban
• Astil – Diyonizofan’ın oğlu, Dafnis’in kardeşi
• Klearist – Diyonizofan’ın karısı, Dafnis’in annesi
• Filopamen – Hloi ile Dafnis’in oğlan çocuğu
• Ajele – Hloi ile Dafnis’in kız çocuğu