İçeriğe atla

Dafni Sarayı

Koordinatlar: 41°00′22″K 28°58′34″D / 41.00611°K 28.97611°D / 41.00611; 28.97611
Dafne Sarayı
YunancaΔάφνη
Dafne Sarayını gösteren İstanbul'un törensel ve yönetimsel kalbinin haritası
Harita
Ad kökeniDafni
Genel bilgiler
DurumTamamen yok olmuştur
TürSaray kompleksi
Şehirİstanbul
Ülke Türkiye
Koordinatlar41°00′22″K 28°58′34″D / 41.00611°K 28.97611°D / 41.00611; 28.97611
Adını aldığıRoma'dan getirtilen bir Nemf olan Dafni heykelinden sonra bu isimle anılmaya başlanmıştır
Zirveye ulaşma8.yüzyıl
Yıkılma1204–1261

Dafne Sarayı (YunancaΔάφνη Daphni), Bizans İmparatorluğu başkenti Konstantinopolis (modern İstanbul, Türkiye) şehrinin Büyük Saray'ının ana kanatlarından biridir. George Kodinos'a göre Roma'dan getirtilen bir Nemf olan Dafni heykelinden sonra bu isimle anılmaya başlanmıştır.[1] Sultan Ahmet Camii altında kalması nedeniyle kesin planı ve sarayın görünümü belirsizdir, bilinen tüm kanıtlar yazılı kaynaklardan gelmektedir[2]

Tarih ve tanım

Dafne, I. Konstantin ve onun takipçileri tarafından, Byzantion şehrinin Konstantinopolis olarak yeni bir başkent olarak yeniden inşasının bir parçası olan saray kompleksinin en erken dönemine aittir.[2] Kraliyet yerleşimi olarak 8. yüzyıla kadar kullanılan orijinal binayı, II. Justinus (565–568 arası hükümdar) genişletmiştir. Saray, kompleksin en batısında, Hipodrom'un hemen yanında, Hipodrom'da bulunan İmparator Locası (kathisma) ile bağlantılı, tören salonları ile ikamet edilen binalar topluluğuydu.[3] İmparator'un yatak odası Octagon'u ve Ana taç odası Hrisotriklinos ile İmparatorların özel saray şapelini içermekteydi.[4] Şapel, yaklaşık 421 tarihinde inşa edilmiştir.[5]

Daphne, kendisi gibi İmparatorluk sarayının en eski bölümlerinden biri olan Augusteus (YunancaΑὐγουστεύς - Augustaion meydanı ile karıştırılmamalıdır) Binası (triklinos) ile bağlantılıydı. Burası aynı zamanda Stepsimon (Στέψιμον, "taç giyme töreni") olarak da bilinmekteydi. Bina, bu rolün yanında imparatoriçelerin taç giymesi ve İmparatorluk evlilikleri içinde Orta Bizans dönemine kadar kullanılmıştır.[6] Sonrasında, onun kuzeyinde İmparator Theofilos tarafından yaptırılmış Trikonhos (Triconchos) Sarayı ile Consistorium Binasına bağlanmıştır.[7] Bakire Meryem ve Teslis'e adanmış iki şapel sarayın güney bölümünde bulunmaktaydı.[8]

9 ve 10. yüzyıllarda, saray yaşamının ve emperyal törenlerin ağırlığı daha güneye Bukoleon Sarayı'na kaydı. Dafne'de emperyal törenlere ev sahipliği yapmasına rağmen Konstantinos VII Porfirogennetos tarafından "De Ceremoniis" olarak adlandırılmıştır. Kullanımında ve prestijindeki düşüş, II. Nikeforos (963–969 arası hükümdar) tarafından Büyük Sarayın yeni duvarlarla çevrelenmesi ile ortaya çıkan duvar resimlerinde Dafne'nin dahil edilmemesi ile anlaşılmaktadır.[2] 11. yüzyıldan sonra, Dafne bakımsız kalmış ve harabeye dönmüştür. Bu süreci 1204–1261 yılları arasında Latin İmparatorluğu döneminde sarayın metallerinin ve mimari unsurlarının yağmalanması daha da hızlandırmıştır.[2]

Kaynakça

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Paspates (2004), p. 227
  2. ^ a b c d Westbrook (2007)
  3. ^ Kazhdan (1991), p. 869
  4. ^ Paspates (2004), p. 229–233
  5. ^ Maguire (2004), p. 57
  6. ^ Maguire (2004), pp. 59–60
  7. ^ Paspates (2004), p. 233–235
  8. ^ Paspates (2004), p. 236–237

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Konstantinopolis</span> İstanbulda Sarayburnu ve çevresine (Fatih) tekabül eden tarihî şehir, Doğu Roma ve daha sonra Osmanlı İmparatorluğunun başkenti

Konstantinopolis veya Kostantiniyye, Roma İmparatorluğu (330–395), Bizans İmparatorluğu, Latin İmparatorluğu (1204–1261) ve Osmanlı İmparatorluğu'na (1453–1922) başkentlik yapmış tarihî bir şehir. Günümüzde şehir, Atatürk'ün inkılaplarından biri olarak 1928'de Latin harflerine geçilmesi sonrası, kentin Türkçe adının Latin harfleriyle yazılmış hali olan İstanbul olarak adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tekfur Sarayı</span>

Tekfur Sarayı veya Porfiroğenitus Sarayı, bütün Dünya'da geç Bizans mimarisinin nispeten bozulmamış örneklerinden biridir. İstanbul'da Fatih ilçesi sınırları içerisinde, Edirnekapı semtinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Latin İmparatorluğu</span> Katolik Latinlerin 1204te Konstantinopolisi işgal ettikten sonra kurdukları devlet (1204–1261)

Latin İmparatorluğu ya da Konstantinopolis Latin İmparatorluğu, Latinlerin 1204 yılında Dördüncü Haçlı Seferi'nin neticesinde Konstantinopolis'i işgal ederek kurduğu bir devlettir. Haçlıların Romanya adını verdiği bu devlet 57 yıl ayakta kalmış, 25 Temmuz 1261 tarihinde İznik İmparatoru VIII. Mihail'in Konstantinopolis'i Haçlılardan geri almasıyla ortadan kalkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Saray</span>

Büyük Saray veya Kutsal Saray, Fatih yarımadasının güneydoğu ucunda kurulmuş, geniş Bizans İmparatorluğu'nun imparatorluk saray kompleksi. Bizans imparatorlarının kraliyet yerleşimi olarak 330 yılından 1081 yılına kadar hizmet etmiştir. 690 yıldan fazla imparatorluk yönetiminin merkezinde yer almıştır. Günümüze çok az kalıntısı kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">V. Aleksios</span> Bizans imparatoru

V. Aleksios Dukas Murzuphlus,, "Murtzuphlos" lakabı son derece gür kaşlarına atıfta bulunmaktadır. 5 Şubat 1204 - 13 Nisan 1204 tarihleri arasında Bizans imparatoru olarak görev yapmıştır. İİmparator Aleksios III'ün kızı Eudokia ile evliydi. Dördüncü Haçlı Seferi'inde Konstantinopolis'in Latin ve Venedik orduları tarafından kuşatılması sırasında görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">IV. Aleksios</span> Bizans imparatoru

IV. Aleksios Angelos veya IV. Alexius Angelus, Ağustos 1203 ile Ocak 1204 yılları arasında Bizans imparatoru olarak babası II. İsaakios ile eşit yetkilerle ortak imparatorluk yapmıştır. İmparator II. İsaakios'un birinci karısı İrini'nin oğludur. Babası doğumundan sonra 1185'te bir darbe ile tahta çıkmış ve 1195'te tahttan bir saray darbesi ile indirilmiştir. Saray darbesini yapan amcası III. Aleksios olup, 1203'te bir Venedik donanması ile Konstatinopolis'e getirilen Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Latin ve Venedik ordularının 1203'te ilk hücumundan sonra amcası tahtan indirilip; II. İsaakios ve oğlu IV. Aleksios tahta geçirilmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Stavrakios</span>

Stavrakios, 16 Temmuz ile 2 Ekim 811 tarihleri arasında Bizans imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Konstantinopolis Kuşatması (1204)</span> IV. Haçlı seferi sırasında bir muhasara

Konstantinopolis Kuşatması (1204) Haçlılarca ele geçirilen Bizans İmparatorluğu'nun başşehri Konstantinopolis'in bir kısmı tahrip edildi.

<span class="mw-page-title-main">Halki Kapısı</span> Bizans dönemi Konstantinopolisteki Büyük Sarayın kapısı

Halki Kapısı, Bizans döneminde Konstantinopolis şehrinde, Büyük Saray'ın ana törensel girişi. "Bronz kapı" anlamına gelen bu adın, bronz kapı kanatları ya da çatısında bulunan yaldızlı bronz döşemeler yüzünden verildiği düşünülmektedir. İç tarafı mermer ve mozaiklerle süslenmiş; dış yüzüneyse birçok heykel yerleştirilmiştir. Bunların en baskını, Bizans İkonoklazmı sırasında ana sembol olmuş İsa ikonudur. 10. yüzyılda kapının hemen yanına inşa edilmiş bir şapel vardır. Kapı, 13. yüzyılda yıkılmıştır. Şapel ise 19. yüzyıl sonuna kadar ayakta kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Senato (Bizans)</span>

'Senato Roma İmparatorluğu'ndaki Senato'nun devamıdır. I. Konstantin tarafından 4. yüzyılda kurulmuştur. Yüzyıllarca varlığını sürdürmesine rağmen etkisi giderek azalmış ve en sonunda 13. yüzyılda ortadan kalkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lausus Sarayı</span>

Lausus Sarayı ya da Lausos olarak da bilinir, Konstantinopolis'te bulunan 5. yüzyıldan kalan bir tarihi Bizans yapısıdır ve hadım Lausus'a aittir.

<span class="mw-page-title-main">Augustaion</span> Magnifici

Augustaion ya da (Yunanca: Augustaeum, Antik ve Orta Çağ Konstantinopolis şehrinin tören meydanı, yaklaşık olarak günümüzde Aya Sofya Meydanı olarak adlandırılan alana karşılık gelir. Başlangıçta pazar yeriydi, 6. yüzyılda revaklarla çevrelemiş kapalı bir saray avlusuna dönüştürülmüş ve Bizans İmparatorluğu başkentinin en önemli binalarının bazıları ile ilişkilenmesi sağlanmıştır. Meydan, geç Bizans dönemine kadar yaşamış, ancak harabeleri ve izleri erken 16. yüzyılda bile hala görülebiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Antiohos Sarayı</span>

Antiohos Sarayı Konstantinopolis şehrinde bulunan 5. yüzyıl binası. Sarayın yapısı 1940 ve 1950'li yıllarda Hipodrom'a yakın yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır, kalanların bazıları hala görülebilir durumdadır. 7. yüzyılda, sarayın bir parçası kiliseye çevrilmiştir. Bu bölüm kutsal emanet Hipodrom'un Azize Eufemia Emaneti olarak Palaiologus dönemi'ne kadar hizmet etmiştir.

Nea Ekklisia, Bizans İmparatoru I. Basileios tarafından 876 ile 880 yılları arasında Konstantinopolis'te inşa ettirilmiş bir kilisedir. Bizans başkentinde 6. yüzyılda inşa edilen Aya Sofya'dan sonra inşa edilmiş ilk anıtsal kilisedir. Bizans mimarisinin Orta Çağ'ının başlangıcını işaret eden bu kilise Paleologos Hanedanı dönemine kadar kullanılmıştır. Osmanlılar tarafından barut deposu olarak kullanılan bu yapı, 1490 yılında yıldırım düşmesinden sonra tahrip olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Hrisotriklinos</span>

Hrisotriklinos, Konstantinopolis'te bulunan Büyük Saray'ın yapıldığı geç 6. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar ana kabul ve tören salonudur. Görünümü hakkındaki tüm bilgiler, başta özellikle 10. yüzyıla ait De Ceremoniis isimli Bizans protokol kitabı olmak üzere yazılı kaynaklardan gelenlerdir. İmparatorluk gücünün ana sembolü olarak Şarlman'ın Aachen bulunan Palatine Şapel'in inşasına ilham vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sebastokrator</span>

Sebastokratōr, Geç Bizans İmparatorluğu kıdemli saray ünvanıdır. Ayrıca İmparatorluğun komşusu ve etkisindeki devletlerde de kullanılmıştır. Sebastokratores karısına verilen dişil ünvan sebastokratorissa, sebastokratitsa idi.

<span class="mw-page-title-main">Blaherne Sarayı</span>

Blaherne Sarayı, İstanbul'un kuzeybatı bölümünde bulunan Blaherne semtinde yer alan Bizans imparatorluk ikametgâhı. Sarayın bulunduğu alan günümüzde binalarla kaplıdır, elimizde yalnızca yazılı kaynaklarda bulunan anlatımları vardır.

<span class="mw-page-title-main">İoannis Komnenos (şişman)</span> 31 Temmuz 1201de Konstantinopoliste bir darbeyle III. Aleksiostan imparatorluk tacını gasp etmeye teşebbüs etmiş Bizans soylusu

İoannis Komninos,, lakabı şişman'dı,, 31 Temmuz 1201 tarihinde Konstantinopolis'te bir darbeyle III. Aleksios'tan imparatorluk tacını gasp etmeye teşebbüs etmiş Bizans soylusu. Darbeyi, hüküm süren Angelos Hanedanı'nın yabancı düşmanlara karşı başarısızlıklarından memnun olmayan rakip soylu aileler ile sıradan insanlar beraber bu hanedana karşı yapmışlardı. O ana kadar sönük bir kişilik olan, İoannis şöhretli Komninos Hanedanı'dan gelen soyu ile imparatorluk kanı taşıması nedeniyle baş role yükseldi, fakat gücü gerçekte yöneten hırslı Aleksios Dukas Murzuphlus'du. Başkent nüfusunun desteği ile, komplocular Konstantinopolis'in güneydoğu ucunda bulunan Büyük Saray'ı ele geçirdiler, güruh yağmalamaya devam edip, İoannis Komnenos'a Ayasofya'da tac giydirdiler. III. Aleksios, bu arada şehrin kuzeybatısında bulunan Blaherne Sarayı'nda hanesini güvence altına alıp, Büyük Saray'ın bir kısmını elinde tutan kendisine bağlı Vareg Muhafızları'na denizden karaya kuvvet indirerek destek yolladı. Gece şehirli güruhun büyük kısmı dağıldı, Vareg Muhafızları büyük bir zorlukla karşılaşmadan cuntayı bastırdı. İoannis Komnenos ve birçok taraftarı tutuklanıp idam edildiler.

<span class="mw-page-title-main">Tagma</span>

Tagma tabur ya da alay büyüklüğünde askerî birlik.

IV. Mihail Otoreianos ,, 1206'dan itibaren ölüm yılı olan 1212'ye kadar sürgünde olarak Konstantinopolis Patriği yapmıştır.