Daegu

Daegu 대구광역시
Metropol şehir
Daegu metropol şehri
Bayrak Arma
Daegu Daegu'nun Güney Kore'deki konumu
Ülke	Güney Kore
Bölge	Yeongnam
İdare
• Belediye başkanı	Kwon Young-jin
Yüzölçümü
• Toplam	884,10 km²
Nüfus  (2014)[1]
• Toplam	2.492.994
• Yoğunluk	oto/km²
Zaman dilimi	UTC+09.00 (KST)
Resmî site www.daegu.go.kr

Daegu (Korece: 대구, hanja: 大邱) veya resmî adıyla Daegu Metropol Şehri (Korece: 대구광역시, hanja: 大邱廣域市, Gözden Geçirilmiş Latinceleştirme: Daegu Gwangyeoksi), Güney Kore'nin metropol şehirlerinden biridir. Şehrin nüfusu 31 Aralık 2012 tarihi itibarı ile tahminen 2.527,566 olup ülkenin dördüncü büyük (Seul, Busan ve İncheon'dan sonra) şehridir. Fakat Daegu 1970'li yıllardan beri en önemli imalat sanayi olan tekstil üretimini kaybetmesi dolayısı ile nüfus kaybetmektedir. Şehir, ABD'deki buhranlı Detroit, Michigan, ABD gibi, boş ve hatta yıkık merkezi binaları ve eski fabrikaları ile oldukça ürkütücü^{[kime göre?]} bir görünüm göstermekte ve fakirleşen bir nüfus merkezi olarak karakterize edilmektedir.

Arkeolojik araştırmalar tarih öncesi "Mumun Seramikleri Çağı"'nda (yaklaşık M.Ö 1500-300) dönemlerinde) Daegu civarında çok sayıda yerleşkeler ve önemli dolmenli büyük mezarlar olduğunu göstermiştir. Antik çağlarda günümüzde Teagu bölgesi olarak bilinen araziler Jinhan adı verilen bir tarihsel ülkeye bağlı idiler. Tarihten önceki "Üç Kore Proto-Krallığı" çağlarında Teagu bölgesinde bir siyasi küçük krallık ve etrafı sürlü kasaba merkezli olan Dalgubeol bulunduğunu belgelenmiştir. Bu küçük krallık M.S. 5. yüzyılda Silla Krallığı'na katılmıştır. M.S. 7. yüzyılda "Silla Krallığı" Çin'deki Tang Hanedanı İmparatorluğu desteği ile Kore Yarımadasını birleştirmesi ile Daegu Kore krallığının bir parçası oldu.

M.S. 892-936'da Kore yine üç krallığa bölündü ve Daegu "Hubaekje Krallığı"'na bağlandı. 927'de kuzey Daegu'da yapılan "Gong Dağı Savaşı"'ndan sonra Daegu "Goryeo Krallığı"'na katıldı. Daegu'da bu savaşın anısına birçok mevki isimleri bulunmaktadır. Bu savaşa katılan ve sonradan Goryea Kralı olan general Wang Geon adına kuzey Teagu'da bir anıt bulunmaktadır. Bu krallık döneminde önemli bir tarihsel Kore belge/kitabı olan Tripitaka Koreana'nın ana kopyası Teagu'daki "Buinsa Tapınağı"nda saklanmakta idi. Sonra Kore Yarımadasını ellerine geçiren Moğol orduları 1254'te bu tapınağı ellerine geçirip talan etmişlerdir. Bu kitabın birinci edisyonu bu talan sırasında tahrip edilip kaybolmuştur.

Geryong Krallığı'nın "Joseon Hanedanı" döneminde Daegu Seul ile Busan arasınadaki tarihsel "Great Yeongnam Yolu" ile diğer bir anayol olan Gyeongju-Jinju yolu ile kavsak merkezi olup önemli bir ulaşım merkezi idi. Teagu 1601'de geleneksel "Kore'nin Sekiz İli"'nden biri olan Gyeongsang-do ilinin merkezi oldu. Daegu şehri bu yerel idare önemini 1896'da Kore'de "il idare" sistemi kurulunca da Kuzey Gyeongsang ılının merkezi olma görevinde devam etti.

Daegu'daki önemli düzenli çarşı/pazarlar Joseon dönemi sonlarında önem kazandı. Bunlarda günümüze gelen en önemlisi Yangnyeongsi bitkisel eczalar çarşısı idi ve bu günümüzde de önemini korumaktadır. Bu pazar/çarşıya Kore'ye komşu ülkelrden tüccarlar çekmekteydi. Japonya'dan gelen tüccarlar Nandong Nehri ile gelmekte ama Teagu'ya girmelerine izin verilmemektedir ve bu nedenle Japon tüccarlar istedikleri Kore mallarina satın almak için Koreli aracılar kiralamakta idiler.

19. yüzyılın sonlarında Kore pazarları yabancılara açıldı. 1890'lı yıllar sonlarında birçok Japon tüccar ve işçi Teagu'ya gelmeye başladılar. Japonların baskısı ile 1895'te Teagu'da Kore'nin ilk modern posta merkezi açıldı. Teagu, 19. yüzyıl sonlarında yine Japon baskısı altında yapılan Gwangme Reformları arasında bulunu inşa edilen ve Kore'nin ana ulaşım omurgası olan Seoul-Pusan demiryolu hattı üzerinde önemli bir demiryolu merkezi oldu. Bu nedenle bicok Japon tüccar ve işçi Teagu'ya yerleştiler.

1905'te Teagu şehir surları imar edilme adına hemen hemen tamamen yıkıldı. Günümüzde bu şehir surlarından sadece "Birinci Yeongmam Kapısı" Dalseaong Parkı'nda ayakta durmaktadır. Fakat şehirdeki sokaklar bu surlarının anısını taşımaktadır: örneğin eski yıktırılan surlar yerine açılan Döngseongno (doğu surları sokağı) ve Bükseongno (kuzey surlar sokağı).

1904-1905 Rus-Japon Savaşı'nda Kore iki büyük savaşan devlet arasında kalmıştı. 23 Şubat 1904'te Japon-Kore Temel Protkolu (Birinci Japon Kore Antlaşması) ile 17 Kasım 1905'te Eulsa Antlaşması ile Kore Japonya'nın himayesi altına girdi. 1910'da Japonya tarafından ilhak edildi. Daegu Japonların tercihle yerleştiği bir şehir olmakla beraber şehrin Koreli yerlileri Kore'nin Japonlardan bağımsızlık kazanma çabalarına katkılar yaptılar. Örneğin 1919'da Daegu'da Japonlara karşı her birine 23.000 kişinin iştirak ettiği dört büyük miting yapıldı. Japonya 'ya bağlanma döneminde Daegu'da hem özel sektörde hem de kamu sektöründe birçok okul ve kolej açıldı. Bunlar arasında önce Daegu Normal Öğretmen Okulu olup sonra bu 1945'te Kyungpook National Üniversitesi olan üniversite oldu.

1945'te Japonya idaresinin sona ermesi Daegu için karışık günlere yol açtı. İlk Amerikan USAMGİK askeri idaresi ve sonraki birinci cumhuriyet idaresi altında Daegu siyasal ve sosyal karışıklıklar merkezi oldu. 1940'li yıllar sonlarında Daegu ve Kuzey Gyeongsang civarlarında çok ciddi ve sik gerilla ve eşkıyalık hareketleri görüldü. Şehir Joelel'daki çatışmalara dolayısıyla büyük sayıda mülteci çekti. Ekim 1948'da "Daegu Halk İsyanı" çıktı ve büyük sayıda öğrenci ile polisler büyük çatışmalara giriştiler. Bu 1 Ekim'de polisin 3 öğrencinin ölümüne sebep olması nedeniyle ortaya çıkan polis-öğrenci çatışmalarında 38 polis öldürüldü. Ekim 1948'de Yeusu adasında tutuklanan solcu ve hükûmet aleyhtarlarınin elimine edilmesi emrine karşı olarak ortaya çıkan halk isyanına ertesi ay Daegu'dan birçok grup katıldı ve bu isyanın hükûmet güçleri tarafından gayet büyük katliamla bastırılması nedeniyle bunlar ortadan kayboldu.

1950-1953 Kore Savaşı başlarında 1950 yılı sonlarında Daegu Güney Kore ordusu ve Amerikan ordusunun güneye çekilip kurdukları Pusan Çemberi içinde kalmıştı. Daegu yakınlarında Kuzey Kore ordusu ile Nakdong Nehri kıyılarında çok ağır çarpışmalar yapıldı. Kuzey Kore birliklerinin Nankong Nehri'nin geçmelerini önlemek için Daegu Nehri civarında yapılan bu bir seri muharebeye toptan "Daegu Muharebesi" adi verilmektedir.

Daegu Pusan Çemberi içinde kaldığı için Kuzey Kore ordusunun hiç işgaline uğramadı. Fakat Kore Savaşı'nın başından sonuna kadar rejimin aleyhtarlarının elimine edilmesi Daegu'daki rejim aleyhtarların da siyasi katliamlarla ortadan kaldırılmasına neden oldu.

20. yüzyılın ikinci yarısında şehir özellikle tekstil sanayinin ve diğer imalat sanayiinin gelişmesi ile çok hızlı büyüme gösterdi ve şehir nüfusu Kore Savaşı 1953'te sona ermesinden sonrasına nisbetle 10 misli arttı. Daegu şehri ve bölgesi Güney Kore'de 1963-1979'da uzun müddet askeri diktatörlük rejimi kurcusu ve idarecisi General Park Chung-hee'nin muhafazakâr ana politikasının merkezi idi. Bu nedenle şehir merkezi hükûmetten çok büyük siyasi ve ekonomik destek ve yardım gördü. Günümüzde de Daegu Güney Kore'de muhafazakâr siyasi güçlerin ve muhafazakâr sağcı siyasal akımların ve siyasal partilerin merkezi olma niteliğini korumaktadır.

Teagu Subat 1960'ta o yilki şikeli cumhurbaşkani seçiminden önce büyük siyasi mitinglere ve halk hareketlerine sahne oldu.

1980'li yıllarda Daegu şehri "Doğrudan Doğruya İdareli Şehir (Jikhalsi) statüsü kazandı ve etrafındaki il bölgesinden ayrı olarak idare edilmeye başlandı. 1995'te bağımsız şehir yerel idaresine "Metropoliten Şehir (Gwangyeoksi)" yerel idaresi adı verildi.

18 Şubat 2003'te bir ruh hastalığı geçiren bir erkek Jungangno istasyonunda duran bir "Daegu Metrosu" treninde kasten bir yangın çıkarttı ve ortaya çıkan büyük yangında yaklaşık 200 yolcu öldü.

Daegu Kore yarımadasının Güney Kore'ya ait kısmının güney-doğusunda, en yakın deniz kıyısından yaklaşık olarak 80 km uzaklıkta karasal bir şehirdir.

Şehir Yeongham bölgesinin merkezi ovasında bulunan "Daegu havzası" adı verilen ovalık bir geniş vadide bulunmaktadır. Şehrin etrafında tepelik araziler vardır. Şehrin kuzeyinde Palgong tepesi; güneyinde Biseelul tepesi; doğusunda Gaya tepesi ve batısında çok daha düşük rakımlı tepelik arazi bulunmaktadır. Şehrin yakınından Gyeongsang-do'da Nakdong Irmağı ve onun yan akarsuyu olan Geumho Irmağı geçmektedir.

Şehir etrafında bulunan Gyeongsangbuk-do ilinin en büyük şehri ve il merkezinin bulunduğu şehirdir. Fakat yerel hukuksal olarak 1995'ten itibaren bağımsız bir Metropoliten Şehir (Gwangyeoksi) olmaktadır ve Gyeongsangbuk-do iline bağlı değildir. Bu nedenle şehrin bulunduğu bölge çok kere Daegü-Gyeongbuk olarak anılmaktadır.

Şehrin bulunduğu havzanın etrafındaki yüksek dağlar yaz mevsiminde sıcak ve nemli havayı şehrin bulunduğu havza içinde tutmaktadırlar; kış mevsiminde ise soğuk havayı havza içinde bırakmaktadırlar. Bu nedenle Daego'nun iklimi yılın büyük bir kısmında güneşlidir. Yazın bir yağışlı dönem hariç, hava nispeten çok az yağışlıdır. 1961'den itibaren yapılan resmî gözlemlere göre Daegu'da en düşük ortalama ısı 0.6|°C| ile Ocak ayı ve en sıcak ayı 26.4 °C ile Ağustos ayıdır. Şehirde bu dönemde gözümlenen en düşük isı −20.2 °C^[2] ve en yüksek ısı 40.0 °C olmuştur.^[3]

Şehrin güneşli ve yazları sıcak havası Daegü'da elma bahçeciliğinin gelişmesi için ideal iklim olup şehir etrafında elam bahçelerinin kurulmasına neden olmuştur. Deağu'da yetiştirlen kaliteli elmalar dolayısıyla şehir "Elma Şehri" olarak tanınmaktadır.^[4]

Daegu iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	16,5	22,2	26,9	31,5	37,4	38,0	39,7	40,0	37,5	30,7	26,6	20,8	40,0
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	5,5	8,3	13,5	20,6	25,3	28,3	30,3	31,0	26,7	21,9	14,7	8,2	19,5
Ortalama sıcaklık (°C)	0,6	2,9	7,8	14,3	19,1	22,8	25,8	26,4	21,7	15,9	9,0	2,9	14,1
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−3,6	−1,6	2,8	8,4	13,5	18,2	22,3	22,8	17,6	10,8	4,2	−1,5	9,5
En düşük sıcaklık (°C)	−20,2	−16,4	−10,9	−6	1,8	7,8	11,3	12,3	6,2	−2	−8,6	−15,2	−20,2
Ortalama yağış (mm)	20,6	28,2	47,1	62,9	80,0	142,6	224,0	235,9	143,5	33,8	30,5	15,3	1.064,4
Kaynak: Güney Kore Meteoroloji Müdürlüğü[5]

Daegu yerel yönetim bölümleri 7 semt (gu) ve 1 ilçe (gun)'den oluşşmaktadır:

Daegu bir imalat sanayi merkezi şehridir. 1960'li yıllarda Güney Kore'nin tekstil üretim merkezi olarak büyümüştü. 1970'li yılların başlamasından itibaren Çin'in tekstil üretim ve ihracatı alanında büyük ilerlemeler göstermesi ve 1978'de Güney Kore ekonomik reformlar nedenleri ile şehir ve sanayileri büyük bir ekonomik buhran içine girmiş ve şehrin devamlı olarak iktisadi durumu çökme göstermiştir. Günümüzde Daegu'da yine önemli imalat sanayi olarak tekstil sanayi, metal sanayi ve makine sanayii bulunmaktadır. Şehirde "Daegu Bankası", "Korea Delphi", "Hwasung Corp." ve "DaeguTec" gibi büyük şirketlerinin merkezleri bulunmaktadır. Şehir bazı önemli Güney Kore şirketinin kuruluş merkezi olarak isim yapmıştır. Ünlü Güney Kore elektronik şirketi Samsung 1938'de bu şehirde kurulmuş ve idare merkezi 1947'de Seul'e nakil olmuştur. Şehrin batısında ve güneyinde imalat sanayii birimlerinin yerleşik olduğu Seongseo Sınai Kompleksi, Batı Daegu Sınai Kompleksi ve Daegü Tekstil Boya Sınai Kompleksi, adlarıni taşıyan büyük sanayi merkezleri bulunmaktadır.

Güney Kore merkezi ve yerel idareleri, neoliberal teorilere uygun olarak içindeki sinai ve ticari kurumlari kamu kontrolundan ve vergilerinden arindiran "Daegu-Gyeongbuk Serbest Ekonomik Bölgesi" adli bir ekonomik bölge kurmuştur ve bunun yerli ve yabanci yatırımcı çekmesini beklemektedir. Diğer taraftan Ağustos 2008'den itibaren kamu kurumlari moda tekstil-konfeksiyon ile yüksek-teknoloji sektorlerine yüksek teşvikler sağlamaktadırlar. Bunların Teagu'nun buhranına ne kadar etkili olduğu ve olacağı tartışmalıdır.

Şehrin 2010 yılı kişi başına GSMHsi USD$18,887 olup bu Güney Kore şehirleri arasında en düşük yıllık kişi başına millî hasıladır. 2010 yılında Daegu'nun bölgesel GSYH değeri $5,387 milyon olup, aynı yıl reel GSYH büyükme hızı %7.2'ye yetişmiştir.

Deahgu 2003 Yaz Universiade (2005'teki İzmir oyunlarından önce) oyunlarına^[6] ve 2011 Dünya Atletizm Şampiyonası'na ev sahipliği yapmıştır. 2002 FIFA Dünya Kupası oyunları içinde dört maça ev sahipliği yapmış ve Türk A Millî Futbol Takımı, 2002 yılında bu şehirde Dünya 3.lüğünü kazanmıştır.

Daegu şehrinin şu resmî kardeş şehirleri vardır:

Wikimedia Commons'ta Daegu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Resmî şehir websitesi11 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Daegu : "Korea Tourism Org" websitesinde Daegu^[] (İngilizce)
• Şehir otobüs hatları ve tarifeler^[]

Vikigezgin'de en:Daegu ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.