İçeriğe atla

Daba Manastırı

Koordinatlar: 41°11′51″K 41°59′00″D / 41.19750°K 41.98333°D / 41.19750; 41.98333
Daba Aziz Giorgi Manastırı
Görsel
Kaynak: Tao-Klarceti (taoklarceti.home.blog)
Harita
Temel bilgiler
KonumÇimenli, Artvin
Koordinatlar41°11′51″K 41°59′00″D / 41.19750°K 41.98333°D / 41.19750; 41.98333
DurumYıkılmış
Mimari
Mimari türManastır
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma830-340 (9. yüzyıl)
Özellikler
MalzemelerTaş

Daba Manastırı (Gürcüce: დაბის მონასტერი; okunuşu: “dabis monast’eri”), eski Klarceti bölgesindeki Cmerki köyünde, günümüzde ise Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıla ait Gürcü manastırıdır. Manastır yapı topluğundan sadece ana kilise ile küçük kilisenin varlığı bilinmektedir. Köyün adından dolayı manastır Cmerki Manastırı olarak da bilinir. Ancak Cmerki'de Meryem Ana'ya adanmış olan Cmerki Manastırı ile Aziz Giorgi'ye adanmış Daba Manastırı'nı birbirine karıştırmamak gerekir.

Kuruluşu

Manastırın kuruluşu hakkında değişik görüşler vardır. Grigol Hantsteli’nin Yaşamı adlı el yazmasına göre manastır Aziz Giorgi'ye adanmıştır ve 830-840'larda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Ancak Gürcü tarihçi Cuanşeri'nin verdiği bilgiye göre, 5. yüzyılın ikinci yarısı ile 6. yüzyılın ilk çeyreğinde hüküm sürmüş olan Gürcü kralı Vahtang Gorgasali'nin talebi üzerine Prens Artavaz Gürcistan'ın güney kesiminde Daba Mere, Şindoba ve Ahiza adlarını taşıyan üç manastır inşa ettirmişti. Bu manastırlardan Daba ve Mere'nin ayrı manastırlar olduğu, Cmerki'deki manastırın bu dönemde inşa edilmiş olabileceğini ileri sürülmektedir. Bununla birlikte eski Gürcistan'da, bu arada Tao-Klarceti'de Daba ve Mere yer adlarının çok yaygın olduğu hesaba katılırsa, Cuanşeri'nin hangi Daba'dan söz ettiğini anlamak mümkün değildir.[1]

Tarihçe

Daba Manstırı erken ve geç Orta Çağlarda faaliyetlerini sürdürmüştür. Ancak 1080'deki Kveli Kalesi Savaşı'ndan sonra Tao-Klarceti bölgesini ele geçiren Büyük Selçuklular tarafından hem Daba Manastırı hem de bölgedeki diğer dinsel yapılar yağmalanmış ve yakılmıştır. Bu tarihten sonra Daba Manastırı'ndaki dinsel faaliyetler bir daha yenilenmemiş olabilir. 1904 yılında Niko Marr bölgeyi dolaştığı zaman Daba Manastırı tamamen yıkılmıştı. Marr manastırın temel kalıntılarından sadece kilisenin önemsiz bölümlerini görmüştü.[1]

Manastırın yapıları

Manastırın ana kilisesi olan Daba Kilisesi, Aziz Giorgi adına inşa edilmiştir. Cmerki köyünün Daba mezrasında yer alan kiliseden bugüne pek bir şey kalmamıştır. Grigol Hantsteli’nin Yaşamı adlı elyazmasından bilinen Daba Kilisesi'nin olası yerini Niko Marr 1904'te görmüş, ancak burada bir kilisenin varlığını kesin biçimde tespit edememiştir. Manastırın küçük kilisesi ya da şapeli de aynı yerde bulunuyordu. Niko Marr köyün batısındaki bir tepede bulunan şapelin yıkıntılarını 1904 yılında görmüştü, ancak küçük kilisenin yerinin neresi olduğu bugün bilinmemektedir.[2][3]

Artvin'deki Gürcü kiliseleri üzerine çalışmalarıyla tanına Fahriye Bayram, büyük kaba boyutlu taşlarla inşa edilmiş olan Daba Kilisesi'nden birkaç duvar kalıntısı kaldığını, bunun da kilisenin tanımlaması için yeterli olmadığını yazar.[4]

Kaynakça

  1. ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 21, ISBN 9789941478178.
  2. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 135, ISBN 9789941478178.
  3. ^ Niko Marr, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri, Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 395, ISBN 9789941434112.
  4. ^ Fahriye Bayram, Artvin'deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi, 2005, İstanbul, s. 36, ISBN 9758071149.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hamamlı, Artvin</span>

Hamamlı, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Pırnallı</span> Artvin ilinde bir köy

Pırnallı, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Bağlıca, Ardanuç</span> Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köy

Bağlıca, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Parhali Manastırı</span> Gürcü Ortodoks Manastırı

Parhali Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, Türkiye'nin Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Altıparmak köyünde bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. 9-10. yüzyıllarda inşa edilen manastır yapı topluluğundan ana kilise ile iki şapel günümüze ulaşmıştır. Parhali kelimesi Türkçede Barhal biçimini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doliskana Manastırı</span>

Doliskana Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, tarihsel Klarceti bölgesinde, Doliskana köyünde orta çağ Gürcü manastırıdır. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Hamamlı köyünde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İşhani Manastırı</span>

İşhani Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bugün Türkiye’nin sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyündedir.

<span class="mw-page-title-main">Ança Manastırı</span>

Ança Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Anca olan İncilli köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü Ortodoks manastırıdır. Ança Manastırı, Tao-Klarceti bölgesindeki beş Gürcü piskoposluğundan biri olan Ança Piskoposluğu'nun da merkeziydi.

<span class="mw-page-title-main">Berta Manastırı</span> Artvinde ortaçağa ait bir manastır

Berta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ili merkez ilçesine bağlı Ortaköy’de bulunan eski bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde cami olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Opiza Manastırı</span>

Opiza Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Opiza olan Bağcılar köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Parehi Manastırı</span>

Parehi Manastırı, Parehta Manastırı olarak da bilinir, tarihi Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Ortaköy'de Orta Çağ'dan kalma Gürcü Ortodoks manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Handzta Manastırı</span> Pırnallı, Artvinde bir manastır

Handzta Manastırı ya da Hantsta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Porta olan Pırnallı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bulunduğu köyün eski ve yeni adından dolayı Porta Manastırı ya da Pırnallı Manastırı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Şatberdi Manastırı</span>

Şatberdi Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eki adı Boselta olan Okumuşlar köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü manastırıdır.

Şatberdi Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde 9. yüzyılda inşa edilmiş Gürcü kalesidir. Bugün Türkiye sınırları içinde yer alan kale, Artvin ilinin merkez ilçesindeki Boselta köyünde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Othta Eklesia</span>

Othta Eklesia, tarihsel Klarceti bölgesinde Gürcü Ortodoks manastırı. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastır bugün Türkiye sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünde yer alır. Othta Eklesia Manastırı Tekkale Manastırı, Dört Kilise Manastırı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Cmerki Manastırı</span>

Cmerki Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Cmerki olan Çimenli köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tskarostavi Manastırı</span>

Tskarostavi Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Alabalık köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

Mere Manastırı, tarihsel Tao-Klarceti bölgesinde erken Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır. Yeri tam olarak tespit edilememiş olan manastırın inşa edildiği yer günümüzde Artvin ili sınırları içinde kabul edilmektedir.

Gunatle Manastırı veya Gunatle Vani Manastırı, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Şavşat ilçesine bağlı Susuz köyünde eski Gürcü manastırıdır. Gurnateli köyünde bulunduğu için Gurnateli Manastırı olarak da bilinir.

Şindoba Kilisesi veya Şindobani Kilisesi, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Dalkırmaz köyünün sınırları içinde erken Orta Çağ'dan kalma ve eski Şindobani köyüne ait Gürcü kilisesidir.

Mikel Pareheli, 9. yüzyılda yaşamış Gürcü din adamıdır. Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesinde Ortaköy'deki Parehi Manastırı'nın kurucusu ve ilk başrahibidir. Bundan dolayı "Parehli" anlamında Pareheli olarak anılmıştır.