İçeriğe atla

Dağlık Karabağ Özerk Oblastı

Dağlık Karabağ Özerk Oblastı

Dağlık Karabağ Özerk Oblastı (Rusça: Нагорно-Карабахская автономная область, Nagorno-Karabakhskaya avtonomnaya oblast'; Azerice: Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti, Дағлыг Гарабағ мухтар вилаjəти; Ermenice: Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզ, Ler'nayin Ğarabaği İnqnavar Marz), 1923'te Sovyetler Birliği'nin Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde kurduğu özerk oblasttı. Başkenti Stepanakert şehriydi. Oblastın lideri, Azerbaycan Komünist Partisi Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi Komitesinin Birinci Sekreteriydi. Nüfusun çoğunluğunu etnik Ermeniler oluşturuyordu.[1][2][3]

Tarihçe

Bölge, 1918 ve 1920 arasındaki kısa süreli bağımsızlıkları sırasında Ermenistan ile Azerbaycan arasında tartışmalıydı. Ermenistan ve Azerbaycan'ın Sovyetleştirilmesinin ardından Kavbiuro örgütü, bölgeye geniş bölgesel özerklik verirken bölgeyi Azerbaycan SSC içinde tutmaya karar verdi.[4] Başlangıçta, Karabağ'ın ana şehri Şuşa ve çevresindeki köyler, özellikle Şuşa'daki Ermeni çoğunluk nüfusunun katledilmesi ve sınır dışı edilmesinden sonra, ağırlıklı olarak Azerbaycanlı oldukları için özerkliğin dışında tutulacaktı - bu karar daha sonra 1923'te Şuşa'nın kurulmasıyla tersine çevrildi. Bunun yerine Kürdistan Uyezdi'ne dahil edilmesinden yana olan Müslüman köylerinin protestolarına rağmen Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'ya katılmaya karar verildi.[5]

Azerbaycan Komünist Partisi'nin kurduğu üç kişilik araştırma heyetinin sunduğu rapora dayanarak 30 Haziran 1921'de Özerk Olbastı'nın kuruluşu kararlaştırıldı. 24 Temmuz 1923'te Özerk Oblastı ilan edilmiş ve kararı uygulamaya konulmuştur. Özerk Oblastın ilan edilmesi sırasında alanı 4.161 km² (1.607 sq mi) idi. 1926 nüfus sayımına göre bölgenin nüfusu 125.200 kişi olup bunların yüzde 89,2'sini Ermeniler oluşturmaktadır. Ancak 1989 yılına gelindiğinde özerk bölge nüfusunun Ermenilerin payı yüzde 76,9'a düştü.[6] Bunun nedenleri arasında Sovyet Azerbaycanlı yetkililerin Azerbaycanlıları bölgeye yerleştirme politikası ve Karabağ Ermenilerinin bir miktar dışarıya göç etmesi, ayrıca Azerbaycanlılar arasında genel olarak Ermenilere göre daha yüksek doğum oranı yer alıyor.[7]

Dağlık Karabağ'ın statüsü sorunu 1980'lerin ortalarına kadar önemli bir kamusal mesele haline gelmemiş olsa da, Ermeni aydınları, Sovyet Ermenileri ve Karabağ Ermeni liderleri periyodik olarak bölgenin Sovyet Ermenistan'ına devredilmesi için Moskova'ya çağrılarda bulundu.[7] 1945'te Sovyet Ermenistanı'nın lideri Grigory Arutinov, Stalin'e bölgenin Sovyet Ermenistanı'na bağlanması yönünde çağrıda bulundu ancak bu çağrı reddedildi.[7] 1965 yılında Karabağ'daki on üç Ermeni parti yetkilisi, Sovyet Azerbaycanlı yetkililerin Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'na karşı tutumuna ilişkin şikayetlerini Sovyet liderliğine yazdı. Karabağlı Ermeni yetkililerin birçoğu görevden alındı ya da Ermenistan'a gönderildi.[7] Haydar Aliyev'in 1969'da Azerbaycan SSC'nin liderliğine yükselişi, Bakü'nün özerk bölge üzerindeki kontrolünü sıkılaştırmaya yönelik girişimlerin arttığına tanık oldu. 1973-74'te Aliyev, Ermeni milliyetçileri olarak kabul edilen Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın tüm liderliğini tasfiye etti. Azerbaycan Komünist Partisi Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi Komitesi Birinci Sekreteri olarak Karabağ dışından bir Ermeni olan Boris Kevorkov'u atadı.[7]

1977'de tanınmış Ermeni yazar Sero Khanzadyan, Leonid Brejnev'e Dağlık Karabağ'ın Sovyet Ermenistan'ına ilhak edilmesi çağrısında bulunan açık bir mektup yazdı.[8]

Kasım 1989'da SSCB Yüksek Sovyeti, Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nin özerkliğini kaldırılıp doğrudan Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasına dair karar aldı. Fakat Aralık 1989'da Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Yüksek Sovyetiyle Karabağ Ulusal Konseyi'nin ortak oturumu, Moskova'nın kararını geçersiz sayarak Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan ile birleşmesini açıkladı.[9]

1987'de oblasttaki Ermeniler ile Azerbaycan SSR hükûmeti arasında bir çatışma çıktı. Çatışmalar 1991 yılının sonuna doğru Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'na dönüştü. Karabağ Savaşı sırasında 26 Kasım 1991'de Azerbaycan Sovyet Sovyalist Cumhuriyeti parlamentosu özerk statünü iptal ederek, araziyi Hocavend, Tartar, Goranboy, Şuşa ve Kelbecer rayonlarına bölmüştür.[10]

Dağlık Karabağ tarihi

20. yüzyıl öncesi
Artsah
Karabağ Hanlığı
Sovyet Dönemi
Dağlık Karabağ Özerk Oblastı
Bugün
Karabağ Savaşı
Dağlık Karabağ Cumhuriyeti

Buna karşılık olarak Ermenilerin çoğunlukta olduğu bölgeler tek taraflı olarak Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını ilan etti. Sovyetler Birliği çöktüğünde Birleşmiş Milletler, Dağlık Karabağ bölgesinin yeni kurulan bağımsız Azerbaycan'ın parçası olduğunu tekrar onayladı.[11]

Demografi

Sovyet Birliğinin son döneminde özerk bölgenin yüzölçümü 4.388 km² idi ve 1989 yılında nüfusu 145.593 Ermeni (%76,4), 42.871 Azeri (%22,4),[12] Rus, Rum, Süryani den oluşuyordu.

Kaynakça

  1. ^ Ardillier-Carras, Françoise (2006). "Sud-Caucase: conflit du Karabagh et nettoyage ethnique" [South Caucasus: Nagorny Karabagh conflict and ethnic cleansing]. Bulletin de l'Association de Géographes Français (Fransızca). 83 (4). ss. 409-432. doi:10.3406/bagf.2006.2527. 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023. 
  2. ^ "Conflicts in the Caucasus". UNHCR publication for CIS Conference (Displacement in the CIS) (İngilizce). United Nations High Commissioner for Refugees. 1996. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023. 
  3. ^ Şablon:Cite periodical
  4. ^ "Q&A with Arsène Saparov: No Evidence that Stalin 'Gave' Karabakh to Aхerbaijan". armenian.usc.edu. 10 Aralık 2018. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023. Of all the documents I have seen, there is no direct evidence of Stalin doing or saying something in those 12 days in the summer of 1921 that [resulted in this decision on Karabakh]. A lot of people just assume that since Stalin was an evil person, it would be typical of someone evil to take a decision like that. 
  5. ^ Həmid, Tural (15 Aralık 2020). "Dağlıq Qarabağın sərhədləri necə cızılırdı?" [How were the borders of Nagorno-Karabakh drawn?]. Azlogos. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 
  6. ^ "All-Union Population Census of 1926. Ethnic composition of the population by regions of the republics of the USSR". demoscope.ru. 1926. 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023. 
  7. ^ a b c d e de Waal, Thomas (2003). Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War. New York and London: New York University Press. ss. 3 & 137-140. ISBN 0-8147-1944-9. 
  8. ^ Sanjian, Ara (6 Ocak 2021). "The Armenian Diasporan Press on Mountainous Karabagh, 1923-1985". entriessas.com. Entries of the Society for Armenian Studies. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2021. This ‘silence’ was only broken in the Diaspora with the publication of Yerevan-based novelist Sero Khanzadyan’s open letter to the Soviet leader Leonid Brezhnev in 1977, demanding Mountainous Karabagh’s annexation to Soviet Armenia. 
  9. ^ Armenia, Azerbaijan, and Georia Country Studies, Area Handbook Series, Federal Reserch Division Library of Congress, 1994, ISBN 0-8444-0848-4, pp. 19-21.
  10. ^ "Svante Cornell, "Turkey and the Conflict in Nagorno Karabakh: A Delicate Balance", Middle Eastern Studies Journal (Frank Cass Publications, London), Vol 34, No. 1, January 1998, pp. 51-72" (PDF). 10 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2008. 
  11. ^ "1993 UN Security Council Resolutions on Nagorno-Karabakh, U.S. State Department website, accessed February 2007". 6 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2008. 
  12. ^ Human Rights Watch. "Seven Years of Conflict in Nagorno-Karabakh". December 1994, p. xiii, ISBN 1-56432-142-8, citing: Natsional'nyi Sostav Naseleniya SSSR, po dannym Vsesoyuznyi Perepisi Naseleniya 1989 g., Moskva, "Finansy i Statistika"

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ</span> Güney Kafkasyada bölge

Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hankendi</span> Azerbaycanda şehir

Hankendi veya Stepanakert Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bir hayalet şehirdir. 2023 Azerbaycan harekâtına kadar şehir, ayrılıkçı Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kontrolü altındaydı ve başkenti olarak işlev görüyordu. Şehir, Karabağ dağ sırasının doğu yamaçlarında, Karkar Nehri'nin sol kıyısında, bir vadi içinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şuşa</span> Azerbaycanda şehir

Şuşa, Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinde yer alan bir şehir. Azerbaycan'ın kültür başkenti. Şuşa rayonunun idarî merkezi olan yerleşim, 1992'de Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edildi ve hiçbir ülke tarafından tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto yönetimi altına girdi. 8 Kasım 2020'de ise şehir Şuşa Muharebesi sonucunda Azerbaycan kuvvetlerince ele geçirildi ve 28 yıllık fiili yönetim son buldu.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Cumhuriyeti</span> 1991-2023 yılları arasında Karabağda varlığını sürdüren de facto bir devlet.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti veya 2017-2023 yılları arasındaki resmî ismiyle Artsah Cumhuriyeti, Güney Kafkasya'da, Azerbaycan'ın uluslararası tanınmış sınırları içinde de facto devletti. Azerbaycan Devleti'nin 2023 yılında egemenliğini tesis etmesinin ardından lağvedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mardakert Rayonu</span> Dağlık Karabağ Özerk Oblastına bağlı eski rayon

Ağdere Rayonu veya eski adlarıyla Cerabert Rayonu ve Mardakert Rayonu, Azerbaycan'da rayondur. 1930-1991 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'na bağlı idi. 1992-2023 yılları arasında sınırları içerisinde Azerbaycan'ın Kelbecer, Terter ve Ağdam rayonları bulunmakta idi.

Askeran Çarpışması, Karabağ Savaşı'nın başlamasıyla sonuçlanan Ermeni-Azeri çarpışmasının başlangıç noktalarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu</span>

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin silahlı gücüydü. 2023 Dağlık Karabağ çatışmalarının ardından 20 Eylül 2023'te lağvedildi.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Ermenistan</span> Ermeni Yaylasındaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavram

Büyük Ermenistan veya Birleşik Ermenistan, Ermenilerin anavatanı olarak kabul edilen, tarihsel olarak Ermenilerin çoğunlukta olduğu ve bir kısmında hâlâ Ermenilerin çoğunluk olarak yaşadığı Ermeni Yaylası'ndaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavramdır. Ermenilerin tarihi topraklarının birleştirilmesi olarak görülen ve 20. yüzyıl boyunca Ermeni düşünürlerce yaygın olan fikir başta Ermeni Devrimci Federasyonu, ASALA ve Miras olmak üzere çeşitli milliyetçi örgüt ve partilerce savunuldu.

<span class="mw-page-title-main">Arayik Harutyunyan</span> Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin devlet başkanı, Ermeni politikacı.

Arayik Vladimiri Harutyunyan, Kafkaslar'da uluslararası bağımsızlığı tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'de 2020'den 2023'e kadar dördüncü cumhurbaşkanı olarak görev yapan Ermeni bir politikacıdır. Harutyunyan, 2007 ile 2017 yılları arasında başbakan olarak da görev yapmıştır. 2017 yılında başbakanlık kaldırılmadan önce ülkenin son başbakanıydı. Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ ablukasının ortasında 1 Eylül 2023'te istifa etti.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ sorunu</span> Dağlık Karabağ için, Azerbeycan ve Ermenistan arasında olan hak davası savaşıdır

Dağlık Karabağ sorunu, Azerbaycan ile Ermenistan arasında, Dağlık Karabağ ve Dağlık Karabağ'ı çevreleyen Ermeni kontrolündeki Azerbaycan toprakları'ndaki etnik çatışma ve toprak anlaşmazlığıdır. Bu anlaşmazlık, 27 Eylül 2020 tarihinde başlayan İkinci Dağlık Karabağ Savaşı ile son bulmaya yaklaşmıştır. Yaklaşık 3 sene sonra 19-20 Eylül 2023 tarihlerinde gerçekleşen 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları ile bölge tamamen Azerbaycan kontrolüne geçmiş ve sorun çözülmüştür. Artsah Cumhuriyeti fiilen bağımsızdı, ancak Ermenistan dahil hiçbir ülke tarafından tanınmamış bir cumhuriyetti. Çatışmanın kökeni, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıktı. Sovyetler Birliği döneminde, Josef Stalin Dağlık Karabağ bölgesini, tarihsel olarak Ermeni ve çoğunluğu Ermeni nüfusu olan Sovyet Azerbaycan'da bir özerk oblast haline getirmeye karar verdi. Mevcut çatışma, 1988'de Karabağ Ermenilerinin, Karabağ'ın Sovyet Azerbaycan'dan Sovyet Ermenistan'a devredilmesini talep ettiği zaman başladı. Çatışma, 1990'lı yılların başlarında, geniş çaplı bir savaşa dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri</span> Azerbaycan ve Ermenistan ülkelerinin ilişkileri

Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanan savaş

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı veya 44 Günlük Savaş Dağlık Karabağ'da Türkiye destekli Azerbaycan ile Ermenistan ve onun desteklediği tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti arasında yaşanmış silahlı çatışmalardır.

2010 Çaylı çatışmaları ya da Mardakert çatışmaları, Dağlık Karabağ Savaşı ateşkesinin bir dizi ihlaliydi. Azerbaycan'ı ve tanınmayan ancak de facto bağımsız Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin etnik Ermeni askerî güçlerini ayıran temas hattının ötesinde gerçekleşti. Her iki taraf da diğerini ateşkes rejimini ihlal etmekle suçladı. Bunlar, 1994'ten beri yürürlükte olan ateşkesin iki yıldaki en kötü ihlalleriydi ve Mart 2008'deki Mardakert çarpışmalarından bu yana Ermeni güçlerinin en ağır kayıpları yaşadığı süreç oldu.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ çevresinde Ermenistan tarafından işgal edilmiş Azerbaycan toprakları</span> Eskiden işgal edilmiş Azerbaycan toprakları

Dağlık Karabağ çevresinde Ermenistan tarafından işgal edilmiş Azerbaycan toprakları, de jure Azerbaycan'a ait olan ve Dağlık Karabağ Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte Ermenistan ve uluslararası alanda tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin askerî kuvvetleri tarafından işgal edilmiş, eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın dışında yer alan topraklardır. Günümüzde eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın bir bölümünü içeren Kelbecer rayonu dışında tüm rayonlar, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin eski rayonlarıyla aynıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şuşa Muharebesi (2020)</span>

Şuşa Muharebesi veya Azerbaycanlılar tarafından dile getirildiği şekilde Şuşa'nın Kurtuluşu, 4-7 Ekim 2020 tarihleri arasında de jure Azerbaycan'ın Şuşa rayonunun parçası olan ancak de facto olarak artık Azerbaycana ait olan Şuşa şehrinde gerçekleşen muharebe.

Azerbaycan'daki Ermeniler, Azerbaycan devletinde ve onun selefi Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde çok sayıda yaşamış Ermenilerdir. İstatistiklere göre, 1988'de Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın patlak vermesinden önce Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde yaklaşık 500.000 Ermeni yaşıyordu. Ermenistan-Azerbaycan çatışmasının bir sonucu olan Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'na giden olaylarda Ermenistan Azerileri gibi Ermeni-Azerbaycanlıların çoğu da cumhuriyetten kaçmak zorunda kaldı. Sumgayıt, Gence ve Bakü'de Ermeni nüfusuna yönelik vahşetlerin yaşandığı bildirildi. Bugün Azerbaycan'daki Ermenilerin büyük çoğunluğu, 1991 yılında Dağlık Karabağ Cumhuriyeti adı altında tek taraflı bağımsızlık eylemini ilan eden dağlık Karabağ bölgesi tarafından kontrol edilen topraklarda yaşamaktadır. Ermenistan dahil herhangi bir ülke tarafından tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ'da barışı koruma operasyonları</span> Dağlık Karabağda barışı koruma operasyonları

Dağlık Karabağ'da barışı koruma misyonu 2020 Dağlık Karabağ savaşı sonrasında Dağlık Karabağ bölgesinde devam eden barışı koruma operasyonlarını ifade eder. Ermenistan ve Azerbaycan güçleri arasındaki ateşkesi izlemeyi amaçlayan operasyon Rusya ve Türkiye tarafından yürütülüyor.

<span class="mw-page-title-main">2020 Gazançetsots Katedrali bombardımanı</span>

2020 Gazançetsots Katedrali bombardımanı, 8 Ekim'de Gazançetsots Katedrali olarak da bilinen Şuşa Kutsal Kurtarıcı Katedrali'nin füzelerle iki kez vurulması sonucu binanın çatısının bir kısmının çökmesiyle sonuçlandı. Ermenistan bu saldırı için Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerini suçladı.

<span class="mw-page-title-main">2023 Dağlık Karabağ çatışmaları</span> Azerbaycanın Dağlık Karabağdaki askeri operasyonu

2023 Dağlık Karabağ çatışmaları veya asıl adıyla Anti Terör Operasyonu 19 Eylül 2023'te Azerbaycan, uluslararası alanda Azerbaycan'ın bir parçası olarak kabul edilen, ancak Ermeni nüfusun yaşadığı bölgeyi kontrol eden de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ne karşı başlattığı askeri operasyon sonucunda meydana gelen bir günlük çatışmalardır. Azerbaycan harekâtı "Dağlık Karabağ bölgesinde anayasal düzeni tesis etmek amacıyla düzenlenen antiterörist bir operasyon" olarak tanımlamıştır. Operasyon, Azerbaycan'ın "insani yardım üzerinden sözde rejime silah gönderilmesi" gerekçesiyle Laçın Koridoru'nu kapatarak Dağlık Karabağ'ı ablukaya alması, bölgedeki silahlı Ermeni güçlerce döşenen mayınlar nedeniyle Azerbaycan devletine ait bir kamyondaki 2 inşaat işçisinin ölmesi ve akabinde olay yerine giden polis aracının da başka bir mayına çarpmasıyla 4 polisin hayatını kaybetmesi sonrası meydana geldi. Operasyonun başlamasından 23 saat 48 dakika sonra Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, Dağlık Karabağ'daki Rus barışı koruma gücü'nün arabuluculuğunda 20 Eylül öğleden sonra Dağlık Karabağ'daki düşmanlıkların tamamen durdurulması konusunda anlaşmaya varıldığını duyurdu.