İçeriğe atla

Dağ Yahudileri

Dağ Yahudileri
Cuhuro
Önemli nüfusa sahip bölgeler
 İsrail100.000–140.000
 Rusya20.000–40.000
 ABD10.000–40.000
 Azerbaycan20.000–28.000
 Avrupa Birliği3.000–10.000
 Kazakistan2.000
Diller
Din

Dağ Yahudileri veya Kafkasya Yahudileri (ayrıca Yuhurim olarak bilinirler; İbraniceיהודי קווקז‎, romanize: Yehudey Kavkaz veya יהודי ההרים Yehudey he-Harim; AzericeDağ Yəhudiləri; RusçaГорские евреи, romanizeGorskie Yevrei), genelde Azerbaycan ve Dağıstan'da yaşayan Doğu Kafkasyalı Yahudilere denir. Aslında Kafkas Yahudisi terimi yanıltıcı olabilir çünkü, her ne kadar Gürcistan Kafkasya bölgesinde bir ülkeyse de Kafkas Yahudileri Gürcistan Yahudilerini kapsamaz.[]

Tatlar ile Dağ Yahudilerinin ilk çağlardan bu yana Kafkasya'da yaşadığına inanılır. İnanışa göre Asurlular tarafından MÖ 722'de sürgüne gönderilen Kayıp On Kabile bir süre sonra güneybatı İran'dan Azerbaycan'a göç etmiştir.

Ruşen Mustafayev'in araştırmasına göre Ermeniler, Dağ Yahudilerine yönelik katliam[1] gerçekleştirmiş;[2] Azerbaycan'daki Dağ Yahudileri ise 1918 yılında çok az bilinen pogrom sırasında Ermenilerce öldürülen 3 bin Azerbaycan Yahudisi için bir anıt inşa etmek amacıyla yardım istemişlerdir.[3]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2009. 
  2. ^ http://news.trend.az/index.shtml?show=news&newsid=822385&lang=AZ[]
  3. ^ Sabah Gazetesi Arşivinden 14 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 6 Eylül 2007

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sefarad Yahudileri</span>

Sefarad Yahudileri veya İbranice -im eki kökenli Sefaradim, Yahudi-Roma savaşlarından sonra zorunlu göç ile, Kuzey Afrika üzerinden İberya yarımadasına yerleşen ve 1492'de, Elhamra Kararnamesi ile İspanya'dan çıkartılan Yahudi toplumuna verilen isimdir. Kararname sonrasında Yahudi halkının çoğu Portekiz'e kaçmıştır. 5 yıl sonra Portekiz Kralı I. Manuel'in de Portekiz'deki Yahudileri Hristiyanlığa geçmeye zorlamasıyla sınır dışı edilen birçok Yahudi farklı ülkelere kaçmıştır. Sonuç olarak, göçe zorlanan Yahudilerin torunları dünyanın her yerindeki ülkelere taşınarak yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bu ülkelerden bazıları İngiltere, Hollanda, Kuzey Afrika'nın bazı bölgeleri, Türkiye ve İsrail'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya</span> Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asyanın sınırında bulunan bölge

Kafkasya, Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asya'nın sınırında bulunan bölgenin ismi. Kafkas sıradağlarında, Avrupa'nın en yüksek dağı olan ve Kafkas halklarının sözlü edebiyatını oluşturan Elbruz Dağı bu bölgede bulunmaktadır. Kafkasya bölgesi siyasi ve coğrafi olarak Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya olmak üzere ikiye ayrılır. Güney Kafkasya, bağımsız ve egemen devletlerden oluşmaktadır. Kuzey Kafkasya ise Rusya içinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gence</span> Azerbaycanda şehir

Gence, 1935-1989 Kirovobad, Azerbaycan'ın en kalabalık ikinci şehridir. Eski bir yerleşim yeri olan Gence, Rus İmparatorluğu döneminde Çar I. Aleksandr'ın eşine atfen şehrin ismi Elizavetpol olarak değiştirilmiştir (1804-1918), 1920-1935 arasında Gence, 1935-1991 arasında Kirovabat olarak adlandırılmış, şehir 1989'da tekrar Gence ismine kavuşmuştur. Bakü'nün 360 km batısında, Gence Çayı'nın iki yakasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi</span> Türk Kurtuluş Savaşının bir cephesi

Doğu Cephesi, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında 1919-1921 yılları arasında Türk-Ermeni Savaşı dahil olmak üzere, Doğu Anadolu ve Güney Kafkasya'da gerçekleşen muharebelerden meydana gelen cephe.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti</span> ilk Azerbaycan cumhuriyeti (28 Mayıs 1918-28 Nisan 1920)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Güney Kafkas dilleri</span> Kafkas Dağlarının güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svanca dilleri

Güney Kafkas dilleri, Kafkas dillerine bağlı ve Kafkas Dağları'nın güneyinde konuşulan Gürcüce, Megrelce, Lazca ve Svancadan oluşan dil ailesidir. Dünya çapında yaklaşık 5.2 milyon konuşanı vardır. Diğer hiçbir dil ailesi ile ilişkisi tespit edilemeyen Güney Kafkas dilleri, dünyanın birincil dil ailelerinden biridir. Güney Kafkas dillerinde yazılmış en eski edebi kaynak, Asomtavruli harfleriyle yazılmış Eski Gürcüce Bir el Qutt yazıtlarıdır. MS 430 yılına tarihlenen yazıt, Beytüllahim yakınlarındaki bir Gürcü manastırında bulunmuştur. Gürcücenin yanı sıra, yazı dili gelişmemiş olan diğer Güney Kafkas dilleri de Gürcü alfabesiyle yazılır. Bunun yanında Türkiye ve Avrupa'daki Lazlar için Latin alfabesinden geliştirilmiş Laz alfabesi kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas Dağları</span>

Kafkas Dağları, Kafkas Sıradağları Kafkasya'da Karadeniz ve Azak Denizi ile Hazar Denizi arasında, kuzeybatı ve güneydoğu doğrultusunda uzanan sıradağlar ve dağ sistemi. Bu dağlar kuzeybatıda Taman Yarımadası yakınlarında başlar ve güneydoğuda Apşeron Yarımadasına değin uzanır. Kafkas Dağları, Kuzey ve Güney Kafkaslar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kuzeyde kalan sıra dağlara Büyük Kafkas Dağları, Güney Kafkas Dağlarına ise Küçük Kafkas Dağları denir.

Cuhuri, Cuvuri ya da Yahudi Tatçası bir Tat dili olup özellikle Azerbaycan ve Dağıstan'da doğu Kafkas Dağlarındaki Dağ Yahudileri tarafından konuşulur.

Rövşen Mustafayev, Azeri siyaset bilimci. 1993'te Azerbaycan'daki ilk bağımsız analitik merkez olan Devlet Kuruculuğu ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsünü kurdu. İlmi-siyasi «Dirçeliş XXI asır» gazetesini çıkardı. Azerbaycan Milli İlimler Akademisi bünyesindeki İnsan Hakları Enstitisünün kurucusu ve direktörüydü. 70'ten çok bilimsel makale ve kitabın yazarı olan Mustafayev, birçok uluslararası konferansta Azerbaycan'ı temsil etti.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Gürcü Yahudileri Kafkasya'daki Gürcistan ulusundan olan Yahudiler'e denir. Gürcistan'in en eski cemaatlerinden olan Yahudiler tarihlerini Babil Sürgünü'ne kadar dayandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Muharebesi (1918)</span> 1. Dünya Savaşı sırasında Rus ve Türk orduları arasında geçen savaş

Bakü Muharebesi, 1918 yılında Azeri ve Dağıstanlı gönüllülerle takviye edilen ve Kafkas İslam Ordusu adı verilen Osmanlı Ordusu'nun Bakü Sovyeti, Britanya İmparatorluğu, Merkezi Hazar Diktatörlüğü ve Beyaz Ordu karşısında Bakü'yü almak için giriştiği muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Zakatala (rayon)</span>

Zakatala Rayonu, Azerbaycan'da rayon. Merkezi Zakatala şehridir. Rusyaya bağlı Dağıstan ve Gürcistan ile sınırdır.

Batum Konferansı ve Antlaşması, 11 Mayıs – 4 Haziran 1918 tarihleri arasında Batum'da yapılan konferans ve sonucunda 4 Haziran 1918'de Osmanlı İmparatorluğu ile Kasım 1917'deki Bolşevik ihtilalinden sonra Kafkasya'da kurulan devletlerle, yani Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan ve Azerbaycan Millî Şurası arasında imzalanmış anlaşma. 14 maddeden oluşan bu anlaşma, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin imzaladığı ilk uluslararası sözleşmedir.

Azerbaycan Yahudileri Azerbaycan'da yaşayan Yahudilere denir.

Kafkasya Üniversiteler Birliği veya KÜNİB, Kafkasya üniversitelerinin bir araya geldiği en büyük birliktir. Başkanı Ramazan Korkmaz'dır.

Azerbaycan'da din, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına göre Azerbaycan laik devlettir. Azerbaycan Cumhuriyeti'nde din devletten ayrıdır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan coğrafyası</span> Asya kıtasında bir ülke

Azerbaycan, Avrasya'nın Kafkasya bölgesinde yer almaktadır. Üç fiziksel özellik Azerbaycan'da belirgindir: Kıyıları doğuda doğal bir sınır oluşturan Hazar Denizi; kuzeydeki Büyük Kafkas dağları; ve ülke merkezindeki geniş düzlüklerdir. Azerbaycan, eski Sovyetler Birliği'nin arazi alanının %0,4'ünden daha az, toplamda 86.600 kilometrekare toplam alana sahiptir. Üç Transkafkasya devletinden Azerbaycan en büyük toprak alanına sahiptir. Özel idari alt bölümler, Azerbaycan'ın geri kalanından bir Ermeni bölgesi şeridiyle ayrılan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve tamamen Azerbaycan'da bulunan Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Albert Agarunov</span> Azerbaycanlı asker

Albert Agarunoviç Agarunov, Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinde yüzbaşı olarak görev yapmış Azerbaycanlı asker. Dağ Yahudisi kökenli olan Agarunov, 1980'lerin sonlarında Sovyet ordusunda görev yapmış; askerliğini bitirince bir fabrikada çalışmak üzere Surahanı Rayonu'na dönmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da konuşulan diller</span> Azerbaycan ülkesinde kullanılan dil aileleri

Azerbaycan dilleri dört dil ailesinde sınıflandırılmaktadır: Hint-Avrupa, Altay, Güney Kafkas, Nahçı-Dağıstan. Azerbaycan'da en yaygın dil Azerbaycan dilidir. 2009 itibarıyla toplam nüfusun %98,6'sı bu dilde konuşmaktadır. Rusça ve İngilizce en çok konuşulan yabancı dillerdir. Buna ek olarak, az sayıda Talışça, Avarca, Lezgice, Sahursa, Tatça, Kürtçe, Gürcüce, Udince konuşulmaktadır. Dağ Yahudileri, Dağ Yahudileri dilini kullansalar da göç ve modernleşme nedeniyle son zamanlarda bu dil unutulmaya yüz tutmuştur.

Gürcistan'da İslam'ın görünürlüğü 654'te İslam'ın üçüncü halifesi Osman tarafından gönderilen bir ordunun Doğu Gürcistan'ı fethettiği ve Tiflis'te Müslüman yönetimini kurduğu zaman başladı. Halen Müslümanlar Gürcistan nüfusunun yaklaşık %9.9'unu oluşturmaktadır. Diğer kaynaklara göre Müslümanlar Gürcistan nüfusunun %10-11'ini oluşturmaktadır.