İçeriğe atla

Džemal Bijedić

Džemal Bijedić
Džemal Bijedić

Džemal Bijedić (Kiril: Џемал Биједић, Boşnakça telaffuzu: [bijěːdit͡ɕ]; 12 Nisan 1917 - 18 Ocak 1977), Temmuz 1971'den Ocak 1977'deki bir uçak kazasındaki ölümüne kadar Yugoslavya Başbakanı olarak görev yapan Bosnalı ve Yugoslav bir politikacıydı. Ayrıca Temmuz'dan Aralık 1971'e kadar İçişleri Bakanı olarak görev yaptı. Bijedić aynı zamanda 1967'den 1971'e kadar SR Bosna-Hersek Halk Meclisi Başkanıydı. Mostar'da adını taşıyan üniversite bulunmaktadır.

Çocukluğu ve gençliği

12 Nisan 1917'de Mostar, Bosna-Hersek'te (o zamanlar Avusturya-Macaristan'ın bir parçası ), 1915'te Gacko'dan Mostar'a taşınan önde gelen Boşnak tüccar ailesinden Bajramaga Bijedić'ten Adem ve Zarifa'nın çocuğu olarak dünyaya geldi.[1] babası Adem 1919'da İspanyol gribinden öldüğünde henüz bir yaşındaydı; 1920'lerde ailenin bakımını annesi Zafira ve amcası Bećir üstlendi.[2]

Bijedić, ilk ve orta öğrenimini Mostar'da bitirdi. Yüksek eğitimini, Belgrad Üniversitesi, Hukuk Fakültesi'nde tamamladı ve 1939'da Yugoslavya Komünist Partisi'ne katıldı. Ekim 1939'da, sadece iki ay sonra SKOJ (Yugoslavya Sosyalist Gençlik Ligi)'a ve Komünistler Birliğinin Mostar şubesine üye oldu. Siyasi sempatileri nedeniyle Mostar'da üç kez gözaltına alındı.[3]

II. Dünya Savaşı'nı NOB'un aktif bir üyesi olarak anti-faşist hareket içinde geçirmiştir.[4]

Kariyeri

Yugoslavya'nın kurtuluşundan sonra Bijedić, Bosna-Hersek Sosyalist Cumhuriyeti hükûmetinde İçişleri Bakan Yardımcılığı da dahil olmak üzere birçok siyasi görev üstlendi.[3] Müslümanların Yugoslav kurucu bir ulus olarak onaylanmasında kilit bir rol oynadı.[5]

Bijedić'in liderliğinde, Aluminijum Kombinat gibi ağır sanayinin kurulması ve Saraybosna-Ploče demiryolunun modernizasyonuyla Hersek ekonomisinde önemli ilerleme kaydedildi.[3]

Bijedić, 1967'den Temmuz 1971'e kadar SR Bosna-Hersek Halk Meclisi Başkanı olarak görev yaptı.[6][7]

Görev süresi boyunca Bijedic, aralarında dünyanın en büyük güçleri olan Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Çin'in de bulunduğu çok sayıda ülkeyi ziyaret etti. Özellikle bağlantısız ülkeler ve Yakın ve Orta Doğu ülkeleriyle temaslarda aktifti.[8]

30 Temmuz 1971'den 18 Ocak 1977'deki ölümüne kadar SFR Yugoslavya Federal Yürütme Konseyi Başkanı olarak görevde kalmıştır.[9]

Ölümü

18 Ocak 1977'de Bijedić, eşi Razija ve diğer altı kişi, Learjet 25'lerinin Bosna-Hersek'in Kreševo yakınlarındaki Inač dağına düşmesi sonucu öldü. Uçak, Belgrad'daki Batajnica Hava Üssü'nden havalanmış ve Saraybosna'ya doğru giderken, görünüşe göre kötü hava koşulları nedeniyle düştü. Komplo teorisyenleri kazanın bir kaza olmadığını, daha ziyade rakiplerinin kötü oyununun sonucu olduğunu öne sürdüler,[10] çünkü kendisi yaşlı ve hasta Tito'nun potansiyel halefi olarak görülüyordu.[3] Bu kazada eşi Razija da kendisiyle birlikte hayatını kaybetmiş, ancak arkalarında iki oğlu ve bir kızı hayatta kalmıştır.[11]

Mostar'daki üniversitenin adı onun onuruna Džemal Bijedić Üniversitesi olarak değiştirildi. Doğduğu ev de müzeye dönüştürüldü. 2016 yılında Mostar'da Bijedić ile ilgili bir sergi düzenlenmştir.[4]

Ayrıca Bakınız

Kaynakça

  1. ^ Džemal Bijedić i njegovo vrijeme. Bartolovic, Dragan (Boşnakça). Univerzitet "Džemal Bijedić. 1985. s. 28. 
  2. ^ Ranković, Dragica (7 Ekim 2019). "Bijedic family's tragedies: Dzemal died after he saw off Tito, his great-granddaughter was murdered". Telegraf.rs (Sırpça). 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024. 
  3. ^ a b c d Y.Z (18 Ocak 2022). "Anniversary of Death of One of the greatest Statesmen of BiH Dzemal Bijedic". Sarajevo Times (İngilizce). 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024. 
  4. ^ a b Y.Z (19 Ocak 2016). ""Man of our history": Mostar recalled Dzemal Bijedic". Sarajevo Times (İngilizce). 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024. 
  5. ^ Velikonja, Mitja (2003). Religious separation and political intolerance in Bosnia-Herzegovina. 1st ed. College Station: Texas A&M University Press. ISBN 978-1-58544-226-3. 
  6. ^ Graça, J. Da; Graça, John Da (13 Şubat 2017). Heads of State and Government (İngilizce). Springer. ISBN 978-1-349-65771-1. 
  7. ^ Flere, Sergej; Klanjšek, Rudi (6 Eylül 2019). The Rise and Fall of Socialist Yugoslavia: Elite Nationalism and the Collapse of a Federation (İngilizce). Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4985-4197-8. 
  8. ^ "New book: Džemal Bijedic - political biography". Muzej Hercegovine (İngilizce). 22 Ağustos 2022. 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024. 
  9. ^ The Death of Džemal Bijedić. Federation of Yugoslav Journalists (İngilizce). Review of International Affairs. 1977. s. 642. 
  10. ^ Ltd, Not Panicking (8 Ocak 2007). "h2g2 - Famous Air Crash Victims - Part 4: Politicians - Edited Entry". h2g2.com. 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024. 
  11. ^ admin (18 Ocak 2023). "Dzemal Bijedic, One of the biggest Politicians, was killed on this Day". Sarajevo Times (İngilizce). 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Saraybosna</span> Bosna-Hersekin başkenti

Saraybosna, Bosna-Hersek’in başkenti ve 2007 yılı sayımlarına göre 619.030 kişilik nüfusuyla en büyük kentidir. Saraybosna, ayrıca Bosna-Hersek Federasyonu'nun ve fiilî başkenti Banyaluka olan Sırp Cumhuriyeti'nin de hukukî başkentidir. Saraybosna Kantonu'nun da merkezidir. Saraybosna, Bosna bölgesinin Dinar Alpleri'yle çevrili Saraybosna Vadisi içerisinde Miljacka Nehri'nin çevresinde kurulmuştur. Şehir, barındırdığı dinî çeşitliliğiyle bilinir. Müslümanlık, Katoliklik, Ortodoksluk ve Musevîlik, burada yüzyıllar boyunca barış içinde bir arada var olagelmişlerdir. İşte bu yüzden Saraybosna, Avrupa'nın Kudüs'ü olarak kabul edilir. Saraybosna Balkanlar'daki kültürel şehirlerin en önemlilerinden biri olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek</span> Balkanlarda bir ülke

Bosna-Hersek, kısa haliyle B&H, resmî adıyla Bosna ve Hersek, Balkanlar'da 51.197 km² yüz ölçümlü bir ülke. Kuzey, batı ve güneyden Hırvatistan; doğudan Sırbistan ve güneydoğusunda Karadağ ile çevrili olup Adriyatik Denizi'ne Neum şehrinin olduğu yerde yalnızca 20 km'lik limansız bir kıyısı bulunmaktadır. Ülkenin coğrafyası merkez ve güneyde dağlık, kuzeybatıda tepelik, kuzeydoğuda düzlük bir karakter sergiler. Başkent ve en büyük şehir olan Saraybosna, birçok yüksek dağla çevrelenmiştir. Ülkenin çoğunluğunu kaplayan Bosna bölgesinde karasal iklim görülür, bu bölgede yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve soğuktur. Ülkenin güney kıyılarındaki daha küçük Hersek bölgesinde ise tipik Akdeniz iklimi görülür. Bosna-Hersek doğal kaynaklar açısından da zengin bir görünüm arz eder.

<span class="mw-page-title-main">Hersek</span> Bosna Hersekin eyaleti

Hersek, merkezinde kabaca Mostar şehri olan Adriyatik Denizi'ne bir çıkış koridoruna sahip Dinar Alpleri'ndeki tarihsel ve coğrafi bölge, günümüzde Bosna-Hersek'in güney bölümünü oluşturmaktadır. Hersek'in yüzölçümü 9.948 km²'dir. Hersek ile Bosna arasında belirgin bir sınır yoktur. Hersek'in bittiği yerden Bosna'nın başlaması hakkında birçok düşünce vardır.

<span class="mw-page-title-main">Mostar</span> Bosna-Hersekte şehir

Mostar, Bosna-Hersek'te Hersek bölgesinin en büyük şehri ve Bosna-Hersek Federasyonu'na bağlı Hersek-Neretva Kantonu'nun idarî merkezi olan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Vahid Halilhodžić</span>

Vahid Halilhodziç Fransız vatandaşlığı da bulunan eski Yugoslav millî futbolcu ve Bosnalı asıllı Bosna-Hersekli teknik direktör.

<span class="mw-page-title-main">FK Sarajevo</span>

Fudbalski klub Sarajevo Bosna-Hersek'in başkenti Saraybosna'da kurulan futbol kulübü. 24 Ekim 1946'da kurulan kulüp, Yugoslavya döneminde de 2 defa lig şampiyonu olarak önde gelen futbol kulüplerinden biri olmuştu. Şu anda Bosna-Hersek Birinci Ligi'nde mücadele eden kulüp iki şampiyonluk ve üç kupa kazanmıştır. Maçlarını 34.500 kişilik Asim Ferhatović Stadı'nda oynamaktadır. Horde Zla isminde bir taraftar grubu 1987'dan beri mevcuttur. Kulübün kullandığı temel renk bordodur.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti</span> 1945-1992 yıllarında Balkanlarda bulunan sosyalist federal cumhuriyet

Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, Balkanlar'da II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan ve 1992 yılına kadar hüküm süren sosyalist federal cumhuriyet. Devletin bulunduğu alanda bugün Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan, Kuzey Makedonya, Karadağ, Slovenya ve Kosova bulunur.

İspanyol Engizisyonuyla başlayıp Holokost'la neredeyse yok olmaya yüz tutan, II.Dünya Savaşı ve Yugoslav savaşlarını atlatan Bosna-Hersek'teki Yahudilerin zengin bir tarihi vardır.

Fuad Muzuroviç, eski Bosna-Hersek futbolcu ve teknik direktördür.

Yugoslav Halk Ordusu, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin ve 1945'ten 1992'ye kadar olan öncüllerinin ordusuydu.

<span class="mw-page-title-main">FK Željezničar</span>

FK Željezničar Sarajevo 19 Eylül 1921 tarihinde yılında Bosna-Hersek'in başkenti Saraybosna'da kurulmuş bir futbol kulübüdür. Premijer liga Bosne i Hercegovine'de mücadele etmektedir. Maçlarını 16.000 kişilik Grbavica Stadyumu'nda oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lazar Kolişevski</span>

Lazar Koliševski, Makedonya asıllı Yugoslav siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">KK Bosna</span> Bosna Hersek asıllı basketbol kulübü

KK Bosna Royal Saraybosna, Bosna-Hersek'te yer alan, USD Bosna spor kulübünün bir parçası olarak mücadelesini sürdüren, profesyonel basketbol kulübü. Takım Bosna-Hersek Basketbol Şampiyonası ile Bosna-Hersek Basketbol Kupası'nda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cazin</span> Bosna-Hersekte şehir

Sazin, Bosna-Hersek'in Bosna-Hersek Federasyonu'nda Una-Sana Kantonu'na bağlı bir belediyedir.

<span class="mw-page-title-main">Dragan Čović</span>

Dragan Čović, Bosnalı Hırvat siyasetçi. Bosna-Hersek Hırvat Demokrat Birliği lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek ekonomisi</span>

Bosna-Hersek ekonomisi, tarım, turizm ve endüstriye sahip bir geçiş ekonomisidir. Ülke 1992-1995 yılları arasında iç savaş nedeniyle üretim %80 oranında düşmüş ve işsizlik büyük bir oranda yükselmiştir. Ülkenin ekonomisi 2000'li yıllardan itibaren yeniden büyümeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri</span> Bosna Hersek ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki siyasi ilişkiler

Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri, Bosna-Hersek ile Türkiye arasındaki karşılıklı ilişkileri ifade eder. Bosna-Hersek bir güneydoğu Avrupa ülkesi iken, Türkiye İstanbul çevresindeki Balkan yarımadasında küçük bir Avrupa kesimi olan bir Küçük Asya ülkesidir. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 29 Ağustos 1992'de başladı. Bosna-Hersek'in Ankara ve İzmir'de iki elçilik misyonu ve İstanbul'da bir konsolosluk misyonu varken, Türkiye'nin Saraybosna’da bir elçilik ve Mostar’da bir konsolosluk misyonu var.

<span class="mw-page-title-main">Saraybosna Kuşatması</span>

Saraybosna Kuşatması, Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'nın önce Yugoslav Halk Ordusu sonra Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından 5 Nisan 1992'den 29 Şubat 1996'ya kadar 1.425 gün boyunca kuşatma altında tutulması olayıdır. Modern savaş tarihinin en uzun kuşatmasıdır. Kuşatma, Stalingrad Muharebesi'nden üç kat, Leningrad Kuşatması'ndan ise bir buçuk yıl fazla sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Jovan Divjak</span> Boşnak general

Jovan Divjak (Sırpça ;Јован Дивјак, Bosna Savaşı sırasında 1994 yılına kadar Bosna ordusunun ana kurmay Komutan Yardımcısı olarak görev yapan bir Bosnalı ordu generaliydi.

<span class="mw-page-title-main">Hırvat milliyetçiliği</span>

Hırvat milliyetçiliği, Hırvatların milliyetini savunan ve Hırvatların kültürel birliğini destekleyen milliyetçiliktir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.