Düzenli, Borçka
| Düzenli | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Düzenli Düzenli'nin Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Borçka |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 558 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 234 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08400 |
Düzenli, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Düzenli köyünün eski adı Zedvake'dir. Gürcüce bir yer adı olan Zedvake (ზედვაკე), "zed/zeda" (ზედ/ზედა) ve "vake" (ვაკე) kelimelerinden oluşur ve “yukarı düzlük” anlamına gelir.[3][4] Bu yer adı Türkçeye aynı şekilde girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus sayımında Zedvake (ذدواكە) olarak geçer.[5]
Zedvake köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Maçaheli'deki köylerinden biridir. Tbetis Sulta Matiane (12-16. yüzyıl) adlı Gürcüce elyazmasında adının geçmesi, buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir. Bu kaynağa göre Zedvake köyü bağlı olduğu Tbeti Piskoposluğu kilisesine topluca bağışta bulunmuştur.[6] Nitekim Osmanlılar Zedvake köyünü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir.
Zedvake köyü, 1593 yılından bir süre önce tutulduğu tahmin edilen Defter-i İcmal-i Liva-i Şavşad ve İmerhevi başlıklı icmal defterine göre Macahel livasının 19 köyünden biriydi ve köyden alınan vergi hasılatı 4.500 akçeydi. Ağustos 1655 tarihli cizye defterine göre ise köyde 3 Hristiyan hane bulunuyordu. Bu nüfus, Osmanlı Devleti'nin Hristiyanlardan aldığı cizye vergisi ödüyordu.[7]
Zedvake köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre Çıldır Eyaleti'ne bağlı Macaheli sancağının köylerinden biriydi. Vergi tahsili ve askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu sayımda köyde 66 hanede 222 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince köyün toplam nüfusunun yaklaşık 444 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[8]
Zedvake köyü, 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre Trabzon vilayetinin Lazistan sancağına bağlı Maçaheli nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu salnamede köyde 75 hanede 300 kişi kaydedilmiştir. Salnamede belirtilmemiş olmakla birlikte, sadece erkek nüfusu kaydedilmiş olduğu 1835 nüfusuyla kıyaslandığında da anlaşılmaktadır. Bu durum üzerinden köyün bu tarihteki toplam nüfusun yaklaşık 600 kişiden oluştuğu söylenebilir. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 2 eşek, 2 beygir, 16 öküz, 30 inek, 43 keçi ve 62 koyun kaydedilmiştir.[9]
Zedvake köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus tespitinden Zed-Vake (Зед-ваке) şeklinde kaydedilmiş olan köy, Batum sancağının Aşağı Acara kazasına bağlı Zeda Hertvisi nahiyesinin altı köyünden biriydi. Nüfusu, 49'u erkek ve 49'u kadın olmak üzere, 25 hanede yaşayan 98 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" şeklinde kaydedilmişti.[10]
Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze 1893 yılında Zedvake köyünün adına uygun bir konuma sahip olduğunu, köyden 20 hanenin Osmanlı ülkesine göç ettiğini yazmıştır.[11][12]
Zedvake köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Sovyet Rusya tarafından da kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Zedvake Türkiye'ye bırakıldı.
Zedvake köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde bu livanın Borçka kazasına bağlı Maçahli nahiyesinin köylerinden biriydi. Köydeki 31 hanede, 118'i kadın ve 109'u erkek olmak üzere, 227 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Müslüman Gürcü olarak kaydedilmiştir.[13] Zedvake Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Düzenli olarak değiştirilmiştir.[14] 1940 genel nüfus sayımında Maral köyü, Çoruh vilayeti içinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 367 kişiye yükselmişti.[15] 1965 genel nüfus sayımında Maral köyünde 634 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 288 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Coğrafya
Köy; Artvin il merkezine 76 km, Borçka ilçe merkezine 44 km uzaklıktadır.[17]
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 235[2] |
| 2020 | 234[2] |
| 2019 | 245[2] |
| 2018 | 226[2] |
| 2017 | 209[2] |
| 2016 | 204[2] |
| 2015 | 214[2] |
| 2014 | 218[2] |
| 2013 | 233[2] |
| 2012 | 220[2] |
| 2011 | 226[2] |
| 2010 | 219[2] |
| 2009 | 226[2] |
| 2008 | 243[2] |
| 2007 | 211[2] |
| 2000 | 293[17] |
| 1997 | 347[17] |
| 1990 | 469[17] |
Kaynakça
- ^ "Duzenli, Turkey Page". Fallingrain.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Borçka Düzenli Köy Nüfusu". Nufusune.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "ზედ" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 8 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "ვაკე" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 31 Ağustos 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Buşra Erkuzu, Çıldır Eyaleti Macahel Sancağı 2769 Numaralı Nüfus Defteri'nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Siirt, 2023, s. 214. 21 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ ""ტბეთის სულთა მატიანე" (Tbetis Sulta Matiane), (Yayıma hazırlayan) Tina Enukidze, Tiflis, 1977, s. 32". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024.
- ^ Osmanlı Arşivlerinde Macahel (Hazırlayan Murat Kasap), İstanbul, 2021, s. 31-32. ISBN 978-605-70486-08
- ^ Buşra Erkuzu, Çıldır Eyaleti Macahel Sancağı 2769 Numaralı Nüfus Defteri'nin Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Siirt, 2023, s. 70-77. 21 Temmuz 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 351, ISBN 9789157871117.
- ^ {{Web kaynağı |url=https://rusneb.ru/catalog/000199_000009_005403186/ 11 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |başlık=Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - 1194.]
- ^ "Zakaria Çiçinadze, "მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში" (Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü), 1912, Tiflis, s.137". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, "მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში " (Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri), 1913, Tiflis, s. 195". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024.
- ^ Nurşen Gök, “Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 121.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 167" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 88" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ a b c d "Düzenli Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
- 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Düzenli, Borçka için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
