İçeriğe atla

Dünya Uygur Kurultayı

Dünya Uygur Kurultayı
Kuruluş16 Nisan 2004
MerkezMünih, Almanya
BaşkanDolkun İsa
Resmî sitewww.uyghurcongress.org

Dünya Uygur Kurultayı (DUK) (Uygurca: دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى / Dunya Uyghur Qurultiyi), Sincan Uygur Özerk Bölgesi içindeki ve dışındaki Uygurların hak ve çıkarlarını savunmayı amaçlayan, sürgüne gönderilmiş Uygurların oluşturduğu uluslararası bir örgüttür. Uygurların sesini dünyaya duyurmak hedefiyle yola çıkan örgütün şimdiki başkanı Dulkun Isa, onursal başkanı ise Rabiye Kadir 'dir. Çin tarafından terör örgütü olarak kabul edilmektedir.[]

1992'de Türkiye'nin İstanbul şehrinde Türk Kara Kuvvetleri'nden emekli Tuğgeneral Rıza Bekin (daha sonra Doğu Türkistan Vakfı başkanı ve Dünya Uygur Kurultayı onursal başkanı) ve yandaşları tarafından kurulan Doğu Türkistan Millî Kurultayı (Sherqiy Türkistan Milliy Qurultiyi)'ndan sonra İsmail Cengiz'in öncülüğünde kurulan Doğu Türkistan Millî Merkezi'nin daveti ile İstanbul'da yapılan istişare toplantılarının ardından kurulan Doğu Türkistan Kurultayı ile 1996'da Almanya'nın Münih şehrinde Dolkun İsa ve yandaşları tarafından kurulan Dünya Uygur Gençler Kurultayı (Dunya Uyghur Yashliri Qurultiyi) gibi küçük örgütler, 2004'te Erkin Alptekin (İsa Yusuf Alptekin'in oğlu) başkanlığında birleştirilerek Dünya Uygur Kurultayı oluşturulmuştur. Kurultayın kuruluşdaki esas adı Doğu Türkistan Kurultayı idi. Daha sonra bu isim Doğu Türkistan (Uyguristan) Kurultayı olarak değiştirildi. Akabinde yurdun milli, coğrafi ve tarihi adı olan Doğu Türkistan ismi kaldırılarak Uygur Kurultayı olarak değiştirildi. Bu değişiklik üzerine Doğu Türkistan'ın bütünlüğünü savunan bir grup Uygur, Kazak, Kırgız ve Özbek kardeşleriyle birlikte 2004 yılında Sürgündeki Doğu Türkistan Hükûmetinin etrafında birleştiler. Sürgün Hükûmeti'nin ilan edildiği İstanbul'da düzenlenen basın toplantısına Gen Rıza Bekin de katıldı. Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti'nin Başbakanlık görevine 2009 yılında İsmail Cengiz getirildi. Hükûmetin Cumhurbaşkanlığı görevini ise Ahmet İgemberdi yürütüyordu.

2014 'te Doğu Türkistan Sürgün Hükûmetin Cumhurbaşkanlığı görevini Ehmetjan Osman, Başbakanlık görevini İsmail Cengiz yürütmeye başladı.[1]

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "The Cabinet". web.archive.org. 4 Eylül 2017. 4 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mirsaid Sultangaliyev</span> Tatar devrimci ve teorisyen

Mirsaid Sultangaliyev, Orta Asya'daki Türk halklarını birleştirerek sosyalist bir Türkistan devleti kurmak istemiş Tatar lider ve düşünce adamı. Müslüman "ulusal komünizm"in kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Sincan Uygur Özerk Bölgesi</span> Çin Halk Cumhuriyetinde özerk bölge

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan bayrağı</span>

Doğu Türkistan bayrağı, 12 Kasım 1933 tarihinde ilan edilen Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti ve 1944 yılında kurulan Doğu Türkistan Cumhuriyeti Millî Meclislerinde oy birliği ile kabul edilen mavi zemin üzerine beyaz ay yıldızlı Gökbayrak’tır.

<span class="mw-page-title-main">İsa Yusuf Alptekin</span> Uygur aktivist

İsa Yusuf Alptekin, Çin Cumhuriyeti'nin ilk döneminde Uygur siyasetçisi ve Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin genel sekreteri.

<span class="mw-page-title-main">Karakol Cemiyeti</span> Osmanlı İmparatorluğu‘nda istihbarat örgütü

Karakol Cemiyeti, Mütareke döneminde Osmanlı istihbarat örgütüdür.

Osman Batur Kazak direnişçi lider

Osman Batur, Doğu Türkistan'ın bağımsızlığı için mücadele etmiş olan direnişçi lider. Altay Kazaklarındandır. 20. yüzyılın ilk yarısında Çinliler ve Ruslara karşı bağımsızlık mücadelesi vermiş ve 1951 yılında Çinliler tarafından idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İttihat ve Terakki</span> Osmanlı İmparatorluğunda siyasal teşkilat

İttihat ve Terakki Cemiyeti, sonraları İttihat ve Terakki Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet'in ilanına önayak olup 1908-1918 yılları arasında faaliyet gösteren, 21 Mayıs 1889 tarihinde kurulmuş bir siyasal hareket ve siyasi partidir. Triumvira sistemi ile yönetilen bir meclis yapısında egemenlik sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Cumhuriyeti</span> Çin istilası altındaki Türk devleti

Doğu Türkistan Cumhuriyeti, bugünkü Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzey kesminde Gulca 'da 12 Kasım 1944'te Sovyetler Birliği siyasi müdahalesi ve Kızıl Ordu'nun askerî desteğiyle kurulan, 20 Ekim 1949'da Çin Komünist Partisi'ne itaat eden ve Aralık 1949'de Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun bölgeye konuşlandırılmasıyla Çin'e ilhak edilen cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Kahraman</span> 27. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

İsmail Kahraman, Türk avukat ve siyasetçi, 27. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Rabia Kadir</span>

Rabia Kadir Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi yaşayan Uygur halkının insan hakları için mücadele eden Uygur aktivist. 2005 yılından bu yana ABD'de yaşamakta ve Uygurların sesini dünyaya duyurmaya çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti</span> eski bir özerk devlet

Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti, bugünkü Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde kurulmuş cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan</span> Orta Asyada tarihî bir bölge

Doğu Türkistan veya Uyguristan, bağlam ve kullanıma bağlı olarak birden çok anlamı olan bir terimdir. Doğu Türkistan, Orta Asya'nın orta bölümünde yer alan Büyük Türkistan'ın doğu kesimidir. "Doğu Türkistan" kavramının coğrafî kapsamı, farklı zamanlarda ve farklı belgelerde hep farklılık göstermiştir; kimi kaynaklara göre Tarım Havzası bölgesini – yani günümüz Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin güney ve batı kesimlerini – kimi kaynaklara göre Xinjiang'ın tümünü kapsar.

Erkin Alptekin, 4 Temmuz 1939 yılında Hitay 'ın Gansu eyaletinin merkezi Lenju (Lanzhou) şehrinde dünyaya gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Maarif ve Dayanışma Derneği</span>

Doğu Türkistan Maarif ve Dayanışma Derneği, Doğu Türkistan bağımsızlık hareketine bağlı bir örgüttür. Örgüt, 2006 yıl Mayısta kurulmuş olup merkezi İstanbul'da yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi</span>

Doğu Türkistan bağımsızlık hareketi veya Uygur bağımsızlık hareketi, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Doğu Türkistan adıyla Uygur halkının anavatanı olarak bağımsızlığını isteyen siyasi ve sosyal bir harekettir. Sincan bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti tarafından Çin Cumhuriyeti'nin Sincan Eyaleti'ni Çin Halk Cumhuriyeti yönetimine geçmesinden bu yana sürekli kontrol edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti</span>

Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti, Doğu Türkistan'lı Uygur, Kazak ve diğer Türk halklar tarafından sürgünde kurulan bir hükûmet düzenidir ve Doğu Türkistan'ı Çin yönetiminden kurtarılana kadar Doğu Türkistan'ı ve halkını temsil etmeye yetkili tek organ olduğunu iddia eder. Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti, Eylül 2004'te kuruluşundan bu yana ona karşı çıkan Çin tarafından tanınmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Salih Hudayar</span>

Salih Hudayar, Uygur-Amerikan bir politikacıdır.

Doğu Türkistan Millî Uyanış Hareketi (DTMUH) (Uygur : Haziran 2017'de kurulan Washington DC merkezli kâr amacı gütmeyen bir insan hakları ve siyasi haklar grubu. Grup, Doğu Türkistan bağımsızlık hareketini destekliyor. Uygur Amerikalı danışman ve yüksek lisans öğrencisi olan Salih Hudayar, önceden kurulmuş Uygur örgütlerinin Doğu Türkistan'ın bağımsızlığını etkin bir şekilde çağırmadığı için grubu kurdu.

Bu liste; geçmişte yaşamış veya şu an yaşamakta olan, bir sebepten dolayı tanınan Uygurların listesidir. Doğum yılına göre sıralıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Rıza Bekin</span>

Mehmet Rıza Bekin Emekli tuğgeneral, Doğu Türkistan Vakfı başkanı (1986-2010), kanaat önderi.