İçeriğe atla

Dünya'nın dönüşü

Dünya'nın yörüngesi ile karıştırılmamalıdır.
Deep Space Climate Observatory tarafından görüntülenen Dünya'nın dönüşü, eksen eğikliğini gösteriyor.

Dünya'nın dönüşü veya Dünya'nın dönme hareketi, Dünya gezegeninin kendi ekseni etrafında dönmesini ve uzayda dönüş ekseninin yönündeki değişiklikleri ifade eder. Dünya doğuya doğru, ileri-yönlü bir hareketle döner. Kuzey kutup yıldızı Polaris'ten bakıldığında Dünya, saat yönünün tersine döner.

Coğrafi Kuzey Kutbu veya Karasal Kuzey Kutbu olarak da bilinen Kuzey Kutbu, Dünya'nın dönüş ekseninin yüzeyiyle kesiştiği Kuzey Yarımküre'deki noktadır. Bu nokta, Dünya'nın Manyetik Kuzey Kutbu'ndan farklıdır. Güney Kutbu, Dünya'nın dönüş ekseninin yüzeyiyle kesiştiği diğer noktadır ve Antarktika'da yer alır.

Dünya, Güneş'e göre yaklaşık 24 saatte bir, diğer uzak yıldızlara göre ise her 23 saat, 56 dakika, 4 saniyede bir döner. Dünya'nın dönüşü zamanla biraz yavaşlamaktadır, bu nedenle geçmişteki bir gün daha kısaydı. Bunun nedeni, Ay'ın Dünya'nın dönüşü üzerindeki gelgit etkisidir. Atom saatleri, modern bir günün bir asır öncesine göre yaklaşık 1,7 milisaniye daha uzun olduğunu gösteriyor[1] ve bu da UTC'nin artık saniyelerle ayarlanma oranını yavaşça artırıyor. Tarihsel astronomik kayıtların analizi, bir günün uzunluğunun MÖ 8. yüzyıldan itibaren her yüzyılda yaklaşık 2,3 milisaniye arttığını göstermektedir.[2]

Bilim insanları, önceki on yıllarda sürekli olarak günde 86.400 saniyeden daha yavaş dönen Dünya'nın 2020'de daha hızlı dönmeye başladığını bildirdiler. 29 Haziran 2022'de Dünya'nın dönüşü 24 saatin 1,59 milisaniye altında tamamlanarak yeni bir rekor kırıldı.[3] Bu eğilim nedeniyle, dünya çapındaki mühendisler "negatif artık saniye" ve diğer olası zaman ölçüm önlemlerini tartışmaktadırlar.[4]

Hızdaki bu artışın, erimiş çekirdeğin, okyanusların ve atmosferin karmaşık hareketi; Ay gibi gök cisimlerinin etkisi ve muhtemelen Dünya'nın kutuplarındaki buzların erimesine neden olan iklim değişikliği de dahil olmak üzere çeşitli faktörlerden kaynaklandığı düşünülüyor. Buz kütleleri, Dünya'nın şeklinin ekvator çevresinde şişkin, basık bir küre olmasından sorumludur. Bu kütleler azaldığında kutuplar ağırlık kaybıyla yükselir, Dünya daha küresel bir hale gelir ve bu da kütleyi ağırlık merkezine yaklaştırır. Açısal momentumun korunumu, kütlenin ağırlık merkezine daha yakın toplandığında dönüş hızının artacağını belirtir.[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Dennis D. McCarthy; Kenneth P. Seidelmann (18 Eylül 2009). Time: From Earth Rotation to Atomic Physics. John Wiley & Sons. s. 232. ISBN 978-3-527-62795-0. 
  2. ^ Stephenson, F. Richard (2003). "Historical eclipses and Earth's rotation". Astronomy & Geophysics. 44 (2). ss. 2.22-2.27. Bibcode:2003A&G....44b..22S. doi:10.1046/j.1468-4004.2003.44222.x Özgürce erişilebilir. 
  3. ^ Robert Lea (3 Ağustos 2022). "Earth sets record for the shortest day". Space.com (İngilizce). 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2022. 
  4. ^ Knapton, Sarah (4 Ocak 2021). "The Earth is spinning faster now than at any time in the past half century". The Telegraph. 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2021. 
  5. ^ Pappas, Stephanie (25 Eylül 2018). "Humans Contribute to Earth's Wobble, Scientists Say". Scientific American. 10 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yerçekimi</span> Dünyanın kütleçekimi

Yer çekimi, kütleçekimi ve merkezkaç kuvvetinin birleşik etkisi nedeniyle nesnelere aktarılan net ivmedir. Yönü bir şakul topuzuyla çakışan, gücü veya büyüklüğü normuyla temsil edilen vektörel bir niceliktir.

<span class="mw-page-title-main">Dünya</span> Güneş Sisteminde Güneşe en yakın üçüncü gezegen

Dünya veya Yerküre, Güneş Sistemi'nde Güneş'e en yakın üçüncü gezegen olup şu an için üzerinde yaşam ve sıvı su barındırdığı kesin olarak bilinen tek astronomik cisimdir. Radyometrik tarihleme ve diğer kanıtlara göre 4,55 milyar yıldan fazla bir süre önce oluşmuştur. Dünya'nın yer çekimi, uzaydaki diğer nesnelerle, özellikle Güneş'le ve tek doğal uydusu Ay'la etkileşime girer. Dünya'nın Güneş'in etrafındaki yörüngesi, 365,256 güneş günü, yani bir yıldız yılı sürer. Bu süre içerisinde Dünya, kendi ekseni etrafında 366,265 kez döner.

<span class="mw-page-title-main">Devinme</span> Milankoviç değişkeni

Devinme, Dünya ekseninin 26.000 yılda bir tamamladığı 360 derecelik dönüşe verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Kutbu</span> Dünyanın en güney noktası

Güney Kutbu, Dünya ekseninin alt kısmında kalan noktayı tanımlar.

Kutup aşağıdaki anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kutbu</span> Dünyanın dönme ekseninin yüzeyiyle kesiştiği kuzey noktası

Kuzey Kutbu, Dünya'nın ekseninin üst kısmında, kuzeyde kalan noktayı tanımlar.

Kutuplar, Dünya'nın en kuzey ve en güney noktalarıdır. Bu noktalar coğrafya, haritacılık, manyetizma ve kutup yıldızı açısından farklı tanımlanır. Ancak aradaki farklar küçüktür.

<span class="mw-page-title-main">Robert Edwin Peary</span> Amerikalı kâşif

Robert Edwin Peary, Kuzey Kutbu'na ilk kez ayak basan olarak kabul edilen Amerikalı kâşif.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey yarımküre</span> Dünyanın ekvatorun kuzeyinde kalan yarısı

Kuzey yarımküre, Dünya'yı ekvator hizasından bölen hayalî bir düzlemin üstünde (kuzeyde) kalan yarısıdır. 0° paraleli ile 90° kuzey paraleli arasında yer alır. Güneyde kalan kısma ise güney yarımküre denir. Dünya'nın kuzey yarımküresi, birçok ülkeyi ve dünya nüfusunun yaklaşık %90'ını kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Manyetik Kuzey Kutbu</span>

Manyetik Kuzey Kutbu, Kuzey Yarımküre'de, Dünya'nın manyetik alanının yayılmaya başladığı nokta. Gerçek (coğrafî) Kuzey Kutbu'na yakın bir konumdadır. Benzer şekilde, Dünya'nın coğrafi Güney Kutbu'na yakın konumda bir Manyetik Güney Kutbu vardır.

<span class="mw-page-title-main">Dönme</span>

Dönme ya da dönüş; bir merkeze bağlı olarak dairesel hareket yapan cisimlerin hareketine denir. Üç boyutlu cisimler her zaman hayali bir dönüş eksen çizgisi etrafında döner. Eğer bu eksen cismin gövdesinden ve kütle merkezinden geçerse, cismin kendi etrafında döndüğü söylenir. Bir dış noktaya göre merkez seçilirse bu harekete dönüş veya orbital dönüş denir ve genellikle yerçekimi tarafından oluşturulur.

<span class="mw-page-title-main">Gökküre</span>

Gökküre, Gökbilim ve seyrüseferde, Dünya'yla eşmerkezli ve eşeksenli, devasa çaplı varsayımsal bir küredir. Gökyüzündeki tüm cisimlerin iç yüzeyinde yer aldığı bir küre şeklinde düşünülebilir. Gök ekvatoru yer ekvatoruyla, gök kutupları da yerin kutup noktalarıyla aynı doğrultuda çakışıktır. Gökküre yansıtması gökcisimlerinin konumlarının belirlenmesi için çok pratik bir yöntemdir.

<span class="mw-page-title-main">Ay'ın yörüngesi</span>

Ay, Dünya'nın etrafındaki yörüngesinde doğrusal yönde döner ve İlkbahar Ekinoksu ve yıldızlara göre bir döngüsünü yaklaşık 27,32 günde ve Güneş'e göre bir döngüsünü yaklaşık 29,53 günde tamamlar. Dünya ve Ay, Dünya'nın merkezinden yaklaşık 4.670 km (2.900 mi) uzaklıkta yer alan bir çift merkez odağındaki yörüngelerinde dönerek Dünya-Ay sistemi adı verilen bir uydu sistemi oluştururlar. Ortalama olarak, Ay'a olan uzaklık Dünya'nın merkezinden yaklaşık 385.000 km (239.000 mi) olup, bu da yaklaşık 60 Dünya yarıçapına veya 1,282 ışık saniyesine karşılık gelmektedir.

Gök kutupları, gök küre üzerinde yer alan noktalardır. Dönme ekseni üzerinde yer almaları nedeniyle, bu noktaların gökyüzündeki yeri Dünya'nın kendi çevresinde dönmesiyle değişmez. Bu özelliğe sahip biri kuzey yarımküreden, diğeri güney yarımküreden görülen iki nokta vardır. Ekvatorda her iki nokta da ufukta gözükür.

<span class="mw-page-title-main">Sabit bir eksen etrafında dönme</span> dönme hareketinin özel bir durumu

Sabit bir eksen etrafında dönme dönme hareketinin özel bir durumudur. Sabit eksen hipotez yönünü değiştirerek bir eksen olasılığını dışlar ve salınım devinim gibi olguları tarif edemez. Euler’in dönme teoremine göre, Aynı zamanda, sabit eksenler boyunca eş zamanlı rotasyon imkânsızdır. Eğer iki rotasyona aynı anda kuvvet uygulanırsa, rotasyonun yeni ekseni oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Dünya'nın manyetik alanı</span> bilimsel terim

Dünya'nın manyetik alanı, diğer adıyla jeomanyetik alan, Dünya'dan uzaya doğru uzanan manyetik alandır. Dünya'dan çıkan manyetik alan, Güneş'ten gelen yüklü parçacıklardan oluşan Güneş rüzgarlarıyla buluşur. Manyetik alanın büyüklüğü, Dünya yüzeyinde 25 ve 65 microtesla arasıdır. Kabaca bakarsak, bu alan, Dünya'nın dönüş eksenini baz alarak, yaklaşık 10 derece kaymış bir manyetik dipoldur. Diğer bir deyişle, düz bir dikdörtgen mıknatısın, yine aynı açıyla Dünya'nın merkezine konması gibidir. Kuzey jeomanyetik kutup, Grönland'ın yakınlarında kuzey yarımkürede olan kutup, aslında manyetik olarak Dünya'nın manyetik alanının güney kutbudur ve Güney jeomanyetik kutup da manyetik alanın kuzey kutbudur. Çubuk mıknatıslardan farklı olarak, Dünya'nın manyetik alanı zamanla değişir çünkü bu manyetik alan, Dünya'nın dönüş hareketinden meydana gelir.

<span class="mw-page-title-main">Milisaniye pulsarı</span>

Milisaniye pulsarları, yaklaşık 1-10 milisaniye aralığında dönel periyotları olan pulsarlardır. Milisaniye Pulsarları elektromanyetik spektrumun radyo, X-ışını ve gama ışınları kısımlarında saptanmıştır. Milisaniye Pulsarlarının kökeni hakkındaki en baskın teori yaşlı olmaları ve çok hızlı dönen, ikili sayı sistemine yakın çift yıldızlardan gelen maddelerin toplanması aracılığıyla “geri dönüşümlü” veya hızlanmış nötron yıldızları olmalarıdır. Bu yüzden, Milisaniye pulsarlarına bazen Geridönüşmüş Pulsarlar denebilir.

Uluslararası Yer Dönme ve Referans Sistemleri Servisi,, özellikle Dünya Yönlendirme Parametresi (EOP) ve Uluslararası Göksel Referans Sistemi (ICRS) grupları aracılığıyla evrensel zaman ve referans çerçeve standartlarını sürdürmekten sorumlu organdır.

<span class="mw-page-title-main">Dönme süresi</span> bir gök cisminin kendi ekseni etrafında tam bir dönüşü tamamlaması için geçen zamandır

Dönme süresi, bir gök cisminin kendi ekseni etrafında tam bir dönüşü tamamlaması için geçen zamandır. Örneğin, Dünya'nın günün uzunluğuna karşılık gelen 24 saatlik bir dönme süresi vardır. Güneş'in yörüngesinde dönen her şey için aşağıdaki özellikler sayılabilir:

<span class="mw-page-title-main">Dünya'nın yörüngesi</span> Dünyanın Güneş etrafındaki hareketi

Dünya, Kuzey Yarımküre'den bakıldığında saat yönünün tersine doğru ortalama 149,60 milyon km mesafede Güneş'in çevresinde dönmektedir. Bir tam yörünge 365.256 gün sürer ve bu süre zarfında Dünya 940 milyon km yol kat etmiş olur. Diğer Güneş Sistemi cisimlerinin etkisi göz ardı edildiğinde, Dünya'nın yörüngesi, Dünya'nın dönüşü olarak da bilinir. Dünya'nın dışmerkezliği 0,0167'dir. Bu nedenle Dünya-Güneş ağırlık merkezi odaklı, çift merkezli bir elipstir. Yörünge merkezi, yörüngenin büyüklüğüne göre Güneş'in merkezine nispeten yakın olduğundan, bu değer sıfıra yakındır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.