Düden - Turkipedia

Düden, obruk, dolin, uvala ve polye gibi yüzeyden kapalı havza ya da çukurlukların tabanında veya kenarında bulunan ve buralara gelen suları yer altına boşaltan karstik şekillerdir.^[1] Konya'nın Ereğli ilçesindeki Akgöl Düdeni Türkiye'deki güzel örneklerdendir. Batı Toroslar ve İç Anadolu'da görülür. Karstik ovaların düdenleri tıkanırsa ovayı su basar. Kovada Gölü'nün sularını da düdenler boşaltır.

Düdenlere subatan, suyutan veya sifon denildiği de olur. Düden yer altı ve yer üstü sularının bağlantı yeridir.^[2] Beyşehir Gölü'nün suları 1960-1972 yılları arasında 5,64 m yükselmiştir. Bu yükselmeye, göle dökülen akarsuların getirdiği materyallerin dipteki ve yanlardaki düdenleri tıkaması sonucu olduğu anlaşılmıştır.^[3] Kili çökeller ile tıkanan düdenler içinde su birikmesi ile küçük Düden Gölü oluşmaktadır. Adana, Kozan'daki Gezit Polyesi'nde birkaç düden gölü bulunur. Karstik arazilerde yüzey suları düdenler ile yer altına indiğinden yüzeysel akış oldukça zayıftır.^[4]

Galeri

Reka Nehri'nin Škocjan Mağaraları'ndaki düdeni, Slovenya
Grosuplje'nin güneyinde çitlerle çevrili bir düden, Slovenya
Câmpeneasca mağarasında bir suyutan, İzbuc köyü, Romanya
Risle Nehri Ajou ve La Houssaye (Eure, Fransa) arasında bir düden içinde kayboluyor

Kaynakça

^ SÜR, Ayhan. "KARSTİK YERŞEKİLLERİ VETÜRKİYE'DEN ÖRNEKLER" (PDF). ankara.edu.tr. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Şubat 2019.
^ EGE, Yrd. Doç. Dr. İsmail. "Karstik şekillerin farklı kullanımı: Orbuklar". turkishstudies.net. 26 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019.
^ GÖRCELİOĞLU, Dr. Ertuğrul. "ANADOLU GOLLER BÖLGESİNDE Özellikle BURDUR GÖLÜ ÇEVRESİNDEKİ SEDİMENTASYONUN YAYGINLIĞI VE ÖNEMİ". Orman Fakültesi Dergisi. 30 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019.
^ EGE, Yrd. Doç. Dr. İsmail (2015). "GEZİT POLYESİ (KOZAN/ADANA)" (PDF). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 24 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Şubat 2019.

Ayrıca bakınız

Dış kuvvetler

Petroloji ile ilgili bu madde bir . İçeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

Beyşehir Gölü, Göller Yöresi'inde, Konya ve Isparta illeri topraklarında bulunan, Türkiye'nin üçüncü büyük gölü, en büyük tatlı su gölü.

May Barajı, Konya ilinin, Çumra ilçesinde, May Çayı üzerinde, sulama ve taşkın önleme amacı ile 1957-1960 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır. Toprak dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 273.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 19,10 m'dir. Normal su kotunda göl hacmi 40,10 hm³, normal su kotunda göl alanı 7,75 km²'. 1800 hektarlık bir alana sulama hizmeti vermektedir.

Göl, karalar üzerindeki çanakları doldurmuş tatlı veya tuzlu su kütlesidir. Göller, kapalı havzaları dolduran geniş, durgun su kütlesi olarak da tanımlanır. Gölsel ortamlar, oldukça belirgin çökel türü ve çökel yapılarına sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Göksu</span> Türkiyede akarsu

Göksu Antalya, Konya, Karaman ve Mersin illerinden akan ve Mersin ili Silifke ilçesi güneyinde Akdeniz'e dökülen bir nehirdir. Göksu Nehri'nin uzunluğu 260 km, havza alanı 10.000 km²'dir. Aşağı yukarı aynı uzunlukta iki kolu vardır: Kuzey kolu Gökçay, güney kolu ise Gökdere'dir, ikisinin kaynağı da Toros Dağları'ndaki Geyik Dağları'ndan çıkar. Geyik Dağları Antalya-Gündoğmuş ve Konya-Hadim arasındadır ve Alanya'nın 50 km kuzeyinde bulunur. Bu iki kol Karaman-Ermenek'i geçtikten sonra Mut'un güneyinde birleşerek Göksu adını alır ve daha sonra Silifke güneyinde Paradeniz adıyla bilinen deltada Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Polye</span>

Polye, çözünebilen kayaların çözünmesiyle meydana gelen ve yüksek dağlar arasında bulunan geniş düzlük veya ova. Bilinen diğer ismi Karstik ovadır.

Kovada Gölü Isparta ilinde, Antalya Körfezi'nin kuzeyinde, kuzey güney yönünde uzanan kırık üzerinde yer alan tatlı sulu, küçük bir göldür. Göller Bölgesi'ndedir. Eğirdir Gölü'nün doğal bir uzantısıdır ve Eğirdir Gölü'nde bulunan fazla su bir kanalla Kovada Gölü'ne akmaktadır.

Gembos Ovası, Akdeniz Bölgesi'nde, Batı Toroslar kesiminde, kuzey güney doğrultulu 14 x 3 km boyutlarında karstik ova. Yükseltisi 1.150 m'dir. Kireçtaşının hakim olduğu dağlar arasında yer alır. Kuzey ucunda, kendisine katılan Uzunsu ile beslenir. Dışarıya akıntısı olmayan ova, kışın ve ilkbaharda 20 km²'lik bir göl halini alır, yazın suları çekilir.

Osmaniye ilinin Düziçi ilçesi Düldül Dağı eteklerinden doğup Aslantaş Barajı ve böylece Ceyhan Nehri'ne dökülen bir çaydır. Sabun Çayı, Düziçi Ovasının büyük bir bölümünü sulamaktadır. Oldukça temiz olan bu suda balık bulunmakta ve çevresinde bol miktarda piknik yapılmaktadır. Su çok temiz kaynaklardan beslenmekte ve Düziçi Ovasının büyük bir bölümünü sulamaktadır. Ama bu sulama yetersiz kalmakta Üreticiler ürünlerini zamanında ve yeterince sulayamadıkları için ekili dikili alanlar her geçen yıl biraz daha azalmaktadır.

Avlan Gölü, Antalya ili, Elmalı ilçesinde yer alan karstik oluşumlu göldür. Gölün denizden yüksekliği 1030 m, doğal hâlinde büyüklüğü 850 hektardır. Göl, Karagöl ile birlikte, 1030–1050 m yüksekliğindeki Elmalı Polyesi'nde yer alır. Elmalı polyesi Elmalı dağı ile Bey Dağları arasında uzanır. Gölün bulunduğu alan kalkerli yapıdadır. Avlan Gölü Elmalı Polyesi'nin en çukur alanında oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Köprüçay</span> Akdeniz Bölgesinde nehir

Köprüçay, eskiden Eurimedon, Isparta Sütçüler yakınlarında Toros dağlarından doğan, dar ve derin kanyonlardan geçerek Serik yakınlarında Akdeniz'e dökülün akarsu. Antik zamanlarda adı Eurymedon'dur. Köprü Çayı'n; havza alanı 2.357 km², yıllık debisi 3065 hm³, uzunluğu 178 km, ağız yüksekliği 0 m (Akdeniz), kaynak rakımı 2.151 m'dir.

Çukurpınar mağarası, Mersin ilinde, Anamur'un kuzeyinde, 46 km. uzaklıkta, 1880 m yükseklikte olup, Taşeli Platosundaki su gözü yakınında, Çukurpınar yaylasındadır. Mağara 1990 yılında bulunmuştur. Türkiye'nin büyük mağarası en uzun 10., en derin 3. mağarasıdır. Araştırmalar sonucunda 3350 m uzunluğunda, -1196 m derinliğinde olduğu tespit edilmiştir.

Peynirlikönü Mağarası , -1429 m derinliği ile Türkiye'nin en derin mağarasıdır. Mersin ili, Anamur ilçesi, Sugözü köyü sınırlarındadır.

Karagöl, Antalya ili, Elmalı ilçesi sınırlarında bulunan kurutulmuş karstik göl. Avlan Gölü ile birlikte Elmalı Polyesi içinde bulunur. 1974 yılına kadar Karagöl 2440 ha büyüklüğünde idi.

<span class="mw-page-title-main">Baraj gölü</span>

Baraj gölü, bir baraj yapısının gerisinde biriken suların oluşturduğu yapay göldür. Küçük yapay göllere gölet denilir.

Gideğen , bir gölün fazla sularını boşaltan akarsulara verilen addır. Çıkış ayağı denildiği de olur. Gideğeni olan göller her zaman tatlı suludur.

Elmalı Ovası, Antalya ili, Elmalı ilçesinin içinde bulunduğu karstik ova. Büyüklüğü 200 km'ye yakın ova kuzeyde Karagöl'e, güneyde Avlan Gölü'ne, GB'da Gömbe'ye doğru uzanır.

Sarıot Gölü , Konya ili, Bozkır ilçesinin 27 km güneybatısında, 1–2 m derinlik, 100 hektar büyüklüğe sahip karstik göl. Akdağ ile Böğürtlenlik Tepe arasındaki vadide, Çat Yaylasına 1 km mesafededir. Kışın su dolan göl alanı yazın kurumaktadır.

Batmış (Cil) Gölü, Van Gölü kuzeybatısında, Ziyaret ve Süphan Dağı arasındaki tatlı su gölü. Bitlis ili, Adilcevaz ilçesi sınırlarında, Sütey Yaylası'ndadır. Çevresinde Gölüstü, Çanakyayla ve Karakolköy köyleri bulunur.

Kayaköy Polyesi, Muğla ili, Fethiye ilçesi sınırlarında bulunan polye.

Karadağ güneybatı Balkanlar'da küçük, dağlık bir ülkedir. Karadağ, Hırvatistan, Bosna Hersek, Sırbistan, Arnavutluk, Kosova ve Adriyatik Denizi ile sınır komşusudur. 13.812 km ² alanı ile küçük bir ülke olarak görülmesine rağmen arazi konfigürasyonu açısından çeşitlilik arz etmektedir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.