İçeriğe atla

Düşbere

Düşbere
Alternatif isimÇuçvara, çüçüre, çüçbere, düşbere, şişbarak, şuşbarak, tatarbari, tushbera, tushpara
BölgesiBatı Asya, Orta Asya
TipiEtli hamur
Servis şekliSıcak veya soğuk
Ana malzemelerHamur, kıyma, soğan, ot, tuz, karabiber

Düşbere, Orta Asya, Güney Kafkasya ve Orta Doğu'da popüler olan bir tür etli hamur yemeğidir. Kare şekilde kesilmiş hamur içerisine konan kıyma ve çeşni karışımıyla doldurulur.[1] İslami beslenme kurallarına uygun olarak, kıyma genellikle domuz etinden olmaz.

Etimoloji

Düş, "kaynatmak" anlamına gelirken bere, Eski Farsça'da "bit" için kullanılan bir terimdir.[1] Bu sözcük 10. yüzyıldan önce yaygın olarak kullanılmış ve yerini modern Farsçada "kuzu kulağı" anlamına gelen gosh e-barreh sözcüğüne bırakmıştır; Azerice (düşbərə, dushbara), Başkurtça (сөсбәрә, süsbərə) Kazakça (тұшпара) Kırgızca (чүчпара, chuchpara), Tacikçe (тушбера, tushbera), Özbekçe (chuchvara) ve Uygurca (چۆچۈرە, chöchürä).[1] Arapça şişbarak (شيشبرك) veya şuşbarak (شُشْبَرَك) sözcüklerinin İslam öncesi dönemlerde düşbereden türediği düşünülmektedir.[1][2]

Sözcüğün etimolojisine ilişkin bir başka teori de sözcüğün Türk dillerindeki düşbərə sözcüğünden geldiğidir. Toş ve daş kelimeleri "dolmak" ve "dökülmek", berek ise "yemek" (hamurdan yapılan yemekler) anlamına gelir. Bu, düşbərə'nin su kaynarken ve tencereden dökülürken eklenmesi gerektiği gerçeğini ima eder.[3]

Bölgesel türleri

Türk dünyası ve İran mutfağı

Özbek çuçvarası

Bu yemek Azerbaycan, İran, Tacik, Özbek, Uygur ve diğer Orta Asya mutfaklarında bulunur.[1]

Orta Asya'da tüketiken chuchvara veya tushbera hamuru un, yumurta, su ve tuz ile yapılır. İnce bir tabaka halinde açılır ve kare olarak kesilir. Doğranmış soğan, karabiber, tuz ve kekikle tatlandırılmış kıyma, her bir karenin ortasına yerleştirilir ve hamurun köşeleri sıkıştırılarak katlanır. Hamurlar yüzeye çıkana kadar et suyunda kaynatılır. Chuchvara, çorba içinde veya tek başına, sirke veya ince kıyılmış yeşillik, domates ve acı biber bazlı sos ile servis edilebilir. Chuchvara'yı servis etmenin bir diğer popüler yolu da üzerine syuzma (süzülmüş katık) veya smetana (ekşi krema) eklemektir.

Azerbaycan'da kıymalar daha küçük ve hamur daha kalındır. Düşbərə tipik olarak hamur (buğday unu, yumurta, su), kemiksiz koyun eti, soğan, sirke, kuru nane, biber ve tuzdan yapılır. Su veya et suyu ile haşlanır. İsteğe bağlı olarak koyun eti yerine sığır veya tavuk eti de kullanılabilir.[3] Et suyu, koyun kemiklerinden yapılır ve kıyma, soğan ve çeşitli baharatlarla harmanlanır. Hamur daha sonra yuvarlanır, küçük kareler halinde kesilir ve kıyma ile doldurulur. Kareler üçgen şeklinde sıkıştırılır ve kenarları birbirine yapıştırılarak kabuk şeklinde figürler oluşturulur. Hamur kaynayan tuzlu suyun içine atılır ve yüzeye çıkana dek pişirilir.[3] Düşbərə üzerine kuru nane serpilerek servis edilir. Rendelenmiş sarımsak ile karıştırılmış sirke de eklenebilir veya ayrı olarak servis edilebilir.[3] Bir kaşığa genellikle 5-8 düşbərə sığar; ancak Abşeron'un kırsal kesimlerinde bir kaşığa 20 kadar düşbərə sığabilecek kadar küçük yapılır.[3]

Arap mutfağı

Arap mutfağından yoğurt sosuyla servis edilen şişbarak

Şişbarak Irak, Ürdün, Lübnan, Filistin, Suriye, Hicaz ve Suudi Arabistan'ın kuzey bölgesinde hazırlanmaktadır.[4] Kıyma ve baharatlarla doldurulduktan sonra yoğurtta pişirilen ince hamurlar, sosuyla birlikte sıcak olarak servis edilir.[5] Yüzyıllardır Arap mutfağının bir parçası olan şuşbarak tarifi, 15. yüzyılda Şam'da basılan Kitab al-tibakha adlı Arapça yemek kitabında da yer almaktadır.[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Davidson, Alan (2014). Jaine, Tom (Ed.). The Oxford companion to food. 3. ed. / ed. by Tom Jaine. Oxford: Oxford Univ. Press. s. 434. ISBN 978-0-19-967733-7. 
  2. ^ a b Uvezian, Sonia (2001). Recipes and Remembrances from an Eastern Mediterranean Kitchen: A Culinary Journey Through Syria, Lebanon, and Jordan (İngilizce). Siamanto Press. s. 261. ISBN 978-0-9709716-8-5. 
  3. ^ a b c d e Azerbaycan Mutfagi. Ministry of Culture and Tourism Republic of Azerbaijan. 2014. s. 93. ISBN 978-9952-486-00-1. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024. 
  4. ^ 1001 foods to die for. Kansas City, Mo: Andrews McMeel. 2007. s. 215. ISBN 978-0-7407-7043-2. OCLC 154800158. 
  5. ^ Basan, Ghillie (2006). Middle Eastern Kitchen (İngilizce). Hippocrene Books. s. 42. ISBN 978-0-7818-1190-3. 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mantı</span> Genellikle kıyma ile hazırlanan içli hamur işi yemek

Mantı, çeşitli baharatlarla çeşnilendirilen kıymanın, küçük hamur parçalarının içine konulması ve bu hamur parçalarının suda haşlanması ile yapılan yemektir. Türk mutfağının olduğu kadar Orta Asya mutfaklarının da bir parçası olan mantı, eski SSCB ülkelerinde de popüler bir yiyecektir. Ayrıca Afganistan, Balkanlar, Kuzeybatı Çin ve Pakistan'ın Peşaver şehrinde de mantı tüketilmektedir. Mantı, Uzak Doğu'da baozi (包子) ve mandu adları ile anılan etli/sebzeli hamur yemeklerine benzemektedir.

<span class="mw-page-title-main">İçli köfte</span> dışı bulgur içi kıyma dolgulu olan, kızartılmış veya haşlanmış topak

İçli köfte ya da oruk, bulgurun hamur hâline getirilerek içinin doldurulması suretiyle yapılan, Orta Doğu mutfağında bir yemektir.

Balıkesir mutfağı, Balıkesir ve çevresine ait yemek kültürü.

Buğu kebabı, toprak bir güveçte hazırlanan, dışarı buhar vermemesi için kapak çevresinin hamur sıvanması sonucunda malzemenin sadece kendi suyu ile pişmesi esasına dayanan bir et yemeği, tencere kebabıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karnıyarık</span> Türk mutfağında soğanlı kıyma ile doldurulup fırında pişirilen patlıcan yemeği

Karnıyarık Türk mutfağının belli başlı patlıcan yemeklerinden biridir. Hazırlanırken ana malzeme olan patlıcanın dışında soğan, biber, domates ve kıyma da kullanılır. Benzeri bir patlıcan yemeği imambayıldıdır. İmambayıldının karnıyarıktan farkı içinde et olmaması ve soğuk olarak servis edilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Empanada</span>

Empanada, İspanya, Orta Amerika (Meksika), Filipinler ve başta Şili, Arjantin, Paraguay, Uruguay, Peru, Bolivya, Kolombiya, Ekvador ve Venezuela olmak üzere Güney Amerika'da içi doldurularak yapılan ve yenen bir börektir. Bolivya'da Empanada'ya Salteña denir ki adını, kökeninin geldiği yer olarak tahmin edilen Arjantin şehri Salta'dan alır.

<span class="mw-page-title-main">Lakerda</span> palamut veya torikten yapılan tuzlanmış balık mezesi

Lakerda uzun süreli saklanmak üzere özel şekilde hazırlanmış balık etidir. Esasen torik, günümüzde torik az bulunduğu için palamut balıklarının temizlenmiş takoz etleri serin, tuzlu, baskılı, defne yapraklı istiflenmiş şekilde haftalarca dinlendirilerek üretilir. tuzu durulanıp, soğan, karabiber, zeytinyağı ve limonla salata gibi servis edilir.

Samosa, baharatlı patates, soğan, bezelye, tavuk ve diğer etler veya mercimek gibi lezzetli bir dolgu ile Güney Asya'nın kızartılmış veya fırınlanmış bir hamur işidir. Bölgeye göre üçgen, koni veya yarım ay gibi farklı şekillerde olabilir. Samosalara çoğu zaman Hint turşusu(chutney) eşlik eder ve Orta Çağ veya daha öncelerine kökenleri vardır. Samosalar, Güney Asya, Batı Asya, Güneydoğu Asya, Akdeniz ve Afrika'nın yerel mutfaklarında popüler bir başlangıç, meze veya atıştırmalıktır. Bu bölgelerden gelen göç ve kültürel yayılma nedeniyle, günümüzde samosalar çoğu zaman diğer bölgelerde hazırlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kol böreği</span> Börek çeşidi

Kol böreği, Türk mutfağına özgü bir tepsi böreği çeşididir. Peynirli, kıymalı, ıspanaklı, patatesli çeşitleri vardır. Hazır yufka kullanıldığı gibi, elle açılan yufka da kullanılır. Bosna-Hersek'in milli yemeklerindendir. Kırım'da kıymalı yapılan çeşidine sarburma denir. "Sarmak" ve "burmak" kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Patates salatası</span> Haşlanmış patateslerden yapılan yemek

Patates salatası, haşlanmış patatesten yapılan yemek.

Romanya mutfağı, geleneksel olarak en çok Türk mutfağından, daha sonra da Avusturya, Alman, Yunan ve Macar mutfaklarından etkilenmiştir. Köfteler, çorbalar, dolmalar, tatlılar, salatalar dört yüzden yıldan fazla egemenliği altında kaldıkları Osmanlı İmparatorluğu'nun yemeklerine çok benzer. Alkollü içkilerden en çok şarap içilir. Romanya şarabı, dünyada en çok üretilen ilk on arasındadır. Bira da tercih edilen alkollü içkilerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Antojito</span> Meksika mutfağından atıştırmalık

Antojitos olarak adlandırılan Meksika sokak yemekleri, sokak satıcıları tarafından ve Meksika'daki küçük geleneksel pazarlarda hazırlanır. Sokak yemekleri arasında taco, tamal, gordita, quesadilla, empalme, tostada, chalupa, elote, tlayuda, cemita, pambazo, empanada, nachos, chilaquiles, fajita ve torta gibi yemeklerin yanı sıra taze meyve, sebze, içecek ve menudo, pozole ve pancita gibi çorbalar yer alır. Gün içinde ana yemek genellikle öğleden sonra yendiği için bu gıdalar çoğunlukla sabah ve akşam yenir.

Escabeche oriental, Meksika, Yucatán eyaleti mutfağının bir yemeğidir. Oriental (doğu) olarak adlandırılır, çünkü Yucatán'ın doğusundaki, özellikle de Valladolid şehrinin yemeğidir. Kişniş yaprağı, tuz, karabiber, kimyon, karanfil, tarçın, sirke ve sarımsak karışımı ile marine edilmiş hindi veya tavukla hazırlanır. Tavuk, soğan şeritleri ve ekşi portakal suyu ile suda kaynatılır. Daha sonra pişmiş et, tereyağında veya yağda sarımsak, kekik ve tuz ile kızartılır. Kümes hayvanları gevrek olarak servis edilir ve kızarmış soğan ve xcat-ik veya sarı biber şeritleri ile yıkanır.

<span class="mw-page-title-main">Recado rojo</span>

Recado rojo veya achiote ezmesi popüler bir baharat karışımıdır. Günümüzde, özellikle Yucatán ve Oaxaca olmak üzere Meksika ve Belize mutfaklarında yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Baharat karışımı genellikle annatto, kekik, kimyon, karanfil, tarçın, karabiber, yenibahar, sarımsak ve tuz içerir. Annatto tohumları karışımı kırmızıya boyar ve karışıma belirgin bir kırmızı-turuncu renk verir.

<span class="mw-page-title-main">Picadillo</span>

Picadillo birçok Latin Amerika ülkesinde ve Filipinler'de geleneksel bir yemektir. Kıyma, domates, kuru üzüm, zeytin ve bölgeye göre değişen diğer malzemelerle yapılır. Genellikle pirinçle servis edilir veya taco, tuzlu hamur işleri veya kroket gibi yemeklerde dolgu olarak kullanılır. İsim, "kıymak" anlamına gelen İspanyolca picar kelimesinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cantık</span>

Cantık Kuzu ve baharatlarla taze hamurdan yapılan, çiböreğin aksine, yağsız, tavada kızartılan bir börek türüdür. Kırım Tatar mutfağının ana ulusal yemeklerinden biridir. Bursa cantığı bir içli pide olup Tatar cantığı ile yalnızca ismi aynıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pelmeni</span> Rus mantısı

Pelmeni, ince, mayasız hamurla sarılmış dolgudan oluşan Rus mutfağı'na ait etli hamur'dur. Ural ve Sibirya'nın kesin menşe yeri hakkındaki tartışmalar hâlâ devam ediyor ve her ikisi de güçlü iddiaları sürdürüyor. Pelmeni, "Rus mutfağının kalbi" olarak tanımlanıyor.

<span class="mw-page-title-main">Tabahçe</span>

Tabahçe, malzemeleri yağsız ve but tarafından koyun eti, kuyruk yağı, soğan, safran, kereviz, taze nane, sirke, koruk suyu, tuz, sumak, kişniş, kimyon, tarçın, zencefil, gül suyu olan etli yemektir.Osmanlı mutfağında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Terbiyeli ciğer çorbası</span> Kuzu ve koyun ciğeri ile yapılan bir çorba

Terbiyeli ciğer çorbası, kuzu veya koyun ciğeri ile yapılan bir çorbadır.

<span class="mw-page-title-main">Hubeyşiye</span>

Hubeyşiye, bir çeşit et yemeğidir. Osmanlı mutfağında yapılan et yemeklerinden biridir. Malzemeleri;koyun eti, tuz, su, soğan, havuç, kuru kişniş, kimyon, tarçın, damla sakızı, karabiber, sirke, ceviz ve kuru nane. Kitâbü't-Tabîh (Bağdâdî) Muhammed bin Mahmûd-ı Şirvânî çevirisinde yemek tarifi verilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.