İçeriğe atla

Dörtgen Mardakan Kalesi

Dörtgen Mardakan Kalesi
Yerel ad
KonumMardakan kasabası, Hazar rayonu, Bakü, Azerbaycan
En Yakın ŞehirBakü
Yükseklik22 metre
KuruluşuXII yüzyıl [1]
KurucusuI. Ahsitan


Dörtgen Mardakan Kalesi veya Büyük Mardakan Kalesi, Bakü şehrinin Hazar rayonunda yer alan tarihi bir mimari eserdir. Kale, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından dünya çapında önemli bir eser olarak kaydedilmiştir.[2] 2001 yılında, Nardaran kalesi ve diğer Hazar savunma yapıları ile birlikte UNESCO'nun Koruma Listesi'ne dahil edilmiştir.[3]

Kale, III. Büyük Menuçehr'in oğlu I. Ahsitan tarafından 12. yüzyılın dördüncü formunda inşa edilmiştir.

Kalenin iç avlusu 24x20 metre ölçülerinde olup, avluda yer alan kule ise 22 metre yüksekliğe sahiptir. Kale'nin dış duvarları kulelerle donatılmış yarı daire şeklindeki koruyucu kulelerle takviye edilmiştir. Genel olarak,Dörtgen Mardakan kalesinin donjonu, Dairevi Mardakan kalesinin donjonu ile karşılaştırıldığında daha gelişmiş mimari özelliklere sahiptir.

Tarihi

Büyük Merdakan Kalesi, Şirvanşah I. Ahsitan tarafından 12. yüzyılda - 1187-1188'de yaptırılmıştır. I. Ahsita'nın düşmana karşı kazandığı parlak zaferin onuruna inşa edilen kale, çeşitli dönemlerde savunma amaçlı, gözetleme noktası ve bazı dönemlerde kale olarak kullanılmıştır.[1][4][5]

Mimari özellikleri

Dörtgen Mardakan Kalesi, 24x20 metrelik bir iç avluya sahip ve avluda bulunan kule 22 metre yüksekliğindedir.[6] L. Mamikonov'a göre, kule bu kadar yüksek olması, sadece kale avlusunun değil, aynı zamanda kale dış duvarlarındaki alanın da ateşe maruz kalmasına olanak tanır.[6] Kale duvarları kulelerle takviye edilmiş yarım daire şeklindeki koruyucu kulelerle donatılmıştır. Kuleler arasındaki mesafe 10-11 metre kadar olup, bu XIV. yüzyılda savunma yapılarının inşasında genel kabul edilen mesafeden farklıdır.[6] Muhtemelen, dış duvarlara yakın bölgelerin çapraz ok ateşi ile savunmasını sağlamak isteyen mimar, kuleler arasındaki mesafeyi azaltmaya karar vermiştir.[6]

Mardakan Kalesi'nin dış duvarlarında, kale kulesindeki çıkıntıları hatırlatan konsol konsolları vardır.[7] Bir duvarın ortasında yer alan giriş kapısı, iki taraftan iyi takviye edilmiş yarım daire şeklindeki kulelerle korunmaktadır.

Büyük Mərdəkan Qalası'nın iç avlusu, düşmanın kale duvarını ve kuleyi geçip içeri girdiği zaman birinci savunma hattını yararak, kule üzerindeki meydanda bulunan savunucular için rahat hedef oluşturur şekilde planlanmıştır.[7]

Genel olarak, Dörtgen Mardakan kalesi'ni, Dairevi Mardakan kalesi'nin kulesiyle karşılaştırıldığında daha gelişmiş mimari özelliklere sahiptir. Dairevi kuleler için karakteristik olan üç katlı formun aksine, Büyük Mardakan kalesi'nin kare şekilli kulesi beş kata bölünmüştür.[7]

Kulenin katlarından sadece ilk ve son kat kemerli tavan şeklinde taş kaplamaya sahiptir. Diğer katların tavanları ise tahta kirişlerle yapılmış düz tavandır.[7]

Kuleye yarımdaire şeklindeki kulelerin dört taraftan eklenmesi, bir taraftan onun mimari özelliklerini etkileyerek daha sağlam bir karakter kazandırmış ve böylece yapı yüksekliğinin artmasına olanak tanımış, diğer taraftan ise kule duvarlarının daha verimli bir savunma düzeni oluşturmasına olanak sağlamıştır.[8]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b К. М. Мамед-заде. Строительное искусство Азербайджана, Баку, 1983
  2. ^ "Dünya əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı" (PDF). Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. 2 Ağustos 2001. 7 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020. 
  3. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "The Caspian Shore Defensive Constructions". UNESCO World Heritage Centre (İngilizce). unesco.org. 1 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2022. 
  4. ^ Hacıyev, Bəxtiyar (2 Eylül 2017). "Mərdəkan qalası – Abşeronun ən hündür donjonu". TREND News Agency. 31 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  5. ^ "Əsrlərin yadigarı - Dördkünc Mərdəkan qalası". report.az. 11 Şubat 2015. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022. 
  6. ^ a b c d Мамиконов 1950, ss. 52.
  7. ^ a b c d Мамиконов 1950, ss. 53.
  8. ^ Мамиконов 1950, ss. 54.

Kaynak

  • Ашурбейли, С. Б. (1992). История города Баку. Период средневековья. Баку: Азернешр. s. 408. ISBN 5-552-00479-5. 
  • Бретаницкий, Л. С. (1970). Баку. Ленинград-Москва: Искусство. s. 245. 
  • Мамед-заде, К. М. (1983). Строительное искусство Азербайджана (с древнейших времён до XIX века) / Научный редактор aкадемик АН Азерб. ССР А. В. Саламзаде. Баку: Элм. 
  • Щеблыкин, И. П. (1943). Памятники азербайджанского зодчества эпохи Низами (материалы) / Под ред. И. Джафарзаде. Баку: Издательство АзФАН. 
  • Мамиконов, Л. Г. (1946). К изучению средневековых оборонительных сооружений Апшерона. Москва-Баку: Государственное Архитектурное Издательство. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şato</span>

Şato, bir lorda veya krala ait konut görevi gören bir tahkimat türüdür. Şatolar bulundukları bölgenin ekonomik, siyasi ve idari merkeziydi. İçinde saray halkının ikamet etmesinin yönüyle kaleden, bir savunma yapısı olması yönüyle saraydan farklıydı ve de bir müstahkem şehirden farklı olarak kamuya ait bir savunma değildi.

<span class="mw-page-title-main">Kilitbahir Kalesi</span> Çanakkale Boğazında bulunan kale

Kilitbahir Kalesi, yani "denizin kilidi kalesi", 1462 yılında Çanakkale Boğazı'nın Avrupa kıyısına inşa edilen kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Kale</span> Orta Çağ boyunca Avrupa, Asya ve Orta Doğuda soylular tarafından inşa edilen müstahkem yapı

Kale ya da kermen, düşmanın gelişinin beklendiği yollar üzerine, stratejik öneme sahip olan şehirlere, geçit ve dar boğazlara savunma amaçlı olarak inşa edilen ordusal yapı. Bu tür tahkimatlar antik çağlardan beri kullanılmıştır. ve askerî işlevlerinin yanı sıra idari, siyasi ve ekonomik merkez olarak iş görmüştür. Kimi kaleler saray halkına konaklama imkanı sağlardı. Kalelerde kuleler ve surlar gibi farklı özelliklere sahip bölümler bulunurdu. 15. yüzyılda topların yaygınlaşmasıyla Orta Çağ kaleleri işlevlerini yitirdi ve yerini İtalyan tarzı kalelere bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Maride Kalesi</span>

Maride Kalesi, Córdoba'nın Kuzeybatısındaki Mérida kentinde bulunan, yapımı 835 yılında tamamlanmış Emevi kalesidir. Kentteki diğer tarihi yapılar gibi UNESCO Miras Listesi'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rende, İtalya</span> İtalyanın Calabria bölgesinde, Cosenza iline bağlı ilçe (komün)

Rende, güney İtalya'nın Calabria bölgesinde Cosenza ili'ne bağlı bir kent ve bir komün. Rende komünü iki bölgeden oluşur. Eski şehir büyük bir tepe üzerinde eski Norman kalesi atrafında kurulmuştur. Modern Rende şehri düzlüktedir ve Cosenza şehirsel bölgesinin bir parçasıdır. Rende yeni şehri "Calabria Üniversitesi (UNİCAL)" kampüslerinin bulunduğu şehirsel bölgedir. Rende komünü nüfusu yaklaşık 35.500 kişidir ama üniversite öğrencileri ile birlikte bu nüfusun 60.000 kişi civarında olduğu bildirilir. Büyük Cosenza metropoliten şehirsel bölgesini nüfusunun ise 269.000 kişi olduğu tahmin edilmektedir.

Bayıl Kalesi, Bakü'nün Bayıl Burnu yakınında, Karvansaray adasında bulunan ve şu anda deniz sularının altında kalmış tarihi bir mimari eserdir. Şirvan-Abşeron mimarlık ekolünün en güzel eserlerinden biri olan ve 13. yüzyılda inşa edilen Bayıl Kalesi, Hazar Denizi'nin suyunun yükselip alçalmasıyla zamanla bazen denizin yüzeyine çıkar, bazen de sular altında görünmez hale gelir.

<span class="mw-page-title-main">Başkule</span>

Başkule Avrupa'da Orta Çağ şatolarında soyluları tarafından inşa edilen büyük, müstahkem kulelerdir. Büyük kule, ayrık kule, donjon erk ve bâlâhisar aynı yapıyı ifade eden diğer kelimelerdir.

<span class="mw-page-title-main">İçerişehir</span> Bakünün tarihî çekirdeği

İçerişehir ya da Eskişehir, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'nün tarihî çekirdeği olarak bilinmektedir. Haydar Aliyev Vakfı'nın çalışmaları sonucunda UNESCO'nun Dünya Miras Komitesi'nin 2000 yılında Avustralya'nın Cairns kentinde yaptığı 24. oturumda Şirvanşahlar Sarayı ve Kız Kulesi ile birlikte Dünya Mirası olarak kabul edilen İçerişehir, Azerbaycan'dan listeye dahil olan ilk yapıdır. Bakü'nün en eski kısmı olan İçerişehir, iyi korunmuş kale duvarları ile çevrilidir. 221.000 m² alana sahip olan koruma alanında 1300'den fazla aile yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kız Kulesi (Bakü)</span>

Kız Kulesi,(Azerice: Qız qalası) Bakü'de bulunan antik mimari bir eserdir. Kale, eski kale duvarlarının güneydoğu kısmında, sahil parkının (bulvar) yakınında yer alan savunma amaçlı tarihi bir yapıdır. Yüksek kule şeklindeki bu nadir yapının yüksekliği 28 metre, çapı ise birinci katta 16,5 metredir. Birinci katta duvar kalınlığı 5 metreye kadar ulaşmaktadır. Kalenin iç kısmı 8 kata bölünmüştür. Her kat, yontma taşlarla inşa edilmiş ve kubbe şeklinde bir tavanla kaplanmıştır. Kale 1964 yılından itibaren müze olarak hizmet vermeye başlamış ve 2000 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ananuri</span>

Ananuri, Aragvi Nehri üzerindeki bir kale kompleksidir. Gürcistan'ın başkenti Tiflis'e yaklaşık 72 km mesafededir.

<span class="mw-page-title-main">II. Kültepe</span>

II. Kültepe, Azerbaycan'ın ilk şehir devletlerinden birinin merkezi olan ve günümüzde Nahçıvan'da yer alan eski bir yerleşim yeridir. Şehir günümüzden 3.500 yıl önce kurulmuştur.

Şuşa Kalesi,, Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Şuşa şehrinde bulunan bir kaledir. Kalenin yapımına 1753 yılında başlanmıştır. Kale, günümüzde hala varlığını sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Satleli Kalesi</span>

Satleli Kalesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde Satleli köyünde inşa edilmiş bir kaledir. Plan ve mimari özellikleri bakımından, 9. yüzyılda Gürcü Krallığı döneminde inşa edilmiş olduğu söylenebilir. Kalenin bulunduğu Satleli köyü sonradan Şavşat kasabasının bir mahallesine dönüşmüştür. Bundan dolayı Satleli Kalesi, günümüzde Şavşat Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karabüyük Hanım sarayı</span>

Karabüyük Hanım sarayı veya Karabüyük Hanım kulesi, Şuşa şehrinin tarihi merkezinde bulunan tarihi bir saraydır. Kaynaklar, Şuşa Kalesinin topraklarında birkaç sarayın varlığı hakkında bilgi verse de, bunlardan sadece ikisi, Karabüyük Hanım sarayı ve Penah Ali Han sarayı günümüze kadar gelebilmiştir. Karabüyük Hanım sarayı'nın giriş kapısındaki kitabeden, hicrî takvimle 1182 (1768) yılında yapıldığı anlaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İbrahimhalil Han Sarayı</span>

İbrahimhalil Han Sarayı veya İbrahimhalil Han Şatosu, Şuşa şehrinin güneydoğu kesiminde, Taşaltı köyü yakınlarında bulunan tarihi bir saraydır. Bazı kaynaklarda sarayın, İbrahimhalil Han döneminde Han'ın ikametgâhı olmasıyla ilgili olarak Karabağ Han Sarayı olarak da anılıyor.

Azerbaycan'da kayıtlı dünyaca önemli mimari anıtların listesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 2 Ağustos 2001 tarihli ve 132 sayılı kararıyla onaylanan ve Azerbaycan'da tescil edildiği belirtilen dünya çapında öneme sahip mimari anıtların listesidir. Listedeki en eski anıtlar, Kafkas Albanyası dönemine ait Kah ilçesi topraklarındaki Lekit tapınağı ve Şabran ilçesi topraklarındaki Çırakkale'dir. Listelenen eserlerin on ikisi UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde, on altısı ise rezerv (aday) listesinde yer almaktadır. Listelenen anıtlardan dokuzu kültürel, mimari ve tarihi rezervlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sümeg Kalesi</span>

Sümeg Kalesi, Macaristan'ın Veszprém ilçesine bağlı Sümeg kasabasında bulunan bir kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Ramana Kalesi</span>

Ramana Kalesi, Bakü şehrinin Sabuncu ilçesi Ramana kasabasında bulunan tarihi-mimari bir anıttır. Kale, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından dünya çapında öneme sahip bir anıt olarak tescil edilmiştir. 2001 yılında Ramana kalesi, Hazar kıyısındaki diğer savunma yapılarıyla birlikte UNESCO Rezerv listesine dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Şağan Kalesi</span>

Şağan Kalesi, Şağan kasabasında bulunan 12.-13. yüzyıla ait Abşeron kalelerinden biridir. 1841 yılında yaşanan şiddetli deprem sonucu kalenin büyük bir kısmı yıkılmıştır. Şu anda kalenin yalnızca bir burçu ayakta kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Han Sarayı</span>

Bakü Han Sarayı veya Bakü hanlarının evi, İçerişehir'de yer alan XVII-XVIII yüzyıllara ait saray tipli konut yapıları kompleksidir. Kompleksin inşasına 1754 yılında Abdülrehim Bey ve Mehdikulu Bey'in siparişiyle başlanmıştır. Kompleksin ilk yapıları Büyük Kale Caddesi boyunca inşa edilmiş, sonraki yüzyıl boyunca, yani XIX yüzyılın sonlarına kadar avlu yönünde de yapıların sayısı artırılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.