İçeriğe atla

Dördüncü Enternasyonal

Dördüncü Enternasyonal
ÖncülKomitern
Kuruluş1938 (86 yıl önce) (1938)
KurucularLeon Troçki
Kuruluş yeriParis
Kapanış1953 (71 yıl önce) (1953)
Türİşçi partileri örgütü
Amaç
  • İşçi sınıfının savunulması
  • Kapitalizme karşı sınıf mücadelesi
  • Sosyalist bir toplumun kurulması
  • Antistalinizm
  • Antifaşizm
Hizmet bölgesiDünya çapında
Üyeler
Makale serilerinden
Gelişme
Aydınlanma Çağı  · Fransız Devrimi  · Sosyalizm tarihi  · 1848 Devrimleri  · Sosyalist hesaplama tartışması  · Sosyalist ekonomi
Fikirler
Ekonomik planlama  · İlkel sosyalist birikim  · Fırsat eşitliği  · Ekonomik demokrasi  · Adhokrasi  · Teknokrasi  · Öz-yönetim  · Doğrudan demokrasi  · Kamu mülkiyeti  · Ortak mülkiyet  · Sosyal temettü · Temel gelir  · Üretim kullanmak için  · Ayni hesaplanması  · Çalışma çeki  · Endüstriyel demokrasi  · İşbirliği  · Malzeme denge muhasebesi  · Sosyal mülkiyet  · Ekonomi
Çeşitleri
Tarım  · Devlet  · Demokratik · Yeşil  · Esnaf  · Marksist  · Liberteryen  · Liberal  · Karşılıkçılık  · Piyasa · Bilimsel  · Devlet  · Anarşizm  · Sendikalizm  · Sosyal demokrasi  · Dini  · Feodal  · Burjuva  · Devrimci  · 21. yüzyıl sosyalizmi  · Ütopik  · Afrika sosyalizmi  · Nazilerin sosyalizm anlayışı
Kişiler
Gracchi * Mazdek * Ball * More * Winstanley * Morelly * Hall * Saint-Simon * Buonarroti * Owen * Fourier * Thompson * Hodgskin * Schulz * Leroux * Babeuf * Pecqueur * Sue * Blanqui * Ledru-Rollin * Dézamy * Considerant * Proudhon * Blanc * Andrews * Herzen * Bakunin * Marx * Engels * Wallace * Lavrov * Pi * Lassalle * Saltykov * Chernyshevsky * Tolstoy * Michel * Morris * Jones * Bebel * Lorenzo * Kropotkin * Carpenter * Sorel * Parsons * Bernstein * Iglesias * Parsons * León * Malatesta * Kautsky * Wilde * Taylor * Debs * Plekhanov * Ferrer * Dewey * Barone * Wells * Markievicz * Du Bois * Gorky * Connolly * Lenin * Goldman * Gandhi * Landauer * Berkman * Luxemburg * Liebknecht * Stalin * Blum * Russell * Pannekoek * Larkin * Einstein * Troçki * Keller * Tawney * Schapiro * Pankhurst * Attlee * Lukács * Pestaña * Korsch * Polanyi * Peiró * Seguí * Vanzetti * Makhno * Cole * Gramsci * Sacco * Petrichenko * Tito * Maksimov * Leval * Nagy * Durruti * Gerhardsen * Santillán * Day * Marcuse * James * García * Ascaso * Erlander * Orwell * Mattick * Douglas * Montseny * Sartre * Senghor * Allende * van der Lubbe * Kreisky * Mitterrand * Chartrand * Nasır * Mandela * Bookchin * Dubček * Zinn * Castoriadis * Gorz * Thompson * Lefort * Ward * Manley * Fidel * Che * Chomsky * King * Gorbachev * Scargill * Fotopoulos * Sanders * Wolff * Ali * Lula * Holloway * Žižek * Corbyn * Sankara * West * Hedges * Marcos * Graeber * Yanis
Organizasyonlar
Birinci Enternasyonal
(Uluslararası Emekçiler Birliği)
İkinci Enternasyonal
Üçüncü Enternasyonal (Komintern)
Dördüncü Enternasyonal
Beşinci Enternasyonal
Sosyalist Enternasyonal
Dünya Sosyalist Hareketi
Makale serilerinden
Orak ve çekiç günümüzde komünizmin sembolü olarak kabul edilir.
Kavramlar
Yönleri
Çeşitleri
Uluslararası
Önde gelen isimler
İlgili kavramlar
Eserler
Makale serilerinden
Troçkizm
Logo of the Fourth International
Kavramlar
Yozlaşmış işçi devleti · Dejenere işçi devleti · Fransız Değişimi · Sürekli devrim · Siyasal devrim · Toplumsal devrim · Geçiş ihtiyacı  · Birleşik cephe · Dünya devrimi · Sol Muhalefet
Önemli Troçkistler
James P. Cannon · Tony Cliff · Pierre Frank · Ted Grant · Joseph Hansen · Gerry Healy · C. L. R. James · Pierre Lambert · Livio Maitan · Ernest Mandel · Nahuel Moreno · J. Posadas
Uluslararası
FI İmar Merkezi
Dördüncü Enternasyonal (Post-birleşim)
Uluslararası Komünist Birliği
Uluslararası İşçi Birliği
Uluslararası İşçi'
Komitesi
Uluslararası
Marksist Eğilim
Uluslararası
Sosyalist Eğilim
Kolları
Ortodoks Troçkizmi · Üçüncü kamp
Komünizm Portalı

Dördüncü Enternasyonal, kapitalizme ve stalinizme karşı Troçki önderliğinde kurulmuş olan uluslararası örgüt. Öncülleri Sol Muhalefet ve Uluslararası Komünist Birlik'tir. Troçki ölümünden önce Dördüncü Enternasyonal'in zaferinin kesin olduğunu söylemiştir.

Dördüncü Enternasyonal'in Kurulmasından Önce

SSCB'de bürokratik yozlaşmaya karşı işçi iktidarını savunma amacında olan Troçki ve diğer bolşevikler, Stalin'in önderlik ettiği bürokrasiye karşı muhalefet hareketi başlatır. Sol Muhalefet Rusya sınırları içinde kalmamış, Stalinistleşen bütün komünist partilerin içinde sol muhalafet hareketleri başlamıştır. Sol Muhalefetin Rusya'daki yenilgisi 1928 yılında kesinleşirken (Troçki aynı dönemlerde Büyükada'ya sürüldü) Dünya genelinde sol muhalafet örgütlenmesine devam etmiştir. Sol muhalefet bu dönemde Komintern içinde bir hizip olarak örgütlenmektedir. 30'lu yıllarda Uluslararası Komünist Birlik kurulmuştur. Yine bu dönemde dünyanın her yerinde Troçkist partiler ve çeşitli örgütler kurulmuştur.

Dördüncü Enternasyonal'in Kuruluşu

Troçkistlerin komünist partilerden dışlanması, komünist partilerin geri dönüşü olmayan bir şekilde stalinistleştirilmesi, Komintern'in stalinistleştirilmesi ve tasfiyesinin başlatılması üzerine Troçkistler kendi örgütlerini kurma kararı verdiler. Bir dizi görüşmenin ardından 1938'de Paris'te 30 kadar delegenin katılımıyla kuruluş ilan edildi. Geçiş programı kabul edildi. SSCB'nin bozulmuş bir işçi iktidarı olduğu ve savunulması gerektiği kararı alındı. SSCB'de bürokrasiye karşı politik devrim yapılmasının gerekliliği belirtildi. Devrimin tek bir ülkede değil dünya genelinde olması gerektiğinin altı çizildi.

İkinci Dünya Savaşı ve Bölünmeler Dönemi

"Quatrième Internationale" dergisinin iki nüshasının fotoğrafı

İkinci Dünya Savaşı yıllarında yer altına çekilmek zorunda kalan troçkist hareket çalışmalarına devam etti. ABD'den Sosyalist İşçi Partisi'nin başını çektiği çalışmalarla Dördüncü Enternasyonal yeraltı örgütlenmesini sürdürdü. Yine bu yıllarda Troçki'nin eşi Natalya Sedova Troçki Dördüncü Enternasyonal'e bir istifa mektubu verdi. Bu mektupta SSCB'nin artık bir işçi devleti sayılamayacağı, Yugoslavya'nın da bir işçi devleti olmadığı Troçki'nin düşüncelerinin dogmaya dönüştürüldüğü ve büyük hatalar yapıldığının altı çizildi. SSCB gibi baskıcı bir rejimi savunmak işçi sınıfı için bir hataydı. Öte yandan, baskı altında kalan Troçkist gruplar Vietnam'daki ve diğer ülkelerdeki kitle desteğini kaybettiler.

Dördüncü Enternasyonal Uluslararası Sekreteryası, II. Dünya Savaşı sonrası siyasi durumu ve Doğu Avrupa'daki yeni sosyalist devletleri değerlendirmek amacıyla 1946, 1948 ve 1951 yıllarında bir dizi uluslararası kongre topladı. 1951 kongresi, Doğu Avrupa devletlerini "deforme işçi devletleri" olarak tanımladı. Aynı kongre, Michael Pablo'nun, Troçkistleri stalinist komünist partilerin içinde daha etkin olmaya çağıran görüşlerinide benimsedi. Pablo'ya göre stalinist komünist partiler, gerçek bir işçi hareketine dayanmaları halinde Stalinizm'in etkisinden kurtulabilirdi. Pablo'ya göre; Yugoslavya'nın kendi yolunu seçmesi, bunun olabilirliğini kanıtlıyordu. 1951 kongresinde Troçkistlerin komünist partiler içinde faaliyet göstermesi yönünde karar alındı. Fakat bu karar, daha sonra birçok troçkist militanın tasfiye olmasına neden olacaktı.

1951 kongresinin karşı karşıya geldiği bir başka sorun, Doğu Avrupa'daki yeni rejimler oldu. Troçkist görüşe göre SSCB, kendi varlığı için tehdit olmadığı sürece kapitalizmle uyum içinde yaşayacak, devrimi yaymaya çalışmayacaktı. Doğu Avrupa ülkelerindeki durum bu tezle çelişiyor gibiydi. Tartışmalar sonucunda Kongre; SSCB yönetiminin hâlâ karşı-devrimci olduğunu, Doğu Avrupa'daki yeni rejimlerin II. Dünya Savaşı'nın askeri ve siyasi bir sonucu olduğunu, SSCB'nin rejimini bu ülkelere yaymasının devrimcilikten değil, varlığını koruma güdüsünden kaynaklandığını açıkladı.

1953 yılında ABD-SİP'in liderlerinden Dördüncü Enternasyonale yazdığı mektubunda entrizmi ve pabloculuğu eleştirdi. Kendisini destekleyen partilerle birlikte Dördüncü Enternasyonal'den ayrılıp Dördüncü Enternasyonal'in Uluslararası Komitesi'(DEUK)ni kurdu. İlerleyen dönemlerde SİP, DEUK'dan ayrılarak Dördüncü Enternasyonal'e geri döndü ve Birleşik Sekreterlik(BirSek) kuruldu.

Aşağıda bu sektlerden bazıları hakkında bilgiler bulacaksınız.

Uluslararası Sektler

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Komünizm</span> Bütün malların ortaklaşa kullanıldığı ve özel mülkiyetin olmadığı toplum sistemini hedefleyen ideoloji

Komünizm ; üretim araçlarının ortak mülkiyeti üzerine kurulu sınıfsız, parasız ve devletsiz bir toplumsal düzen ve bu düzenin kurulmasını amaçlayan toplumsal, siyasi ve ekonomik bir ideoloji ve harekettir. Sadece üretim araçlarının ortak kullanımına dayanan sosyalizm ile tam olarak aynı anlama gelmemesine rağmen hatalı bir biçimde eş anlamlı olarak da kullanılabilmektedir. 20. yüzyılın başından beri dünya siyasetindeki büyük güçlerden biri olarak modern komünizm, genellikle Karl Marx'ın ve Friedrich Engels’in kaleme aldığı Komünist Parti Manifestosu ile birlikte anılır. Buna göre özel mülkiyete dayalı kapitalist toplumun yerine meta üretiminin son bulduğu komünist toplum gerçektir. Komünizmin temelinde yatan sebep, sınıfsız, ortak mülkiyete dayalı bir toplumun kurulması isteğidir. Sınıfsız toplumlarda en genel anlamıyla tüm bireylerin eşit olması fikri karşıt görüşlüler tarafından "ütopya" olarak görülür ve zorla yaşanmaya çalışılırsa kaosa yol açacağı iddia edilir. Paris Komünü, komünist sistem yaşayabilmiş ilk topluluktur. Bunun dışında Mahnovist hareket öncülüğünde Ukrayna ve İspanya iç savaşı sırasında yaklaşık dört yıl süren anarko-komünist hareketle şekillenen toprakların kolektifleştirilmesi esasına dayalı olarak komünist topluluklar da kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sosyalist Demokrasi Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (2002–2015)

Sosyalist Demokrasi Partisi 2002 yılında çoğunluğunu ÖDP'den ayrılanların kurduğu bir partidir.

Troçkizm, Marksizm'in Troçki'nin bakış açısıyla yorumlanmasıdır. Aynı zamanda 1917 Ekim Devrimi'nden sonra ortaya çıkmış bir ayrımı ifade eder. Sovyetler Birliği'nde "sol muhalefet" olarak örgütlenmiş, Troçki'nin kurduğu 4. Enternasyonal'le başlayarak günümüze kadar gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Komintern</span> uluslararası kuruluş

Komintern 1919 Martında, savaş komünizmi döneminin (1918-1921) ortasında Vladimir Lenin ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından kurulan, "silahlı kuvvetler de dahil tüm mümkün araçlarla uluslararası burjuvaziyi yıkmak ve devletin tamamen yok oluşu için bir geçiş aşaması demek olan Uluslararası Sovyet Cumhuriyetini yaratmak için" mücadele etme amacı güden uluslararası bir komünist örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Devrimci Sosyalist İşçi Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti

Devrimci Sosyalist İşçi Partisi, 1997 yılında Türkiye'de kurulmuş devrimci Troçkist siyasi partidir. Şu ana kadar hiçbir seçime katılmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Stalinizm</span> Marksist-Leninist ideolojinin teori ve pratiği

Stalinizm veya Stalincilik, Marksist-Leninist ideolojinin 1928-1953 yılları arasında Sovyetler Birliği’ni yöneten Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin’in uyguladığı siyasi sistemde kullanılan teori ve pratiğine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Nahuel Moreno</span> Arjantinli siyasetçi (1924-1987)

Nahuel Moreno (Hugo Miguel Bressano Capacete) (d. 24 Nisan 1924 - ö. 25 Ocak 1987), Arjantinli Troçkist önder, Marksist teorisyen, Uluslararası İşçi Birliği - Dördüncü Enternasyonal (LIT-CI)’in kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Enternasyonal</span>

İkinci Enternasyonal, (1889-1916) hazırlıklarla geçen uzun yıllardan sonra komünist partiler tarafından uluslararası sosyalizm mücadelesini yürütmek amacıyla 1889'da kurulan organizasyon. 1876'da dağılan Birinci Enternasyonal'in görüşlerine paralel olarak anarko-sendikalist hareket organizasyona yine kabul edilmemiştir.

Matzpet, İsrail’de radikal sol, devrimci, anti-siyonist ve enternasyonalist eski bir devrimci parti.

<span class="mw-page-title-main">Sol komünizm</span> Siyasi fikir

Komünist sol olarak da bilinen sol komünizm, Komünist Enternasyonal'in sol kanadını teşkil eden ve Komünist Enternasyonal'den 1920'lerden ayrılmış akımlardan gelen siyasi geleneğin ismidir. Komünist Enternasyonal'in dünyanın pek çok yerindeki partilerinde, oportünizme karşı, devrimci görüşleri savunan sol kanatlar gelişmiş olsa da, bu akımlar en net biçimde Almanya-Hollanda komünist solu ve İtalyan komünist solu tarafından ifade edilmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">RED</span>

RED, 2006 ekim ayından bu yana Leman dergi grubu tarafından çıkartılan aylık sosyalist dergi ve bu dergi çevresinde örgütlenen Troçkist hareket.

<span class="mw-page-title-main">İşçi Demokrasisi Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti

İşçi Demokrasisi Partisi 2014 yılında duyurulan ve 21 Ağustos 2015 tarihinde kurulan Troçkist partidir.

<span class="mw-page-title-main">Demokratik merkeziyetçilik</span> sosyalist partilerin uyguladığı liderlik yöntemi

Demokratik merkeziyetçilik, siyasi bir partide çeşitli kararların alınması amacıyla yapılan tartışmalar sırasında, her konunun herhangi kısıtlama olmaksızın tartışılabileceğini fakat çoğunlukça hemfikir olunan bir kararın alınmasından sonra bu kararın uygulanmasında birlik sağlanması gerektiğini savunan Marksist-Leninist ilkeyi ifade eden terimdir. Bu ilke, dünyadaki pek çok komünist partinin parti genel çizgisi olarak kabul görmüştür.

Sol Muhalefet 1923'ten 1927'ye kadar Bolşevik Partisi içinde Lev Troçki'nin önderlik ettiği muhalefet grubu.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Komünist Partisi</span> Polonyada siyasi parti

Polonya Komünist Partisi, 1918 yılında Polonya Sosyalist Partisi - Sol ve Polonya Krallığı ve Litvanya Sosyal Demokrasisi'nin birleşmesiyle Polonya'da kurulan komünist parti. Troçkist görüşlere kayması sebebiyle Büyük Temizlik sonrası 16 Ağustos 1938 tarihinde kapatıldı.

Troçkist siyaset teorisinde, deforme olmuş işçi devletleri, kapitalist sınıfın devrildiği, ekonominin büyük ölçüde devlete ait olduğu ve planlandığı devletlerdir, ancak iç demokrasi ya da endüstride işçi kontrolü yoktur. Deforme olmuş bir işçi devletinde işçi sınıfı, Rus Devrimi'nden kısa bir süre sonra Rusya'da olduğu gibi hiçbir zaman siyasi iktidarda bulunmadı. Bu devletler, siyasi ve ekonomik yapıları yukarıdan dayatıldığı ve devrimci işçi sınıfı örgütleri ezildiği için deforme olmuş olarak kabul edilir. Dejenere olmuş bir işçi devleti gibi, deforme olmuş bir işçi devletinin sosyalizme geçiş yapan bir devlet olduğu söylenemez.

Bordigizm, İtalya Komünist Partisi'nin kurucusu ve Enternasyonal Komünist Partisi'nin önde gelen isimlerinden olan Marksist Amadeo Bordiga tarafından benimsenen bir sol komünizm çeşididir. Bordigizm, dışardan konulmuş bir etikettir: bu ekolün takipçileri kendilerini bu şekilde nitelemeyip İtalya komünist solu tabirini tercih ederler. Kökenleri İtalya Sosyalist Partisi'nin sol kesimine dayanan Bordigizm, seçimleri boykot etmeyi savunmakla bilinir. Enternasyonal Komünist Partisi 80'lerin başlarında Türkçe Enternasyonalist Proleter gazetesini çıkarmış, Enternasyonal Komünist Partisi ise 2019'dan beri internet üzerinden Türkçe yayın yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pierre Frank</span> Fransız siyasetçi (1905 – 1984)

Pierre Frank Fransız Troçkist bir liderdi. 1948'den 1979'a kadar Dördüncü Enternasyonal'in sekreterliğinde görev yaptı. Kimya mühendisi olarak eğitim gören Frank, sürrealist Pierre Naville ve sendikalist Alfred Rosmer ile çalışan ilk Fransız Troçkistlerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Merkezci Marksizm</span> Reformizm ve devrim arasındaki Marksist konum

Merkezci Marksizm, devrim ve reformculuk arasında bir konumu ifade eden belirli bir anlama sahiptir. Örneğin, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi (USPD) ve İngiliz Bağımsız İşçi Partisi (ILP), sosyalist bir ekonomiye reformlar aracılığıyla ulaşmayı savunmak ile devrimi savunmak arasında gidip gelen bir merkezci olarak görüldüler. İkinci Enternasyonal'in reformizmi ile Komünist Üçüncü Enternasyonal'in devrimci politikaları arasında seçim yapamayan sözde İki Buçuk Enternasyonal ve Üç Buçuk Enternasyonal çatısı altında yer alan partiler de bu anlamda merkezcilik örneğiydiler. Bu partiler arasında İspanyol İşçi Partisi (POUM), Bağımsız İşçi Partisi (ILP) ve Poale Zion yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Beşinci Enternasyonal</span>

Beşinci Enternasyonal ifadesi, sosyalist ve komünist grupların yeni bir işçi enternasyonali yaratma çabasıdır. Daha önce de birçok uluslararası işçi örgütü vardı ve Beşinci Enternasyonal çağrısı, her biri kendisini öncekilerin halefi olarak gören özellikle dört örgütün tanınmasını gerektiriyor:

  1. "Uluslararası İşçi Derneği" olarak bilinen Birinci Enternasyonal, 1864 yılında Londra'da kuruldu.
  2. Anarşistlerin Birinci Enternasyonal'den atılmasının ardından 1889'da kurulan İkinci Enternasyonal, 1916'da dağılıncaya kadar çalıştı. İkinci Enternasyonal, ana akım sosyal demokrat siyasi partilerin uluslararası bir örgütü olan Sosyalist Enternasyonal'in doğrudan atasıydı.
  3. Komünist Enternasyonal veya "Komintern" olarak bilinen Üçüncü Enternasyonal, Birinci Dünya Savaşı'nın başlangıcında İkinci Enternasyonal'in başarısızlığının ardından 1919'da Vladimir Lenin tarafından kuruldu. Grup 1943'te feshedildi.
  4. 1938'de Leon Troçki tarafından Stalinizme karşı kurulan Dördüncü Enternasyonal. Troçki, Komintern'in düzeltilemez olduğunu ve Sovyetler Birliği'ndeki bürokratik elitlerin kontrolü altında karşı devrime geçmiş olduğunu düşünüyordu.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.