İçeriğe atla

Döşemealtı

Döşemealtı
Döşemealtı Belediyesi
Döşemealtı'nın Antalya'daki konumu
Döşemealtı'nın Antalya'daki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
BölgeAkdeniz
İlAntalya
İdare
 • Belediye BaşkanıMenderes Dal (CHP)
 • KaymakamNuri Özder
Zaman dilimiUTC+03.00 (UDAS)
Alan kodu242

Döşemealtı, 2008 yılında kurulan Antalya'nın merkez ilçelerinden biridir. Antalya'nın kuzeyinde yer alır. El dokuması halılarıyla ünlüdür. 2022 yılı itibarıyla nüfusu 79.495'tir. 35 mahallesi vardır.

Tarih

Adını Düden Şelalesi'ni besleyen Kırkgöz Gölü'nden alarak 1934 yılında Korkuteli Kızılcadağ ve çevre köylerinden gelen aileler ve daha sonra zamanın Antalya Valisi Haşim İşcan tarafından 60 adet iskân evi yaptırılmış ve bu konutlara Kıbrıs'tan gelen 60 Türk vatandaşı aile yerleştirilmesiyle Kırkgöz Yeniköy adında bir köy kurulmuştur. Bölgede göçebe olarak yaşayan Yörüklerin de yerleşik düzene geçmesiyle genişleyen bir köy olmuştur. Antalya'ya 20 km uzaklıkta olup, Antalya–Burdur karayolu üzerindedir.

Antik çağda Pamfilya kentleri ile Pisidia kentlerinin birbirine bağlayan yollardan birisi olan Derbent boğazındaki döşeme taş yolundan almıştır. Bizans, Selçuklu, Osmanlı dönemlerinde de işlevini sürdürmüş olan döşeme yol yakın zamana kadar Yörükler tarafından göç yolu olarak kullanılmıştır. Döşeme taşlardan oluşan bu yol Döşemealtı platosuna adını vermiş olup 4 m genişliğindedir. Bu nedenle yöre halkı "döşeme" yolun geçtiği boğazı "döşeme boğazı", yolun altında kalan düzlüğü de; "Döşemealtı" olarak adlandırmıştır.

Kırkgöz Yeniköy kurulmazdan önce Osmanlı zamanında bölgede yaşayan Karabayırlı, Nebilerli, Karamanlı, Yeni Osmanlı Yörükleri küçük köyler ve obalar oluşturmuşlardır. Bu köyler ve obalara döşeme antik yolun alt kesiminde yer alması nedeniyle Döşemealtı köyleri denilmektedir.

1970'li yıllarda Yeniköy Nahiye Müdürlüğü olması nedeni ile Kepez üstünde bulunan; Duacı, Kirişçiler, Kevşirler, Başköy, Odabaşı, Selimiye, Dereli, Çıplaklı, Kızıllı, Ekşili, Karaveliler, Killik, Camili, Ahırtaş, Bıyıklı, Kömürcüler, Yağca, Çığlık, Nebiler, Yukarı Karaman (Şimdi Düzlerçamı), Yeşilbayır, Dağbeli, Bademağacı köyleri Yeniköy nahiyesine bağlanmıştır.

1973 yılında Dağbeli ve Bademağacı'nda Belediye teşkilatları kurulmuştur.

Kırkgöz-Yeniköy 17 Aralık 1977 tarihinde 2.711 nüfusa ulaşarak belediye teşkilatı kurmuş Yerleşim alanının ismi Yeniköy olmasına rağmen belediyenin ismi "Döşemealtı Belediyesi" olarak tescil edilmiştir.

Döşemealtı'nda bulunan köylerinden olan Yeşilbayır'da, 1994 yılında nüfusu 2000'in üzerine çıkması sonucu Yeşilbayır Belediyesi kurulmuştur. 1999 yılında ise yine Döşemealtı köyü olan Yukarıkaraman ve Nebiler köylerinin birleşmesi sonucu Düzlerçamı Belediyesi, Çığlık köyünde ise Çığlık Belediyesi kurulmuştur.

2005 yılında Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin sınırlarının genişlemesi sonucu, Döşemealtı'nda bulunan Döşemealtı Belediyesi, Yeşilbayır, Düzlerçamı Belediyesi, Çığlık Belediyesi Büyükşehir sınırlarına alt kademe belde belediyesi olarak katılmışlardır. Aynı tarihte Çıplaklı Köyü Döşemealtı Belediyesi'ne mahalle olarak katılmıştır.

5747 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 06.03.2008 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte Düzlerçamı, Yeşilbayır ve Çığlık ilk kademe belediyeleri kapatılarak mahalleleri ile birlikte Döşemealtı Belediyesine katılmıştır. Döşemealtı merkez olmak ve ekli (4) sayılı listede adları yazılı köyler bağlanmak üzere Antalya ilinde Döşemealtı ilçesi kurulmuştur.

Döşemealtı ilçesine bağlı Beldeler; Dağbeli, Bademağacı, Ekşili ve Karaveliler. Döşemealtı ilçesine bağlı Köyler; Ahırtaş, Akkoç, Aşağıoba, Bıyıklı, Camili, Dereli, Ilıca, Karataş, Kevşirler, Killik, Kovanlık, Kömürcüler, Selimiye, Yağca. Döşemealtı İlçe Merkezi Mahalleleri; Altınkale Mah, Yeşilbayır Mah, Ayanlar Mah, Aydınlar Mah, Orta Mahalle, Çığlık Mah, Düzlerçamı Mah, Karaman Mah, Nebiler Mah, Yalınlı Mah, Çıplaklı Mah, Tomalar Mah, Bahçeyaka Mah, Yeniköy Mah.

Tarım ve sanayi

İlçe uzun yıllar tarıma dayalı bir ekonomiye sahip olmuş; başta pamuk, zeytin, buğday, arpa, mısır, yulaf, susam, soğan, narenciye ile her türlü sebze ve meyve üreticiliği geçim kaynağı olmuştur. Ayrıca küçükbaş ve büyükbaş hayvancılığı ile Döşemealtı halısı dokumacılığı başka bir geçim kaynağını oluşturmuştur. Fakat günümüzde bölgenin imara açılmış olması tarım arazilerinin azalmasına sebep olmuş, Organize Sanayi Bölgesinin kurulması ile iş istihdamı bu yöne kaymıştır.

Nüfus

Döşemealtı ilçesine 2004 yılında 5393 sayılı yasa ile Çıplaklı mahallesi 4. mahalle olarak katılmış, 6450 olan nüfusu 7311'e, 2007 yılı sayımları ile de 12.078'e ulaşmıştır. 5747 sayılı, "Büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde ilçe kurulması ve bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun" ile Yeşilbayır, Düzlerçamı ve Çığlık belediyelerinin kapatılıp mahalleye dönüştürülmesiyle Antalya'da kurulan 5 merkez ilçeden birisi olmuş ve bu katılımlarla nüfusu 25.000'e çıkmıştır.

Yıl Toplam ŞehirKır
2008[1]40.63726.18914.448
2009[2]40.55526.42714.128
2010[3]42.43327.99514.438
2011[4]44.27230.13314.139
2012[5]47.49732.46515.032
2013[6]52.01352.013veri yok
2014[7]53.55453.554veri yok
2015[8]55.46255.462veri yok
2016[8]58.45158.451veri yok
2017[8]59.94859.948veri yok
2018[8]63.18663.186veri yok
2019[8]65.79465.794veri yok
2020[8]69.30069.300veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Tarihi yerleri

Tarihi Kırkgöz Han

Kırkgöz Han'ın dışından görünümü (Mayıs 1988)
Evdir Han'ın giriş kısmının görünümü (Mayıs 1988)

II. Gıyaseddin Keyhüsrev Bin Keykubat tarafından (1236-1246) zamanında yapılmıştır.

Antalya-Burdur karayolu üzerinde Antalya'ya 30 km. uzaklıkta bulunan Kırkgöz Han'ı kitabesine göre II. Gıyaseddin Keyhüsrev Bin Keykubat tarafından 1236 - 1246 yılları arasında yapılmıştır. Osmanlılar zamanında onarılmıştır. Beden duvarlarından dışarıya doğru fırlayan abidevi portali bezemesizdir. Tonazla örtülü uzun ve yatay bir holden sonra (15x49m.) 51x49m genişliğinde büyük bir avluya girilmektedir. Bu avlunun doğu ve batısında kalın kesme taş payeler kesme taştan sivri kemerli revaklar sıralanmıştır. Giriş kapısının arkasında sivri beşik tonozlu iki eyvan bulunmaktadır. Bu bölümlerin diğer bölümlerden farklı oluşu özel bir nitelik taşıdığını göstermektedir. Kuzey cephesini içeriden tamamen kapatan tonozla örtülü olan kesme taştan bir bölüm bulunmaktadır. Hanın yapı malzemesini moloz taş duvarlar oluşturmaktadır. Revak kemerlerinin arasındaki dolgular Osmanlı dönemine aittir. Avlu çevresindeki bölümler yuvarlak kemerlerle birbirlerine ve duvarlara bağlanmıştır. Döşemealtı belediyesinin talebi üzerine Vakıflar Bölge Müdürlüğünce restorasyon çalışmalarına başlanmış olup, kısa sürede tamamlanarak turizme açılmıştır.

Antik Yol

Döşemealtı'na ismini veren Antik Yol-Derbent Boğazı. Antik çağda Pamphylia kentleriyle Pisidia kentlerini birbirine bağlayan yollardan biri olan Derbent Boğazı, Bizans, Selçuklu, Osmanlı dönemlerinde de işlevini sürdürmüş, hatta yakın zamanlara kadar Yörüklerin göç yolu olmuştur. 2000 yıl boyunca işlevini sürdüren bu yolda kontrol altında tutmak amacıyla çeşitli dönemlerde askeri konak olarak kullanılmış yapılar bulunmaktadır. Döşeme taşlardan oluşan bu yol Döşemealtı platosuna adını vermiştir. Yol yüzeyi üzerinde 4 m genişliğinde taş döşelidir. Bu nedenle yöre halkı bu yola kısaca “Döşeme”, yolun geçtiği boğaza “Döşeme boğazı”, yolun altında kalan düzlüğe de “Döşemealtı” denmiştir. İlk baslarda düzlüğe ve buradaki bir grup köye; daha sonralarında platonun tamamına, nahiye merkezine ve belediyeye antik yoldan esinlenerek “Döşemealtı” adının verilmiş olması bu yolun yöre için taşıdığı önemi vurgular.

Politika

Genel Seçimler

YılPartiOy Oranı
2011AK Parti%45
Haziran 2015AK Parti%40
Kasım 2015AK Parti%47
2018AK Parti%40

Yerel Seçimler

Döşemealtı Belediye Başkanları ve Partileri
YılBelediye BaşkanıPartiOy Oranı
2009Nurettin TursunCHP%42,7
2014Turgay GençCHP%44,1
2019Turgay GençCHP%48,7
2024Menderes DalCHP%43,7

Kaynakça

  1. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  2. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  3. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  4. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  5. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  6. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  7. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  8. ^ a b c d e f

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Isparta</span> Isparta ilinin merkezi olan şehir

Isparta, Isparta ilinin merkezi olan şehirdir. Şehir, yöreye özgü el dokuması halılarıyla ve gül yetiştiriciliğiyle tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sarıyer</span> İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Sarıyer, İstanbul ilinin Avrupa Yakası'nda yer alan ilçedir. Güneyden Beşiktaş ve Kâğıthane, batıdan Eyüpsultan ilçeleri ile doğudan İstanbul Boğazı ve kuzeyden Karadeniz ile çevrilidir. Sarıyer ilçesi toplam 38 mahalleden oluşmaktadır. Bahçeköy Belediyesi'nin 2009 yılında feshedilerek Sarıyer ilçesinin bir mahallesi olması, 2012 yılında da Şişli sınırları içinde yer alan Ayazağa, Maslak ve Huzur mahallelerinin bu ilçeye dahil edilmesiyle son halini alan ilçe İstanbul'un en kuzeydeki ilçelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kemer, Antalya</span> Antalya ilçesi

Kemer, Akdeniz kıyısında, Antalya'ya 32 kilometre uzaklıkta olan bir ilçesidir. 1980'li yılların başına kadar küçük bir köy iken son 20 sene içinde açılan tesislerle Türk turizminin en önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. Önce köy, sonra 30 Aralık 1985'te belediye statüsü alarak kasaba olduktan sonra 13 Eylül 1991 yılında da ilçe statüsünü kazanmıştır. 2022 sonu itibarıyla nüfusu 49.383'tür.

<span class="mw-page-title-main">Manavgat</span> Antalya ilçesi

Manavgat, Antalya ilinin ilçesidir. Manavgat Şelalesi, Türkiye'nin en düzenli akan akarsuyu Manavgat Irmağı kadirindedir.

<span class="mw-page-title-main">Elmalı</span> Antalya ilçesi

Elmalı, Türkiye'nin Antalya iline bağlı bir ilçedir. İl merkezinin 114 km batısında yer alan ilçe, Muğla iline komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Kozaklı</span> Nevşehirin ilçesi

Kozaklı, Nevşehir'in Kaplıca'ları ile tanınan ilçesidir. İl merkezi olan Nevşehir'e en uzak ilçedir. İlçeye bağlı 24'ü köy olmak üzere 30 yerleşim birimi bulunmaktadır. İlçenin il Merkezi olan Nevşehir'e uzaklığı 85 Km, çevre iller Kayseri, Kırşehir ve Yozgat'a ortalama uzaklığı ise 90 Km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Altunhisar</span> Niğdenin ilçesi

Altunhisar, Niğde ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">İvrindi</span> Balıkesirin ilçesi

İvrindi, Balıkesir ilinin bir ilçesidir. Kelle peyniri ve loru ile ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Erdemli</span> Mersinin ilçesi

Erdemli, Mersin ilinin bir ilçesidir. İlçenin giriş ve çıkışları çam ağaçlarıyla kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ulaş</span> Sivasın ilçesi

Ulaş, Sivas ilinin bir ilçesidir. Sivas Merkez ilçesinin güneyinde bulunmaktadır. Sivas - Malatya yolu üzerinde olup Sivas merkezine uzaklığı yaklaşık 35 km'dir. 1991 yılında ilçe statüsü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Toroslar, Mersin</span> Mersinin ilçesi

Toroslar, Mersin ilinin bir merkez ilçesidir. Mersin Büyükşehir Belediyesi'ne bağlıdır. Şehir merkezinin kuzeydoğu bölümünü oluşturur. Yüzölçümü en büyük olan merkez ilçedir. Güneyinde Akdeniz ilçesi, doğusunda Tarsus, kuzeydoğusunda Çamlıyayla, batısında ise Yenişehir ve Mezitli ilçeleri bulunmaktadır. Mersin ilinin şehirlerarası otobüs terminali, Toroslar ilçesinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eşme</span> Uşakın ilçesi

Eşme, Uşak ilinin 62 km güneybatısında yer alan Uşak ilinin nüfus bakımından Banaz'dan sonra en büyük ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Alanya</span> Antalya ilçesi

Alanya, Türkiye'nin Akdeniz Bölgesi'ndeki Antalya iline bağlı bir turizm ilçesidir. İl merkezine uzaklığı 154 kilometredir. Türkiye'nin güney sahillerinde bulunan Alanya, 1.598,51 km²'lik bir alana sahiptir ve TÜİK nüfus verilerine göre 2022'de nüfusu 364.180 kişidir. Alanya ilçesi idari olarak Antalya iline bağlıdır, Alanya Belediyesi ve ilçesi de Antalya Büyükşehir Belediyesi sorumluluk alanına girmiştir. Alanya'ya 45 kilometre mesafede bulunan Alanya Gazipaşa Havalimanı 2012 yılında faaliyete geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Konyaaltı</span> Antalya ilçesi

Konyaaltı, Antalya iline bağlı bir ilçedir. 2022 sonu itibarıyla nüfusu 204.795'tir. 10 köy ve 29 mahallesi vardır. Çakırlar Yolu ile Kepez'e, Dumlupınar Bulvarı ile Muratpaşa'ya, güneyinde Kemer'e ve Kumluca'ya, kuzeyinde Döşemealtı'na ve kuzeybatısında ise Korkuteli'ne komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Kepez</span> Antalya ilçesi ve Aday Küçükşehirin ilçesi

Kepez, Antalya'nın 5 merkez ilçesinden birisidir. Güney sınırı halk arasında Çevre Yolu olarak bilinen Gazi Bulvarı ve Çakırlar yolu ile başlamaktadır. 2023 nüfus verilerine göre Kepez'de 614.135 kişi yaşamaktadır. 68 mahallesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Mezitli</span> Mersinin ilçesi

Mezitli, Mersin ilinin dört merkez ilçesinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Bağlar</span> Diyarbakır ilçesi

Bağlar, Diyarbakır ilinin merkez ilçelerinden biridir. Nüfusu yaklaşık 400.000'dir. Diyarbakır'ın en kalabalık ikinci ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Aksu, Antalya</span> Antalya ilçesi

Aksu, Antalya'nın merkez ilçelerinden birisidir. Batısında Muratpaşa, Kepez ve Döşemealtı doğusunda Serik ilçeleri bulunur. 2022 sonu itibarıyla nüfusu 77.623'tür. Akdeniz'e de küçük bir kıyı şeridiyle bağlantısı olan ilçenin kuzeyinde ise Burdur ili bulunmaktadır. İlçe 2008 yılında merkez ilçenin doğusunda kuzey - güney yönünde dağınık halde bulunan birçok mahallenin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur. İlçenin merkezi Aksu Çayı'nın batısındadır. Şu anki ilçe merkezi olan bölge Antalya - Alanya yolu üzerinde olması, civardaki tüm köylerin pazarı olması, eski Anadolu Öğretmen Okulu'nun bulunması ve iplik fabrikasına yakın olması gibi çeşitli faktörlerle gelişmiştir. 2008 yılında ilçe merkezi olmasından sonra çeşitli bankaların şubeleri de bölgede faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Antalya'nın ilçeleri</span> Vikimedya madde listesi

Antalya ilinde 19 tane ilçe vardır.

<span class="mw-page-title-main">Dağbeli, Döşemealtı</span>

Dağbeli, Antalya ilinin Döşemealtı ilçesine bağlı bir mahalledir.