İçeriğe atla

Dâbûyîler

Taberistan
Dâbûyîler
642-760
Taberistan haritadaki konumu
BaşkentFumen (660–760)[1]
Yaygın dil(ler)Orta Farsça, Hazar dilleri, Teberi
Resmî din
Zerdüştçülük
HükûmetMonarşi
İspehbed 
• 640-660
Gil Gavbara (ilk)
• 740/41-759/60
Hurşid (son)
Tarihî dönemOrta Çağ
642
• Abbâsî fethi
760
Öncüller
Ardıllar
Sassani İmparatorluğu
Abbâsîler
Bâvendîler
Bâduspânîler
Kârinîler
Günümüzdeki durumuAzerbaycan
İran
Türkmenistan

Dâbûyîler veya Dâbveyhîler, 7. yüzyılın ilk yarısında Taberistan ve Batı Horasan'ın bazı bölgelerini[2] yöneten bağımsız bir yönetici grubu olarak başlayan Zerdüşt[3] bir İran hanedanıdır.[2] Dâbûyîler, Taberistan ve Horasan'daki hakimiyeti yaklaşık 642'den 760'taki Abbasi fethine kadar sürmüştür.

Dâbûyî hükümdarları

  • Gil Gavbara (640-660)
  • Dabuya (660-676)
  • Ferruhân-ı Bozorg ("Büyük Ferruhân") (712-728)
  • Dadhburzmihr (728-740/41)
  • Ferruhân-ı Kûçek ("Küçük Ferruhân") (740/41-747/48) naip olarak
  • Hurşid (741-759/60)

Kaynakça

  1. ^ Bazin, Marcel (2000). "FŪMAN". Encyclopaedia Iranica, Vol. X, Fasc. 3. ss. 227-228. 19 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2024. 
  2. ^ a b "DABUYIDS, W. Madelung, Encyclopaedia Iranica". 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2024. 
  3. ^ C.E. Bosworth, The New Islamic Dynasties, (Columbia University Press, 1996), 162; "Hence in 758 the caliph undertook the definitive conquest of Tabaristan, successfully drove out Khurshid II and ended the dynasty of the Dabuyids (who, as Zoroastrians, had never accepted Islam)".

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">On İki İmam</span> Vikimedya liste maddesi

On İki İmam, İslam'ın Şia mezheplerinden biri olan İmâmiyye-i İsnâaşeriyye İsnâaşeriyye itikadındaki imam silsilesine verilen addır. Sünnilik'te de On İki İmam'a saygı gösterilir. Ehl-i Beyt'ten Ali ile başlayan On İki İmam, Muhammed'in torunlarından Hüseyin bin Ali'nin soyundan devam eder.

<span class="mw-page-title-main">Lurlar</span> İrani halk

Lurlar, İranî bir halktır. Batı kuzeybatı ve güney batı İran'da Luristan, Huzistan, Hamedan, Çaharmahal ve Bahtiyari, İsfahan ve İlam eyaletlerinde yaşarlar. İrani bir dil olan Lurca'yı konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">I. İsmail</span> Safevî Devletinin kurucusu ve ilk hükümdarı

I. İsmail, bilinen adıyla Şah İsmail veya tam unvanıyla Ebu'l-Muzaffer Bahadır el-Hüseynî, Safevî Tarikatı'nın lideri, Safevî Devleti'nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. Alevilik ve Bektaşilikte Yedi Ulu Ozan'dan birisi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Gurlular</span> Afganistan, Pakistan ve Kuzey Hindistanda kurulmuş devlet

Gurlular, Horasan'da, diğer birçok doğu İran Tacikler'i gibi Sünni Müslüman bir hanedandı. Gurlular'ın kurduğu imparatorluğun merkezi bugün Afganistan sınırları içinde kalan Gur kenti olup toprakları günümüz İran, Afganistan, Pakistan topraklarını, Hindistan'ın kuzey bölgelerini, Türkistan'ın ve günümüz Arap ülkelerinin ise bazı bölümlerinden oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Tâhirîler</span>

Tâhirî Hanedanı, 873 yılları arasında Seferîlerin öncülleri olan ve Türkistan, İran ve Afganistan'da Horasan merkezli olarak egemenlik sürmüş olan Müslüman devlettir. Abbasi Halifesi Memûn adına komutanlık yapan Tâhir bin Hüseyin tarafından kurulmuştur. Başkentleri ilkin Merv olup sonradan Nişabur'a taşınmıştır. Hugh Kennedy, Tahirilerin Arap olduklarını belirtmektedir. Tâhirî hanedanı Horasan'da Abbasî halifesinden bağımsız olarak kurulan ilk hanedanlık olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kadisiye Muharebesi</span>

Kadisiye Muharebesi, Müslüman Arap ordusu ve Sasani İmparatorluğu ordusu arasında İran'ın İslami Fethi ile sonuçlanan İslamiyet'in yayılmasının ilk döneminde yer alan geleceği belirleyen bir muharebe olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman bin Abdülmelik</span> 7.Emevi halifesi

Süleyman bin Abdülmelik, yedinci Emeviler devleti halifesidir. Kardeşi I. Velîd yerine halife olmuş ve sonra 715 ile 717de döneminde iki yıl beş ay süren halifelik yapmıştır. Yerine halife olarak kuzeni Ömer bin Abdülaziz gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Abd’ûl-Melik bin Attaş</span>

Abd'ûl-Melik bin Attaş Fâtımîler Hâlifeliği devrinde Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstensir bil-Lâh'ın İsfahan Bâb-ı Hûcceti ve Dâ’î-i Â'zamı.

<span class="mw-page-title-main">Hasan-ı Basri</span>

Hasan-ı Basrî, (642–728), İslam'ın erken döneminde yaşamış sufi, zahid ve âlim. İslam peygamberi Muhammed'in, Bedir Savaşı'nda savaşan 70 kişi de dahil olmak üzere sahabinin çoğunu gören Hasan-ı Basrî tabiin neslindendendir. Ümmü Seleme'nin evinde yetişti. Cemel ve Sıffin muharebelerinde Ali'nin taraftarlarından olduğu bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Revvâdîler</span> Azerbaycanda kurulmuş Müslüman bir hanedanlık

Revvadiler, 1071-955 yılları arasında Azerbaycan'ın kuzeybatı bölgesinde bulunmuş Sünni Müslüman bir Kürtleşmiş Arap hanedanıydı. Revvadiler 8. yüzyılın sonlarında ve 9. yüzyılın başlarında Tebriz ve güneydoğu Azerbaycan'ı yönetti. Aile, 10. yüzyılın başlarında Kürtleşerek Tebriz ve Meraga merkezli hale geldi.

Horasan Kürtleri, Büyük Horasan'da ve günümüzde ağırlıklı olarak Kuzeybatı İran'da ve Türkmenistan sınırında yaşayan Kürtler.

<span class="mw-page-title-main">Ganzak</span>

Ganzak, İran'ın kuzey batısında kurulu antik bir şehir. Urmiye Gölü'nün güneyinde bir yerdedir ve Atropates "muhtemelen" şehri başkenti olarak seçti. Minorski, Schippmann ve Boyce'a göre, şehrin tam yeri Miyanduab ovasında, Leylan, Malekan şehristanı yakını olarak tanımlanır.

Sasanilerin ataları, prens ve prensesleri ve Sasani imparatorlarının aile ağacıdır..

Sheroe veba salgını (627-628) Sasani İmparatorluğunun batı bölgeleri çoğunlukta olmak üzere Mezopotamya'da meydana gelen salgındır. Şah II. Kubâd Sheroe dahil nüfusun yarısı ölmüştür, salgın ismini hastalıktan ölen şahın isminden alır.

Ebu'l-Hasan Ali ibn el-Hasan, daha çok Fahrüddevle lakabıyla bilinir Cibal, Hemedan (984–997) ve Gürgan ve Taberistan'ın (984–997) Büveyhî emiriydi. Rüknüddevle'nın ikinci oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">Spahbed</span> Orta Pers ordusu unvanı

Spāhbed esas olarak Sasani İmparatorluğu'nda kullanılan "ordu şefi" anlamına gelen Orta Farsça bir unvandır. Başlangıçta Orta Farsça: Ērān-spāhbed adı verilen tek bir spahbed vardı. Sasani ordusunun Generalissimo'su olarak görev yapmıştır. I. Hüsrev'in zamanından itibaren makam, ana yönlerin her biri için birer spahbed olacak şekilde dörde bölünmüştür. Müslümanların İran'ı fethinden sonra, Doğu'nun spahbed'i, Hazar Denizi'nin güney kıyısındaki erişilemez dağlık Taberistan bölgesi üzerindeki otoritesini korumayı başarmış; burada unvanın çoğu zaman İslami biçimiyle Farsça: ispahbadh olduğu görülür, 13. yüzyıldaki Moğol istilalarına kadar kraliyet unvanı olarak varlığını sürdürmüştür. Fars kökenli eşdeğer bir unvan olan ispahsālār veya sipahsālār, 10. ve 15. yüzyıllarda İslam dünyasında büyük bir geçerlilik kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah bin Tâhir</span> Taheri Emirliğinin üçüncü ve en büyük Emiri (828–845)

Abdullah bin Tâhir askeri lider ve 828'den ölümüne kadar Horasan'ın Tâhirî valisidir. Tahirîlerin belki de en ünlüsüdür. Kariyeri, Memûn, Mutasım ve Vâsik adlı üç halifenin yönetimi altında yirmi beş yılı kapsamaktadır. Askeri açıdan, Cezire'de güçlü isyancılar Nasr ibn Şabat'ı ve Mısır'da Ubeydallah ibn el-Sari'yi yenmesiyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Merdâvîc bin Ziyâr</span> Ziyârî hânedanının kurucusu ve ilk hükümdarı (928-935)

Merdâvîc Ziyârî hanedanını kuran ve 930-935 yılları arasında hüküm süren İranlı bir prenstir.

<span class="mw-page-title-main">Hurşid (Taberistan ispehbedi)</span> Taberistan ve Gîlân’da hüküm süren Dâbûyîler hânedanının son hükümdarı (741-761)

Hurşid, daha önceki bilginler tarafından hatalı olarak II. Hurşid olarak adlandırılan, Taberistan'ın son Dâbûyî İspehbed idi. Genç yaşta tahta geçti ve on dört yaşına kadar naip amcasının gözetiminde kaldı. Hurşid, halifeliğe olan bağlılığından bağımsızlığını ilan etmeye çalıştı, çeşitli isyanları destekledi ve Tang Çin'iyle diplomatik temaslarda bulundu. Son olarak Abbâsîler 759-760 yılında ülkesini fethettiler ve ailesinin büyük kısmını esir aldılar. Hurşid, Deylem'e kaçarak orada hayatına son verdi.

<span class="mw-page-title-main">Bâduspânîler</span> Royan topraklarının en uzun süre hüküm süren İran hanedanı (665–1598)

Bâduspânîler, Ruyan/Rustamdar'ı yöneten Taberistan'daki yerel bir İran hanedanıdır. Hanedanlık 665 yılında kurulmuş ve 933 yıllık yönetimiyle İran'daki en uzun hanedanlık olmuş ve Safeviler'in topraklarını işgal edip fethetmesiyle 1598 yılında sona ermiştir.