İçeriğe atla

Częstochowa Gettosu Ayaklanması

Çestohova Gettosu Ayaklanması
II. Dünya Savaşı

Çatışma sonrası getto
Tarih25 Haziran-30 Haziran 1943
Bölge
Çestohova
Sonuç Direniş bastırıldı.
Taraflar
Yahudi Muharebe ÖrgütüNazi Almanyası Almanya
Komutanlar ve liderler
Mordechaj Zylberberg
Kayıplar
2.000 Yahudi öldürüldü


Çestohova Gettosu Ayaklanması, II. Dünya Savaşı sırasında işgal edilen Polonya'nın Çestohova kentinde Almanlar tarafından kurulan gettoda meydana gelen ayaklanmadır. Buradaki ilk ayaklanma 4 Ocak 1943 yılında meydana geldi.[1] Ancak ayaklanma başarılı olamamış ve misilleme olarak 50 genç Yahudi öldürülmüştü.[2] Asıl büyük ayaklanma ise Haziran 1943 yılında gerçekleşti.

Ayaklanma

Haziran 1943'te Almanlar gettonun bir kısmı olan Küçük Getto'dan (mühimmat fabrikası için çalışanların kampı) Yahudileri köle emek olarak kullanmak amacıyla[3] Blizyn kentine gönderilmesi için harekete geçti. Bunun üzerine Yahudi Muharebe Örgütü 25 (veya 26) Haziran'da, ayaklandı. Örgüt elinde pek az silah vardı. Silahlar da pek kaliteli değildi. Yahudiler Nadrzeczna Caddesi'nde kurmuş oldukları barikata direnişi başlattılar. Ancak üstün Alman kuvvetlerine sadece 5 gün direnebildiler (30 Haziran 1943). Çatışmalarda ve çatışma sırasında yapılan katliamlarda 1.500 Yahudi öldürüldü. Ayaklanmanın lideri Mordechaj Zylberberg, Almanların kendisinin sığınağına yaklaşması üzerine onların eline geçmemek için intihar etti. Direnişçiler diri diri yakıldı. Çatışma sonrasında 500 Yahudi öldürüldü. Ancak daha önce meydana gelen Varşova Getto Ayaklanması sonrası gibi getto tasfiye edilmedi. Gettonun kapatılması ancak Ocak 1945'te Kızıl Ordu'nun buraya gelmesi ile gerçekleşti.

Kaynakça

  1. ^ The Jews of Czestochowa. 23 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Coexistence—Holocaust—Memory, 2004. PDF 875.6 KB. Retrieved April 26, 2012.
  2. ^ "Jewish community of Częstochowa. History". Virtual Shtetl. Museum of the History of Polish Jews. ss. 5 of 5. 23 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2012. 
  3. ^ Andrew Rajcher (translated from Polish original), The Częstochowa Ghetto. 22 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. World Society of Częstochowa Jews and Their Descendants (Home Page). Retrieved April 26, 2012.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Gettosu Ayaklanması</span>

Varşova Gettosu Ayaklanması, Alman işgali döneminde, 19 Nisan - 16 Mayıs 1943 tarihleri arasında Polonya Genel Hükûmeti 'nin merkezi Varşova şehrinde bulunan Varşova Gettosu'nda devam eden ayaklanma.

Libya'daki Yahudilerin tarihi MÖ 3. yüzyıldan beri Yunan hakimiyeti altındaki Sirenayka'da Yahudilerin varlığı bilinmektedir. II.Dünya Savaşı sırasında Yahudi nüfusu Faşist rejimli İtalya'nın antisemitik kanunlarına ve Alman birliklerince sürülmelere maruz kalmıştır. Savaş sonrası anti-Yahudi saldırılar yüzünden birçok Yahudi başta İsrail olmak üzere başka ülkelere göç etti. 1969'da başa Muammer Kaddafi'nin geçmesiyle Yahudiler için yaşam daha da zorlaşınca geriye kalan bütün Yahudiler de ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Libya'daki son Yahudi Rina Debach ülkeyi 2003'te terk etti.

Karpat Rutenya'daki Yahudilerin tarihi.

Moldova'daki Yahudilerin tarihi yüzyıllar öncesine dayanır. Besarabya Yahudileri bir süredir bölgede yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Armia Krajowa</span> 2.Dünya Savaşı sırasında Alman işgalindeki Polonyadaki direniş hareketi

Armia Krajowa, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgali altındaki Polonya’da bir direniş hareketi. 1942 yılı Şubat ayında Związek Walki Zbrojnej adıyla kuruldu. İki yıl içinde çoğu direniş grubunu kapsayacak şekilde genişledi. Polonya Sürgün Hükûmetine bağlıydı ve bu hükûmetin silahlı kuvvetine evrildi. 1944 yılında bünyesinde 200 ila 600 bin kişinin bulunduğu öne sürülür. Yugoslav Partizanları ve Sovyet partizanlarının ardından Avrupa’daki savaş sırasında en büyük üçüncü direniş örgütüydü. Örgütün varlığına, 20 Ocak 1945 tarihinden itibaren işgal altındaki Polonya topraklarının ilerleyen Kızıl Ordu tarafından ele geçirilmesi üzerine son verilir.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Dürüstler</span> Holokosta maruz kalan yahudilere yardım eden gayri-yahudi kişilere verilen onursal sıfat

Uluslararası Dürüstler, İsrail Devleti'nin Naziler tarafından Holokost'a maruz kalan Yahudileri kurtarmak için hayatını riske atan gayri-Yahudilere verdiği onursal sıfattır. Terim, Nuh’un evrensel kanunlarına itaat eden Yahudi olmayan insanları anlatan “dürüst Yahudi olmayan” kavramından gelir.

İsrail ve Yahudiye toprakları dışında kalan Orta Doğu bölgelerinde Yahudiler en azından Babil Sürgünü'nden beri 2600 yıldır yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Josef Blösche</span>

Josef Blösche, Almanya'da Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi üyesi ve bir Rottenführer olarak II. Dünya Savaşı sırasında SS ve SD'de görev yapan asker. Blösche birçok Yahudiyi vurup öldümüş ve çok daha fazla Yahudiyi imha kamplarında ölüme yollamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Danimarka direniş hareketi</span>

Danimarka direniş hareketi, II. Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından gerçekleştirilen Danimarka'nın işgalinin ardından oluşturulan partizan kuvvetlerle işgali sonlandırmaya amaçlayan direniş hareketi.

<span class="mw-page-title-main">Armia Ludowa</span>

Armia Ludowa, Polonya'nın işgaline karşı olarak 1 Ocak 1944 tarihinde komünist ilkelere dayalı kurulmuş direniş örgütü. Sürekli olarak Sovyet partizanları ile iş birliği içerisindeydi.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Macaristan</span>

Macaristan I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle ayrılan devletlerden birisi oldu. Savaştan sonra imzalanan Trianon Antlaşması ile hem toprak kaybedilmişti hem de silah konusunda sınırlandırılmalar mevcuttu. Ayrıca ekonomi konusunda da maddeler vardı. Antlaşmadan önce kaybedilen toprakları geri kazanmak için ülkede komünist devrim Béla Kun harekâtlar düzenlese de başarılı olamadı. Hatta komünist rejim yıkıldı. Bu durumda I. Dünya Savaşı'nda aynı kaderi yaşayan Almanya ile ittifak yapması işten bile değildi. Tabi hükûmet pek istemese de hem kralın isteği hem de Almanlar'ın baskısı sonucunda Anti-Komintern Paktı imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Muharebe Örgütü</span> Askeri birim

Yahudi Muharebe Örgütü, 28 Temmuz 1942 yılında oluşturulan yeraltı direniş örgütüdür. Örgütü kuranlarda Varşova Gettosu'nda yaşayanlardı. Kurulma sebebi ise Yahudilerin bu gettodan alınıp ölüm kamplarına gönderilmesidir. En büyük eylemde burada gerçekleşti. Örgütün amacı II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından başlatılan Holokost'u engellemektir. Örgüte sol görüşlü Siyonistler katılım gösterdi. Anti-Faşist Blok, Bund, Hashomer Hatzair, Dror, Cukunft, Akiba ve Poale Zion bu örgüte katılan Siyonist örgütlenmelerdir. Örgüt Polonya Sosyalist Partisi'in kontrolündeydi. Örgütün ilk komutanı Mordechai Anielewicz'dir. Armia Krajowa, Gwardia Ludowa ve daha sonra bunun yerini alacak Armia Ludowa silah konusunda hem eğtim verdi hem de donanımını sağladı. Varşova Gettosu Ayaklanması'nda kızıl bayraklarla çatışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Gettosu</span>

Varşova Gettosu, 1 Nisan 1940 tarihinde Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında işgal ettiği Polonya'nın başkenti Varşova'da kurmuş olduğu gettodur. Kurucusu Polonya'nın Genel Valisi Hans Frank'tır. Daha sonra Nürnberg duruşmaları sonucunda idam edildi. Aynı zamanda bu getto Nazi Almanyası'nın işgal ettiği diğer bölgelerde kurmuş olduğu 400'den fazla gettonun en büyüğüdür. Burada yaklaşık 400.000'den fazla Yahudi vardı. Bu gettoda kısmi olarak Romanlar da vardı. Nihai çözüm adı altında Yahudiler'i öldürmeye başlanılmasıyla 254.000 Getto sakini Treblinka imha kampına gönderildi. Bunların hepsi öldürüldü. Ancak bu sevkiyatı durdurmak amacıyla direnişler de gösterildi. Varşova Getto Ayaklanması olarak bilinen ayaklanma gerçekleşti. Toplama kamplarında meydana gelen en büyük direniş, bu kampın imha olmasına sebep oldu.

Bialystok Gettosu Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal edilen Polonya'nın Bialystok kentinde kurulan gettodaki ayaklanmadır. Bu ayaklanma Varşova Gettosu Ayaklanması'ndan sonraki en büyük ikinci getto ayaklanmasıdır. Direniş Anti-Faşist Askeri Örgüt tarafından düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">Hep-Hep Ayaklanması</span> 19. yy.da Almanyada düzenlenen Yahudi karşıtı isyan hareketleri.

Hep-Hep Ayaklanması, 1819 yılında Bavyera Eyaleti'nin Würzberg şehrinde başlayıp Frankfurt, Bayvera gibi şehirlerde, gettolarda yaşayan Yahudilere ve onların mal varlıklarına yapılan saldırılardır.

Białystok Ghetto'su, II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali altında bulunan Polonya sınırları içerisinde yeni adıyla Bezirk, Białystok mevkiinde, Nazi Almanya'sı tarafından oluşturulmuş bir Yahudi Ghetto'sudur. Kurulmaya başlandığı ilk tarih 26 Temmuz 1941'dir. Białystok ve çevre bölgelerinden getirilen yaklaşık 50.000 Yahudi, şehrin küçük bir alanında izole edilmiştir. Ortasından geçen Biała Nehri Getto'yu iki bölüme ayırmaktadır. Getirilen çoğu Yahudi Alman Savaş makinesine yardım etmesi için zorunlu çalıştırma işletmelerine yollanmış ve buralarda büyük tekstil fabrikalarında ya da kimyasal maddeler üreten fabrikalarda çalışmaya zorlanmışlardır. Getto, 1943 yılının kasım ayında dağıtılmış, sakinleri ise trenlerle Treblinka İmha Kampı'na ya da Majdenak Toplama Kampı'na gönderilmiştir. Getto'da yaşayan binlerce kişiden sadece birkaç yüz kişi; şehrin Polonya bölgesinde kalan kısmında saklanarak, direniş hareketiyle Getto'dan kurtulmayı başararak veya Getto'nun içerisinde hayatta kalarak savaşı atlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anna Borkowska (rahibe)</span>

Anna Borkowska (Rahibelik öncesi soyadı Janina Siestrzewitowska) veya Rahibe Bertranda, Polonyalı bir Dominikan rahibe.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'daki Yahudilerin tarihi</span>

Rusya'daki Yahudilerin ve tarihsel olarak onunla bağlantılı bölgelerin tarihi en az 1.500 yıl öncesine dayanıyor. Rusya'daki Yahudiler tarihsel olarak büyük bir dini diasporayı oluşturmuşlardır; Rus İmparatorluğu bir zamanlar dünyadaki en büyük Yahudi nüfusuna ev sahipliği yapıyordu. Bu topraklarda, birçok farklı bölgedeki Aşkenazi Yahudi toplulukları gelişti ve modern Yahudiliğin en belirgin teolojik ve kültürel geleneklerinin çoğunu geliştirirken, aynı zamanda anti-Semitik ayrımcı politikalar ve zulüm dönemleriyle karşı karşıya kaldılar. Bazıları, 21. yüzyılın başından beri Rusya'daki Yahudi cemaatinde bir "rönesans" olduğunu belirttiler. Ve bugün, Rusya'nın Yahudi nüfusu hala Avrupa'nın en büyük Yahudi nüfusları arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Minsk Gettosu</span>

Minsk Gettosu, Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni istilasından kısa süre sonra kuruldu. Alman işgâli altındaki Sovyet topraklarındaki en büyük gettolardan biriydi. Neredeyse 100 bin Yahudi barındırdı; bunların çoğu Holokost'ta öldürüldü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.