İçeriğe atla

Cusup Abdrahmanov

Cusup Abdrahmanov
Kırgızistan Başbakanı
Kişisel bilgiler
Doğum Yusup Abdrahmanov
28 Aralık 1901(1901-12-28)
Prijevalskiy (Karakol) uyezd, Semireçensk Oblast (Yedisu Oblastı), Türkistan Genel Valiliği, Rus İmparatorluğu
Ölüm 5 Kasım 1938 (36 yaşında)
Bişkek, Kırgızistan SSC
Partisi Sosyal Turan Partisi
Evlilik(ler) Gülbahram Abdrahmanova
Çocuk(lar) Enver, Alibek, Ayda, Raisa, Lenina
İmzası

Cusup Abdrahmanov veya Yusuf Abdırrahmanov, Yusup Abdurrahmanov[1] (Kırgızca: Жусуп Абдрахманов) (28 Aralık 1901; Küngöy Aksuu Isık-Köl rayonu, Çirkey kışlağı, şimdiki Isık-Köl rayonu, Carkımbayev köyü - 5 Kasım 1938, Bişkek, naaşı 1991 Ata Beyit Anıtmezar'a taşındı) — Kırgız başbakanı. Kırgız ÖSSC Halk Komiserliği Şurasının ilk başbakanı (1927—1933).

Yaşamı

Cusup Abdrahmanov 28 Aralık 1901 tarihinde Karakol uyezdinin[2] Küngöy Aksuu'da Çirkey köyünde doğmuştur. Babası - Abdrahman Balapanov - manap (boy başkanı), bey ve 3 yıl başkan olup, 1916 yılındaki Milli Ayaklanma hareketine katılmıştır ve o yıl ölmüştür. Annesi ve 7 kardeşi Narın eyaletinde Ruslar tarafından ayaklanma bastırılması sırasında öldürülmüştür. Cusup kardeşi Toko ile birlikte yetim kalmıştır.

1912-15 yılları arası Sazanovka kışlağında Rus okulunda okumuştur. Sonra Karakol şehir lisesi okumuştur. 1916 yılında halk ile birlikte Doğu Türkistan'a hicret ederler. Geri döndükten sonra Karakol şehir garnizonunda görev alır. 1918-yılından başlayarak milli meselelere yoğunlaşır. Sovyet Kızıl Ordu'ya yazılıp, erlikten kumandanlığa kadar yükselir. Sonra Taşkent'teki askeri yüksek okulda okumuştur. 1920 yılından sonra politikaya girer. 1924 yılı Türkistan Komünist Partisinin Milli Organize İdaresi başkanı olmuştur. 1927 yılında 26 yaşında iken Kırgız Cumhuriyeti'nin Halk Komiserler Birliği'nin Başkanlığına tayin edilmiştir. Bu görevde Yusuf Abdırrahmanov, 6 yıl kadar görev yapmış, Kırgız Otonom Cumhuriyeti'nin ekonomisinin, Kırgız kültürünün gelişmesine büyük katkılarda bulunmuştur. Onun ayrıca kadroları seçme ve hazırlamada çok titiz olduğu birçok kaynakta belirtilmektedir.[3]

Türk Birliği'ni gerçekleştirmek isteyen Sosyal Turan Partisi kurucusudur.

Sovyet karşıtlığı sebebiyle 1938 yılında öldürülmüştür.

Öldürülme gerekçeleri

4 Nisan 1937'de tutuklandı. “Pan-Türkist merkezli (1923'ten beri) devlet hayali, Rıskulov, Hocayev, Asfendiyarov, Hochanov” liderliğiyle ve ayrıca asla var olmayan “Sovyet karşıtı terörist sabotaj ve hain Sosyal-Turan partisine” üye olmakla suçlandı. Sovyet iktidarını devirmeyi, Kırgızistan'ı SSCB'den ayırmayı ve İngiltere'ye yakın bir burjuva-milliyetçi devletin yaratılmasını hedef olarak belirleyen Sağ Troçki örgütü ile bir blokta faaliyet göstermeler ” gerekçe olmuştur.

Anısına

  • Abdrahmanov'un ismi ile IsıKöl rayonundaki köy meclisi (önceki adı Taştak köy meclisi);
  • Bişkek şehrinin bir caddesi (eski adı Sovyet caddesi).
  • Doğduğu köy ve Karakol şehrinde anıt.
  • Abdrahmanov'un "Kırgızistan" kitabı Erdem Yılmaz tarafından Türkiye Türkçesine çevrildi.

Kaynakça

  1. ^ Genellikle bilimsel araştırmalarda Abdrahmanov’un ismi Rusça şekline uygun olarak Yusup ya da Yusuf olarak kullanılmaktadır. Kırgızca'daki Cusup şeklini yazmak uygundur.
  2. ^ Uyezd: Rus Çarlığı döneminde Türkistan Valiliğine bağlı idari birimin adı. Volost ise Rus Çarlığı zamanında kullanılan uyezdden sonra en alt idari yapıdır
  3. ^ "KIRGIZLARIN ÜNLÜ DEVLET ADAMI YUSUF ABDIRRAHMANOV" (PDF). 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 

Literatür ve dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bişkek</span> Kırgızistanın başkenti

Bişkek, Kırgızistan'ın başkentidir. 1878 yılında kurulan kentte, 2023 sayımına göre 1.104.742 kişi yaşar. Kent, Sovyetler Birliği döneminde, Bolşevik askeri önderlerinden Mihail Frunze'nin anısına Frunze adıyla anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan</span> Orta Asyada yer alan bir ülke

Kırgızistan, resmî adıyla Kırgız Cumhuriyeti, Orta Asya'daki bir ülkedir. Kırgızistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletlerinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. Denize kıyısı olmayan ülkenin komşuları kuzeyde Kazakistan; batıda Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğuda Çin'dir.

<span class="mw-page-title-main">Türkistan</span> Orta Asyada tarihî ve coğrafi bölge

Türkistan, Orta Asya'da batıda Hazar Denizi ve Aşağı İdil'den başlamak üzere doğuda Moğolistan'daki Altay Dağları'na, güneyde Kopet-Hindukuş-Kunlun dağlarına, kuzeyde Aral ve Balkaş göllerinin ötesinde Kırgız bozkırına kadar uzanan yüzölçümü 6.000.000 km²'den geniş coğrafî ve tarihî bölge. Nüfusu 2001 yılı itibarıyla 43.210.802'dur.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan tarihi</span>

Türk tarihinin bilinen en eski kavimlerinden biri olan Kırgız Türkleri, Çin kaynaklarında “Ge-kun”, “Kie-kun”, “K’i-ku”, “Hegu” adıyla geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hokand Hanlığı</span> Türkistan coğrafyasında toprakları olmuş eski bir monarşi

Hokand Hanlığı,, bugünkü Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan ve Doğu Türkistan'ı da kapsayan bölgede 1709 ile 1876 yılları arasında hüküm sürmüş Mangıt-Ming Hanedanlığı. Buhara Hanlığı ve Hive Hanlığı ile birlikte Buhara Hanlıkları olarak anılmıştır. Başkenti Hokand olan hanlığın yönetimi içerisinde Tacikler, Özbekler, Kırgızlar, Kazaklar, Farslar, Kıpçaklar, Soğdlar, Uygurlar bulunmaktaydı. Yönettiği şehirler arasında; Hokand, Taşkent, Buhara, Semerkand, Margilan, Namangan, Fergana, Andican, Türkistan, Çimkent, Taraz(Talas), Bişkek, Oş, Zaferabad, İsfara, Aksu, Kaşgar, Hoten vb şehirler bulunmaktaydı.,

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan bayrağı</span> Ulusal bayrak

Kırgızistan bayrağı, Kırgızistan'ın SSCB'den ayrıldıktan sonra 3 Mart, 1992'de onayladığı ulusal bayraktır.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Kırgızistanın sovyetler birliği dağılmadan önceki adı

Kırgız Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, bugünkü Kırgızistan'ın 1991'deki SSCB'nin dağılmasından önceki ismi. Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Çarlık rejiminin 1917 Ekim Devrimi ile yıkılmasından sonra kurulan Sovyetler Birliği'ne bağlı 15 cumhuriyetten biridir.

<span class="mw-page-title-main">Issık Göl</span> Kırgızistanın kuzeydoğusunda bir göl

Issık Göl veya Isık Göl. Kırgızistan'ın kuzey doğusunda, Kazakistan sınırına yakın bir bölgede, kuzeyinde Küngöy Ala dağları ve güneyinde Teskey Ala dağları arasındaki tektonik çukurda yerleşmiş, ortalama deniz seviyesinden 1606 m yükseklikte konumlanır.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızlar</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Kırgızlar, çoğunluğu Kırgızistan'da yaşayan Türk halkı. Türklerin bilinen en eski yazılı belgeleri olan Yenisey ve Orhon Yazıtları'nda Kırgızlar, tarihleri çok eskiye dayanan Türk kavimleri arasında zikredilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çuy (il)</span>

Çüy ili. Kırgızistan'ın en kuzeyinde bulunan il. Ülkenin başkenti Bişkek bu ilde bulunur. 8 tane rayon vardır.

<span class="mw-page-title-main">Balıkçı, Kırgızistan</span> Kırgızistanda Issık Gölünün kuzeybatı kıyısında bir liman şehri

Balıkçı, Kırgızistan'da Issık Gölü'nün kuzeybatı kıyısında bir liman şehridir. Gölün batı tarafında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Alaş Orda</span>

Alaş Orda, 1910'lu ila 1920'li yıllar arasında Kazakların ve Kırgızların ilan ettikleri bir devletin ve buna yol açan harekâtın adı. Resmen 1928 yılına kadar var olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Çong-Taş</span> Kırgızistanda Çuy İlinde bir köy

Çong-Taş Kırgızistan'da Çuy İlinde ortalama deniz seviyesinden 1.140 metre yükseklikte yerleşik bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Tınçtıkbek Çorotegin</span> Kırgız Tarihçi ve Gazeteci

Tınçtıkbek Kadırmambetoviç Çoroev / Çorotegin – Kırgız tarihçisi ve gazetecisi. Tarih Alanında Doktor (1998), Profesör (2002). Cengiz Aytmatov adındaki uluslararası Akademi üyesi. Milleti - Kırgız.

Türkiye'deki Kırgızlar, Türkiye Kırgızları ya da Türkiye Kırgız Türkleri, 20. yüzyılda Orta Asya'nın Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinden sonra kimi yıllarda az sayıda olarak Türkiye topraklarına gelen Kırgızların Türkiye sınırlarında kalan kısmıdır. Türkiye'deki Kırgızların sayısı 15 bin dolayındadır.

Van Kırgızları - Dünyadaki Kırgızların diasporalık kısımlarından biridir. Van Kırgızları günümüzde Türkiyenin doğusundaki Van gölünün kuzeyinde Ulupamir köyünde 1980'li yıllardan beri yaşamaktadır, bu yüzden Kırgızistan'daki akademisyenler "Van Kırgızları" olarak adlandırmışlardır. Esas kökleri - Afganistan Pamir yöresine yerleşen "İçeri Kırgızları"ndan gelirler.

1916 Orta Asya Ayaklanması veya Ürkün Ayaklanması, Temmuz 1916-Şubat 1917 tarihleri arasında Rus Türkistanı'nda Çarlık yönetimine karşı meydana gelen bir ayaklanmadır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet Orta Asyası</span> orta Asyadaki Sovyet Cumhuriyetleri

Sovyet Orta Asyası, Orta Asya'nın bir dönem Sovyetler Birliği tarafından kontrol edilen bölümünü ve Sovyet yönetiminin kontrol sağladığı zaman aralığını ifade eder (1918-1991). Orta Asya Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri (SSC) 1991'de bağımsızlıklarını ilan etti. Bölgesel kullanım açısından, bölgenin adı Rus İmparatorluğu sırasında kullanılan Rus Türkistanı ile neredeyse eş anlamlıdır. Sovyet Orta Asyası, mevcut sınırlar 1920'lerde ve 1930'larda oluşturulmadan önce birçok bölgesel bölünmeden geçti.

<span class="mw-page-title-main">Sadır Caparov</span> 6. Kırgızistan cumhurbaşkanı

Sadır Nurgocoyeviç Caparov, Kırgız siyasetçi, Eski Kırgızistan başbakanı ve günümüzdeki Kırgızistan cumhurbaşkanı.

<span class="mw-page-title-main">Kırgızistan kültürü</span>

Kırgızistan kültürü, çoğunluk grubu Kırgızlar olmak üzere geniş bir etnik grup ve kültür karışımına sahiptir. Genel olarak bayrağın ortasındaki 40 ışınlı sarı güneşle sembolize edilen 40 Kırgız boyu olduğu kabul edilir. Güneşin içindeki kırmızı çizgiler, bir zamanlar Orta Asya bölgesinin ana nüfusu olan göçebe çiftçilerin geleneksel konutu olan bir yurdun tacını görselleştirir. Kırgızistan'ın baskın dini Sünni İslam'dır (%91).


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.