İçeriğe atla

Cupressus sempervirens

Cupressus sempervirens
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)[1]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Pinopsida
Takım:Pinales
Familya:Cupressaceae
Cins:Cupressus
Tür: C. sempervirens
İkili adlandırma
Cupressus sempervirens
L., Sp. Pl. 2: 1002 (1753).
Sinonimler
  • Chamaecyparis thujiformis R.Sm.
  • Chamaecyparis thujiformis R.Sm. ex Godr.
  • Chamaecyparis thujiformis R.Sm. ex Gordon
  • Cupressus conoidea Spadoni
  • Cupressus elongata Salisb.
  • Cupressus expansa Targ.Tozz.
  • Cupressus expansa Targ.Tozz. ex Steud.
  • Cupressus fastigiata DC.
  • Cupressus fastigiata Mill., 1768
  • Cupressus foemina Garsault
  • Cupressus globulifera Parl.
  • Cupressus horizontalis (Mill.) Voss
  • Cupressus horizontalis Mill.
  • Cupressus horizontalis var. pendula hort.
  • Cupressus horizontalis var. pendula hort. ex Endl.
  • Cupressus lugubris Salisb.
  • Cupressus mariae Sennen
  • Cupressus mas Garsault
  • Cupressus orientalis Beissn.
  • Cupressus patula Pers.
  • Cupressus patula Spadoni
  • Cupressus pyramidalis O.Targ.Tozz.
  • Cupressus roylei Carrière
  • Cupressus sempervirens f. horizontalis (Mill.) Voss
  • Cupressus sempervirens f. numidica Trab.
  • Cupressus sempervirens f. stricta (Aiton) Rehder
  • Cupressus sempervirens subsp. fma L.
  • Cupressus sempervirens subsp. horizontalis (Mill.) A.Camus
  • Cupressus sempervirens var. globulifera Parl.
  • Cupressus sempervirens var. horizontalis (Mill.) G.Don
  • Cupressus sempervirens var. horizontalis (Mill.) Gordon
  • Cupressus sempervirens var. horizontalis (Mill.) Loudon
  • Cupressus sempervirens var. numidica Trab.
  • Cupressus sempervirens var. numidica Trab. ex G.Barron
  • Cupressus sempervirens var. pendula (Endl.) A.Camus
  • Cupressus sempervirens var. pyramidalis Nyman
  • Cupressus sempervirens var. sphaerocarps (Parl.) Parl.
  • Cupressus sempervirens var. stricta Aiton
  • Cupressus sempervirens var. umbilicata (Parl.) Parl.
  • Cupressus sphaerocarpa Parl.
  • Cupressus stricta Mill.
  • Cupressus stricta Mill. ex Godr.
  • Cupressus stricta Mill. ex Gordon & Glend.
  • Cupressus thujifolia Knight
  • Cupressus thujifolia Knight ex Godr.
  • Cupressus thujifolia Knight ex Gordon & Glend.
  • Cupressus thujiformis Parker
  • Cupressus thujiformis Parker ex Godr.
  • Cupressus thujiformis Parker ex Gordon
  • Cupressus thujioides H.Low
  • Cupressus thujioides H.Low ex Godr.
  • Cupressus thujioides H.Low ex Gordon
  • Cupressus tournefortii Audib. ex Carrière
  • Cupressus umbilicata Parl.
  • Juniperus whitleyana Miq.
  • Thuja orientalis var. pendula (Endl.) Carrière

Cupressus sempervirens(Akdeniz Servisi), Cupressus cinsine bağlı Akdeniz'e ögzü bir bitki türüdür.[2][3] Yunanistan, Kıbrıs, İran, İsrail, Ürdün, Lübnan, Libya ve Türkiye'de bulunur. 90-1,700 m (295,28-5,58 ft) rakım aralığında yetişir.[1]

Özellikleri

Çok uzun ömürlüdür. 1000 yıldan fazla ömürleri olabilmektedir.[4] Türkiye'de en geniş yayılımı 436 hektar ile Antalya Köprülü Kanyon Milli Parkı içerisinde yapmaktadır. Kuraklığa dayanıklı oluşu özel toprak isteğinin olmaması ve yangına dayanıklı olması gibi sebeplerden dolayı ağaçlandırma için uygun bir türdür. Çok az yağış alan çeşitli bölgelerde diğer pinales üyeleri ve servi ile yapılan dikimlerin ardından yüzde 90 oranında servi türünün canlı kaldığı tespit edilmiştir. Servi kökleri ile toprağı çok iyi kavradığından dolayı erozyonu gözle görülür ölçüde engellemiştir. Çeşitli bölgelerde narenciye bahçelerinin etrafında rüzgar önleyici olarak dikilmektedir. Dayanıklı ve ucuz bir tür olan Akdeniz Servisi kent ormancılığı için tercih edilen bir türdür.[5] Diğer orman ağaçlarına göre Akdeniz Servisi yangınlara karşı daha dayanıklıdır.[6] Servi mezarlık ağacı olarak da bilinir. Bunun nedeni mezarlıklara bol miktarda dikilmesidir. Batıl bir inanışa göre ölenlerin ruhları bu ağaç sayesinde göklere yükselir. Ayrıca rüzgarı önleyici set etkisi de vardır. İran Yezd Eyaletinde bulunan en az 4 bin yaşında olduğu tahmin edilen Eberkuh Servisinin boyu 28 metre gövde çapı 4 metre dalları ise 2.5 metreyi bulmaktadır.[7]

Tür adı olan sempervirens, Latincede "her dem yeşil" anlamındaki bir kelimeden gelmektedir.

Morfoloji

Boyu 35 metreye kadar uzayabilir. Yılda 1 metreye kadar büyüyebilir. Koyu yeşil renkli, yoğun spreyler halinde yaprakları vardır. Yapraklar pullu, 2–5 mm uzunluğunda ve yuvarlak (düzleşmemiş) sürgünler şeklindedir. Tohum kozalakları oval veya dikdörtgen, 25–40 mm uzunluğunda, 10-14 pullu, önce yeşil, tozlaşmadan yaklaşık 20-24 ay sonra kahverengi renge dönüşür. Erkek kozalaklar 3–5 mm uzunluğundadır ve kış sonlarında polen salgılarlar. Seiridium cardinale mantarının neden olduğu selvi kanserine karşı orta derecede hassastır ve bu hastalığın yaygın olduğu yerlerde yoğun ölümlere maruz kalabilir.[8]

Taksonomi

Cupressus sempervirens türüne bağlı alttürler (2024):

  1. Cupressus sempervirens indica
  2. Cupressus sempervirens sempervirens

Konuyla ilgili yayınlar

  • Farjon, A. (2005). Monograph of Cupressaceae and Sciadopitys. Royal Botanic Gardens, Kew. 1-84246-068-4.
  • Zsolt Debreczy, Istvan Racz (2012). Conifers Around the World (1.1editör=Kathy Musial bas.). DendroPress. s. 1089. ISBN 978-9632190617. 
  • Panconesi, A. 2007 The cypress from myth to future. [Italian] 456 p. Ed. Centro Promozione Pubblicità, 9788888228204
  • Farjon, A. & D. Filer (2013) In: An Atlas of the World’s conifers. An analysis of their distribution, biogeography, diversity and conservation status. Brill, Leiden & Boston. 512 pp.
  • Krüssmann, G. (1983) Handbuch der Nadelgehölze, 2. Auflage: Paul Parey, Berlin & Hamburg
  • L. (1753) In: Sp. Pl. 2: 1002.
  • Schroeter, A.L. & Panasiuk, V.A. (1999) Dictionary of plant names: Koeltz Scientific Books, Koenigstein
  • Taylor, S. (1984) A traveller's guide to the woody plants of Turkey: Redhouse Press, Istanbul
  • Vidakovic, M. (1982) Cetinjace – morfologija I varijabilnost: Jugoslavenska Akademija Znanosti I Umjetnosti; SNL, Zagreb
  • Farjon, A. (2010) In: A Handbook of the World’s Conifers.Vol. 1 & 2. E. J. Brill, Leiden & Boston. 1112 pp.
  • López Gonzáles, G.A. (2001) Los árboles y arbustos de la Península Ibérica e Islas Baleares, Vol. 1: Ediciones Mundi-Prensa, Madrid
  • Mitchell, A. (1976) Elseviers bomengids: Elsevier, Amsterdam
  • Wrobel, M. & Creber, G. (1996) Elsevier's dictionary of plant names: Elsevier, Amsterdam
  • Bean, W.J. (1980) Trees and shrubs hardy in the British Isles, ed. 8, Vols. 1-4: John Murray, London
  • Hegi, G. (1981) Illustrierte Flora von Mittel-europa, Band 1, Teil 2 [third edition]: Verlag Paul Parey, Berlin - Hamburg
  • Zsolt, D. & Rácz, I. (2000) Fenyok a föld körül: Dendrológiai Alapítvány, Budapest

Kaynakça

  1. ^ a b "IUCN". 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024. 
  2. ^ "GBIF". 10 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024. 
  3. ^ "PaleoBioDB". 5 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024. 
  4. ^ "https://www.agacinizinde.com/agaclar-konusuyor/servi". 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  5. ^ "https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/174740". 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  6. ^ "https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1239580". 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  7. ^ "İran'ın en yaşlı ağacı Dünya Mirası Listesi'ne girmeyi bekliyor". www.aa.com.tr. 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023. 
  8. ^ "https://doa.ogm.gov.tr/Documents/Botanik%20bah/Akdeniz%20Servisi.pdf" (PDF). 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.  |başlık= dış bağlantı (yardım)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fıstık çamı</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Fıstık çamı, çamgiller (Pinaceae) familyasından Ege, Akdeniz sahilleri, Portekiz, İspanya, İtalya, Girit ve Türkiye'de yayılış gösteren çam türü. Kozalakları ve tohumu diğer çam türlerine göre çok daha büyüktür. Kozalaklarından çıkan çam fıstığı besin olarak tüketilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Servi</span> ağaç türü

Cupressus veya Servi, Cupressaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Karaçam</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Karaçam, çamgiller (Pinaceae) familyasından bir çam türüdür. Güney Avrupa, Kuzey İtalya, Avusturya İber yarım adasından Doğu Akdeniz'e kadar geniş bir alanda görülür.

<span class="mw-page-title-main">Ak ladin</span>

Ak ladin ya da Kanada ladini, çamgiller (Pinaceae) familyasından Kuzey Amerika'nın kuzeyinde Kanada'nın doğusundan Alaska'ya kadar taygada yetişen 15–30 m boy ve 1 m çap yapabilen ladin türü.

<span class="mw-page-title-main">Servigiller</span>

Servigiller (Cupressaceae), Pinales takımından dünyada geniş yayılış gösteren kozalaklı ağaç türlerinden oluşan bitki familyası.

<span class="mw-page-title-main">Çamgiller</span>

Pinaceae (Çamgiller), Pinales takımından bazen çalı formunda kozalaklı ağaç türlerini içeren bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Halep çamı</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Halep çamı, Pinaceae (çamgiller) familyasından Akdeniz bölgesine özgü bir çam türü.

<span class="mw-page-title-main">Mavi ladin</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Mavi ladin, çamgiller (Pinaceae) familyasından ladin cinsinden 25–30 m'ye kadar boylanan ve 1,5 m'ye kadar çap yapabilen ladin türü. Türkiye'de karasal iklimin hakim olduğu bölgelerde peyzaj amaçlı sıkça kullanılmaktadır. Pungens, yapraklara atıfta bulunarak "keskin uçlu" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Sekoya</span> Servigiller familyasından bir bitki türü

"Sahil Sekoyası", servigiller (Cupressaceae) familyasının Sequoia cinsinden tek bir türle temsil edilen (monotipik) 120 m boy, 7 m çap yapabilen ana vatanı Kuzey Amerika olan büyük bir ağaç türü. Dünyanın en uzun ağacı bu türe aittir ve boyu 115 metredir. 2000 yıl veya daha fazla yaşayan, herdem yeşil, uzun ömürlü bir ağaçtır. En yaşlı örneği 2300 yaşındadır. Genellikle okyanustan gelen nemden kaynaklanan yağışın daha fazla olduğu dağlarda büyürler. En uzun ve en yaşlı ağaçlar, yıl boyunca akarsuların akabildiği ve sisin düzenli olarak düştüğü derin vadilerde ve oyuklarda bulunur. Sahil sekoyası kerestecilik sektöründeki en değerli kereste türlerinden biridir. Sahil sekoyası kerestesi, güzelliği, hafifliği ve çürümeye karşı direnci nedeniyle oldukça değerlidir. Reçine içermemesi suyu emmesini ve yangına dayanıklı olmasını sağlar.

<i>Larix laricina</i>

Larix laricina, Pinaceae familyasından yaprak döken doğal olarak Kuzey Amerika'da yayılış gösteren bir bitki türü.

<span class="mw-page-title-main">Su sediri</span> Bitki genüsü

Su sediri, servigiller (cupressaceae) familyasından Calocedrus cinsinden iğne yapraklı, 40-50 metreye kadar boylanabilen ağaç türlerinin ortak adı. Üç tür Doğu Asya'ya ve biri Batı Kuzey Amerika'ya özgüdür.

<span class="mw-page-title-main">Utah ardıcı</span>

Utah ardıcı, servigiller (Cupressaceae) familyasından 3–6 m'ye değin boylanabilen, çoğu kez de çalı halinde olan ardıç türü.

<span class="mw-page-title-main">Her dem yeşil</span> her mevsim yeşil yaprakları olan bitki

Her dem yeşil ya da yaprak dökmeyen, botanikte yaprakları yılın her dönemi yeşil kalan ve dökülmeyen bitkileri tarif eden bir sıfattır. Her dem yeşil bitkiler, yaprak döken bitkilerin aksine kış ya da kurak mevsim gelince yapraklarını dökmeyen bitkileri kapsadığı gibi tamamen sıcak ve nemli iklimlerde yetiştiği için yaprak dökmeyen bitkileri de içerir.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenbaşı Tabiat Parkı</span> Tabiat Parki (05.01.0013)

Türkmenbaşı Tabiat Parkı, İstanbul ilinin Sarıyer ilçesinde bulunan bir tabiat parkıdır.

<i>Cupressus arizonica</i>

Hesperocyparis arizonica veya Mavi Servi, Hesperocyparis cinsine bağlı bir bitki türüdür. Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika'ya özgü servi türüdür. Mavi Servi yuvarlak veya konik tacı olan yaprak dökmeyen bir türdür. 10 ila 25 metreye kadar büyüyebilir. Nispeten kısa ömürlüdür. 50-70 yıl yaşar. Renkleri gri-yeşilden parlak yeşile kadar olabilir. Doğal yaşam alanı dışında rüzgar önleyici ve görüntüsü nedeniyle sık olarak peyzaj çalışmalarında kullanılır. Doğal yayılış alanlarında 2000 metre yüksekliğe kadar yaşayabilir. Yayılış alanında dağınık küçük gruplar halinde bulunur. Extrem iklim koşullarına diğer servi türlerine göre daha dayanıklıdır. Sıcak ve kurak iklimlerde iyi yetişir, kuraklığa dayanıklıdır.

<i>Cupressus macrocarpa</i>

Hesperocyparis macrocarpa veya Limoni Servi, Hesperocyparis cinsine bağlı bir bitki türüdür. Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya bölgesine özgü servi türüdür. 40 metre yüksekliğe 2,5 metre çapa ulaşabilir. Yaprakları yeşil sarı renklidir. Yaprakları ezildiğinde limon kokusu çıkarır. Kaydedilen en uzun ömrü 284 yaşında tespit edilmiştir. Dikim olarak Büyük Britanya'yı, Fransa, İrlanda, Yunanistan, İtalya ve Portekiz Yeni Zelanda'da ve Kenya'da yetiştirilmiştir. Yaprakları çiftlik hayvarında düşüklere sebep olabileceği bildirilmiştir. Kerestesi birçok zanaatkar, bazı tekne yapımcıları ve küçük imalatçılar tarafından güzel renklerinden dolayı mobilya yapısal malzemesi ve dekoratif bir ahşap olarak kullanılır.

<i>Chamaecyparis pisifera</i>

Chamaecyparis pisifera veya Bezelye kozalaklı yalancı servi veya da Sawara yalancı servisi, Chamaecyparis cinsine bağlı Japonya'ya özgü bir bitki türüdür.

<i>Taxodium distichum</i>

Taxodium distichum, Taxodium cinsine bağlı bir bitki türüdür. Bir bataklıkta 2600 yaşından daha eski örneği bulunmuştur.

Hesperocyparis macrocarpa veya Limoni Batı Servisi, Hesperocyparis cinsine bağlı bir bitki türüdür. Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya bölgesine özgü servi türüdür. 40 metre yüksekliğe 2,5 metre çapa ulaşabilir. Yaprakları yeşil sarı renklidir. Yaprakları ezildiğinde limon kokusu çıkarır. Kaydedilen en uzun ömrü 284 yaşında tespit edilmiştir. Dikim olarak Büyük Britanya'yı, Fransa, İrlanda, Yunanistan, İtalya ve Portekiz Yeni Zelanda'da ve Kenya'da yetiştirilmiştir. Yaprakları çiftlik hayvarında düşüklere sebep olabileceği bildirilmiştir. Kerestesi birçok zanaatkar, bazı tekne yapımcıları ve küçük imalatçılar tarafından güzel renklerinden dolayı mobilya yapısal malzemesi ve dekoratif bir ahşap olarak kullanılır.

<i>Hesperocyparis arizonica</i>

Hesperocyparis arizonica veya Mavi Batı Servisi, Hesperocyparis cinsine bağlı bir bitki türüdür. Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika'ya özgü servi türüdür. Mavi Servi yuvarlak veya konik tacı olan yaprak dökmeyen bir türdür. 10 ila 25 metreye kadar büyüyebilir. Nispeten kısa ömürlüdür. 50-70 yıl yaşar. Renkleri gri-yeşilden parlak yeşile kadar olabilir. Doğal yaşam alanı dışında rüzgar önleyici ve görüntüsü nedeniyle sık olarak peyzaj çalışmalarında kullanılır. Doğal yayılış alanlarında 2000 metre yüksekliğe kadar yaşayabilir. Yayılış alanında dağınık küçük gruplar halinde bulunur. Extrem iklim koşullarına diğer servi türlerine göre daha dayanıklıdır. Sıcak ve kurak iklimlerde iyi yetişir, kuraklığa dayanıklıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.