İçeriğe atla

Cunda

Koordinatlar: 39°21′38″K 26°38′34″D / 39.36056°K 26.64278°D / 39.36056; 26.64278
Başlığın diğer anlamları için Alibey sayfasına bakınız.
Cunda adasından bir görünüm, 2021

Cunda ya da Alibey Adası (Yunanca: Μοσχονήσι Moshonisi, Grekçe: Εκατόνησα Hekatonisa),[1] idari bakımdan Balıkesir'in Ayvalık ilçesine bağlı bir ada. Ayvalık koyundaki Ayvalık Adaları olarak adlandırılan irili ufaklı 22 adanın içerisinde yerleşime açık tek ada Alibey'dir. Türkiye'nin Ege Denizi'nde bulunan sırasıyla Gökçeada, Bozcaada ve Uzunada'dan sonra 4. büyük adasıdır. Konumu gereği Batı Anadolu'da deniz yollarının kesişme noktasında bulunan bir adadır.

13 Nisan 2023'te, Cunda Adası cumhurbaşkanlığı kararı ile doğal sit alanının koruma statüsünün yeniden değerlendirilmesi sonucunda kesin korunacak hassas alan olarak tescil ve ilan edildi.[2]

Etimoloji

Index Anatolicus'a göre Cunda isminin kökeni Türkçe yaban atı anlamına gelen yunt kelimesine dayanmaktadır. Piri Reis'in Kitâb-ı Bahriye eserinde Ayvalık Adaları'nın bütünü için "Yund Adaları" adı kullanılmıştır. Cunda'nın, Türkçe yunt adının Rum telaffuzuna uydurulmuş biçimi olduğu belirtilmektedir. Bu isim günümüzde sadece en büyük ada için kullanılmaktadır. 1922'den sonra adaya Kuvâ-yi Milliye reislerinden Ali Çetinkaya onuruna Alibey adı verilmiştir.[3]

Ada MÖ 454'te Atina'ya haraç ödeyenler listesinde, MS 150'de ise Batlamyus'un Coğrafya eserinde Pordoselênê (Πορδοσελήνη) olarak geçmektedir. Modern Rumca Μοσχονήσι (Mosxónisi) adı "misk adası" anlamına gelmektedir.[3]

Tarihçe

Cunda Adası'nın Ayvalık kaymakamlığına bağlanmasına dair 9 Aralık 1852 tarihli irade.
Ana madde: Pordoselene

Modern dönem

Adanın nüfusunun çoğunluğu Girit ve Midilli adalarından Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi zamanında göç eden Türklerden oluşmaktadır. Bu yüzden adanın yaşlı nüfusunun çoğu Yunancayı bilmektedir. Son yıllarda ada nüfusu, emeklilik günlerini sakin bir yörede geçirmek isteyen büyük şehir sakinleri tarafından arttırılmıştır.

Adanın nüfusu 2000 yılı itibarıyla 3.000'dir. Ancak bu rakam yazın 20.000'e kadar çıkabilir.[]

Coğrafya

Alibey Adası'nın anakaraya bağlantısı iki ayrı köprü ile sağlanmaktadır. Dolap Boğazı mevkiinde 1964 yılında inşa edilmiş olan Türkiye'nin ilk boğaz köprüsü, Alibey ve Lale adalarını birleştirmektedir. Lale Adası ise anakaraya 1817 yılında denizin doldurulmasıyla yapılan 700 metrelik bir hemzemin bir köprü-yol ile bağlanmaktadır.

Ekonomi

Ada'nın restorasyon bekleyen kilisesinin merdivenleri
Cunda kafelerinden sahile bakış

Alibey Adası son yıllarda yerli turizm merkezleri arasına girmiştir. Özellikle sahil şeridindeki balık lokantaları ile bilinir. Günlük tekne gezileri sayesinde civar adalara ve adanın karadan ulaşılması zor bölgelerine gitmek mümkündür. Midilli Adası'na günü birlik seferler ise özellikle yaz aylarında yabancı turistlerin adaya ve Ayvalık'a gelmelerini sağlamıştır.

Ada halkının turizm yanında iki büyük geçim kaynağı vardır: zeytincilik ve balıkçılık. Ada zeytinleri özellikle zeytinyağı üretimi için uygundur.

Turizm

Alibey Adası doğal güzellikleri ve tarihi yapıları nedeniyle koruma altına alınmış ve 1976 yılında Ayvalık ve çevresindeki 17.900 hektarlık alan doğal ve tarihi sit alanı olarak kabul edilmiştir. Alibey Adası'nda mübadele öncesinden, Rum Ortodoks cemaatinden kalma birçok kilise ve manastır mevcuttur. Bu yapıların koruma altına alınması ancak Alibey Adası'nın tanınması ve restorasyon için sermaye aktaracak sponsorların adada mülk satın almaları ile mümkün olabilmiştir. Son olarak 'Aşıklar Tepesi' olarak bilinen mevkide bulunan değirmenin restorasyonu 2006 yılında tamamlanmış ve ziyarete açılmıştır. Adada, hâlen restorasyon için sponsor bekleyen pek çok tarihî eser bulunmaktadır.

Adadaki tarihi binalardan bazıları aşağıdaki gibidir:

  • Çamlı Manastır/Taksiyarhis Ta Çamya: Ada merkezinden yaya olarak ve Patriça yolundaki Ekşi Çeşme'nin solundaki yol izlenerek yarım saatte varılabilir
  • Koruyan Meryem Manastırı/ Panagias Tis Lekai :Ayvalık Dalyan Boğazı'ndan çıkışta sağda zeytin ağaçlarının arasından gözüken boğaza hakim manzaralı restore edilmiş özel mülk
  • Ay Işığı Manastırı/ Ai Dimitri Ta Salina: Patriça 2. köyden yürüyüşle 45 dakika mesafededir
  • Ayos Apostolos Manastırı/ Adaya giderken köprüyü geçtiğinizde soldaki sahil yoluna saptığınızda 500 metre mesafe sonra sağ yukarıdaki küçük tepeciktedir
  • Tavuk Adası Manastırı/Ayiu Ionnu Tu Podromu: Alibey Adası'nın karşısındaki Tavuk Adası üzerinde inşa edilmiştir
  • Güvercin Adası Manastırı/Ai Yorgi: Pateriça Körfezinin ortasında, andezitten oluşmuş küçük bir adanın üzerinde inşa edilmiştir
  • İlyas Peygamber Manastırı/Profit İliya: Köprünün Ada'ya giriş yönünde 200 metre sonra deniz tarafındadır; temel kalıntılarından az miktarı geriye kalmıştır.
  • Kızlar Manastırı/Evangelistriya
  • Panaya Kilisesi
  • Taksiyarhis Kilisesi
  • Hamidiye Camii
  • Alibey/Cunda Adası, bir balıkçı lokantasından görünüm
    Alibey/Cunda Adası, bir balıkçı lokantasından görünüm
  • Alibey/Cunda Adası sahili
    Alibey/Cunda Adası sahili
  • Alibey/Cunda Adası yanındaki küçük Tavuk adasından ve üstündeki tarihi kilise kalıntılarından bir görüntü
    Alibey/Cunda Adası yanındaki küçük Tavuk adasından ve üstündeki tarihi kilise kalıntılarından bir görüntü
  • Taksiyarhis Kilisesi
    Taksiyarhis Kilisesi
  • "Mis Kokulu" isimli Rum tavernasinda şarkıcılar Yunanca ve Türkçe karışık şarkı söylerken.
    "Mis Kokulu" isimli Rum tavernasinda şarkıcılar Yunanca ve Türkçe karışık şarkı söylerken.
  • Adanın Arka tarafındaki Patriça Koyundaki Manastır
    Adanın Arka tarafındaki Patriça Koyundaki Manastır
  • Cunda Adası'nda bir yeldeğirmeni
    Cunda Adası'nda bir yeldeğirmeni
  • Cunda Adası'ndaki yeldeğirmeninden Edremit Körfezi'ne bakış
    Cunda Adası'ndaki yeldeğirmeninden Edremit Körfezi'ne bakış

Diğer

Wikimedia Commons'ta Cunda ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Harvard ve Koç Üniversitelerinin ortak Osmanlı Türkçesi Yaz Okulu, 1997 yılından beri Alibey Adası'nda gerçekleşmektedir.

Kaynakça

  1. ^ Cansever, Meltem (2003). Nil Yüzbaşıoğlu, Burçin Ünlü (Ed.). Türkiye Gezi Kitaplığı - Ayvalık-Altınoluk. Boyut Yayınları. s. 22. ISBN 975-521-690-1. 
  2. ^ "Cunda Adası ile ilgili karar Resmi Gazete'de yayımlandı". Sputnik Türkiye. 13 Nisan 2023. 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023. 
  3. ^ a b "Alibey". nisanyanmap.com. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2022. 

Konuyla ilgili yayınlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ayvalık</span> Balıkesir ilçesi

Ayvalık, Türkiye'nin Balıkesir ilinin bir ilçesidir. Balıkesir'in en batısında, Ege Denizi kıyısında bulunan ilçe, Türkiye'nin en önemli turizm merkezlerinden biridir. Ayvalık kış mevsimlerinde büyük bir kasaba nüfusuna sahip olmakla birlikte, yaz mevsimlerinde turizmin de etkisiyle dönemsel nüfus artışı yaşamaktadır. Tarihte çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmış olan Ayvalık, 2017'den beri UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gökçeada</span> Çanakkalenin ilçesi

Gökçeada veya 1970 yılına kadar kullanılan adıyla İmroz (Osmanlıca: ايمروز, Yunanca: Ίμβρος Imvros), Çanakkale'nin bir ilçesi ve Türkiye'nin en büyük adasıdır. Ege Denizi'nin kuzeyinde, Saros Körfezi girişinde yer almaktadır. 91 km kıyı şeridine sahiptir. Yıllık yağış miktarı metrekareye 950 – 1050 mm arasında değişmektedir. Adanın batısında yer alan İncirburnu Türkiye'nin de en batı noktasını oluşturmaktadır. 2011 ve 2012 yıllarında haftada 2 kez Gökçeada-İstanbul uçak seferleri yapılmış olup, 2013 ve sonrasında ticari yolcu uçuşları yapılmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Moda, Kadıköy</span> İstanbulun Kadıköy ilçesinde bir semt

Moda, İstanbul ilinin Anadolu yakasında, Kadıköy ilçesinde, tarihî yarımadanın karşısında bulunan semt.

<span class="mw-page-title-main">Demokrasi ve Özgürlükler Adası</span> Marmara Denizinde İstanbula yakın küçük bir ada

Demokrasi ve Özgürlükler Adası ya da önceki adıyla Yassıada veya Plati, Marmara Denizi'nde İstanbul'a yakın küçük bir adadır. Biri sivri, diğeri yassı görünümlü olan, birbirine yakın iki metruk adadan yassı olanıdır. Eni 185, boyu 740 metre, yüzölçümü 18.3 hektar olan adanın arazisi düzdür, ancak sahilleri genellikle denize dik olarak iner. Sivriada'ya 0,9 deniz mili (1,66 km), Burgazada'ya 2,67 deniz mili (4,94 km) ve Kadıköy kıyısındaki Fenerbahçe Adası'na 6,27 deniz mili (11,6 km) uzaklıktadır. 27 Mayıs Darbesi döneminde burada gerçekleştirilen ve Demokrat Partililerin (DP) yargılandığı Yassıada Yargılamaları ile de tanınır. Darbenin izlerini silmek için adanın adı; 2013 yılında Kadir Topbaş'ın ikinci döneminde İBB Meclisi kararıyla Demokrasi ve Özgürlükler Adası olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Heybeliada</span> Adalar, İstanbul, Türkiyede mahalle

Heybeliada veya Halki, İstanbul'un güneyindeki Prens Adaları'nı kapsayan Adalar ilçesinin 5 mahallesinden biri ve en büyük ikinci adasıdır. Heybeliada üzerindeki tek muhtarlık olan Heybeliada Mahallesi'nin sınırları, adanın sınırlarıyla eş durumdadır. Adada; Heybeliada Deniz Lisesi, Bet Yaakov Sinagogu, Aya Triada Manastırı ve Heybeliada Sanatoryumu gibi kültürel yapılar bulunmaktadır. Coğrafi olarak 140 metreye yaklaşan dört tepeden oluşmaktadır. Ada, yaz-kış nüfusunun en kalabalık, gidiş-gelişin en yoğun olduğu ikinci adadır.

<span class="mw-page-title-main">Ayvalık Adaları</span>

Ayvalık Adaları Balıkesir'in Ayvalık ilçesine bağlı adalar topluluğu. İrili ufaklı birçok adadan oluşmaktadır. Bunlardan en büyüğü Alibey (Cunda) adasıdır. Köprü ile önce Lale adasına daha sonra dolgu ile Ayvalık'a bağlandığından artık yarımada özelliği taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ortaköy, Beşiktaş</span> Beşiktaş, İstanbul, Türkiyede mahalle

Ortaköy, Boğaziçi'nin Avrupa yakasında, Beşiktaş ilçesine bağlı mahalle ve semt. Ortaköy ve Mecidiye mahallelerinden oluşan Ortaköy semti, sahile açılan vadi boyunca yamaçlara kurulmuş bir yerleşmedir. Kuruçeşme, Ulus, Levazım, Balmumcu ve Yıldız mahalleriyle çevrili olan semtin kuzey sınırı Defterdarburnu'dur. Ortaköy Camii semtin sembolüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sümela Manastırı</span> Trabzonda bulunan eski Rum Ortodoks manastır ve kilise kompleksi

Sümela Manastırı, Trabzon'un Maçka ilçesindeki Altındere Vadisi Millî Parkı sınırları içerisinde yer alan Meryem Ana Deresi'nin batı yamaçlarında yer alan, Kara tepesinin üzerinde ve deniz seviyesinden 1.150 m yükseklikte konumlanmış Rum Ortodoks manastır ve kilise kompleksidir. 1923 yılında Rum Kırımı ve Mübadele sorunu'ndan dolayı terk edilmek zorunda kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Edremit Körfezi</span>

Edremit Körfezi, Anadolu'nun Ege Denizindeki en kuzey körfezi ve aynı zamanda körfez kıyısını oluşturan Kaz Dağı ve Madra Dağları arasında kalan bölgeye verilen isim. Papalina avcılığı ve zeytinyağı üretimiyle bilinir. Kıyı şeridi yazlık tipi konutlarla çevrilmiştir. Adını, bölgenin en büyük yerleşim yeri olan Edremit'ten alır.

<span class="mw-page-title-main">Adalar</span> İstanbulun ilçesi ve Marmara Denizinde takımada

Adalar, Prens Adaları, İstanbul Adaları ya da Kızıl Adalar, İstanbul'un Anadolu Yakası'nın güney kıyılarının açıklarında, Marmara Denizi'nin kuzeydoğu kesiminde yer alan, ilin en az nüfuslu ilçesi ve takımadadır.

<span class="mw-page-title-main">Altınova, Ayvalık</span>

Altınova (Ayazmend), Balıkesir ilinin Ayvalık ilçesine bağlı bir mahalledir. İzmir Çanakkale kara yolu üzerinde, İzmir-Balıkesir il sınırının yakınında Balıkesir tarafında bulunmaktadır. Mahalle geniş tarım arazilerine ve zeytinliklere sahiptir. Yaz aylarında birçok yazlıkçıya ev sahipliği yapmaktadır.

Çarpanak Adası, Van Gölü'nün kuzeydoğu bölgesinde, Van ilinin merkeze bağlı Çitören Köyü mevkiinde bulunan bir adadır. Köyün iskelesinden teknelerle ulaşımın sağlanabildiği ada, üstündeki doğal yaşamın bozulma tehlikesine karşı turizme kapalı tutulmaktadır. Adanın üzerinde 9. ya da 11. yüzyılda yapılmış olduğu sanılan, Aziz Yuhanna'ya (Sen Jan) adanmış bir de manastır vardır. Ktuts Manastırı adı ile anılan yapının bugün yalnızca kilise bölümü ayaktadır. Adada, Türkiye'nin başka bir yerinde bulunmayan pek çok tür bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Taksiyarhis Kilisesi</span>

Taksiyarhis Kilisesi, Türkiye'nin Balıkesir ilinin Ayvalık ilçesinde bulunan ve 1873 yılında inşa edilen bir kilise.

<span class="mw-page-title-main">Ayvalık Adaları Tabiat Parkı</span> Tabiat Parki (05.01.0010)

Ayvalık Adaları Tabiat Parkı Balıkesir ili, Ayvalık ilçe sınırlarında yer alan Ayvalık Adalarının 19 tanesini kapsayan tabiat parkı. Bakanlar Kurulunun 21 Nisan 1995 tarihli kararı ile oluşturulmuştur. Park; 1.179 ha hazine arazisi, 1.930 ha orman, 872 ha özel mülk, 13.969 ha deniz olmak üzere 17.950 ha alana sahiptir.

Arnavutluk; topraklarının büyük bir bölümü dağlık bölgelerden oluşan, Güneydoğu Avrupa'da, Adriyatik ve İyon Denizi arasında bulunan, Akdeniz'le bağlantılı bir Balkan ülkesidir. Çoğu küçük olan 13 ada ve adacığa sahiptir. Bu adalardan sadece Sazan ve Kunë adını taşıyanlar bir kilometrekareden büyüktür.

<span class="mw-page-title-main">Turyol</span> Feribot operatörü

Turyol, Türkiye merkezli bir vapur işletmecisidir. Şirket, 1995 yılında kurulmuş olup ağırlıklı olarak İstanbul kenti ve çevresine hizmet vermektedir. Şirketin merkezi İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Panayia Kilisesi (Cunda)</span> Ayvalık, Cundada yer alan bir Rum Ortodoks kilisesi

Panayia Kilisesi, Panaya Kilisesi, Panagia Kilisesi ya da Koimesis Theotokou Kilisesi ; Türkiye'nin Balıkesir ilindeki Ayvalık'a bağlı Cunda'da, günümüzde harabe hâlinde olan eski bir Rum Ortodoks kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hamidiye Camii (Cunda)</span> Cundada bir cami

Hamidiye Camii, Türkiye'nin Balıkesir ilindeki Ayvalık'a bağlı Cunda'da bulunan bir camidir. Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid tarafından yaptırılan caminin inşası, kitâbesine göre 1897 ya da 1898'de tamamlanmıştır. Taştan yapılmış kâgir bir yapı olan cami, tek minarelidir.

<span class="mw-page-title-main">Akrotiri Yarımadası</span> Girit adasında bir yarımada

Akrotiri Yarımadası Batı Girit'in kuzeyinde, Hanya'nın kuzeydoğusunda ancak Hanya bölgesel biriminde bulunan kayalıklı bir yarımada.

Lale Adası, Türkiye'nin Ege Denizi'nde bulunan bir adasıdır. Dolap Adası olarak da bilinir. Ayvalık Adaları olarak adlandırılan adalar topluluğunun bir parçasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.