İçeriğe atla

Cumhuriyet Halk Fırkası 3. Olağan Kongresi

Cumhuriyet Halk Fırkası 3. Olağan Kongresi
← 192710-18 Mayıs 19311935 →
Divan Başkanı
Kongre Başkanı
Görevdeki
İsmet Paşa
10-18 Mayıs 1931 tarihleri arasında görev yaptı.
Cumhuriyet Halk Fırkası (Partisi)
Önceli? (1927)
Oluşum4 Eylül 1919
Açılışı yapanMustafa Kemal Paşa
ArdılıAbdülhalik Renda & Saffet Arıkan (1935)

Cumhuriyet Halk Fırkası (Partisi) 3. Olağan Kongresi, 10-18 Mayıs 1931 tarihlerinde[1] Ankara'da bulunan II. TBMM Binasında[2] toplanmış bir CHF (günümüzdeki adıyla CHP) kongresidir. Birleşimlerini Genel Başkan Vekili sıfatıyla İsmet Paşa'nın yönettiği kongrede (kurultayda), fırkanın nizamnamesi (tüzüğü) bir kez daha değiştirilmiş ve Dokuz umdenin ardından ilk kez fırkanın programı hazırlanmıştır. Kongreye gidilen dönemde; 1929 Büyük Buhranı, Türkiye'nin ikinci çok partili yaşam denemesi olan Serbest Cumhuriyet Fırkası deneyimi, Kubilay Olayı ve Türk Ocakları'nın kapatılması olayları yaşanmıştır. Yaşanan bu olaylar, CHF'nin kongresini etkilemiştir.[3]

Kongrenin başlangıcı ve yapılan konuşmalar

Kongrenin açılış konuşmasında genel başkan Gazi Mustafa Kemal, fırkanın ilk kongresi olduğunu söylediği Sivas Kongresinden ve o dönemki şartlardan bahsetmiş ve pek çok engele karşı fırkanın başarılı olduğunu söylemiştir. Türk milletine, CHF'ye verdiği destek ve duyduğu güven dolayısıyla şükranlarını sunmuştur.[1][3] Ardından Genel Başkan Vekili ve Başbakan olan İsmet Bey iki kongre arasında yaşanan gelişmeleri ve yapılan devrimleri umumî reis (genel başkan) adına anlattığı Umumî Riyaset Beyannamesi adlı bildirgeyi delegelere okudu. Harf Devrimi, kadınlara seçme ve seçilme haklarının tanınması ve bunun neticesinde kadınların ilk defa oy kullandığı 1930 yerel seçimlerini ve kadınların toplumsal hayata ve ekonomiye katılımlarının artırılması başarılarından söz etti. Kadınların günlük hayatta daha fazla rol almasının fırkanın politikası olduğunu belirtti. Eğitim ve sağlık alanlarında yapılan köklü yenilikleri aktardı. Dış politikada uygulanan barış siyasetine değindi. Fırkanın iktidarında yaşanan ekonomik gelişmeleri; Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti'nin kuruluşunu, kredi kooperatiflerinin kurulmasını, hızla açılan yeni demiryolu hatlarını, yerli sanayi ve hayvan ıslahları için açılan sergileri, Türkiye Merkez Bankası için gereken sermayenin toplandığını ve paranın değerinin korunması adına gereken önlemlerin alındığını anlattı. İsmet Bey, Umumî Reis (Genel Başkan) adına yaptığı ve fırkanın iki kongre arası icraatlarını anlattığı konuşmanın sonunda CHF için "Cumhuriyetçi, Milliyetçi, Halkçı, Devletçi, Laik ve İnkılapçı fırkamız" ifadesini kullandı.[1][3]

Nizamname Encümeni'nin oluşturulması

Gazi Mustafa Kemal'in açılış konuşması ve İsmet Bey'in yapılan icraatları Umumî Riyaset Beyannamesi adı altında anlatmasının ardından kongrede yapılacak işler için encümenler oluşturulmuştur. Encümenlerin seçimi oylamayla yapılmıştır. kongrenin en önemli amacı olan yeni nizamnamenin ve fırka proramının oluşturulması adına teşkil edilen Nizamname Encümenine Yunus Nadi Bey, Hakkı Tarık Bey, Necip Ali Bey, Vasıf Bey, Refik Şevket Bey, Hasan Fehmi Bey, Celâl Sahir Bey, Süleyman Sırrı Bey, İsmet Bey, Emin Bey ve Süreyya Beyler seçilmiştir. Encümen başkanı Yunus Nadi Bey olmuştur.

Kongrenin hazırladığı fırka (parti) Programı ve İçeriği

Bir önceki kongrede hazırlanıp kabul edilen nizamname ile Cumhuriyet Halk Fırkası (Partisi), siyasi konumunu belirleme yolunda önemli adımlar atmıştır. Fırkanın yapmaya çalıştıkları üç ilke halinde özetlenmiştir. Bu ilkeler, Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik ve Halkçılık idi. O dönem ismi zikredilmese de diğer maddelerde laikliğe de değiniliyor ve destekleniyordu.[4] 1931 kongresiyle birlikte bu ilkeler fırka nizamnamesinden çıkarılıp bu kongrede kabul edilen yeni programa eklenmiştirler. 1927'de adı verilmeden tarif edilen laiklik 1931 programında doğrudan zikredilmiştir. Ayrıca bu kongreyle birlikte devletçilik ve inkılapçılık ilkeleri de fırka programına eklenmiş ve böylece Altı İlke tamamlanmıştır.[5] İlerleyen maddelerde bu ilkelerin anlam ve amaçları da tarif edilmiştir. Buna ek olarak fırka programında vatandaşların siyasi hakları konusunda cinsiyet ayrımı yapılamayacağı belirtilmiştir.[5]

Fırka (parti) programında iktisat ile ilgili bolca hüküm bulunmaktadır. Bunun en önemli nedeni birkaç yıl önce başlayan ve o dönemde de dünya ekonomisini sert bir şekilde etkileyen 1929 Buhranının, Türkiye'nin zaten o dönem sermaye kıtlığından dolayı başarmakta zorlandığı iktisadi kalkınmasına ket vurması olduğu söylenebilir. Programda, tıpkı krizin ortaya çıktığı 1929 yılında yapıldığı gibi halkın tasarrufa yönlendirilmesi önerilmiş, çitçiler için kooperatifler oluşturulması planlanmış, sermaye ve ferdin ekonominin başat unsuru olarak görülmesine rağmen hızlı şekilde refaha ve kalkınmaya ulaşılması için devletin iktisada müdahale etmesi gerektiği savunulmuştur.[3][5]

Programda eğitimin hurafe ve yabancı fikirlerden uzak, milli ve Türk'ün derin tarihini anlatacak nitelikte olacağı belirtmiştir. Ayrıca meslek ve sanat okullarının ülkenin ihtiyacını giderecek seviyeye dek arttırılacağı kararı alınmıştır. Ortaokul ve liselerin sayılarının fazlalaştırılması, köylerde ziraat eğitimine yönelik okulların ve kursların açılması, güzel sanatların teşviki ve müzeciliğin geliştirilmesi eğitim alanında programın önerdiklerinden bazıları olmuştur.

Programı hazırlayan Nizamname Encümeni, hazırlık aşamasında genel başkan Gazi Mustafa Kemal'in 1931 mebusluk seçimlerinde halka vermiş olduğu vaatlerden yoğun bir şekilde yararlandığını belirtmiştir.[3]

Fırka programının hazırlanması ve kabulünün ardından il-ilçe yapılanmalarından gelen ve halkın taleplerini içeren arzular değerlendirilmiştir.[3] Bunun ardından kongre delegesi tarafından nizamnamenin değerlendirilmesi sürecine başlanılmıştır.

Nizamnamenin değişmesi

1927 Nizamnamesinde belirtilen fırkanın üç ilkesi buradan kaldırılarak fırka programına eklenmiştir ve nizamnameye "Cumhuriyet Halk Fırkası, programında belirtilen esaslar üzerinde çalışan bir siyasî cemiyettir." ibaresi konulmuştur. Yeni nizamnedeki kayda değer değişikliklerden bir tanesi de ikinci maddede Gazi Mustafa Kemal'e daimî (kalıcı, değişmez) genel başkan ünvanının verilmesi oldu.[6] Nizamname ile alakalı görüşmeler 17 Mayıs 1931 gününde tamamlandı ve yeni nizamname kabul edildi. Bunun ardından Türk Ocakları'nın feshi kararı kongre tarafından incelenmiş ve mal varlıklarının Cumhuriyet Halk Fırkası'na devredilmesine dair karar yine kongre tarafından alınmıştır.[3]

Nizamnameyle ilgili tartışmalar esnasında Aksaray mebusu (milletvekili) olan Besim (Atalay) Bey bu büyük fırka toplantısının isminin büyük kongre yerine kurultay olarak değiştirilmesini önerdi fakat bu önerisi delegeler tarafından reddedildi.[1] Besim Bey'in bu önerisi kongrede reddedilmiş olsa da 1932'de başlatılan Dil Devrimi kapsamında bu talebi gerçekleşmiş, 1935'ten itibaren fırkanın bütün büyük toplantıları Kurultay olarak adlandırılmıştır ve bu adlandırma günümüze değin devam etmiştir.

Kongrenin kapanışı

Kongrenin Türk Ocakları ile ilgili aldığı karar sonrası yaşanan son faaliyetler; çeşitli delegelerin çalışmalar sırasında belirtmiş oldukları önerilere ilişkin tasarıların onaylanması; “Büyük Reis Gazi Mustafa Kemal Hazretlerine”, bütün delegeler tarafından imza edilmiş olan saygı belgesinin, Kongrenin bir hatırası olarak sunulması; Asteğmen Kubilay Anıtı'na yardım yapılması; Milli Mücadele şehitleri için saygı duruşunun yapılması; Umumi İdare Heyeti için seçim yapılması şeklinde olmuştur. Kongre, 18 Mayıs 1931 tarihinde, Başbakan ve CHF Genel Başkan vekili İsmet Bey'in kapanış konuşmasıyla sona ermiştir.[3][7]

Umumî İdare Heyeti (Genel İdare Kurulu) ve Umumî Reislik Divanı (Genel Başkanlık Divanı) Seçimleri sonuçları

Umumî İdare Heyeti, fırkanın kongresinin toplanmadığı dönemlerde genel merkezde bulunan ve fırkayı idare eden bir kuruldu. 1927 Kongresinde alınan kararlarla ihdas edilmiş olan bu heyetin içerisinden fırkanın umumî katibi (genel sekreter) seçiliyordu. Umumî Katip, fırkanın en yüksek organı olan Umumî Reislik divanına da üye oluyordu. Bu divanın diğer üyeleri ise Umumî Reis (Genel Başkan) ve yine onun atadığı Umumî Reis Vekili (Genel Başkan Vekili) idi. Kongrenin delegesi tarafından hazırlanan ve yine delegelerin oylarıyla kabul edilen Umumî İdare Heyeti üyeleri şunlar oldu:

Değerlendirme

CHF (CHP) 1931 Kongresi, modern Türkiye'nin inşasında baskın rol oynayan ve bugün Türkiye Cumhuriyeti Anayasası içerisinde bulunan Atatürk İlkelerinin tamamlandığı kongre olmuştur. Altı ilkenin oluşumunun tamamlanması, ileride fırkanın amblemini ve bayrağını teşkil edecek olan Altı Okun Köy enstitülerinin mimarlarından İsmail Hakkı Tonguç tarafından 1933'te hazırlanmasına vesile olmuştur. Fırkanın hep tartışmalı bir konusu olan ve önceki zamanlarda bir türlü mutabakata varılamayan ekonomi modeli konusu; bu kongrede ilke olarak kabul edilen ve fertlerle devletin ekonomide birlikte bulunmasını öngören Devletçilik ile çözülmüştür. Ekonomik kalkınma modeli olarak Karma ekonomi seçilmiştir. 1931 kongresinde Devletçiliğin kabul edilmesi, ilerleyen yıllarda CHP genel başkanı olan İsmet İnönü'nün başlatacağı ve Bülent Ecevit'in taşıyacağı Ortanın solu hareketiyle CHP'nin siyasi yelpazenin Merkez sol kısmında konumlanmasına meşruiyet kaynağı olmuştur. Gazi Mustafa Kemal'in (Atatürk) harekete geçmesiyle kongreden hemen önce kendini fesheden Türk Ocakları'nın mal varlığının CHF'ye kongrenin kararıyla geçirilmesi ilerleyen süreç içerisinde Halkevlerinin kurulmasına zemin ve kaynak hazırlamıştır.

Kaynakça

  1. ^ a b c d CHF Üçüncü Büyük Kongre Zabıtları (10-18 Mayıs 1931) (PDF). İstanbul Devlet Matbaası. 1931. 29 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2024. 
  2. ^ TBMM. Zabıt Ceridesi, Dördüncü Devre, Fevkalade İçtima, 1.İnikat, 4.5.1931, ss. 2-3.
  3. ^ a b c d e f g h Necdet AYSAL-- Sezai Kürşat ÖKTE.(2016).TEK PARTİ DÖNEMİNDE CUMHURİYET HALK PARTİSİ ÜÇÜNCÜ BÜYÜK KONGRESİ (10-18 Mayıs 1931).The Journal of Academic Social Science
  4. ^ Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi. TBMM Kütüphanesi. 1927. 2 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2024. 
  5. ^ a b c CHF Programı. TBMM Kütüphanesi. 1931. Erişim tarihi: 4 Eylül 2024. 
  6. ^ Cumhuriyet Halk Fırkası Nizamnamesi (1931). TBMM Matbaası. 1931. 7 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2024. 
  7. ^ Hakimiyet-i Milliye, “Büyük Kongre Mesaisini Bitirdi”, 19 Mayıs 1931, Salı, s. 1; Başbakan İsmet Paşa’nın Büyük Kongre kapanış konuşması için bkz., EK-4.

Dış Bağlantılar

  • [1] CHF 1931 Nizamnamesi, TBMM Açık Erişim Kütüphanesi
  • [2] Necdet AYSAL—Sezai Kürşat ÖKTE .TEK PARTİ DÖNEMİNDE CUMHURİYET HALK PARTİSİ ÜÇÜNCÜ BÜYÜK KONGRESİ (10-18 Mayıs 1931). The Journal of Academic Social Science (2016)
  • [3] CHF 1931 Fırka Programı, TBMM Açık Erişim Kütüphanesi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsmet İnönü</span> 2. Türkiye cumhurbaşkanı (1938–1950)

Mustafa İsmet İnönü, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamıdır. Türkiye'nin 2. cumhurbaşkanı, Cumhuriyet Dönemi'ndeki ilk başbakanı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilk genelkurmay başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Recep Peker</span> 6. Türkiye başbakanı

Mehmet Recep Peker, Türk asker ve siyasetçi.

Ahali Cumhuriyet Fırkası, Abdülkadir Kemali Öğütçü tarafından Adana'da kurulan ve 29 Eylül 1930 - 21 Aralık 1930 tarihleri arasında faaliyet gösteren siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de cumhuriyetin ilanı</span> 29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye devletinin yönetim biçiminin cumhuriyet olarak belirlenmesi

Cumhuriyetin ilanı, hukukî olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinin 29 Ekim 1923 günü gerçekleşen oturumunda Mustafa Kemal'in hazırladığı anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesiyle Türk devletinin yönetim şeklinin cumhuriyet olarak belirlenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Fevzi Çakmak</span> 2. TSK Genelkurmay Başkanı

Mustafa Fevzi Çakmak, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamı. Türkiye'nin Mustafa Kemal Atatürk'ten sonraki ikinci ve son mareşali. İlk Millî Savunma Bakanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Cumhuriyet dönemindeki ilk genelkurmay başkanı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun 3 Şubat 1920 ile 5 Nisan 1920 tarihleri arasındaki Harbiye Nazırı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Rauf Orbay</span> Türk asker ve siyasetçi

Hüseyin Rauf Orbay, Türk asker, siyasetçi. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde, Kurtuluş Savaşı'nda ve Türkiye Cumhuriyeti döneminde önemli görevlerde bulunmuştur. Trablusgarp ve Balkan Savaşları'nda gösterdiği başarıdan ötürü Hamidiye Kahramanı olarak tanındı. 1918 Ekim'inde Osmanlı Devleti'nin Bahriye Nazırı olarak görev yapan Orbay, devletin çöküş belgesi olan Mondros Mütarekesi'ni hükûmet adına imzalayan kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Mahmut Esat Bozkurt</span> Türk hukukçu ve devlet adamı

Mahmut Esat Bozkurt, Atatürk'ün yakın çalışma arkadaşlarından ve Türkiye'de hukuki temellerinin atılmasında katkılarda bulunmuş Türk devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Celalettin Arif</span> Türk siyasetçi ve diplomat

Celalettin Arif, İstanbul Barosu'nun eski başkanlarından olan Celalettin Arif, TBMM'nin kurulması ile birlikte yürütme görevi verilen I. İcra Vekilleri Heyeti ve (ismen) II. İcra Vekilleri Heyeti'nde Adliye Vekilliği ve TBMM 1. Dönemde Erzurum milletvekilliği yapmış hukukçu ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Hakkı Behiç Bayiç</span> Türk politikacı

Hakkı Behiç Bayiç, Türk siyasetçidir. TBMM 1. dönemde Denizli mebusluğu ve bu dönemde kurulan I. İcra Vekilleri Heyeti'nin ilk aylarında vekillik görevi yapmıştır. Mustafa Kemal Paşa'nın 1920 sonunda taktik düşüncelerle kurdurduğu Türkiye Komünist Fırkası'nın umumî kâtipliğini yapmış olması ile tarihe geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti</span> 7 Eylül 1919da Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumelideki millî cemiyetlerin birleşmesiyle Mustafa Kemal Paşa riyasetinde kurulmuş cemiyet

Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Mondros Mütarekesi'nden sonra Anadolu'nun ve Rumeli'nin çeşitli şehirlerinde, işgallere karşı kurulan millî cemiyetlerin 7 Eylül 1919 tarihinde Sivas Kongresi'nde birleştirilmesinden sonra oluşan yeni cemiyete verilen isimdir. Kurucusu, ilk ve tek başkanı Mustafa Kemal Paşa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası</span> Türkiyenin ilk muhalefet partisi (1924–1925)

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk muhalefet partisiydi. Mustafa Kemal Paşa'nın eski silah ve dava arkadaşları olan Kâzım Karabekir, Rauf (Orbay) Bey, Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Refet (Bele) Paşa ve Adnan (Adıvar) Bey’in öncülüğünde, 17 Kasım 1924’te kurulmuştur. Parti tüzüğünde cumhuriyet ilkesinin, liberalizmin ve demokrasinin benimsendiği belirtilirken aynı zamanda dini inançlara da saygılı olunduğu açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Serbest Cumhuriyet Fırkası</span> Türkiyede bir siyasi parti (1930)

Serbest Cumhuriyet Fırkası, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün isteği üzerine Fethi Okyar tarafından kurulan bir siyasi partiydi.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Vasıf Karakol</span>

Mustafa Vasıf Karakol, , Türk asker ve siyaset adamı.

<span class="mw-page-title-main">1930 Türkiye yerel seçimleri</span> Türkiyenin yerel yöneticilerini belirleyen seçim

1930 Türkiye yerel seçimleri, Eylül ve Ekim aylarında gerçekleştirilen Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk çok partili seçimdir. Belediyeler Yasası'nın 4 Nisan 1930 tarihinde yürürlüğe girmesinin ardından yapılan seçime Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) ve yeni kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) katıldı. Bu seçimlerde belediye başkanları, belediye meclis üyeleri arasından ve meclis üyeleri tarafından iki kademeli olarak seçildi. Bu seçimlerin önemli bir özelliği de kadınların da ilk kez seçme ve seçilme hakkına sahip olmasıydı. Nitekim seçimlerde kadın-erkek ayrımı yapılmaksızın 18 yaşını tamamlamış olan tüm vatandaşların seçme, 25 yaşını tamamlayanların ise seçilme hakkına sahip olması kanunla birlikte gerçekleşti. Seçimden sadece bir ay önce kurulmasına rağmen birçok ilde hızlıca teşkilatlanan SCF, devlet memurlarının ve CHF görevlilerinin baskılarından ötürü yeteri kadar oy alamamasına karşın 502 seçim bölgesinin 24'ünde kazanan parti oldu. Halkın bir bölümünün CHF'nin politikalarından hoşnut olmadığını gösteren bu seçimler sonrasında CHF'nin SCF üzerindeki baskısının artarak devam etmesi üzerine, SCF kurucusu Fethi Bey tarafından 3. ayını doldurduktan kısa bir süre sonra feshedildi.

<span class="mw-page-title-main">6. Türkiye Hükûmeti</span> Türkiye Cumhuriyetinin altıncı hükûmeti (1930-1931)

6. Türkiye Hükûmeti veya V. İnönü Hükûmeti, 27 Eylül 1930 - 4 Mayıs 1931 tarihleri arasında görev yaptı. Beşinci İnönü Hükûmeti olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Erzurum Kongresi</span> Mustafa Kemal Paşa başkanlığında 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurumda toplanan ulusal nitelikte kurultay

Erzurum Kongresi, 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum'da toplanan kongredir. 17 Haziran'da Vilâyât-ı Şarkıye Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum şubesi tarafından toplanan Erzurum Kongresi, Erzurum Umûmî Kongresi veya Umûmî Erzurum Kongresi olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">1939 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 6. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1939 Türkiye genel seçimleri, 26 Mart 1939 tarihinde 6. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılmış genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Ocakları</span> Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiyede dernek

Türk Ocakları, Türkçülük düşüncesi etrafında İstanbul merkezli olarak 1912'de kurulan ve 1931'de Cumhuriyet Halk Fırkası'na devredilene dek bu yönde faaliyetlerde bulunan cemiyet. Osmanlı İmparatorluğu'nda II. Meşrutiyet döneminde iyiden iyiye görünür olan kimlik probleminde Osmanlıcılık karşıtlığı ve Türkçülük düşüncesi etrafında birleşen çevrenin Türk Derneği (1908) ve Türk Yurdu Cemiyeti (1912) ile örgütlenmesi Türk Ocakları ile devam etti. Her ne kadar siyasi alana dahil olmama gayesi güdülse bile Türkçülüğün siyasal alana evrilmesiyle ilkin İttihat ve Terakki daha sonra ise cumhuriyet ideolojisiyle program ve amaçlar belirlendi. Devlet ve devletçilik ile olan organik bağı Türk Ocakları'nın büyümesinde önemli bir rol oynadı. Ağırlıkla 1925 yılı sonrasında Cumhuriyet devrimlerinin savunucusu, koruyucusu, çağdaşlaşma düşüncesi ve Türkleştirme politikalarının bir parçası oldu. 1927 yılı gücünün zirvesine giden sürecin ilk eşiği olmakla beraber kapatılmasına giden sürecin de başlangıcı oldu. Türk Ocakları bu tarihte CHF siyasetinin resmî olarak bir parçası oldu ve partinin denetimine girdi. 1930'da Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın ortaya çıkışı ve içerideki gelişmeler Türk Ocakları'nın kapatılmasına giden sürecin belirleyicisi oldu. 264 şubesi, 30 binden fazla üyesi ve geniş mal ve menkul varlığıyla önemli bir sivil toplum kuruluşu olan Ocaklar, Türkiye'de tek partili dönemin sivil ve toplumsal yaşama olan müdahalesiyle kapatıldı, tüm varlığı ve üyeleriyle partiye devredildi. Türk Ocakları Türkiye'de çok partili dönemin başlamasıyla birlikte "Ocakların başbuğu" sayılan ve 1912-31 arasında aralıksız genel başkanlık görevinde bulunan Hamdullah Suphi Tanrıöver'le İstanbul merkezli olarak 1949 yılında tekrar faaliyete geçti ve devletle olan organik bağını devam ettirdi. Türk siyasi yaşamındaki muhtelif darbeler Ocakların eski gücüne kavuşmasına engel oldu. Yaşanan kesintilere rağmen "Türk Ocakları" adıyla maruf bir oluşum günümüzde de faaliyetlerine devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">1931 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 4. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1931 Türkiye genel seçimleri, 25 Nisan 1931 tarihinde, TBMM 4. Dönem milletvekillerinin belirlenmesi için yapılan seçimler. Katılımın bir önceki seçimde düşük olmasından dolayı bu seçimde katılımı artırmak için propaganda çalışması yapılmıştır.

Cumhuriyet Halk Fırkası (Partisi) 2. Olağan Kongresi, 15-23 Ekim 1927 tarihlerinde II. Meclis'te toplanmış bir CHF kongresidir. Kongrede; fırkanın (partinin) genel başkanı Gazi Mustafa Kemal (Atatürk); 1919-1927 yılları arasında yaşanan gelişmeleri millete hesap vermek amacıyla hazırladığı Nutku okumuştur ve fırkanın 1923 tarihinde hazırlanan nizamnamesi (tüzüğü) değiştirilmiştir. Nutuk'un okunması altı gün sürmüş ve okunması bittikten sonra nizamname değişiklikleri yapılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.