İçeriğe atla

Cumartesi Anneleri

Cumartesi Anneleri, İstanbul, 1995

Cumartesi Anneleri, 27 Mayıs 1995'ten bu yana her cumartesi günü Galatasaray Meydanı'nda oturma eylemleri düzenleyerek gözaltında kaybolan yakınlarını ve faili meçhul siyasi cinayetlere kurban giden yakınlarının faillerini arayanlardan oluşan bir topluluktur.

Tarihi

Gazi Mahallesi olayları

Ana madde: Gazi Mahallesi olayları

12 Mart 1995 tarihinde Gazi Mahallesi'nde bulunan Aleviler'in çoğunlukta olduğu bir kahvehaneye durdukları bir taksi şoförünü öldürerek aynı taksiyle kahvehanedeki sivillere yönelik kimliği belirsiz kişilerce gerçekleştirilen silahlı provokatif saldırı sonucu başlayan ve şehrin diğer bölgelerine yayılan olaylar. 15 Mart 1995'e dek kent geneline yayılan olaylar sonucunda 22 kişi ölmüş, yüzlerce kişi yaralanmış ve tutuklanmıştır.

21 Mart 1995'te Gazi Mahallesi olayları sonrası gözaltına alındıktan sonra Hasan Ocak ortadan kayboldu. Annesi Emine Ocak, ailesi ve arkadaşları 55 gün boyunca Hasan'ı aradı. 15 Mayıs'ta, Hasan'ın işkence edilmiş cansız bedeni kimsesizler mezarlığında bulundu. Ceset, Hasan gözaltına alındıktan beş gün sonra Beykoz Ormanı'nda köylüler tarafından fark edilmişti. Hasan'ın cesedine ulaşılmasının ardından kayıplara karşı adalet arayan bir insan hakları mücadelesine dönüştü ve ilk kez 27 Mayıs'ta 15-20 kişilik bir grup, Galatasaray önünde oturma eylemi yaptı.[1]

Fikir

Nadire Mater'in de aralarında bulunduğu "Arkadaşıma Dokunma" kampanyasını yürüten bir grup Hasan Ocak'ın cesedinin bulunmasıyla "Her Cumartesi aynı saatte Galatasaray meydanında sessizce oturalım" fikrini ortaya koydu.[2] Oturma eyleminde "örgüt pankartı olmayacaktı, slogan atılmayacaktı ve her hafta bir gözaltında kaybın öyküsü anlatılacaktı." Medya oturan insanlara "Cumartesi Anneleri" adını taktı.[2]

Haftalar ve olaylar

Arjantin'de cunta yönetiminin zorla yok ettiği çocuklarını bulmak için Plaza Del Mayo Meydanı'nda toplanan annelerden esinlenen gruba katılanların sayısı zaman geçtikçe binleri bulmuştur. 13 Mart 1999'da polisin müdahaleleri nedeniyle oturma eylemlerine ara veren grup, 31 Ocak 2009'da yeniden bir araya gelmeye başladı.

23 Temmuz 2016 itibarıyla 591. buluşmalarını gerçekleştiren ailelerin başlıca talepleri kayıpların devlet arşivlerinde kayıtlı akıbetlerinin açıklanması, faillerin yargılanması, Türk Ceza Kanunu'nda zorla kaybetme suçunun insanlığa karşı suç kapsamında zaman aşımına uğramayacak şekilde düzenlenmesi ve Türkiye'nin Birleşmiş Milletler Gözaltında Kayıplar Sözleşmesi'ni imzalamasıdır.[3][4]

5 Şubat 2011'de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Dolmabahçe'deki ofisinde Cumartesi Anneleri'ni kabul etti. Anneler ile görüşen Erdoğan, bu konuyu çözeceğine dair Berfo Ana başta olmak üzere diğer Annelere söz verdi.[5] Bu doğrultuda TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu bünyesinde alt komisyon kuruldu ve rapor hazırlandı. 2014'te dava dosyası yeniden açıldı ancak 2020'de Yargıtay'ın kararıyla zamanaşımından tekrar kapatıldı.[6]

2013'te Cumartesi Anneleri'ne Uluslararası Hrant Dink Ödülü verildi.

Uruguay Eski Devlet Başkanı José Mujica ve eşi, 31 Ekim 2015 Cumartesi Günü 553. kez bir araya gelen Cumartesi Anneleri'ne destek olmak için Galatasaray Lisesi'nin önüne geldi.

Cumartesi Anneleri'nin 700. buluşması için sözleri ve müziği Ahmet Kaya'ya ait olan 'Beni Bul Anne' adlı parça Ceylan Ertem, Ahmet Kaya ve Kayıp Yakınları tarafından seslendirildi.[7]

Cumartesi Anneleri'nin 25 Ağustos 2018 tarihinde gerçekleştirilen olan 700. haftası, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun talimatı doğrultusunda[8] Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından yasaklandı. Cumartesi Anneleri, Twitter'daki yaptığı paylaşımla, yasağa rağmen önceki 699 hafta gibi bu hafta da Galatasaray Meydanı'nda olacağını aktardı.[9] Cumartesi Anneleri'ne izin vermeyen polis, Beyoğlu'ndaki Hazzopulo Pasajı da dâhil anneler ve yakınlarının oturduğu pek çok noktaya biber gazı ve plastik mermiyle saldırdı, milletvekilleri ile basın mensuplarını tartakladı, çok sayıda kayıp yakını ve hak savunucusunu gözaltına aldı.[10] Gözaltına alınan 34 kayıp yakını ve hak savunucusu akşam saatlerinde serbest bırakıldı.

Ödüller

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Cumartesi Anneleri'nin eylemi ne zaman ve nasıl başladı?". t24.com.tr. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2018. 
  2. ^ a b Günaysu, Ayşe (24 Ekim 2014). "GALATASARAY'DA 500. HAFTA: "Cumartesi" Nasıl Başladı, Neden Ara Verildi?". Bianet - Bagimsiz Iletisim Agi. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2018. 
  3. ^ "Savaşa Değil, Barışa Yatırım Yapın" 1 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bianet, 23 Haziran 2012. 22 Temmuz 2012 tarihinde erişildi.
  4. ^ "Susmak Kaybedenleri Cesaretlendirir, Susmayacağız!" 1 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bianet, 16 Haziran 2012. 22 Temmuz 2012 tarihinde erişildi.
  5. ^ "Erdoğan Cumartesi Annelerini kabul etti". Milliyet. 5 Şubat 2011. 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Erdoğan'ın "çözeceğiz" dediği dosyayı Yargıtay kapattı". OdaTV. 9 Mayıs 2021. 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021. 
  7. ^ "2:00 / 3:19 Beni Bul Anne (Ceylan Ertem, Ahmet Kaya ve Kayıp Yakınları)". 16 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2018. 
  8. ^ "Cumartesi Anneleri'ne 700'üncü haftada polis saldırısı". www.birgun.net. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2018. 
  9. ^ "Polisten Cumartesi Anneleri'nin 700. haftasına saldırı". www.birgun.net. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2018. 
  10. ^ "CUMARTESİ ANNELERİ/İNSANLARI 700. HAFTA: Polis Cumartesi Anneleri'ne Plastik Mermiyle Saldırdı". Bianet - Bagimsiz Iletisim Agi. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2018. 
  11. ^ "SODEV İnsan Hakları Ödülü Berfo Ana'ya". bianet.org. 30 Ekim 2013. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 
  12. ^ "Hrant Dink Ödülü Cumartesi Anneleri ve Nataša Kandić'e gitti". Agos. 15 Eylül 2013. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 
  13. ^ "PEN Duygu Asena Ödülü Cumartesi Anneleri'ne". Cumhuriyet. 26 Şubat 2019. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 
  14. ^ "Tahir Elçi İnsan Hakları ve Özgürlük Ödülü Cumartesi Anneleri'ne verildi". www.gazeteduvar.com.tr/tahir-elci-insan-haklari-ve-ozgurluk-odulu-cumartesi-annelerine-verildi-haber-1663433. 21 Ocak 2024. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>BirGün</i> Gazete

BirGün, Türkiye'de günlük olarak yayımlanan ulusal bir gazete.

<span class="mw-page-title-main">Hrant Dink</span> Türkiye Ermenisi gazeteci (1954–2007)

Hrant Dink, Türkiye Ermenisi gazeteci.

<i>Agos</i> İstanbul merkezli yayımlanan Türkçe-Ermenice haftalık gazete

Agos, İstanbul merkezli yayımlanan Türkçe-Ermenice haftalık gazetedir. İsmi, Ermenice "tohum atmak veya fidan dikmek için açılan oyuk, evlek" anlamına gelmektedir. Cumhuriyet döneminin Türkçe-Ermenice olarak yayımlanan ilk gazetesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hrant Dink suikastı</span> 2007de Türkiye Ermenisi gazetecinin öldürülmesi

Hrant Dink Suikastı, Agos gazetesinin Türkiye Ermenisi genel yayın yönetmeni Hrant Dink'in 19 Ocak 2007'de 17 yaşındaki silahlı saldırgan Ogün Samast tarafından öldürülmesi olayı. Önceden pek çok tehdit almış olan Dink, Agos'un Halaskârgazi Caddesindeki binasının önünde başının arkasına ateş edilerek öldürüldü. Olay, Türkiye'de derin devlet ve milliyetçilik olgularını gündeme taşıdı. Dink'in cenazesinde on binlerce kişi tarafından cinayete tepki olarak atılan "Hepimiz Hrant'ız, Hepimiz Ermeniyiz" sloganı uzun süre tartışıldı.

Ogün Samast, 19 Ocak 2007 tarihinde, İstanbul'un Osmanbey semtinde Halaskargazi Caddesi üzerindeki Agos gazetesi binası önünde gazeteci Hrant Dink'i Yasin Hayal'in azmettirmesiyle öldüren kişi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İnsan Hakları Vakfı</span>

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), İnsan Hakları Derneği (İHD) ile 32 kişi tarafından 1990 yılında kurulan Ankara merkezli, hükûmet dışı bir sivil toplum kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">24 (televizyon kanalı)</span> Türkiye merkezli ulusal haber kanalı

24 TV, Ethem Sancak'nın imtiyaz sahibi olduğu TürkMedya bünyesinde bulunan ve 24 Ocak 2007 tarihinde İstanbul merkezli yayın yapmaya başlayan ulusal bir Türk televizyon kanalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nedim Şener</span> Türk gazeteci

Nedim Şener, Türk gazeteci ve yazardır.

Uluslararası Hrant Dink Ödülleri, Hrant Dink Vakfı tarafından her yıl Hrant Dink'in doğum günü olan 15 Eylül tarihinde dağıtılan bir ödüldür.

Berfo Kırbayır ya da bilinen adıyla Berfo Ana 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında gözaltına alınıp bir daha haber alınamayan Cemil Kırbayır'ın annesi ve bir cumartesi annesi. 105 yaşındaki Berfo Kırbayır, kayıp yakınları ile birlikte Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'la da görüşmüş ve tek dileğim ölmeden oğlumun mezarını görebilmek demişti.

<span class="mw-page-title-main">Eren Keskin</span> Avukat, insan hakları aktivisti

Emire Eren Keskin, Kürt ve Çerkes kökenli Türk avukattır. Özellikle insan hakları ve kadına yönelik cinsel şiddet alanlarında etkinlik göstermiş, Abdullah Öcalan ve Levon Ekmekçiyan'ın ailesinin avukatlığını üstlendiği için sıklıkla gündeme gelmiştir.

Ermeni karşıtlığı, yazılı veya görsel tartışılabilir düşmanlık, kin duygularının Ermeniler veya Ermenistan'a yönelik olma durumu. Türkiye ve Azerbaycan'da yaygındır.

Hrant Dink Vakfı, Hrant Dink'in anısını yaşatmak amacıyla, İstanbul merkezli olarak Türkiye'de faaliyet gösteren bir vakıftır.

Gözaltında ölüm ve kaybolma, bir kimsenin polis, hapishane görevlisi ya da bir başka yetkili tarafından gözaltındayken kaybolması ya da öldürülmesi durumu. Gözaltında ölüm ve kaybolma, yetkililerin suistimal, ilgisizlik, ırkçılık veya ölümlerin sebebini örtbas etmeleri konusu üzerinden sık sık bir tartışma konusu olarak sürer. Uluslararası insan hakları hukukunda cebri kaybolma, bir insanın devlet, politik organizasyon ya da devletin destek, kabulüyle üçüncü taraf yetki yoluyla gizlice kaçırılması ya da tutuklanmasında gerçekleşir. 1 Temmuz 2002 tarihinde yürürlüğe giren Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü'ne göre, sivillere yönelen genel ya da sistematik saldırının bir parçası olan cebri yok etme, insanlığa karşı bir suç olarak nitelendirilir. 20 Aralık 2006 tarihindeyse Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Tüm İnsanların Cebri Kaybolmadan Korunması Uluslararası Sözleşmesini kabul etti. Cebri kaybolma, genel olarak öldürülme anlamına gelebilir.

Rakel Dink, Türkiye Ermenisi insan hakları aktivisti ve Hrant Dink Vakfı başkanı.

Sosyal Demokrasi Vakfı, 1994 yılı sonunda İstanbul'da kurulmuş bir vakıftır. Temel amaçları arasında, toplumda "çoğulcu ve özgürlükçü demokrasinin bütün kavram, kural ve kurumları ile yerleştirilmesine katkı yapmak", "emeğe, insana ve doğaya saygı anlayışını yaygınlaştırmak", "özgürlük, eşitlik, dayanışma, adalet, barış ve dürüstlük gibi değerlerin tüm insanların ortak anlayışı olarak benimsenmesine yardımcı olmak", "sosyal devletin ve demokrasinin geliştirilmesi için çalışmalar gerçekleştirmek" yer almaktadır.

Hasan Ocak, Gazi Mahallesi olayları sonrası gözaltına alındıktan sonra kaybolan ve daha sonra cesedi bulunan öğretmen ve çay ocağı işletmecisidir. Cesedinin bulunması sonrası "Cumartesi Anneleri" olarak bilinen eylemler başlamıştır.

Beni Bul Anne, Ahmet Kaya'nın söz ve müziğini yaptığı, 1995 yılı yapımı Beni Bul albümünde yer alan şarkı.

Nebahat Akkoç, öğretmen, sendikacı, insan hakları savunucusu ve KAMER vakfının kurucusu. 2015 Anne-Klein Kadın Ödülü'nün ve 2019 Uluslararası Hırant Dink ödülünün sahibidir.

<span class="mw-page-title-main">Canan Arın</span> Türk hukukçu

Mevhibe Canan Arın, Türk avukat ve aktivist.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.