İçeriğe atla

Cronquist sistemi

Cronquist sistemi, bitkiler (Plantae) âlemine ait olan ve kara bitkileri içindeki en önemli topluluğu oluşturan kapalı tohumlular (Angiospermae) bölümü için kullanılan bir sınıflandırma cetvelidir.

Terim bilgisi:

Kapalı tohumluların bölüm olarak adlandırılmasında geçerli olan ve birbirinin yerine kullanılabilen çeşitli botanik adları bulunmaktadır; bunlar şöyle sıralanabilir:

  • Angiospermae: yukarıda da belirtilmiş olan ve "kapalı tohumlular" ile çok yakın anlam benzerliği taşıyan ad (terimin İngilizce ve tekil karşılığı olan "angiosperm" için İngilizce kaynak 13 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
  • Anthophyta: Türkçe karşılığı "çiçekli / çiçek açan bitkiler" olan ad (İngilizce Wikipedia'da Angiospermae ve Anthophyta).
  • Magnoliophyta: Fransız doktor ve botanikçi Pierre Magnol'ün (1638-1715) soyadına atıfta bulunarak adlandırılan Magnolia cinsi ve bu cinsin üyesi olduğu Magnoliaceae familyasının adlarından türetilmiş isim (İngilizce Wikipedia'da Angiospermae ve "Magnolia" için İngilizce kaynak 20 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)

Genel özellikler

Sistem Arthur Cronquist (1919-1992) tarafından geliştirilmiştir ve Çiçek Açan Bitkilerin Evrimi ve Sınıflandırılması a (1968; 2. baskı, 1988) ile Çiçek Açan Bitkilerin Birleştirilmiş Sınıflandırılması Sistemi b (1981) adlı yazılarında yer almıştır.

Cronquist'in sisteminde, kapalı tohumlular iki sınıfa ayrılır:

Bu sınıflarla ilişkili takımlar alt sınıflarda gruplanırken, takımların altında da familyalar yer alır.

Cronquist sistemi, özgün biçimi ya da uyarlanmış sürümleriyle olmak üzere, günümüzde de yaygın kullanıma sahiptir. Ancak, kapalı tohumluların takım ve familyalarının sınıflandırılması için, Evrimsel Kapalı Tohumlu Gelişimi Topluluğu'nun (Angiosperm Phylogeny Group, APG)'nin geliştirilmiş versiyonu olan APG III sistemi'ni kullanmaya geçen botanikçilerin sayısı giderek artmaktadır.

a The Evolution and Classification of Flowering Plants
b An Integrated System of Classification of Flowering Plants

Sınıflandırma cetveli

Cronquist'in sistemi, "Çiçek Açan Bitkilerin Birleştirilmiş Sınıflandırılması Sistemi" çalışmasında yer aldığı haliyle, aşağıda sunulmuştur:

  • sınıf ve alt sınıflar başlık ve alt başlıklar olarak,
  • her alt sınıfa ait takım ve familyalar ise 3 sütuna bölünmüş listeler olarak verilmiştir.

Sınıf Liliopsida

Alt sınıf Alismatidae


Takım Alismatales
Familyalar
Alismataceae
Butomaceae
Limnocharitaceae
Takım Hydrocharitales
Familya
Hydrocharitaceae
Takım Najadales
Familyalar
Aponogetonaceae
Cymodoceaceae
Juncaginaceae
Najadaceae
Posidoniaceae
Potamogetonaceae
Ruppiaceae
Scheuchzeriaceae
Zannichelliaceae
Zosteraceae
Takım Triuridales
Familyalar
Petrosaviaceae
Triuridaceae

Alt sınıf Arecidae


Takım Arales
Familyalar
Acoraceae
Araceae
Lemnaceae
Takım Arecales
Familya
Arecaceae
Takım Cyclanthales
Familya
Cyclanthaceae
Takım Pandanales
Familya
Pandanaceae

Alt sınıf Commelinidae


Takım Commelinales
Familyalar
Commelinaceae
Mayacaceae
Rapateaceae
Xyridaceae
Takım Cyperales
Familyalar
Cyperaceae
Poaceae
Takım Eriocaulales
Familya
Eriocaulaceae
Takım Hydatellales
Familya
Hydatellaceae
Takım Restionales
Familyalar
Centrolepidaceae
Flagellariaceae
Joinvilleaceae
Restionaceae
Takım Juncales
Familyalar
Juncaceae
Thurniaceae
Takım Typhales
Familyalar
Sparganiaceae
Typhaceae

Alt sınıf Liliidae


Takım Liliales
Familyalar
Agavaceae
Aloeaceae
Cyanastraceae
Dioscoreaceae
Haemodoraceae
Hanguanaceae
Iridaceae
Liliaceae
Philydraceae
Pontederiaceae
Smilacaceae
Stemonaceae
Taccaceae
Velloziaceae
Xanthorrhoeaceae
Takım Orchidales
Familyalar
Burmanniaceae
Corsiaceae
Geosiridaceae
Orchidaceae

Alt sınıf Zingiberidae


Takım Bromeliales
Familya
Bromeliaceae
Takım Zingiberales
Familyalar
Cannaceae
Costaceae
Heliconiaceae
Lowiaceae
Marantaceae
Musaceae
Strelitziaceae
Zingiberaceae

Alt sınıf Asteridae


Takım Asterales
Familya
Asteraceae
Takım Callitrichales
Familyalar
Callitrichaceae
Hippuridaceae
Hydrostachyaceae
Takım Calycerales
Familya
Calyceraceae
Takım Campanulales
Familyalar
Brunoniaceae
Campanulaceae
Donatiaceae
Goodeniaceae
Pentaphragmataceae
Sphenocleaceae
Stylidiaceae
Takım Dipsacales
Familyalar
Adoxaceae
Caprifoliaceae
Dipsacaceae
Valerianaceae
Takım Gentianales
Familyalar
Apocynaceae
Asclepiadaceae
Gentianaceae
Loganiaceae
Retziaceae
Saccifoliaceae
Takım Lamiales
Familyalar
Boraginaceae
Lamiaceae
Lennoaceae
Verbenaceae
Takım Plantaginales
Familya
Plantaginaceae
Takım Rubiales
Familyalar
Rubiaceae
Theligonaceae
Takım Scrophulariales
Familyalar
Acanthaceae
Bignoniaceae
Buddlejaceae
Gesneriaceae
Globulariaceae
Lentibulariaceae
Mendonciaceae
Myoporaceae
Oleaceae
Orobanchaceae
Pedaliaceae
Scrophulariaceae
Takım Solanales
Familyalar
Convolvulaceae
Cuscutaceae
Duckeodendraceae
Hydrophyllaceae
Nolanaceae
Menyanthaceae
Polemoniaceae
Solanaceae

Alt sınıf Caryophyllidae


Takım Caryophyllales
Familyalar
Achatocarpaceae
Aizoaceae
Nyctaginaceae
Amaranthaceae
Basellaceae
Cactaceae
Caryophyllaceae
Chenopodiaceae
Didiereaceae
Molluginaceae
Phytolaccaceae
Portulacaceae
Takım Polygonales
Familya
Polygonaceae
Takım Plumbaginales
Familya
Plumbaginaceae

Alt sınıf Dilleniidae


Takım Batales
Familyalar
Bataceae
Gyrostemonaceae
Takım Capparales
Familyalar
Brassicaceae
Capparaceae
Moringaceae
Resedaceae
Tovariaceae
Takım Diapensiales
Familya
Diapensiaceae
Takım Dilleniales
Familyalar
Dilleniaceae
Paeoniaceae
Takım Ebenales
Familyalar
Ebenaceae
Lissocarpaceae
Sapotaceae
Styracaceae
Symplocaceae
Takım Ericales
Familyalar
Clethraceae
Cyrillaceae
Empetraceae
Epacridaceae
Ericaceae
Grubbiaceae
Monotropaceae
Pyrolaceae
Takım Lecythidales
Familya
Lecythidaceae
Takım Malvales
Familyalar
Bombacaceae
Elaeocarpaceae
Malvaceae
Sterculiaceae
Tiliaceae
Takım Nepenthales
Familyalar
Droseraceae
Nepenthaceae
Sarraceniaceae
Takım Primulales
Familyalar
Myrsinaceae
Primulaceae
Theophrastaceae
Takım Salicales
Familya
Salicaceae
Takım Theales
Familyalar
Actinidiaceae
Caryocaraceae
Clusiaceae
Dipterocarpaceae
Elatinaceae
Marcgraviaceae
Medusagynaceae
Ochnaceae
Oncothecaceae
Paracryphiaceae
Pellicieraceae
Pentaphylacaceae
Quiinaceae
Sarcolaenaceae
Scytopetalaceae
Sphaerosepalaceae
Tetrameristaceae
Theaceae
Takım Violales
Familyalar
Achariaceae
Ancistrocladaceae
Begoniaceae
Bixaceae
Caricaceae
Cistaceae
Cucurbitaceae
Datiscaceae
Dioncophyllaceae
Flacourtiaceae
Fouquieraceae
Frankeniaceae
Hoplestigmataceae
Huaceae
Lacistemataceae
Loasaceae
Malesherbiaceae
Passifloraceae
Peridiscaceae
Scyphostegiaceae
Stachyuraceae
Tamaricaceae
Turneraceae
Violaceae

Alt sınıf Hamamelididae


Takım Casuarinales
Familya
Casuarinaceae
Takım Daphniphyllales
Familya
Daphniphyllaceae
Takım Didymelales
Familya
Didymelaceae
Takım Eucommiales
Familya
Eucommiaceae
Takım Fagales
Familyalar
Balanopaceae
Betulaceae
Fagaceae
Nothofagaceae
Ticodendraceae
Takım Hamamelidales
Familyalar
Cercidiphyllaceae
Eupteleaceae
Hamamelidaceae
Myrothamnaceae
Platanaceae
Takım Juglandales
Familyalar
Juglandaceae
Rhoipteleaceae
Takım Leitneriales
Familya
Leitneriaceae
Takım Myricales
Familya
Myricaceae
Takım Trochodendrales
Familyalar
Tetracentraceae
Trochodendraceae
Takım Urticales
Familyalar
Barbeyaceae
Cannabaceae
Cecropiaceae
Moraceae
Ulmaceae
Urticaceae

Alt sınıf Magnoliidae


Takım Aristolochiales
Familya
Aristolochiaceae
Takım Illiciales
Familyalar
Illiciaceae
Schisandraceae
Takım Laurales
Familyalar
Amborellaceae
Calycanthaceae
Gomortegaceae
Hernandiaceae
Idiospermaceae
Lauraceae
Monimiaceae
Trimeniaceae
Takım Magnoliales
Familyalar
Annonaceae
Austrobaileyaceae
Canellaceae
Degeneriaceae
Eupomatiaceae
Himantandraceae
Lactoridaceae
Magnoliaceae
Myristicaceae
Winteraceae
Takım Nymphaeales
Familyalar
Barclayaceae
Cabombaceae
Ceratophyllaceae
Nelumbonaceae
Nymphaeaceae
Takım Papaverales
Familyalar
Fumariaceae
Papaveraceae
Takım Piperales
Familyalar
Chloranthaceae
Piperaceae
Saururaceae
Takım Ranunculales
Familyalar
Berberidaceae
Circaeasteraceae
Coriariaceae
Lardizabalaceae
Menispermaceae
Ranunculaceae
Sabiaceae
Sargentodoxaceae

Alt sınıf Rosidae


Takım Apiales
Familyalar
Apiaceae
Araliaceae
Takım Celastrales
Familyalar
Aextoxicaceae
Aquifoliaceae
Cardiopteridaceae
Celastraceae
Salvadoraceae
Corynocarpaceae
Dichapetalaceae
Geissolomataceae
Hippocrateaceae
Icacinaceae
Stackhousiaceae
Takım Cornales
Familyalar
Alangiaceae
Cornaceae
Garryaceae
Nyssaceae
Takım Euphorbiales
Familyalar
Buxaceae
Euphorbiaceae
Pandaceae
Simmondsiaceae
Takım Fabales
Familyalar
Caesalpiniaceae
Fabaceae
Mimosaceae
Takım Geraniales
Familyalar
Balsaminaceae
Geraniaceae
Limnanthaceae
Oxalidaceae
Tropaeolaceae
Takım Haloragales
Familyalar
Gunneraceae
Haloragaceae
Takım Linales
Familyalar
Erythroxylaceae
Hugoniaceae
Humiriaceae
Ixonanthaceae
Linaceae
Takım Myrtales
Familyalar
Combretaceae
Crypteroniaceae
Lythraceae
Melastomataceae
Myrtaceae
Oliniaceae
Onagraceae
Penaeaceae
Punicaceae
Sonneratiaceae
Thymelaeaceae
Trapaceae
Takım Podostemales
Familya
Podostemaceae
Takım Polygalales
Familyalar
Krameriaceae
Malpighiaceae
Polygalaceae
Tremandraceae
Trigoniaceae
Vochysiaceae
Xanthophyllaceae
Takım Proteales
Familyalar
Elaeagnaceae
Proteaceae
Takım Rafflesiales
Familyalar
Hydnoraceae
Mitrastemonaceae
Rafflesiaceae
Takım Rhamnales
Familyalar
Leeaceae
Rhamnaceae
Vitaceae
Takım Rhizophorales
Familya
Rhizophoraceae
Takım Rosales
Familyalar
Alseuosmiaceae
Anisophylleaceae
Brunelliaceae
Bruniaceae
Byblidaceae
Cephalotaceae
Chrysobalanaceae
Columelliaceae
Connaraceae
Crassulaceae
Crossosomataceae
Cunoniaceae
Davidsoniaceae
Dialypetalanthaceae
Eucryphiaceae
Greyiaceae
Grossulariaceae
Hydrangeaceae
Neuradaceae
Pittosporaceae
Rhabdodendraceae
Rosaceae
Saxifragaceae
Surianaceae
Takım Santalales
Familyalar
Balanophoraceae
Dipentodontaceae
Eremolepidaceae
Loranthaceae
Medusandraceae
Misodendraceae
Olacaceae
Opiliaceae
Santalaceae
Viscaceae
Takım Sapindales
Familyalar
Aceraceae
Akaniaceae
Anacardiaceae
Bretschneideraceae
Burseraceae
Cneoraceae
Hippocastanaceae
Julianiaceae
Melianthaceae
Meliaceae
Rutaceae
Sapindaceae
Simaroubaceae
Staphyleaceae
Zygophyllaceae

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kapalı tohumlular</span> bitkiler aleminin çoğunluğunu kapsayan bir şube

Kapalı tohumlular, çiçekli bitkiler, anjiyospermler veya bilimsel ismiyle Angiospermae ya da Magnoliophyta; 64 takım, 416 familya ve bilinen yaklaşık 13,000 cins ve 300,000 tür ile kara bitkilerinin en çeşitli grubunu oluştururlar. Açık tohumlu bitkiler gibi kapalı tohumlu bitkiler de tohum üreten bitkilerdir. Çiçeklerinin, tohumlarındaki endospermlerinin ve tohumlarını içeren meyvelerinin özellikleri ile açık tohumlulardan ayrılırlar. Etimolojik olarak anjiyosperm, bir kılıf içinde tohum üreten bir bitki, başka bir deyişle meyve veren bir bitki anlamına gelir. Terim, Yunanca angeion ve sperma ("tohum") kelimelerinden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Tohum</span> Koruyucu bir dış kaplama içine alınmış embriyonik bitki

Tohum, koruyucu bir dış kaplama içine alınmış bir embriyonik bitkidir. Tohum oluşumu, açık tohumlular ve kapalı tohumlular bitkileri dahil olmak üzere tohumlu bitkilerde üreme sürecinin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Papatyagiller</span> iki çenekliler sınıfından bir bitki familyası

Papatyagiller, iki çenekliler sınıfından bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Aquifoliales</span>

Aquifoliales, bitkiler (Plantae) âleminin kapalı tohumlular (Magnoliophyta) bölümünde yer alan bir bitki takım takımıdır ve yeni bilimsel sınıflandırmalara göre, 3 adet familyayı içerir:

  • Aquifoliaceae
  • Helwingiaceae
  • Phyllonomaceae
<span class="mw-page-title-main">Soğangiller</span>

Soğangiller (Alliaceae), otsu ve çok yıllık bir bitkileri kapsayan bir çiçekli bitkiler familyasıdır; bir çenekliler sınıfındaki Asparagales takımının içinde yer alır.

Alt familya, Carl Linne'nin (1707-1778) 1735 yılında 11 sayfadan oluşan Systema Naturae isimli eserinde yaptığı taksonomik kategorilerden, yer almamasına rağmen, daha sonradan geliştirilmiş ve hâlen kullanılan kategorilerden familya'nın alt katergorisidir. Linné canlıları 5 taksonomik kategoriye yerleştirmiştir. Burada familya yer almamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Liliales</span>

Liliales, bir çenekliler sınıfından bir çiçekli bitkiler takımı. Bu takım Zambakgiller (Liliaceae) familyasını içerir ancak tarih boyunca taksonomistler arasında çeşitli anlaşmazlıklara yol açmıştır. Bu takımın en bilinen üyesi zambaklardır.

<span class="mw-page-title-main">Çarkıfelekgiller</span>

Çarkıfelekgiller (Passifloraceae), Malpighiales takımından bir bitki familyası.

<span class="mw-page-title-main">Ericales</span> Bir bitki takımı

Ericales, çay, Trabzon hurması, yaban mersini, Brezilya fındığı gibi türleri içine alan bir bitki takımı. Bu takım klorofil yoksunu Sarcodes sanguinea ve Sarracenia cinsi etçil bitkileri de içine alır. Bu takımdaki pek çok tür çoğunlukla bir arada büyüyen 5 taç yaprakları ile ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Ranunculales</span>

Ranunculales, çeşitli çiçekli bitkileri içine alan bitki takımı.

APG sistemi, 1983 yılındaki Cronquist sistemine karşı Evrimsel Kapalı Tohumlu Gelişimi Topluluğu tarafından oluşturulan kapalı tohumlu bitkileri sınıflandıran bir bitki sınıflandırmasıdır, moleküler filogenetiki baz alarak hazırlanan bu ilk sınıflandırma 1998 yılında APG I sistemi ile başlamış sonrasında 2003 yılında yapılan revizyon ile APG II Sistemi bunun ardından en son 2009 yılında APG III sistemi yayınlanmıştır. Orijinal APG sistemi alışılmadık bir temel kullanır kladistik 3 genin, 2 kloroplast geni ve ribozomlara ait çözülmüş bir genin DNA dizilimi esas alınarak sıralama yapılmıştır. Moleküler biyoloji her ne kadar temel alınsa da bu sistemi kuran gruplar diğer delillerle bu sistemi desteklemişlerdir örneğin polen mofolojisi ödikotlar ile diğer bilinen dikletonlar arasındaki ayrımı desteklemektedir.

Türkiye florasında, Oxalis cinsine bağlı toplam 4 takson bulunmaktadır. Bunlar 3 türe, 0 alt türe ve 0 varyeteye ayrılmaktadır. Endemik takson sayısı 0 kadardır.

APG II sistemi, uzun adıyla "bitkilerde " bu topluluğun APG Sistemi sonrası bulunan yenilikler neticesi 2003'te ortaya çıkardığı bu sistemin modifiye edilmiş ikinci bir versiyonudur. Bu sistem bu sefer modern teknik ve çoğunlukla moleküler filogenetik moleküler biyoloji den yararlanılarak ortaya çıkarılmış bir sınıflandırmadır. Nisan 2003'te toplulukça yayınlanmış ve APG Sistemi'nin yerini almıştır. Ancak revizyonlar bununla da bitmemiştir. Topluluk bunun ardından 2009 yılında bu taksonomisinin de yerini alacak APG III sistemi'ni çıkaracaktır.

<span class="mw-page-title-main">APG III sistemi</span>

APG III sistemi, uzun adıyla "bitkilerde " bu topluluğun APG II sistemi sonrası bulunan yenilikler neticesi 2009'da ortaya çıkardığı, bu sistemin modifiye edilmiş üçüncü ve halen günümüz için geçerli bir versiyonudur. Bu sistem bu sefer modern teknik ve çoğunlukla moleküler filogenetik moleküler biyolojiden yararlanılarak ortaya çıkarılmış bir sınıflandırmadır. APG II siteminden 6,5 ve hepsinin atası APG Sistemi'nden 11 yıl sonra yapılan güncellemelerle sistem bugün geçerli 3. halini almıştır.

Türkiye florasında, Solidago cinsine bağlı toplam 3 takson bulunmaktadır. Bunlar 2 türe, 2 alt türe ve 0 varyeteye ayrılmaktadır. Endemik takson sayısı 0 kadardır.

Türkiye florasında, Conyza cinsine bağlı toplam 3 takson bulunmaktadır. Bunlar 3 türe, 0 alt türe ve 0 varyeteye ayrılmaktadır. Endemik takson sayısı 0 kadardır.

Syzygium, doğal yaşam alanları Afrika ve Asya'nın tropik ve tropik altı bölgeleri ile adaları olan 1200-1800 farklı tür içeriyor olduğu için bitkiler âleminin en kalabalık odunsu çiçekli bitki cinsidir ve Mersingiller (Myrtaceae) familyası içinde sınıflanır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik petalliler</span> taç yaprakları bitişik bitkiler için kullanılır.

Birleşik petalliler, tarihsel olarak, taç yaprakları bitişik bitkileri tanımlamak için kullanılmış bir terimdir. Ancak bu terimin kullanımı, moleküler düzeydeki daha yeni sınıflandırmalardan dolayı terk edilmiştir. Modern sınıflamadaki Asteridler ile benzer gruplardır. Asteridae içinde, korolla tüplerinin oluşumu açısından iki ana gelişim modeli ayırt edilir: "erken" ve "geç" simpetali şeklinde.

<span class="mw-page-title-main">İlkel kapalı tohumlular</span>

İlkel kapalı tohumlular, çoğu çiçekli bitkiye giden soydan ayrılan çiçekli bitkilerdir. Özellikle en ilkel kapalı tohumlular olan Amborella, Nymphaeales ve Austrobaileyales grupları, ANITA sınıfı olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Xyridaceae</span> Çiçekli bitkiler ailesi

Xyridaceae, çiçekli bitkilerin bir ailesidir. Bu aile birçok taksonomist tarafından tanınmıştır ve sarı gözlü çimen ailesi olarak bilinir.