Coriolanus

Gaius Marcius Coriolanus MÖ 5. yüzyılda yaşamış olduğu olası ve bir efsane olması imkân dahilinde olan Romalı generaldir. Coriolanus lakabını Volskianiler elinde bulunan Corioli şehrinin Romalılar tarafından kuşatmasında gösterdiği üstün kahramanlık dolayısıyla kazanmıştır. Antik çağlarda tarihçiler Coriolanus'un gerçekten yaşamış olduğuna inanmaktaydılar ve üzerinde tarihçiler tarafından kabul edilmiş bir yaşam öyküsü genellikle gerçek olarak kabul edilmekteydi. Bu yaşam öyküsü Romalı tarihçiler olan Livius ve Plutarkhos tarafından tarihlerinde anlatılmıştı. İngiliz oyun yazarı William Shakespeare de Coriolanus adlı bir trajedi oyunu yazmıştır.

Plutarkhos tarafından yazılan yaşam öyküsüne göre Coriolanus Romalı soyluları temsil etmekteydi. General olarak Roma şehrinin askerlerine "Volskiani" düşman kabilesine karşı savaşta komuta etti. Roma düşmanlarını yendikten ve Roma Senatosu'nun soylular grubunun desteğini kazandıktan sonra, daha aşağı sınıf olan pleblerin demokratik halka açıklık yönelimlerine karşı geldi ve onların şahsi düşmanlığını kazandı. General aleyhinde devlet fonlarını zimmetine geçirme ithamı ile bir halk davası açılıp şehir halkı tarafına yargıya alındı; halk Coriolanus'un bu sucu işlediği hükmüne vardı ve Coriolanus'a Roma'dan sürekli olarak kovulma cezası verildi. Roma vatandaşlarının kendinin büyük pozitif katkılarına karşı gösterdikleri bu nankör davranışları dolayısıyla Coriolanus bu sefer taraf değiştirdi ve o zamana kadar düşman kabul ettiği Volskianililar tarafına geçti.

Plutarkhos'un yazdığına göre Coriolanus maske takıp elbise değiştirerek bir Volskiani'li soylusu olan Tullus Aifidius'un evine gitti. Orada maskesini indiren Coriolanus Aufidius'a yalvararak Volskiani'lilerin Roma ile yapmış oldukları ateşkes anlaşmasını bozarak onlara hücum etmelerini istedi ve Aufidus'u kendine inandırdı. Coriolanus ve Aifidius bu öneriyi kabile halkına bildirip yandaş kazanınca, birlikte yeni bir ordu kurup Roma'ya yeni bir hücum düzenlediler. Bu ordu Roma'yı tehdit altına alınca Coriolanus'un karısı ve annesini de kapsayan bir Romalı kadınlar grubu bu orduya komutanına gidip Roma'yı bağışlayıp hücumu durdurmasına yalvarmaya karar verdiler. Annesi "Veturia" (Shakespeare'in oyununda "Volumia") ve karisi "Virgilia" ve kendi çocuklarının yanına gelip ayağına kapanıp yalvarmalarına dayanamayan Coriolanus Roma'ya hücumu bırakıp; ordusunu Roma sınırlarına çekti ve Antium şehrindeki Aufidus'un evine gidip kısmetini bekleye başladı. Böylece Coriolanus hem Roma'ya hem de Volskiani şehirlerine ihanet etmiş oldu. Aufidius önce Coriolanus'u ihanet suçundan Volskiani halkı tarafından yargılaması için destek kazanamaya uğraştı. Bu yargılama sona erince de onun bir suikastla öldürülmesini sağladı.

Coriolanus'un Aufidius'a gidip ondan destek istemesi, Coriolanus'la aynı zamanlarda yaşadığı inanılan Atina demokratlarının lideri olan Themistokles'in öyküsüne çok benzemektedir. Themistockles Atina'dan halk tarafından sürgün edildiği zaman kendi şahsi düşmanı olan Molossianların Kıralı Admentus'a kıyafet değiştirerek gitmiş ve bir kaçak olarak ondan yardım istemiştir. Ancak Themistokles Atinalılara karşı bir askerî harekât hazırlamamış ne de buna destek sağlamamıştır.

Antik tarihçiler tarafından nakil edilen Coriolanus'un yaşam öyküsü etik ve ahlakla ilgili bir efsanevî bir hikâyedir ve kıssadan hisse alınması için tekrar tekrar söylendiği gayet açıktır. Bu öykünün ana temaları vefasızlık ve nankörlük şeklindeki bireysel ve grup davranışların birbiriyle çekişmesi ve birbirine karşı gelmesidir. Modern tarihçiler bu kıssaden hisse alma hedefli öykünün gerçek olmadığı ve bir efsane olduğu konusunda anlaşmaktadırlar. Efsanenin ortaya çıkarılma nedeni Romalıların Volskiani kabilesiyle savaşında birkaç kere yenik düşmesini açıklamaktır. Bu yenilgilerden geri kalanlar Roma şehrinin kendi beğenisini korumak için düşman güçlerinin Romalıları ihanet edip bırakıp kaçan ve düşman tarafına geçen bir Romalı tarafından yenilgiye uğratıldığını iddia etmek; Romalıların askerî idareciliğinin niteliğinin bu yenilgiyle inandırıcı olmaktan çıkmasını önlemek ve bir Romalı inancı olan "Romalıların ancak ve ancak eskiden bir Romalı olan general tarafından yenilebileceği" önerisini pekiştirmektir. Bu hikâyede bulunan Coriolanus ve diğer şahısların isimleri Roma konsül kayıtları olan Fastilerde bulunmamaktadır. Coriolanus Volskiani kabilesinin Latium bölgesini ellerine geçirdikleri ve Roma'nın varlığını tehdit ettikleri MÖ 5. yüzyılın kara ve mutsuz günlerinden halk arasında kalan efsanevi hatırasından ileri gitmemektedir. Bunun için Coriolanus'un bir efsane olması veya gerçek olması da aynı olasılıktadır.

Beethoven oyun yazarı Heinrich Joseph von Collin tarafından 1802'de yazılan bu konuda bir oyun için Coriolan Uvertürü eserini bestelemiştir.

• Plutarkhos
• Coriolanus (oyun)

• Plutarkhos'un Parallel Yaşamlar eseri :
  • Çevirenler: Nilüfer (Bayar) Gürsoy ve Ayşe (Önsay) Sarıgöllü, Yaşam, MEB Yunan Klasikleri, Dünya Klasikleri Dizisi: 56, Ankara.
  • Coriolanus'un yaşamı27 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - 17. yüzyılda şair John Dryden tarafından İngilizce çevirisi tüm metni (İngilizce) (Erişme tarihi:28.-06.2009)
  • Coriolanus'un yaşamı29 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - 19.yüzyılda Aubrey Stewart ve George Long İngilizce çevirisi tüm metni (İngilizce) (Erişme tarihi:28.-06.2009)
• Shakespeare, William (çev. Bülent Bozkurt) (1994), Coriolanus. İstanbul: Remzi Kitabevi.