İçeriğe atla

Concavenator

Kontrol Edilmiş
Concavenator
Yaşadığı dönem aralığı: 130 myö
Hotriviyen 
PreЄ
J
Dirsek kemiğinde tüylerin varlığına dair kanıtlar neticesinde çizilmiş bir rekonstrüksiyon
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
İnfra takım:Carnosauria
Familya:Carcharodontosauridae
Cins:Concavenator
Ortega vd. 2010
Tür: C. corcovatus
İkili adlandırma
Concavenator corcovatus
Ortega vd. 2010

Concavenator, erken Kretase döneminde, yaklaşık 130 milyon yıl önce yaşamış bir teropod dinozor cinsidir. Tip türü C. corcovatus (Concavenator corcovatus); "Kamburlu Cuenca avcısı" anlamına gelir.[1]

Concavenator'un ulnasında (dirsek kemiği) tüy topuzlarına benzeyen yapılar vardı, bu sadece kuşlarda ve Velociraptor gibi diğer tüylü teropodlarda bilinen bir özellikti. Tüy yumruları, tüy folikülüne bağlanan bağlar tarafından oluşturulur ve pullar foliküllerden oluşmadığından, yazarlar, kolda pullarının varlığını gösterebilecekleri olasılığını dışladılar. Bunun yerine, topuzların muhtemelen basit, içi boş, tüy benzeri yapıları tutturduğu düşünülmüştür. Bu tür yapılar hem Dilong gibi coelurosaurlarda hem de Tianyulong ve Psittacosaurus gibi bazı ornithischianlarda bilinir. Ornithischian tüyleri kuş tüyleriyle homologsa, Concavenator gibi bir allosauroidde bulunmaları beklenir.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Ortega, Francisco; Escaso, Fernando; Sanz, José L. (Eylül 2010). "A bizarre, humped Carcharodontosauria (Theropoda) from the Lower Cretaceous of Spain". Nature (İngilizce). 467 (7312): 203-206. doi:10.1038/nature09181. ISSN 1476-4687. 11 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<i>Tyrannosaurus</i> dev bir teropod dinozor cinsi

Tyrannosaurus, Kretase'nin sonlarında yaşamış, büyük bir etobur teropod dinozordur. Tyrannosaurus, diğer tyrannosauridlerden çok daha geniş bir dağılıma sahipti ve bulunduğu yaşam alanındaki etçillerin en büyüğüydü.

Yağ bezi, insanda el ayası ve ayak tabanı hariç bütün vücut yüzeyinde bulunan yapılardır.

<span class="mw-page-title-main">Tüy</span> kuşların vücudu örten yapısı

Tüy, kuşlarda bulunan, türler arasında ayırtedici bir özellik gösteren ve bir örtü vazifesi gören epidermal büyümelerden biridir. Bazı bitki ve meyvelerle bazı dokumalar üzerinde görülen ince, kısa, yumuşak ve sık uzantılar da tüy olarak adlandırılır. Tüyler, omurgalılarda bulunan en karmaşık örtü dokusu sayılmaktadır. Bu özellik kuşlar sınıfını diğer canlı gruplarından ayıran önemli bir özelliktir. Tüylerin ayrıca Theropoda alttakımına ait canlılarda da olduğu görülmüştür. Bununla beraber, tüyler kuşların vücutlarının çoğu tarafını kaplamakta ve sadece belirli bölgelerde bu örtü oluşmaktadır. Bu özellik kuşların uçmasına, ısı kaybının azalmasına ve su geçirmezliğinin sağlanmasının yanında renkler sayesinde iletişim ve korunmaya yardımcı olur.

<i>Archaeopteryx</i> kuş benzeri dinozor cinsi

Archaeopteryx, kuşumsu bir teropod dinozor, uçamayan tüylü dinozorlar ve çağdaş kuşlar arası geçişi simgeleyen en ünlü avialan cinsi. Cins, uzun süre geleneksel olarak kuşlar sınıfında (Aves) sınıflandırıldı; ancak daha güncel çalışmalarda, Avialae kladındaki en ilkel üyelerden biri –ya da deinonychosaur– olarak kabul edilir. 19. yüzyıl sonu ve 21. yüzyıl başı arası dönemde Archaeopteryx, paleontologlar ve popüler kitaplarca bilinen en eski kuş olarak kabul görmekteydi. İlerleyen süreçte Anchiornis, Xiaotingia ve Aurornis gibi daha yaşlı potansiyel avialanlar tanımlandı.

Velociraptor, Dromaeosauridae familyasından, geç Kretase döneminde Asya'da yaşamış, kuş benzeri, tüylü teropod dinozor cinsi. Geçmişte birçok tür atanmış olmasına rağmen, şu anda iki tür tanınmaktadır. Tip türü V. mongoliensis'in fosilleri Moğolistan'da bulunmuştur. İkinci bir tür olan V. osmolskae, 2008 yılında Çin'in İç Moğolistan bölgesinden alınan kafatası materyali ile tanımlandı.

<i>Troodon</i>

Troodon, Geç Kretase döneminde Kuzey Batı Amerika'da yaşamış, muhtemelen hepçil bir teropod dinozor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Kuş kalçalı dinozorlar</span> Dinozor takımı

Kuş kalçalı dinozorlar veya Ornithischia, kuşlarınkini andıran kalça yapılarıyla karakterize edilen ve çoğunlukla otçul dinozorlardan meydana gelen soyu tükenmiş bir klad. Ornithischia veya "kuş kalçalı" kelimesi Eski Yunanca "kuşa ait" anlamına gelen ornith- (ὀρνιθ-) ve "kalça eklemi" anlamına gelen ischion (ἴσχιον), çoğul haliyle ischia kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Ancak kuşlar teropod dinozorlardan olduğu için bu grupla yalnızca uzaktan akrabadır.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuşların evrimi</span> kuşların kökeni ve çeşitlenme süreci

Kuşların evrimi, Jura döneminde başlamış, en eski kuşlar Paraves adlı bir teropod dinozor kladından evrimleşmiştir. Kuşlar, biyolojik olarak Aves sınıfında yer alır. Yaklaşık 150 yıl önce, Geç Jura dönemine yaşamış theropod cinsi dinozor Archaeopteryx lithographica, uzun bir süre en eski kuş olarak kabul edilmiştir. Modern soy bilimciler, kuşları bir dinozor kladı olan Theropoda'ya dahil etmiştir. Yaygın kanıya göre, Aves ve yakın akrabası olan Timsahlar takımı, Archosauria (arkozor) olarak bilinen bir "sürüngen" kladının yaşayan tek üyeleridir. 66 milyon yıl önce yaşanan Kretase-Tersiyer yok oluşundan dört farklı kuş soyu hayatta kaldı ve deve kuşlarına ve akrabalarına (Paleognathae), ördeklere ve akrabalarına (Anseriformes), uçamayan kümes hayvanlarına (Galliformes) ve "modern kuşlara" (Neoaves) hayat verdi.

<i>Megalosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Megalosaurus Güney İngiltere'de, Orta Jura döneminde yaşamış dev etçil teropod dinozorların soyu tükenmiş bir cinsidir. İlk bulunan ve betimlenen dinozordur. William Buckland isimli İngiliz doğa bilimci tarafından 1824'te adlandırıldı. Ayrıca 1676 yılında Robert Plot isimli bir kimya profesörü bir kemik numunesi bulmuştu ve bu kemikleri dinozor kavramı bilinmediğinden Roma döneminden kalma bir savaş filinin bir kemiği yahut Yeni Ahit'te de yer bulan dev canlılara ait bir testis olarak düşündü. Bu ifade Richard Brookes'un 1763 basımı doğa tarihi kitabından yer aldı.

<i>Therizinosaurus</i> Kretase teropodu

Therizinosaurus, Geç Kretase Dönemi'nde bugünkü Moğolistan'da Gobi Çölü'nde yaşamış otçul Teropod dinozor cinsidir. Yaklaşık 3 ton ağırlığa ve 8 metre uzunluğa sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Yutyrannus</span>

Yutyrannus, Erken Kretase döneminde yaklaşık olarak 125 milyon yıl önce bugünkü Çin'in kuzeyinde yaşamış Tyrannosauroidea üst ailesine mensup bir dinozor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Avemetatarsalia</span> arkozor sürüngen kladı

Avemetatarsalia, 1999 yılında Britanyalı paleontolog Michael Benton tarafından, timsahlardan çok kuşlara daha yakın olan tüm taç grubu arkozorlar için oluşturulmuş bir kladdır. Ayrıca Panaves terimi de timsahlardan çok kuşlarla daha yakın akraba olan tüm yaşayan veya soyu tükenmiş hayvanlar için kullanılır. Hemen hemen tüm avemetatarsaliyenler, benzer bir ayrıma sahip Ornithodira alt grubunun üyeleridir. Ornithodira, dinozorların ve teruzorların son ortak atası ve onun soyundan gelenler olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Maniraptoriformes</span> dinozor kladı

Maniraptoriformes, kuşların yaşayan tek temsilcileri olduğu Maniraptora kladını ve Ornithomimosauria'yı içeren bir teropod dinozor kladıdır. Klad Thomas Holtz tarafından "Ornithomimus ile kuşların son ortak atası ve onun tüm torunları" biçiminde tanımlanmıştır.

<i>Dilong</i> küçük bir erken Kretase tiranozoru

Dilong, Doğu Asya'nın alt Kretase döneminden kalma bir teropod dinozor cinsidir. 2004 yılındaki ilk bilimsel tanımlamanın yapıldığı sırada, yalnızca D. paradoxus türünün ait olduğu bu cins, bugüne kadar bulunan en eski tyrannosauroidlerden biriydi.

<i>Eodromaeus</i> bazal dinozor cinsi

Eodromaeus, Arjantin'in Geç Triyas döneminde yaşamış, bazal teropod olduğu önerilmiş soyu tükenmiş bir dinozor cinsidir. Bilinen en eski dinozorların çoğu gibi, Kuzeybatı Arjantin'deki Ischigualasto-Villa Unión Havzası'nın Karniyen dönemindeki Ischigualasto Oluşumu'ndan geliyor. Keşfi üzerine, bir bazal sauropodomorf olarak yeniden yorumlanan çağdaş Eoraptor'un yerini alan en eski gerçek teropodlardan biri olduğu iddia edilmiştir.

<i>Protoavis</i> tartışmalı Triyas taksonu

Protoavis, Post, Teksas yakınlarındaki Geç Triyas'ın Noriyen evresi yataklarından parça parça kalıntılardan bilinen sorunlu bir sürüngen taksonudur. Hayvan üzerinde çok fazla tartışma var ve Protoavis'in gerçekte ne olduğuna dair birçok farklı yorum var. İlk tanımlandığında, fosillerin ilkel bir kuşa ait olduğu belirtilmişti; bu, eğer teşhis geçerliyse, kuşların kökenini 60-75 milyon yıl geriye itecekti.

<i>Anchiornis</i> jura döneminde yaşamış kuş benzeri dinozor cinsi

Anchiornis, Üst Jura'da (Oxfordiyen) yaşamış, Paraves grubundan küçük, kuş benzeri bir dinozordu. Hayvanın kollarında ve bacaklarında iyi gelişmiş tüyleri ve dolayısıyla raptorgil Microraptor'a benzeyen dört kanadı vardı.

<i>Zhenyuanlong</i> tüylü teropod

Zhenyuanlong, Kretase döneminde Çin'de yaşamış bir dromaeosaurid teropod dinozor cinsi. Zhenyuanlong suni türüne ait tek bir örnekten bilinmektedir. Bu tip örneo, uzun kuyruk tüyleri ve büyük kanatlar dahil olmak üzere tüy izleri içeren neredeyse eksiksiz bir iskeleti korumuştur. Liaoning dromaeosauridlerinin çeşitliliğini daha da karmaşık duruma getirmenin yanı sıra; bu örnek, büyük ve uçamayan bir dromaeosauridde iyi gelişmiş büyük tüylerin (pennaceous) ilk kanıtını sağlayarak, bu tür kanatların hangi işlevi gördüğü sorusunu gündeme getiriyor.