Commodus

Commodus
İmparator Commodus'un büstü
18. Roma imparatoru
Hüküm süresi	177 – 17 Mart 180 (Marcus Aurelius ile) 18 Mart 180 – 31 Aralık 192 (yalnız)
Önce gelen	Marcus Aurelius
Sonra gelen	Pertinax
Doğum	31 Ağustos 161 Lanuvium
Ölüm	31 Aralık 192 (31 yaşında) Roma
Eş(ler)i	Bruttia Crispina
Tam adı Caesar Marcus Aurelius Commodus Antoninus Augustus
Hanedan	Nervan-Antoninler Hanedanı
Babası	Marcus Aurelius
Annesi	Genç Faustina

Marcus Aurelius Commodus Antoninus (d. 31 Ağustos 161 – ö. 31 Aralık 192), 177'den 192'ye kadar hüküm sürmüş bir Roma imparatoru. Babası Marcus Aurelius ile birlikte 177'den babasının 180'deki ölümüne kadar görev yapmış, daha sonra öldürülene kadar tek başına hüküm sürmüştür. Onun hükümdarlığı genellikle Roma İmparatorluğu tarihinde barış ve refahın altın çağının (Pax Romana) sonu olarak kabul edilir.

172'de Commodus, Markoman Savaşları sırasında ve 176'da Doğu eyaletlerini gezerken babasına eşlik etti. Ertesi yıl 16 yaşında o zamana kadarki en genç imparator ve konsül oldu. Onun tek başına hüküm sürdüğü dönemde Roma İmparatorluğu, Marcus Aurelius dönemine kıyasla daha az askeri çatışma yaşadı. Entrika ve komploların bolluğu, Commodus'un giderek diktatörce bir liderlik tarzına dönmesine yol açmış, bu da Kolezyum'da gladyatör olarak sahne alması da dahil olmak üzere tanrısal bir kişilik kültü yaratmasıyla sonuçlanmıştır. Commodus saltanatı boyunca işlerin yönetimini saray kethüdasına ve Saoterus, Perennis ve Cleander adlı praetorian prefect'lere emanet etti.

Commodus'un 192 yılında hamamda kendisini suyun altında tutan bir güreşçi tarafından öldürülmesi, Nerva-Antonin hanedanının sonunu getirdi. Yerine çalkantılı Beş İmparator Yılı'nın ilk imparatoru olan Pertinax geçti.

Commodus 31 Ağustos 161'de yönetimdeki İmparator Marcus Aurelius'un oğlu olarak Lanuvium'da Lucius Aelius Aurelius Commodus adıyla doğdu. İkiz kardeşi Aurelius Fulvus Antoninus doğumundan beş yıl sonra 12 Ekim 166'da öldü. Commodus, 169'da ölerek onu babasının yaşayan tek oğlu olarak bırakacak olan küçük kardeşi Marcus Annius Verus'la birlikte Sezar ilan edilmişti.

Commodus babası Marcus Aurelius'un ellerinde 'iyi ustaların serveti' diye tanımladığı geniş bir eğitim almıştı. Commodus'un eğitiminin odağı entelektüel olmak ve imkân dahilinde masraflı askeri eğitimlerdi.

Commodus'un 15 Ekim 172 Markoman Savaşları sırasında babası Marcus Aurelius'un karargâh şehri Carnuntum'da olduğu biliniyor çünkü bu tarihte kendisine Orduda hazır bulunduğu halde zafer nişanesi olarak "Germanicus" unvanı veriliyor. 20 Ocak 175'te sosyal hayattaki kariyerin başlangıç noktası olan Pontifler kolejine girdi.

Nisan 175'te, Suriye valisi Avidius Cassius, Marcus Aurelius'un öldüğü yolundaki söylentiler üzerine imparatorluğunu ilan etti. Kendisini Suriye, Filistin ve Mısır eyaletleri destekledi. Cassius, Marcus'un apaçık hayatta olduğu haberini almasına rağmen isyanı devam ettirdi. Cassius'a karşı yapılacak seferin hazırlıkları sırasında Commodus, toga virilis Tuna cephesinde 7 Temmuz 175'te giyerek yetişkinliğe girdiğini ilan etti. Cassius, neden sonra, kendisine karşı başlayacak seferden önce Centurion'larından biri tarafından öldürüldü.

Commodus, babasının Antakya'yı da ziyaret ettiği uzun doğu seyahati sırasında ona yardımcı olarak eşlik etti. İmparator ve oğlu ardından Atina'ya geçtiler ve Elefsis Gizemleri'nı bilenler üyeliğine kabul edildiler. Roma'ya 176 yılının son baharında döndüler.

27 Kasım 176'da Marcus Aurelius, Commodus'u Imperator olarak şereflendirdi. 177 ortalarında verdiği Augustus unvanı ile kendisi ile aynı hak ve yetkilere sahip olduğunu kabul etmiş oldu. Aynı yıl 23 Aralık'ta iki Augusti müşterek İmparatorluğu bir triumph ile kutladılar ve Commodus'a tribün gücü verildi. 1 Ocak 177'de Commodus 15 yaşında Roma tarihindeki en genç konsül oldu. Daha sonra 17 Mart 180'de ölerek tek başına imparatorluk yolunu açacak olan babasının Tuna cephesine bir kez daha yapacağı seferden önce 178'de Bruttia Crispina ile evlendi.

Commodus, babasının felsefeye olan eğilimine duyduğu gurura karşın fiziksel cesaretinden de oldukça gurur duyardı. Kendisini Herkül gibi aslan postu ve elinde sopa ile gösteren birçok heykel sipariş etmişti. Kendini Herkül'ün bir reankarnasyonu olarak görüyor, sık sık arenada efsanevi kahramana benzemeye çalışarak değişik vahşi hayvanlarla dövüşüyordu. Cassius Dio Historia Augusta'da Commodus'un son hızla koşan bir deve kuşunu başından vurabilecek kadar usta bir okçu olduğunu ve arenada kurbanına saldırmak üzere olan siyah bir panteri öldürdüğünü yazmaktadır.

İmparator aynı zamanda gladyatör dövüşlerine arenada gladyatör kıyafetleriyle dolaşacak kadar meraklıydı. Bu durum, Senato için kabul edilemez bir skandaldı. Zira gladyatörler esasen toplumun en alt tabakasını oluşturan kölelerdi. Arena dövüşlerinde Commodus, rakipleri İmparatora karşı her zaman teslim olduğundan dolayı sürekli kazanıyordu. Özel olarak, bu onun rakiplerini vahşice öldürme geleneğinin alıştırmasıydı. Arenada her görünüşü Roma şehrinden bir milyon sestertius alıyordu. Bu da Roma ekonomisini zorlamaya başlıyordu.

192'de Roma'nın bir kısmı yanınca Commodus, Roma şehrini kendi onuruna Colonia Commodiana adıyla yeniden kurma işiyle meşgul oldu. Takvimdeki tüm aylar Commodus onuruna (Lucius, Aelius, Aurelius, Commodus, Augustus, Herculeus, Romanus, Exsuperatorius, Amazonius, Invictus, Felix, Pius) olarak yeniden adlandırıldı.^[1]

Colonia Commodiana'dan bir yıl sonra Commodus metresi ve kuzeni Marcia'nın gönderdiği güreşçi olan Narcissus tarafından 192'de kendi hamamında boğularak öldürüldü. Ölümünden bir gün önce Senato'ya gladyatör kıyafetiyle yürüyüp konsül olarak görev yapmayı planlamıştı. Ölümü üzerine senatosu damnatio memoriae uyguladı ve şehrin ismini tekrar Roma olarak değiştirdi. Yine de 195'te, İmparator Septimius Severus, Marcus Aurelius ailesi ile bağları olduğunu ispatlamak için Commodus'a itibarını iade etti ve senato tarafından tanrı olarak kutsanmasını sağladı.

Commodus'un ölümünü takiben İmparator olan Pertinax'ın saltanatı çok kısa sürdü. O, Beş İmparator Yılı olarak bilinen yılın ilk kurbanı oldu. Commodus ile birlikte Nerva-Antonin Hanedanı'nı sona ermiştir.

• 1964'te Roma İmparatorluğu'nun Çöküşü filminde Christopher Plummer tarafından canlandırıldı.
• 2000'de Gladyatör, Joaquin Phoenix'in canlandırdığı Commodus karakteri ile Akademi Ödülü'ne aday oldu. Filmde Commodus karakteri tahtı ele geçirmek için Marcus Aurelius'u öldüren delirmiş bir megaloman olarak kurgulanmıştır. (Tarihte Marcus Aurelius'un kendi oğlu tarafından öldürüldüğüne dair herhangi bir kanıt yoktur. Filmin kahramanı Maximus Decimus Meridius (Russell Crowe tarafından canlandırıldı), Commodus'un gerçek katili Narcissus'dan biraz esinlenilmiştir.)
• Roma İmparatorluğu Kanlı Saltanat, 2016 - Commodus'un hayatını konu edinen belgesel-drama dizisi.

Wikimedia Commons'ta Commodus ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Historia Augusta: Commodus'un Hayatı
• Cassius Dio tarihi 73. kitap 18 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Commodus Antoninler Hanedanı Alt kolu Nervan-Antoninler Hanedanı Doğumu: 31 Ağustos 161 Ölümü: 31 Aralık 192
Resmî unvanlar
Önce gelen: Marcus Aurelius	Roma imparatoru 180 - 192	Sonra gelen: Pertinax