İçeriğe atla

Comandanta Ramona

Comandanta Ramona
Doğum1959
Chiapas
Ölüm6 Ocak 2006
MilliyetTzotzil
VatandaşlıkMeksika
MeslekDevrimci, gerilla, aktivist
OrganizasyonZapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu
Tanınma nedeniZapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu komutanı

Comandanta Ramona (1959 - 6 Ocak 2006), Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu'nun (EZLN) Tzotzil halkına mensup yerli otonom devrimcisi. Gerilla olarak Güney Meksika'daki Chiapas'da faaliyet yürüttü. EZLN'nin en çok bilinen kadın aktörlerindendir. Ramona, üçte biri kadınlardan oluşan silahlı güçlerini yöneten yedi kadın komutanlarından biriydi. Aynı zamanda Zapatista Yürütme Konseyi Üyesi ve yoksul kadınların eşitliği için çalışan birimde çalışmaktaydı.[1][2]

Biyografi

Ramona, 1959 yılında, kökenleri Maya olan bir ailede Chiapas, Meksika'da doğdu.[3][4] EZLN'ye katılmadan önce, esnaf el sanatları satarak geçimini sağladı. Yoksullukla mücadele amacıyla EZLN'ye katıldı ve Meksika Hükûmeti'nin kamu politikasından etkilenen kadınlar için mücadele etti.[5]

1 Ocak 1994'teki Zapatista Ayaklanmasında Ramona komutanlığındaki isyancılar San Cristóbal de las Casas şehrini kontrol altına aldı. Aynı yıl uzun yıllar sürecek kansere yakalandı, 1995'te bir böbreği alındı.[6]

1996 yılında hükûmet güçlerinin saldırısı sonrası Meksiko'ya gitti ve Ulusal Yerli Kongresi'nin kuruluşuna katıldı.[7] Ardından hükûmet güçleri ile yürütülen barış görüşmelerine katıldı.[8] San Andre Anlaşması'nda yer aldı. Toplum hakları için mücadele etmesindeki ısrar ve barışçıl tavırları nedeniyle sembol haline geldi. Sadece Tzotzilce konuştu ve Tzotzilce ile İspanyolca arasında çeviriler yaptı.

Kamuoyu önüne çıktığı son gün 16 Eylül 2005 idi. 6 Ocak 2006 tarihinde verem nedeniyle öldü. EZLN lideri Subcomandante Marcos, Romano'nun cenaze hizmetleri için diğer aktiviteleri askıya aldıklarını açıkladı.

Mirası

Minyon vücudu, yerli elbiseleri ve maskeli yüzü ile tanındı. Doğduğu yerde bir silah ya da bebek taşıyan maskeli Ramona bebekleri üretildi.[9] Sözleri ve aktivistliği ile günümüzde hâlâ adı anılır durumdadır.[10]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Zwarenstein, Carlyn (11 Ocak 2006). "Legacy of a Zapatista Rebel". The Globe and Mail. s. 19. 
  2. ^ "Marcos'un "Zapatista'nın kalbi" dediği bir kadın devrimci: Comandante Ramona". Gazete Karınca. 28 Ekim 2018. 29 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2018. 
  3. ^ Queen of the Neighbourhood Collective (2010). Revolutionary Women: A Book of Stencils. Oakland, California: PM Press. s. 99. ISBN 1604862009. 
  4. ^ Amozurrutia, Alina (2008). 101 Mujeres en la Historia de México (İspanyolca). Mexico City: Grijalbo. s. 301. ISBN 9708103284. 
  5. ^ "Comandante Ramona". The Independent (İngilizce). 29 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015. 
  6. ^ Davidson, Phil (11 Ocak 2006). "Comandanta Ramona; Zapatista Rebel Leader Dies". The Independent. s. 37. 
  7. ^ Ross, John (19 Mart 1999). "The Zapatistas are Back". LA Weekly. 
  8. ^ "LexisNexis® Academic & Library Solutions". www.lexisnexis.com. 13 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2018. 
  9. ^ Wolfwood, Terry (Ağustos 1997). "Who Is Comandanta Ramona?" (PDF). Third World Resurgence No. 84,. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2015. 
  10. ^ "Who is Comandanta Ramona?". Schools for Chiapas (İngilizce). 20 Mart 1997. 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

1959 (MCMLIX) perşembe günü başlayan bir yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Anarko-feminizm</span>

19. yüzyılda ilk kez ortaya çıkan ve isimlendirilen Anarko-feminizm veya Anarka-feminizm, anarşizm ile feminizmi bir araya getirir ve ataerkilliği hiyerarşinin ve dolayısıyla da toplumun temel problemlerinden biri olarak değerlendirir. Anarko-feministler ataerkillik ve maşizm ile savaşın sınıf çatışmalarının ve devlete yönelik anarşist mücadelenin bütünleyici bir parçası olduğuna inanırlar. Özünde, bu felsefe anarşist mücadeleyi feminist mücadelenin gerekli bir bileşeni olarak görür. Feminizmi de anarşist felsefenin gerekli bir bileşeni olarak görür. L. Susan Brown, "Anarşizm, tüm güç ilişkilerine karşı çıkan bir siyaset felsefesi olduğundan, doğası gereği feministtir" iddiasında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Subcomandante Marcos</span> Meksikalı aktivist

Rafael Sebastián Guillén Vicente veya yaygın olarak Subcomandante Marcos, devam eden Chiapas çatışmasında Meksikalı bir isyancı, eski askeri lider ve Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu (EZLN) sözcüsüdür.

<span class="mw-page-title-main">Chiapas</span>

Chiapas, Meksika'nın güneydoğusunda yer alan eyalet. Doğu sınırında Guatemala ile komşudur. Eyâletin güneyinde ise Büyük Okyanus bulunmaktadır. Chiapas 73,887 km2 yüzölçümüne ve 2003 yılı tahminlerine göre 4,224,800 kişilik bir nüfusa sahiptir. Chiapas genel olarak nemli ve tropikal bir iklime sahiptir. Kuzeyde Tabasco eyâleti yakınlarında yıllık ortalama yağış düşüşü 3000 mm/yıldır. Bölgenin doğal bitki örtüsü ovalar ve yüksek, uzun ömürlü yağmur ormanlarından oluşmaktaydı ancak bitki yapısı tarım ve çiftlik yapımları nedeniyle büyük ölçüde zarar görmüştür. Yağmur miktarı güneydeki Pasifik kıyılarına gittikçe azalsa da muz ve diğer tropikal ürünlerin yetişmesi için uygun bir iklime sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu</span> aşırı solcu özgürlükçü sosyalist siyasi ve militer devrimci grup

Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu veya Zapatistalar Meksika'nın en yoksul eyaletlerinden Chiapas'ta yerleşik anarşist bir devrimci gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Tzotzilce</span>

Tzotzilce ya da Tzotzil dili Meksika'nın Chiapas eyaletinin Zinacantán, San Juan Chamula, San Andrés Larráinzar, Chenalhó, Pantelhó, Huitiupán, Chalchihuitán, El Bosque, Simojovel, Iztapa, Bochil, Soyalhó, Huixtán, San Lucas, Acala, San Cristóbal de las Casas, Venustiano Carranza ve Amatán belediyelerinde yaşayan Tzotziller tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Çol-Tzeltal dilleri adı da verilen Çol dilleri grubunun Tzeltal dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. En yakın akrabaları Tzeltalcadır.

Radikal demokrasi Ernesto Laclau ve Chantal Mouffe tarafından 1985'te yazılmış kitapları Hegemonya ve Sosyalist Strateji: Radikal Demokratik Politikalara Doğru'da ortaya atılmıştır. İddiaları, toplumsal ve siyasi değişim amaçlayan toplumsal hareketlerin neoliberal ve neomuhafazakar demokrasi mefkureleriyle mücadele edecek bir stratejiye ihtiyaç duyduklarıdır. Bu strateji eşitlik ve özgürlük temelinde farklılığı içerecek şekilde demokrasinin liberal tanımını genişletmektir.

Zapatista Ayaklanması, NAFTA anlaşmasının uygulanmasına tepkili olan köylülerin, Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu tarafından koordine edilerek ayarlanmasıdır. 12 gün süren bir çatışmadan sonra ateşkes yapılarak barış görüşmeleri başlatıldı.

<span class="mw-page-title-main">San Andre Anlaşması</span>

San Andre Anlaşması, Zapatista Ayaklanması'nı başlatan Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu ile Meksika hükûmeti arasında yapılan barış görüşmelerinin ardından oluşturulmuş anlaşmadır. Ancak daha sonra birçok uyuşmazlık ortaya çıkmış ve bir türlü kanun haline dönüşememiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu'nda kadınlar</span>

EZLN'deki kadınlar, Meksika'da ezilen kadınların Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu (EZLN), çatısı altında birleşmesini ifade eder. Kadınlar daha çok Meksika'nın Chiapas'taki bölgesinde etkiliydi.

<span class="mw-page-title-main">Meksika Silahlı Kuvvetleri</span>

Meksika Silahlı Kuvvetleri Birleşik Meksika Devletleri'nin askerî kuvvetleridir. İspanyol kraliyeti 18. yüzyılda sömürge Meksika'sında daimi bir ordu kurmuştur. 1821'de Meksika'nın bağımsızlığını kazanmasından sonra ordu önemli bir siyasi rol oynamış, ordu generalleri devlet başkanı olarak görev yapmıştır. 1910-1920 Meksika Devrimi sırasında Federal Ordunun çöküşünü takiben, eski devrimci generaller ordunun boyutunu ve gücünü sistematik olarak küçültmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tlatelolco Katliamı</span>

Tlatelolco Katliamı, 2 Ekim 1968 tarihinde Meksika'nın başkenti Meksiko'nun Plaza de las Tres Culturas meydanında hükûmet karşıtı gösteriler sırasında öğrenci ve sivillerin ordu ve polis tarafından öldürülmesi olayıdır. Olaylar, hükûmetin siyasi muhalefeti bastırmak için güçlerini kullandığı Meksika Kirli Savaşı'nın bir parçası olarak kabul edilmektedir. Katliam, 1968 Yaz Olimpiyatları'nın başlamasından 10 gün önce gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Asi Zapatista Özerk Belediyeleri</span> Meksikada de facto özerk bölgeler

Asi Zapatista Özerk Belediyeleri veya kısaca MAREZ, 1994 yılında gerçekleşen ve Chiapas çatışmasının bir parçası olan Zapatista Ayaklanması'nın ardından kurulan Meksika Chiapas eyaletindeki Neozapatizm destek üsleri tarafından kontrol edilen de facto özerk bölgelerdir. 1996'da San André Anlaşmaları'yla sonuçlanan Meksika hükûmeti ile müzakere girişimlerine rağmen, bölgenin özerkliği devlet tarafından tanınmıyor.

Neozapatizm veya Neozapatizmo, Chiapas'ta büyük bir bölgeyi yöneten ve Chiapas çatışmasının başlangıcından bu yana var olan Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu tarafından tasarlanan ve kullanılan politik felsefe ve uygulamasıdır. En önemlisi, Zapatistalar'ın Gizli Devrimci Yerel Genel Komutanlığı'nın açıklamasına göre bir ideoloji değildir: "Zapatismo yeni bir politik ideoloji ya da eski ideolojilerin bir tekrarlaması değildir... Evrensel çözümler, yöntemler, stratejiler, taktikler, yasalar, kurallar veya sloganlar: Sadece bir arzu vardır: daha iyi bir dünya, yani yeni bir dünya inşa etmek."

<span class="mw-page-title-main">Chiapas çatışması</span> Meksikadaki yerli halklar ve karşıtları arasındaki silahlı çatışmalar

Chiapas çatışması, 1994 Zapatista ayaklanması, 1995 Zapatista krizi ve bunların sonuçları; 1990'lardan günümüze Meksika'nın Chiapas eyaletindeki yerli halklar ve geçimlik çiftçiler arasındaki gerilimlere verilen addır.

Subcomandante Elisa Meksikalı bir aktivist. 1980'lerde ve 90'ların başında, Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu'nda (EZLN) subcomandante olarak görev yaptı. 1994 Zapatista ayaklanmasıyla bağlantılı olarak Şubat 1995'te tutuklandı. 1996'da Meksika hükûmeti, bunun yanlış bir tutuklama olduğunu kabul etti ve tüm suçlamalardan beraat etti. Bugün, Özerk Sosyal Hareketler Üniversitesi'nde profesördür.

Robert Moody Laughlin Amerikalı antropolog, dilbilimci ve küratör.

<span class="mw-page-title-main">Pozol</span>

Pozol hem fermente mısır hamurunun hem de ondan yapılan içeceğin adıdır ve kökeni Kolomb Öncesi Meksika'ya kadar dayanmaktadır. Pozol hazırlanırken mısır hamuru ve su dışında kakao gibi başka bileşenler de eklenebilir. İçecek Meksika'nın güneyinde Chiapas ve Tabasco eyaletlerinde tüketilmektedir. Hastalıklarla savaşmak için de kullanılan pozol susuzluğu da gidermektedir. Ayrıca ormandaki uzun yolculuklarında geçim kaynağı olarak Amerika'nın yerli halkları tarafından da kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">San Cristóbal de las Casas</span>

San Cristóbal de las Casas veya Tzotzilce de Jovel Meksika'nın Chiapas eyaletindeki Chiapas platosunda bulunan bir şehir ve belediyedir. 1892 yılına kadar eyaletin başkenti olan San Cristóbal de las Casas hâlâ daha Chipas'ın kültürel başkenti olarak kabul ediliyor. Bölge çoğunlukla dağlık araziden oluşuyor ancak şehir tepelerle çevrili küçük bir vadide konumlandırılmıştır. Şehrin merkezi, kırmızı kiremitli çatıları, Arnavut kaldırımlı sokakları ve genellikle çiçekli ferforje balkonlarıyla İspanyol sömürgesi olduğu zamanlarının düzenini ve kültürel mimarisinin çoğunu muhafaza ediyor. Şehir ekonomisinin büyük paylarını turizm, ticaret ve hizmet sektörü oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Devrimci Halk Ordusu</span>

Devrimci Halk Ordusu veya Ejercito Popular Revolucionario ya da kısaltımı ile EPR, Meksika'daki solcu bir gerilla hareketidir. Esas olarak Guerrero eyaletinde faaliyet göstermesine rağmen, Oaxaca, Chiapas, Guanajuato, Tlaxcala ve Veracruz dahil olmak üzere diğer güney Meksika eyaletlerinde de operasyonlar gerçekleştirmiştir.