İçeriğe atla

Coelurosauria

Coelurosaurianlar
Yaşadığı dönem aralığı: 174,1-0 myö
Orta jura-Günümüz[1] 
Coelurosaurların kolajı
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
Klad:Avetheropoda
Klad:Coelurosauria
von Huene, 1914
Alt gruplar

Coelurosauria (/sɪˌljʊərəˈsɔːriə/;[8][9] Yunanca: "içi boş kuyruklu kertenkeleler"), Carnosauria'dan kuşlarla daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren bir kladdır.

Coelurosauria, Compsognathidae'yi, tyrannosaurlar'ı, Ornithomimosaurlar'ı ve Maniraptoranlar'ı içerir. Maniraptora, günümüzde yaşayan tek dinozor grubu olan kuşları içerir.[10]

Şimdiye kadar keşfedilen tüylü dinozorların çoğu Coelurosaurlardır. Philip J. Currie, tüm Coelurosaurların tüylü olmasının muhtemel olduğunu düşünüyor.[11] Geçmişte Coelurosauria, tüm küçük teropodları sınıflandırmak için kullanmıştı, ancak bu sınıflandırma daha sonra geçersiz kılındı.

Anatomi

Vücut planı

Coelurosaurlarda anatomik özelliklerin incelenmesi, son ortak ataların bitki maddelerini yeme ve sindirme yeteneğini geliştirdiğini, omnivor bir diyete uyum sağladığını ve bu yeteneğin kladın başarısına önemli bir katkıda bulunabilecek bir yetenek olduğunu gösteriyor. Daha sonraki gruplar omnivorlara tutunurken diğerleri çeşitli yönlerde uzmanlaşarak böcekçil (Alvarezsauridae), otçul (Therizinosauridae) ve etçil (Tyrannosauroidea ve Dromaeosauridae) haline gelir.[12] Grup, şimdiye kadar keşfedilen en büyük (Tyrannosaurus) ve en küçük (Microraptor, Parvicursor) etçil dinozorlardan bazılarını içerir. Coelurosaurlar grubunu, diğer dinozorlardan ayıran özellikler şunlardır:[13]

  • Kuyruk sokumunun (sakrum) diğer dinozorlardan uzun olması.
  • Ucuna doğru sertliği artan, esnekliği azalan bir kuyruk bulundurmaları.
  • Yay biçimindeki ön kol (ulna).
  • Uyluk kemiğinden daha uzun bacak kemikleri.

Sınıflandırma

Devekuşu (Struthio camelus), diğer kuşlar gibi modern bir Coelurosauriandır.

Bu kladogram, 2015'te Coelurosaurian grupların birbirine yakınlığını göstermek için yapılmış çalışmaya göre uyarlanmıştır.[14]

Coelurosauria

Bicentenaria

Zuolong

Tyrannoraptora

Tyrannosauroidea

Aorun

Scipionyx

Ornitholestes

†Compsognathidae

Maniraptoriformes

Ornithomimosauria

Maniraptora

Coelurosaurus

Coelurosaurus, 1929'da Friedrich von Huene'ye atfedilen ve bazen dinozor listelerinde görülen gayri resmi bir genel isimdir. Muhtemelen bir yazım hatası olarak ortaya çıktı; von Huene belirsiz kalıntıları Coelurosauria incertae sedis'e atamayı amaçladı, ancak yayın sürecinin bir noktasında metinde yapılan bir değişiklik, yeni bir genel isim olan Coelurosaurus'un (George Olshevsky tarafından 1999 tarihli bir yazıda anlatıldığı gibi) bir cins ismi gibi görünmesine neden oldu. Coelurosaurus ismi, kurgu eserlerinde görünmesine rağmen, resmi bir şekilde cins ismi olarak kullanılmamıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Coelurosauria". paleobiodb.org. 3 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  2. ^ Juliana Manso Sayão; Antônio Álamo Feitosa Saraiva; Arthur Souza Brum; Renan Alfredo Machado Bantim; Rafael Cesar Lima Pedroso de Andrade; Xin Cheng; Flaviana Jorge de Lima; Helder de Paula Silva; Alexander W. A. Kellner (2020). "The first theropod dinosaur (Coelurosauria, Theropoda) from the base of the Romualdo Formation (Albian), Araripe Basin, Northeast Brazil". Scientific Reports. 10 (1): Article number 10892. doi:10.1038/s41598-020-67822-9Özgürce erişilebilir. 
  3. ^ Samanthi, A.; Chanthasit, P.; Martin Sander, P. (May 2019). "Two new basal coelurosaurian theropod dinosaurs from the Lower Cretaceous Sao Khua Formation of Thailand". Acta Palaeontologica Polonica (İngilizce). doi:10.4202/app.00540.2018Özgürce erişilebilir. 
  4. ^ a b c d Holtz, Thomas R. Jr. (2012) Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages, Winter 2011 Appendix. 12 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Holtz, 2000. A new phylogeny of the carnivorous dinosaurs. Gaia. 15, 5-61.
  6. ^ Carrano, M.T.; Benson, R.B.J.; Sampson, S.D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927. 
  7. ^ Godefroit, Pascal; Cau, Andrea; Hu, Dong-Yu; Escuillié, François; Wu, Wenhao; Dyke, Gareth (2013). "A Jurassic avialan dinosaur from China resolves the early phylogenetic history of birds". Nature. 498 (7454): 359-362. Bibcode:2013Natur.498..359G. doi:10.1038/nature12168. PMID 23719374. 
  8. ^ "coelurosaur - definition of coelurosaur in English from the Oxford dictionary". OxfordDictionaries.com. 2 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2016. 
  9. ^ "coelurosaur". Dictionary.com Unabridged. Random House. 
  10. ^ Turner, A.H., Makovicky, P.J., and Norell, M.A. 2012.
  11. ^ Dinosaur Provincial Park : a spectacular ancient ecosystem revealed. Philip J. Currie, Eva B. Koppelhus. Bloomington: Indiana University Press. 2005. ISBN 0-253-34595-2. OCLC 57965735. 
  12. ^ "Meat-eating dinosaurs not so carnivorous after all". ScienceDaily (İngilizce). 2010. 23 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2022. 
  13. ^ Türkoğlu, Pedram (Haziran 2021). Yaşayan Dinozor - Avian -. Ginko Bilim. s. 47. ISBN 978-605-06409-8-4. 
  14. ^ Hendrickx, Christophe; Mateus, Octávio; Araújo, Ricardo (Eylül 2015). "A proposed terminology of theropod teeth (Dinosauria, Saurischia)". Journal of Vertebrate Paleontology. 35 (5): e982797. doi:10.1080/02724634.2015.982797. ISSN 0272-4634. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Compsognathus</i> küçük teropod dinozor

Compsognathus, Jura dönemi'nde Avrupa'da yaşamış, coelurosaurian teropod dinozor cinsidir. İsminin anlamı Yunancada "zarif çene" dir.

<i>Bagaraatan</i>

Bagaraatan, Geç Kretase döneminde yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Bu dinozora ait fosiller Moğolistan'da Nemegt Formasyonu'nda bulunmuştur. Bagaraatan yaklaşık 3-4 metre uzunluğunda bir dinozordu.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuşların evrimi</span> kuşların kökeni ve çeşitlenme süreci

Kuşların evrimi, Jura döneminde başlamış, en eski kuşlar Paraves adlı bir teropod dinozor kladından evrimleşmiştir. Kuşlar, biyolojik olarak Aves sınıfında yer alır. Yaklaşık 150 yıl önce, Geç Jura dönemine yaşamış theropod cinsi dinozor Archaeopteryx lithographica, uzun bir süre en eski kuş olarak kabul edilmiştir. Modern soy bilimciler, kuşları bir dinozor kladı olan Theropoda'ya dahil etmiştir. Yaygın kanıya göre, Aves ve yakın akrabası olan Timsahlar takımı, Archosauria (arkozor) olarak bilinen bir "sürüngen" kladının yaşayan tek üyeleridir. 66 milyon yıl önce yaşanan Kretase-Tersiyer yok oluşundan dört farklı kuş soyu hayatta kaldı ve deve kuşlarına ve akrabalarına (Paleognathae), ördeklere ve akrabalarına (Anseriformes), uçamayan kümes hayvanlarına (Galliformes) ve "modern kuşlara" (Neoaves) hayat verdi.

<span class="mw-page-title-main">Dromaeosauridae</span> tüylü dinozor familyası

Dromaeosauridae, gelişmiş bir tüylü teropod dinozor familyasıdır. Genellikle küçük ve orta boylu tüylü etoburlar olup Kretase döneminde evrimleşmişlerdir. Dromaeosauridae adı, Dromaeosaurus adlı tip cinsten gelir. Grubun fosilleri, Kuzey Amerika, Avrupa, Asya, Güney Amerika ve Antarktika'da bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Avialae</span> tüm modern kuşları içeren dinozor kladı

Avialae, yaşayan tek dinozorlar olan mevcut kuşları (Aves) ve yakın akrabalarını içeren bir kladdır. Genellikle tüm teropod dinozorların çağdaş kuşlarla deinonychosaurlardan daha yakın akraba olanlarını sınıflandırmada kullanılır. Aves sınıfından olmayan Avialae üyelerine de sıklıkla kuş denir.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Neotheropoda</span> teropod kladı

Neotherapoda, Coelophysoidleri ve diğer gelişmiş teropod dinozorları içeren bir kladdır. Aynı zamanda Triyas-Jura yok oluşundan sağ kurtulan tek teropod kladıdır. Averostranlar dışında tüm neoteropodların soyu erken Jura döneminde tükendi.

<span class="mw-page-title-main">Averostra</span> teropod kladı

Averostra, çoğu theropod dinozorun içinde bulunduğu, Ceratosauria ve Tetanurae'yi içeren bir teropod dinozor kladıdır. Her iki klad'da Kretase dönemine kadar hayatta kaldı. Kretase-Paleojen neslinin tükenmesi olayı meydana geldiğinde, ceratosaurianlar ve Tetanurae grubundan, tyrannosauroidler ve Maniraptoriformlar hala mevcuttu. Ancak yok oluştan sadece bir Maniraptoran alt grubu olan Aves, sağ çıktı ve özellikle Kretase Paleojen yok oluşu sonrası türleşerek günümüzedeki kuşları oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">Orionides</span> dinozor kladı

Orionides, Orta Jura'dan günümüze kadar gelmiş tetanuran teropod dinozorlarının bir kladıdır. Grup, kuşlar dahil olmak üzere çoğu teropod dinozoru içerir.

<span class="mw-page-title-main">Avetheropoda</span> Coelurosaurları ve carnosaurları içeren dinozor kladı

Avetheropoda veya "kuş teropodlar", Carnosauria ve Coelurosauria kladlarını içeren bir teropod dinozor kladıdır.

<span class="mw-page-title-main">Maniraptoriformes</span> dinozor kladı

Maniraptoriformes, kuşların yaşayan tek temsilcileri olduğu Maniraptora kladını ve Ornithomimosauria'yı içeren bir teropod dinozor kladıdır. Klad Thomas Holtz tarafından "Ornithomimus ile kuşların son ortak atası ve onun tüm torunları" biçiminde tanımlanmıştır.

<i>Zuolong</i> soyu tükenmiş teropod dinozor cinsi

Zuolong, Geç Jura döneminde Çin'in Sincan Özerk Bölgesi Wucaiwan'da yaşamış bir coelurosaur dinozor cinsidir. Cinse atanmış tek tür olan Zulong sallei'nin holotipi Shishugou Formasyonu, Sincan, Çin'de bulundu.

<i>Gasosaurus</i> Jura döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Gasosaurus, Jura döneminin ortasında yaklaşık 171.6 ila 161.2 milyon yıl önce yaşamış bir tetanuran teropod cinsidir. "Gasosaurus" adı, İngilizce "benzin" ve Yunanca "sauros' ("kertenkele") kelimelerinden türetilmiştir. Şu anda cinse atanmış sadece bir tür tanınmaktadır, G. buildus; bu özel ad Çin'in Siçuan Eyaletindeki Dashanpu fosil ocağını bulan benzin şirketini onurlandırmaktadır.

<i>Eodromaeus</i> bazal dinozor cinsi

Eodromaeus, Arjantin'in Geç Triyas döneminde yaşamış, bazal teropod olduğu önerilmiş soyu tükenmiş bir dinozor cinsidir. Bilinen en eski dinozorların çoğu gibi, Kuzeybatı Arjantin'deki Ischigualasto-Villa Unión Havzası'nın Karniyen dönemindeki Ischigualasto Oluşumu'ndan geliyor. Keşfi üzerine, bir bazal sauropodomorf olarak yeniden yorumlanan çağdaş Eoraptor'un yerini alan en eski gerçek teropodlardan biri olduğu iddia edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ornithomimosauria</span> dinozor kladı

Ornithomimosauria, ornitomimozorlar veya devekuşu dinozorları, günümüz devekuşuna yüzeysel bir benzerlik gösteren theropod dinozorlardır. Laurasia'nın Kretase Dönemi'nden, ayrıca Afrika ve muhtemelen Avustralya'dan hızlı, dz.omnivor veya otçul dinozorlardı. Grup ilk olarak Erken Kretase'de ortaya çıktı ve Geç Kretase'ye kadar varlığını sürdürdü. Grubun ilkel üyeleri arasında kolları 2,4 m uzunluğa ulaşan Nqwebasaurus, Pelecanimimus, Shenzhousaurus, Hexing ve Deinocheirus bulunur. Ornithomimidae ailesinin üyeleri olan daha gelişmiş türler arasında Gallimimus, Struthiomimus ve Ornithomimus bulunur. Paul Sereno gibi bazı paleontologlar, esrarengiz alvarezsauridleri ornithomimosaurların yakın akrabaları olarak kabul eder ve onları Ornithomimoidea üst familyasında bir araya getirir.

<span class="mw-page-title-main">Carcharodontosauridae</span>

Carcharodontosauridae, carnosaur teropod dinozor familyasıdır. 1931'de Ernst Stromer tarafından isimlendirildi. 2015'te Christophe Hendrickx ve meslektaşları tarafından yapılan bir makalede en büyükler için maksimum uzunluk tahmini 14 metre (46 ft), en küçükler için ise 6 metre (20 ft) olarak verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Carnosauria</span> çeşitli etçil dinozorları içeren teropod kladı

Carnosauria Jura ve Kretase dönemlerinde yaşamış, soyu tükenmiş dev yırtıcı teropod dinozor kladıdır. Geçmişte pek çok etçil teropod bu klada atanırken, günümüzde bunlar farklı gruplarda sınıflandırılırlar.

<i>Proceratosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Proceratosaurus, İngiltere'nin Orta Jura (Batoniyen) döneminden küçük boyutlu etçil teropod dinozor cinsidir. Cins adı Proceratosaurus, kafatası tepesinin kısmen korunmuş kısmı yüzeysel olarak Ceratosaurus'un küçük tepesine benzediği için, başlangıçta Ceratosaurus'un atası olduğunun düşünülmesinden kaynaklanır. Ancak şimdi, özellikle Proceratosauridae familyasının bir üyesi ve Tyrannosauroidea kladının bilinen en eski üyeleri arasında bir coelurosaur olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Megaraptora</span>

Megaraptora, tetanuran teropod dinozor kladıdır. Diğer teropodlarla karmaşık ilişkileri vardır. En önemli özellikleri uzun pençeleri ve boyutlarına göre büyük kollarıdır.