İçeriğe atla

Coelophysis

Coelophysis
Yaşadığı dönem aralığı: 216-196 myö
Noriyen-Pliyensbahiyen 
Cleveland Museum of Natural History'de sergilenen iskeleti.
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
Familya:†Coelophysidae
Cins:†Coelophysis
Cope, 1889
Tip tür
†Coelophysis bauri
Cope, 1887
Türler
  • †Coelophysis bauri
    (Cope, 1887)
  • †Coelophysis rhodesiensis?
    (Raath, 1969)
  • †Coelophysis kayentakatae?
    (Rowe, 1989)
Sinonimler
Cins sinonimi
  • Podokesaurus?
    Talbot, 1911[1]
  • Longosaurus
    Welles, 1984[2]
  • Rioarribasaurus
    Hunt & Lucas, 1991[2]
  • Gojirasaurus?
    Carpenter, 1997[3]
  • Camposaurus?
    Hunt et al., 1998[4]
  • Megapnosaurus?
    Ivie, Ślipiński & Węgrzynowicz, 2001[1]
Tür sinonimi (C. bauri)
  • Coelurus bauri
    Cope, 1887
  • Tanystropheus bauri
    Cope, 1887
  • Coelurus longicollis
    Cope, 1887
  • Tanystropheus longicollis
    Cope, 1887
  • Coelophysis longicollis
    Cope, 1887
  • Longosaurus longicollis
    Cope, 1887
  • Tanystropheus willistoni
    Cope, 1887
  • Coelophysis willistoni
    Cope, 1887
  • Rioarribasaurus colberti
    Hunt & Lucas, 1991

Coelophysis, bundan yaklaşık 216 ila 196 milyon yıl önce yaşanan Triyas devrinin ikinci yarısında, günümüz Amerika Birleşik Devletleri'nin[5] güneybatısı ve ayrıca Güney Afrika ve Zimbabve'de[6] yaşamış, Coelophysidae ailesinden bir bazal teropod dinozor cinsidir.

Coelophysis 3 metre uzunluğa kadar erişebilen küçük, ince yapılı ve karada yaşayan bipedal bir etçildi. Bilinen en eski dinozor cinsidir. Benzer hayvanlara ait dağınık numuneler dünya çapında bazı Geç Triyas ve Erken Jura oluşumlarında bulunmuştur.

C. bauri adlı tip tür, ilk olarak Edward Drinker Cope tarafından Coelurus cinsine verilmiştir. Daha sonra 1889 yılında tanımlanmıştır. Longosaurus ve Rioarribasaurus, Coelophysis ile sinonimdir. Başka bir dinozor cinsi olan Megapnosaurus da muhtemelen sinonimdir. Bu ilkel theropod, örnek bakımından en zengin dinozor cinslerinden biri olmasıyla bilinir.

Popüler kültürde

Coelophysis, Maiasaura'dan (STS-51-F) sonra uzaya gitmiş ikinci - kuş olmayan - dinozordu.[7] Carnegie Doğa Tarihi Müzesi'nden bir Coelophysis kafatası, 22 Ocak 1998'de atmosferi terk ettiğinde, STS- 89 görevini icra eden Endeavour Uzay Mekiği'nin içindeydi. Ayrıca Dünya'ya dönmeden önce Mir uzay istasyonuna götürüldü.[8]

Coelophysis, 100 yaşın üzerinde olduğu için edebiyatta en çok bilinen dinozorlardan biridir. 1981'de New Mexico'nun resmi eyalet fosili olarak belirlendi ve şimdi New Mexico Doğa Tarihi Müzesi'nin logosunda yer alıyor.[9][10]

Kaynakça

  1. ^ a b Bristowe, A. & M.A. Raath (2004). "A juvenile coelophysoid skull from the Early Jurassic of Zimbabwe, and the synonymy of Coelophysis and Syntarsus.(USA)". Palaeontologica Africana. 40 (40): 31-41. 
  2. ^ a b Carrano, Matthew T.; Benson, Roger B. J.; Sampson, Scott D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927. 
  3. ^ Nesbitt, Sterling J.; Irmis, Randall B.; Parker, William G. (2007). "A critical re-evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America" (PDF). Journal of Paleontology. 5 (2): 209-243. doi:10.1017/s1477201907002040. 9 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Aralık 2020. 
  4. ^ Nesbitt, Irmis and Parker, 2007. A critical re-evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America. Journal of Systematic Palaeontology. 5(2), 209–243.
  5. ^ Gaines, Richard M. (2001). Coelophysis. ABDO Publishing Company. s. 4. ISBN 978-1-57765-488-9. 
  6. ^ Weishampel, David B; et al. (2004). "Dinosaur distribution (Early Jurassic, Africa)." In: Weishampel, David B.; Dodson, Peter; and Osmólska, Halszka (eds.): The Dinosauria, 2nd, Berkeley: University of California Press. Pp. 535–536. 0-520-24209-2.
  7. ^ "dino bones in space – was it a PR thing". Cleveland Museum of Natural History. 2009. 8 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2011. 
  8. ^ Dinosaurs: the complete guide to dinosaurs. Firefly Books. 2003. ISBN 978-1-55297-772-9. 
  9. ^ Colbert, E.H.; Charig, A.J.; Dodson, P.; Gillette, D.D.; Ostrom, J.H. & Weishampel, D.B. (1992). "Coelurus bauri Cope, 1887 (currently Coelophysis bauri; Reptilia, Saurischia): Proposed replacement of the lectotype by a neotype" (PDF). Bulletin of Zoological Nomenclature. 49 (4): 276-279. 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Coelophysis ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikitür'de konuyla ilgili taksonomik bilgiler bulunur:

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuş kalçalı dinozorlar</span> Dinozor takımı

Kuş kalçalı dinozorlar veya Ornithischia, kuşlarınkini andıran kalça yapılarıyla karakterize edilen ve çoğunlukla otçul dinozorlardan meydana gelen soyu tükenmiş bir klad. Ornithischia veya "kuş kalçalı" kelimesi Eski Yunanca "kuşa ait" anlamına gelen ornith- (ὀρνιθ-) ve "kalça eklemi" anlamına gelen ischion (ἴσχιον), çoğul haliyle ischia kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Ancak kuşlar teropod dinozorlardan olduğu için bu grupla yalnızca uzaktan akrabadır.

<span class="mw-page-title-main">Dinozorların evrimi</span>

Dinozorlar, 232-234 milyon yıl önce orta Triyas devrinin son zamanı olan Ladinyan döneminde arkozorlardan evrildiler. Dinozorlar iyi araştırılmış bir grup olup kafatası alnının üst kemiğinin mevcut olmaması, ön kol ile omuz eklemi arasındaki uzun kol kemiği olan humerus üzerinde deltopektoral aralık çıkıntısının eksikliği gibi birçok özellikler incelenerek tanımlanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Dinozorlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu listede dinozor cinsleri kapsamlı bir şekilde listelenmiştir. Listede, geçerli olan veya henüz resmi isimlendirmesi yapılmamış 1379 cins ve alt sınıf dinozor ismi yer almıştır. Bazı isimlerin yanına aşağıdaki terminolojide belirtilen açıklamalar eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Azendohsaurus</span>

Azendohsaurus, Fas ve Madagaskar'ın Erken Triyas döneminde yaşamış otçul bir archosauromorph sürüngen cinsidir.

<i>Plateosaurus</i>

Plateosaurus, geç Triayas dönemimde yaklaşık 214 ile 204 milyon yıl önce şimdiki Avrupa kıtasında yaşamış olan bir plateosaurid dinozor cinsidir. Plateosaurus, sauropodomorph dinozorların atası olarak "prosauropod" olarak da isimlendirilir. 2011 yılına kadar iki türü keşfedildi; P. engelhardti ve P. gracilis. Geçmişte başka türlerde keşfedilmesine rağmen plateosaurid dinozorların tür taksonomisinde geniş bir görüş birliği olmadığından kabul edilmemiştir.

<i>Borogovia</i>

Borogovia, Geç Kretase devrinde orta Asya'da yaşamış 2 metre uzunluğunda 13 kilogram ağırlığında etobur bir paravian dinozordur.

<span class="mw-page-title-main">Megapnosaurus</span>

Megapnosaurus ,Coelophysidae familyasından bir theropod dinozor cinsi.Daha önce Syntarsus olarak adlandırlımış olan Megapnosaurus Jura Devrinde 200-195 milyon yıl önce Kuzey Amerika kıtasında yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Avemetatarsalia</span> arkozor sürüngen kladı

Avemetatarsalia, 1999 yılında Britanyalı paleontolog Michael Benton tarafından, timsahlardan çok kuşlara daha yakın olan tüm taç grubu arkozorlar için oluşturulmuş bir kladdır. Ayrıca Panaves terimi de timsahlardan çok kuşlarla daha yakın akraba olan tüm yaşayan veya soyu tükenmiş hayvanlar için kullanılır. Hemen hemen tüm avemetatarsaliyenler, benzer bir ayrıma sahip Ornithodira alt grubunun üyeleridir. Ornithodira, dinozorların ve teruzorların son ortak atası ve onun soyundan gelenler olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Neotheropoda</span> teropod kladı

Neotherapoda, Coelophysoidleri ve diğer gelişmiş teropod dinozorları içeren bir kladdır. Aynı zamanda Triyas-Jura yok oluşundan sağ kurtulan tek teropod kladıdır. Averostranlar dışında tüm neoteropodların soyu erken Jura döneminde tükendi.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannoraptora</span> teropod kladı

Tyrannoraptora, "Tyrannosaurus rex ve Passer domesticus'un son ortak atasının tüm torunları" olarak tanımlanan bir teropod dinozor kladıdır. Klad, ilk kez 1999 yılında Amerikalı paleontolog Paul Sereno tarafından tanımlandı; ancak ilk başta Tyrannoraptora, sadece Tyrannosauroidea ve Pennaraptora'yı içeriyordu. Filogenetik analizlerle birklikte; Compsognathidae, Ornithomimosauria, Alvarezsauroidea ve Therizinosauria kladları da bu klada dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Dracohors</span> arkozor kladı

Dracohors, dinozorları ve silesauridleri içeren dinosauriform arkozorların bir dalıdır. Bilinen en eski dracohortiyen, Orta Triyas döneminin Anisiyen çağında yaklaşık 245 milyon yıl öncesine tarihlenen Asilisaurus'tur. Andrea Cau'ya (2018) göre, dracohortiyenlerin sinapomorfileri şunlardır:

<i>Zupaysaurus</i> bazal teropod

Zupaysaurus, şimdiki Arjantin'de Geç Triyas'ın Noriyen evresinde yaşamış, erken dönem theropod dinozorların soyu tükenmiş bir cinsidir. Zupaysaurus fosilleri, kuzeybatı Arjantin'deki Ischigualasto-Villa Unión Havzası'ndaki Los Colorados Formasyonu'nda bulundu. Henüz tam bir iskelet keşfedilmemiş olsa da, Zupaysaurus 4 metreye (13 ft) kadar uzunluğa sahip iki ayaklı bir yırtıcı olarak kabul edilebilir. Burnu boyunca uzanan iki paralel tepesi olabilir.

<i>Eodromaeus</i> bazal dinozor cinsi

Eodromaeus, Arjantin'in Geç Triyas döneminde yaşamış, bazal teropod olduğu önerilmiş soyu tükenmiş bir dinozor cinsidir. Bilinen en eski dinozorların çoğu gibi, Kuzeybatı Arjantin'deki Ischigualasto-Villa Unión Havzası'nın Karniyen dönemindeki Ischigualasto Oluşumu'ndan geliyor. Keşfi üzerine, bir bazal sauropodomorf olarak yeniden yorumlanan çağdaş Eoraptor'un yerini alan en eski gerçek teropodlardan biri olduğu iddia edilmiştir.

<i>Dinosauriformes</i> dinozorları ve en yakın akrabalarını içeren sürüngen kladı

Dinosauriformes, dinozorları ve onların en yakın akrabalarını içeren bir arkozor sürüngen kladıdır. Tüm dinosauriformlar, kısaltılmış ön ayaklar ve kısmen ila tamamen delikli bir asetabulum, geleneksel olarak dinozorları tanımlamak için kullanılan kalça yuvasındaki delik gibi çeşitli özelliklerle ayırt edilir. Bilinen en eski dinosauriform türü, yaklaşık 245 milyon yıl önce, orta Triyas döneminin Anisiyen yaşı kadar erken yaşamış olabilecek bir silesaurid olan Asilisaurus'tur.

<i>Protoavis</i> tartışmalı Triyas taksonu

Protoavis, Post, Teksas yakınlarındaki Geç Triyas'ın Noriyen evresi yataklarından parça parça kalıntılardan bilinen sorunlu bir sürüngen taksonudur. Hayvan üzerinde çok fazla tartışma var ve Protoavis'in gerçekte ne olduğuna dair birçok farklı yorum var. İlk tanımlandığında, fosillerin ilkel bir kuşa ait olduğu belirtilmişti; bu, eğer teşhis geçerliyse, kuşların kökenini 60-75 milyon yıl geriye itecekti.

<span class="mw-page-title-main">Coelophysidae</span> bazal teropod familyası

Coelophysidae, ilkel etçil theropod dinozorlarının bir familyasıdır. Çoğu türün boyutu nispeten küçüktü. Familya Geç Triyas ve Erken Jura dönemlerinde gelişti ve çok sayıda kıtada bulundu. Coelophysidae'nin birçok üyesi, hız için inşa edilmiş uzun, ince kafatasları ve hafif iskeletlerle karakterize edilir. Bir üye, Coelophysis, bir dinozorda bilinen en eski kürkü gösterir.

<i>Agilisaurus</i>

Agilisaurus, günümüz Doğu Asya'sının Orta Jura Dönemi'nden bir ornithischian dinozor cinsidir. Yaklaşık 1,2-1,7 m uzunluğunda, 0.6 m yüksekliğinde ve 40 kg ağırlığındadır.

Teresa Jolanta Maryańska veya Teresa Maryańska, Moğol dinozorları; özellikle de pachycephalosauria ve ankylosauria türleri konusunda uzmanlaşmış Polonyalı bir paleontologdur. Amerikalı paleontolog Peter Dodson, 1974'te Maryańska'nın yine bir Polonyalı paleontolog olan Halszka Osmólska ile birlikte "yeni dinozor türlerini tanımlayan ilk kadınlar" arasında olduğunu belirtir. Maryańska, dinozorlar konusunda yalnızca Polonya'nın değil, aynı zamanda dünyanın önde gelen uzmanlarından biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pterosauromorpha</span>

Pterosauromorpha, teruzorları ve onlara dinozorlardan ve onların yakın akrabalarından daha yakın olan tüm taksonları içeren, Ornithodira'nın iki temel ayrımından biridir. Teruzorlara ek olarak, Pterosauromorpha ayrıca Lagerpetidae bazal kladını ve diğer bazı Geç Triyas ornitodiranlarını içerir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.