| Felsefe |
|---|
| üzerine bir seri |
 |
Geleneksel ...felsefesi |
Bölgelere göre gelenekler |
|
|
Coğrafya felsefesi, coğrafyanın insan hissiyatına olan etkisini inceleyen bir felsefe dalıdır.
| Kavramlar |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bilim metateorisi |
| ||||||||||
| Felsefi konular |
| ||||||||||
| İlgili konular |
| ||||||||||
| Çağlarına göre Bilim filozofları |
| ||||||||||
Coğrafya; beşerî (insanî) sistemleri ve yeryüzünü araştıran, bunlar arasındaki ilişkiyi neden-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak inceleyen ve sorgulayan bir bilim dalıdır. Yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya sözcüğü Yunanca “γεωγραφία” gaia (yer) ve gráphein sözcüklerinden türemiştir. Türkçesi yerçizim sözcüğüdür. Zamanımızdan 2200 yıl önce coğrafya terimini ilk kullanan kişi Eratosthenes olmuştur. Gregg ve Leinhardt (1994), coğrafyayı 4 özellikle karakterize edilen bir disiplin olarak tanımlamaktadırlar:
Klaudyos Batlamyus, İskenderiyeli Yunan matematikçi, coğrafyacı, astronom ve müzik teorisyeniydi ve üçü daha sonra Bizans, İslam ve Batı Avrupa bilimi için önemli olan yaklaşık bir düzine bilimsel tez yazmıştır. MS 100–170 yılları arasında yaşadığı tahmin edilmektedir.
Türkiye'nin coğrafi bölgeleri, 6 Haziran-21 Haziran 1941 tarihleri arasında Ankara'da toplanan Birinci Coğrafya Kongresi tarafından belirlenmiştir. Kongre ilk, orta ve lise müfredat programları ile okul kitapları, coğrafya terimleri ve coğrafi isimlerin yazılması, Türkiye Coğrafyası'nın ana hatları ve yerlerin adlandırılması üzerinde çalışmalar yapmak amacıyla toplanmıştı. Bu çalışmanın sonucunda Türkiye'nin üç tarafının denizlerle çevrilmiş olması, dağların Anadolu'nun iç kesimlerini kıyılardan ayırması, iklim, ulaşım ve bitki örtüsü gibi kriterler dikkate alınarak Türkiye'nin coğrafi bölgeleri belirlenmiştir. İdari sınırları baz alan Türkiye'nin İBBS'si ile karıştırılmamalıdır.
Boza, darı irmiği, su ve şekerden üretilen bir kış içeceğidir. Bilinen en eski Türk içeceklerinden biridir. Günümüzde eski Osmanlı coğrafyası ile Orta Asya coğrafyasının bazı kısımlarında yapılır. Balkan coğrafyasından Türkiye, Kosova, Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Karadağ, Sırbistan, Romanya gibi ülkelerde ve Asya'dan Kazakistan, Kırgızistan kesimlerinde içilen bir içecektir.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Atatürk'ün adını koyduğu bir bilim merkezidir.
Sosyal bilimler, toplumsal bilimler veya toplum bilimleri; insanın muhatabı olan her şey ile ilişkisini araştıran, olayları incelerken merkeze insanı ve insanların oluşturduğu toplumu koyan akademik disiplinler bütünüdür. İnsan ile yazı bulunduktan sonraki zamanın ilişkisini araştıran tarih, insan ile bulunduğu çevrenin ilişkisini araştıran coğrafya, insanların oluşturduğu toplumu araştıran sosyoloji gibi bilim dalları sosyal bilimlere örnek olarak gösterilebilir. Türkiye'de zaman zaman sözel bilimler olarak da anılırlar. Sosyal bilimlerin sanat ve beşeri bilimlerden temel farkı, insanlığı incelerken nitel ve nicel bilimsel yöntemlerin kullanımını içermesidir. Bu terim, 19. yüzyılda, "toplumun özgün bilimi" sosyolojiyi ifade etmek için kullanılmaktaydı. Ancak günümüzde antropoloji, arkeoloji, iktisat, ilahiyat ve din bilimleri, beşeri coğrafya, dil bilimi, işletme, müzik bilimi, siyaset bilimi, psikoloji, hemşirelik ve sosyal tarihi içeren birçok akademik branşı ifade eder.
Yer bilimleri, Dünya'nın ve atmosferinin fiziksel ve kimyasal yapısıyla uğraşan bir bilim dalı olup, Dünya gezegenine ait bütün doğa bilimi alanlarını kapsar. Yer bilimleri gezegen biliminin bir dalı olarak düşünülebilir ancak tarihi daha eskiye dayanır. Yer bilimleri, her biri kendi içinde daha özelleşmiş alanlara ayrılabilen dört ana çalışma alanından oluşur; bunlar sırasıyla litosfer, hidrosfer, atmosfer ve biyosferdir.
Zirve veya Doruk, bir yükseltinin en yüksek noktası anlamına gelen coğrafya terimi.
Brezilya Coğrafya İstatistik Enstitüsü ya da kısaca IBGE, Brezilya'nın coğrafi, kartografik, jeodezik istatistik ve çevresel bilgilerinden sorumlu olan kurum. IBGE, her on yılda bir ulusal nüfus sayımı yapar, hane geliri, okuryazarlık, eğitim, meslek ve hijyen seviyeleri konularında anketler düzenler.
Batı, günbatısı ya da eski dilde garp, coğrafyada yön bildiren dört ana sözcükten biridir. 4 ana yönden biri olan batı, Doğu'nun karşıtıdır. Güneşin battığı yön olmasına atfen "batmak" eyleminin kökünden türetilmiştir. Batı-doğu arasındaki düz bir çizgi; kuzey-güney doğrultusundaki çizgiyi dik keser. Coğrafya kurallarına göre, coğrafi haritalarda batı yönü daima sol yandadır.
Bölge, çeşitli fiziksel, beşeri ya da insanlık ile çevre etkileşimlerine göre oluşturulan alandır. Bölgeler bazı verilere göre altbölgelere ayrılır. Astrofizikte bazı bölgeler açık yıldız kümesi gibi bilimsel olarak özelleşmiş terimler mevcuttur.
Demografi, diğer adıyla nüfus bilimidir. Dünya'da veya bir ülkede bulunan nüfusun yapısını, durumunu, dinamik özelliklerini inceleyen bilim dalıdır. Yunanca demos (halk) ve graphein (yazmak) kelimelerinden meydana gelmiştir. Doğumlar, ölümler göçler ve yaşlanma ile ilgili çalışmalar bu bilim dalı tarafından yapılır. Demografi; coğrafyanın "Nüfus Coğrafyası", isimli alt dalından yararlanır. Bunun yanında kişilerin etnik kökenlerini tekrar nüfus başlığı altında inceler.
Muzik tarzı, müziklerin taşıdıkları geleneklere göre kategorilendirilmesi sonucu ortaya çıkar.
Feminist coğrafya, coğrafyanın inceleme alanındaki kadınlarla ilgili konuların, bilimsel çerçevede incelenmesini amaçlar. Kadınların hayat şartları, iş bulma imkanları ve çalışma hayatındaki güçlükleri inceleyen Coğrafyanın alt bilim dalıdır. Feminist coğrafya sosyal alanda çalıştığından, konuları insan hayatındaki zorluklar üzerinedir. Bu alanda yeni bir anlayış, çerçeve ve yaklaşım getirmiştir. Feminist coğrafyacılar kadın ve çevre konularına özel ilgi duyarlar.
Beşeri coğrafya, coğrafi çevrenin insan yaşamına etkisi ve insanın mekanda yaptığı değişiklikleri inceleyen bir coğrafya anabilim dalıdır. Beşeri coğrafya, yeryüzünde insanın değiştirdiği ve hâlen değiştirmekte olduğu görünümünü analiz eder. Beşeri coğrafya bireyle ilgilenmez, insan denildiğinde, insan topluluğu anlaşılır. İnsan ve insan faaliyetlerini konuları incelenir.
Onyıllar listesi, MÖ 38. yüzyıldan MS 21. yüzyıla kadar olan onyılları listelemektedir.
Tantur, özellikle 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun Levant coğrafyasında yani günümüz Lübnan, Suriye, Filistin, İsrail, Ürdün, Türkiye coğrafyalarında kullanılmış koni şeklindeki kadın başörtüsü.
Güneydoğu Bölgesi, Brezilya'nın Espírito Santo, Minas Gerais, Rio de Janeiro ve São Paulo eyaletletini kapsayan bölgedir. Ülkenin ekonomik merkezi olan bölgenin nüfusu 2021 yılı itibarıyla 89.632.912 idi.
Kuzey Doğu Bölgesi, Brezilya'nın istatiksel bir bölgesidir. Nüfus 2021 yılı verilerine göre 57.667.842 idi.
Brezilya'nın bölgeleri, Brezilya'nın jeopolitik amaçlarla kullanılan bölgeleridir. Bölgeler, Brezilya Coğrafya ve İstatistik Enstitüsü (IBGE) tarafından tanımlanmış olup coğrafi, sosyal ve ekonomik faktörleri göz önünde bulundurarak yalnızca akademik olarak faaliyet göstermektedirler ve federal düzeydeki hükûmet programlarının yönlendirilmesinden başka siyasi etkileri bulunmamaktadır.