İçeriğe atla

Cmerki Manastırı

Koordinatlar: 41°11′36″K 41°58′11″D / 41.19333°K 41.96972°D / 41.19333; 41.96972
Cmerki Manastırı
Görsel
Kaynak: Travel Company Atsuna (atsuna.wordpress.com)
Harita
Temel bilgiler
KonumÇimenli, Artvin
Koordinatlar41°11′36″K 41°58′11″D / 41.19333°K 41.96972°D / 41.19333; 41.96972
DurumHarabe
Mimari
Mimari türManastır
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma9. yüzyıl
Özellikler
MalzemelerTaş

Cmerki Manastırı (Gürcüce: ჯმერკის მონასტერი; okunuşu: “cmerk'is monast’eri”), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Cmerki olan Çimenli köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

Tarihçe

Cmerki Manastırı'nın bulunduğu Klarceti bölgesi, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan yerlerden biridir. Nitekim eski yazılı kaynaklardan biri olan Grigol Hantsteli’nin Yaşamı (გრიგოლ ხანცთელის ცხოვრება) adlı el yazmasına göre, Meryem Ana'ya adanmış olan manastır, 830-840'larda, ünlü Gürcü din adamı Grigol Hantsteli'nin öncülüğünde kurulmuştur. Cmerki Manstırı, erken ve geç Orta Çağ'da faaliyetlerini sürdürmüştür. Ancak 1080'deki Kveli Kalesi Savaşı'ndan sonra Tao-Klarceti bölgesini ele geçiren Büyük Selçuklular tarafından hem Cmerki Manastırı hem de bölgedeki diğer dinsel yapılar yağmalanmış ve yakılmıştır. Bu tarihten sonra Cmerki Manastırı'ndaki dinsel faaliyetlerin bir daha yenilenmediği sanılmaktadır.[1]

Mimari

Cmerki Manastırı'nda ana kilise, küçük kilise ve yemekhanenin varlığı bilinmektedir. Günümüze yıkıntıları ulaşmış olan bir başka yapının ise yemekhane olduğu tahmin edilmektedir. Meryem Ana'ya adanmış olan Cmerki Kilisesi'nin üç nefli bir bazilika ya da kapalı haç planlı, kubbeli bir yapı olduğu tahmin edilmektedir. Küçük dikdörtgen planlı bir yapı olan kilise (12x6.90 m), kaba yonu ve moloz taşlarla örülmüş olan istinat duvarları üzerinde yükseliyordu. Kilisenin batı duvarı tamamen yıkılmışken diğer cephe duvarları büyük ölçüde sağlam kalmıştır. Tahribat yüzünden kilisenin kapı ve pencere açıklıklarının belirlenememektedir. Bundan dolayı kilisenin mimari tarzını tam olarak tespit etmek mümkün değildir. Kilisenin kuzey duvarında kapı açıklığı yoktur ve güney duvarı da uçuruma baktığı için giriş kapısının batıdan olduğu anlaşılmaktadır. Mevcut duvarlarda tonoz başlangıçlarının varlığı kilisenin tonoz örtüye sahip olduğunu göstermektedir.[2][3] Manastırın küçük kilisesi ya da şapeli de yıkılmış, geriye yıkıntıları kalmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 50, ISBN 9789941478178.
  2. ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 156, ISBN 9789941478178.
  3. ^ Fahriye Bayram, Artvin'deki Gürcü Manastırlarının Mimarisi, 2005, İstanbul, s. 80-81, ISBN 9758071149.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İşhani Manastırı</span>

İşhani Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bugün Türkiye’nin sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyündedir.

<span class="mw-page-title-main">Opiza Manastırı</span>

Opiza Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Opiza olan Bağcılar köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Parehi Manastırı</span>

Parehi Manastırı, Parehta Manastırı olarak da bilinir, tarihi Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Ortaköy'de Orta Çağ'dan kalma Gürcü Ortodoks manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nuka Kilisesi</span>

Nuka Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesindeki Alabalık köyündedir. Kilisenin son rahibi Nuka'dan dolayı bu isimle anılıyor hale gelmiş ve kilisenin eski adının da unutulmuş olabileciğine dair görüş bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Handzta Manastırı</span> Pırnallı, Artvinde bir manastır

Handzta Manastırı ya da Hantsta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Porta olan Pırnallı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bulunduğu köyün eski ve yeni adından dolayı Porta Manastırı ya da Pırnallı Manastırı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Esbeki</span>

Esbeki, tarihsel Tao-Klarceti'nin bir parçası olan Tao bölgesinde yer alan yerleşim yerlerinden biridir. Bugün Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Darıca köyünün bir mahallesidir. Türkçede Esbek ya da Espek olarak yerleşmiştir. Esbeki, adını Esbeki Manastırı ile Esbeki Kalesi'nden almış ya da bu tarihsel yapılara adını vermiş olabilir.

Şatberdi Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde 9. yüzyılda inşa edilmiş Gürcü kalesidir. Bugün Türkiye sınırları içinde yer alan kale, Artvin ilinin merkez ilçesindeki Boselta köyünde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Othta Eklesia</span>

Othta Eklesia, tarihsel Klarceti bölgesinde Gürcü Ortodoks manastırı. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastır bugün Türkiye sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünde yer alır. Othta Eklesia Manastırı Tekkale Manastırı, Dört Kilise Manastırı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Hahuli Manastırı</span> tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, Tao bölgesinde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırı

Hahuli Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Hahuli olan Bağbaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü dinsel yapılar topluluğudur. 10. yüzyılda kurulmuş olan manastırın ana kilisesi 19. yüzyılda camiye dönüştürülmüş ve adına da "Taş Cami" denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Daba Manastırı</span> Artvin, Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıl yapımı  Gürcü manastırı

Daba Manastırı, eski Klarceti bölgesindeki Cmerki köyünde, günümüzde ise Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıla ait Gürcü manastırıdır. Manastır yapı topluğundan sadece ana kilise ile küçük kilisenin varlığı bilinmektedir. Köyün adından dolayı manastır Cmerki Manastırı olarak da bilinir. Ancak Cmerki'de Meryem Ana'ya adanmış olan Cmerki Manastırı ile Aziz Giorgi'ye adanmış Daba Manastırı'nı birbirine karıştırmamak gerekir.

Longothevi Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Longothevi olan Bulanık köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisedir.

Gunatle Manastırı veya Gunatle Vani Manastırı, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Şavşat ilçesine bağlı Susuz köyünde eski Gürcü manastırıdır. Gurnateli köyünde bulunduğu için Gurnateli Manastırı olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Tortum Kalesi</span> Erzurum Tortum Tortumkale Köyü Orta Çağ Gürcü Kalesi

Tortum Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Tortum olan Tortumkale köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Mikel Pareheli, 9. yüzyılda yaşamış Gürcü din adamıdır. Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesinde Ortaköy'deki Parehi Manastırı'nın kurucusu ve ilk başrahibidir. Bundan dolayı "Parehli" anlamında Pareheli olarak anılmıştır.

Çarnesi Kalesi, Çağirnisi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Çağirnisi / Çarnesi olan Kaleboynu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Tzinobani Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Ortadan kalkmış bir yerleşim olan Tzinobani köyünün kilisesiydi.

Sihçeki Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

Midznadzori Manastırı, Miznazori Manastırı olarak da bilinir, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağı Alabalık köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

Gurcani Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Gurcani olan Derinköy'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

<span class="mw-page-title-main">Vaçedzori Manastırı</span>

Vaçedzori Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı ve eski adı Niakomi olan Keçili köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü manastırıdır.