Cleitus (Bardylis'in oğlu)

Cleitus
Cleitus
Hüküm süresi	MÖ 356 – 335 MÖ
Önce gelen	Bardylis
Sonra gelen	Bardylis II
Hanedan	Bardylis dynasty
Babası	Bardylis

Kleitos (Antik Yunanca: Κλεῖτος; MÖ 356 - 335 yılları arasında hüküm sürmüştür), Kral Bardylis'in oğlu ve Bardylis II'nin babası olan bir İlirya hükümdarıdır.

Cleitus, MÖ 335 yılındaki iyi yapılandırılmış İlirya İsyanı'nın arkasındaki beyindi. Cleitus, Glaucias yönetimindeki Taulantii Devleti ve Pleurias yönetimindeki Autariatae Devleti ile bir anlaşma yapmıştır. Cleitus Pelion şehrini ele geçirip garnizon haline getirmiş ve Glaucias'ın birliklerinin gelmesini beklemiştir. Ancak İskender olay yerine ilk gelen oldu ve Kleitus'u şehir surları içinde ablukaya aldı. Glaukias, Kleitus'un yardımına geldi ve Makedonlar geri çekilmek zorunda kaldı. İskender daha fazla teçhizat ve malzemeyle geri döndü ve Glaucias'ın ordusunu çevredeki tepelerden ustalıkla sürerek Cleitus'un Glaucias'la çarpışmasını engelledi.

Üç günlük bir ateşkesin ardından İskender, Taulantii kampını savunmasız buldu ve gece karanlığında İliryalıları bozguna uğrattı. Cletius kaçmayı başardı ve muhtemelen Makedonya Krallığı'na bağlı bir vasal olarak tahtını korudu. Modern bir tarihsel yeniden yapılandırmaya göre, Cleitus Dardani'nin hükümdarıydı, başka bir yeniden yapılandırmaya göre ise Dassaretii'nin hükümdarıydı.

Biyografi

Kleitos, İskender'in Anabasis'inde Arrianus (y. 86/89 - y. MS 146/160'tan sonra) tarafından Bardylis'in oğlu olarak gösterilmiştir. Bazı modern tarihçiler Kleitos'u 359'da Perdikkas III'ü yenen ve kısa bir süre sonra doksandan fazla yaşta ölen çok yaşlı Bardylis I'in torunu ve Bardylis II'nin oğlu olarak kabul eder; diğerleri ise Kleitos'u doğrudan Bardylis I'in oğlu olarak kabul eder, çünkü hiçbir şey böyle bir nesil farkını doğrulamaz ve hiçbir şey Kleitos'un 335 yılındaki yaşını bulmaya izin vermez.^[2] Grabos II ve Pleurias - Pleuratus'un aksine, Arrianus'ta Kleitos'un yanında hiçbir zaman "İliryalıların kralı" ifadesi yer almaz. Cleitus, askeri operasyonlarında Taulanti kralı Glaukias'a eşit davranıyor gibi görünmektedir. Diodorus (fl. MÖ 1. yüzyıl) Glaukias'ı Kleitos'un ortadan kaybolmasından sonra İlliryalıların kralı olarak tanır. Dolayısıyla Kleitos, özellikle Bardylis'in yerine geçtiği için değil, Pelion'daki MÖ 335 ayaklanmasında İlliryalılara önderlik ettiği için İlliryalıların kralı olarak kabul edilebilir.^[3]

Hükümdarlık

İlirya isyanı için ittifaklar

Cleitus, kaybedilen toprakları kazanmaya ve bir isyanla Makedon gücünü engellemeye çalışan üç İlirya kralından biriydi. İskender'in Balkan seferleri sırasında, İlirya'dan İliryalıların isyan ettiği ve Makedonya'yı istila etmeye hazırlandıkları yönünde endişe verici haberler gelmeye başladı. İliryalıların isyanında kişisel bir unsur vardı; Cleitus isyana önderlik ediyordu ve babası Bardyllis MÖ 358'de Makedonya tarafından ağır bir yenilgiye uğratılmıştı. İskender kendini tüm kariyerinin en zorlu seferlerinden birine atılmış buldu. İskender'in Tuna seferi Cleitus'a tam da beklediği fırsatı vermişti. Cleitus, Taulantii Devleti'nin kralı Glaucias ile ittifak kurdu ve yolda Autariatae Devleti'ni de İskender'e saldırmaya ikna etti.^[4]^[5] Bu arada Glaucias'ın ordusu Cleitus'un üzerine yürüyecek, böylece Makedonyalılar bu daha büyük, birleşik kuvvetle yüzleşmek zorunda kalacaklardı.

Pelion Savaşı

MÖ 335 yılında, İskender Kleitos'a doğru ilerlerken, İskender'in müttefiki Langarus Autariatae ile ilgileneceğine söz verdi. Langarus onların topraklarını işgal etti ve onları yendi. İskender böylece Kleitos'un Makedon ordusunu ablukaya alma planını bozdu. Glaukias ve ordusu henüz Kleitos'a ulaşmamıştı ve İskender, Kleitos'un kale kenti Pelion'a Glaukias'tan önce ulaşmak için büyük çaba sarf etti. İskender Paeonia ve Lynkestis'ten geçerek nihayet Glaucias'tan önce Pelion'a vardı.^[6] Antik tarihçi Arrianus, Kleitos'un İskender'le Pelion Savaşı'ndan hemen önce bir sunakta üç erkek, üç kız ve üç kara koç kurban ettiğini belirtir. İliryalı öncü birlikler kısa bir çatışmadan sonra Pelion surlarının içine çekilirler. Makedonyalılar Pelion'u kuşatmaya karar vererek kuşatma teçhizatlarını getirdiler. Makedonyalıların Cleitus'u açlıktan öldürmek için zamanları yoktu ve bu kadar küçük bir görev gücüyle, güçlü bir şekilde korunan şehir kalesini fırtınayla ele geçirme şansları çok azdı. Glaukias, Kleitos'a yardım etmek için yola çıkmıştı ve Makedonyalıların yolu kesilmiş ve erzak sıkıntısı çekiyorlardı. Bu İskender için başarısızlığın ilk ve son acı tadıydı.

Makedonyalı general Philotas komutasındaki bir yiyecek arama birliği, İskender ve süvarilerin hızlı hareket etmesi sayesinde yok olmaktan zor kurtulur. Ertesi sabah erkenden, Cleitus ve yeni gelen Glaucias'ın varlığından habersiz bir şekilde tüm ordusunu ovada topladı ve yakın düzende bir talim gösterisi yaptı. Gür mızrak hatları mükemmel bir uyum içinde sağa ve sola sallanıyordu. Falanks ilerliyor, sütun ve hatlar halinde dönüyor ve sanki bir geçit törenindeymiş gibi, tek bir kelime bile etmeden çeşitli karmaşık düzenler içinde hareket ediyordu. İlirya kralları daha önce hiç böyle bir şey görmemişlerdi. Çevredeki tepelerdeki mevzilerinden İliryalılar gözlerine inanamayarak bu tuhaf töreni seyrettiler.^[7] Sonra İliryalı kuvvetler yavaş yavaş yaklaşmaya başladı. Onların psikolojik hareketlerini izleyen İskender, önceden ayarlanmış son işaretini verdi. Süvarilerin sol kanadı kama düzenine geçti ve hücuma geçti. Aynı anda falankstaki herkes mızrağını kalkanına vurarak Makedonya savaş çığlığını haykırdı. Glaucias'ın kuvvetleri vahşi bir karmaşa içinde tepelerden geri kaçarak Cleitus'un bulunduğu şehrin güvenliğine sığındı.^[8] Tepedeki son İliryalılar da temizlenirken, Makedonlar nehrin karşısına doğru ilerlemeye başladılar.^[9]

Tuzağın farkına varan İliryalılar toparlandı ve karşı saldırıya geçti. İskender'in süvarileri ve hafif silahlı birlikleri, kuşatma mancınıklarının geçitten geçirilip karşı kıyıya kurulmasına yetecek kadar uzun süre onları tepeden uzak tuttu. Makedonyalılar birkaç mil geri çekildi ve Cleitus ile Glaucias'a güvenlerini yeniden kazanmaları için üç gün süre verdi. İlirya ordugâhı disiplinsizlik yüzünden açıkta kalmıştı; Glaukias siper kazmamış ve parmaklık inşa etmemişti, hatta nöbetçi bile koymaya zahmet etmemişti. İskender özel olarak seçilmiş hareketli bir kuvvetle geri döndü ve gece boyunca işi bitirmeleri için okçularını ve Agrianlıları gönderdi. İliryalıların çoğu hâlâ uykudaydı ve Makedonlar onları yattıkları yerde katletti. Cleitus çaresizlik içinde, Makedonların eline geçmemesi için Pelion'u ateşe verdi.

Sonrası

Teb ve Boeotia aniden ayaklandığı için Kleitos'u yakalayacak ya da İliryalılarla bir antlaşma yapacak zaman yoktu. Kleitos, Glaukias'la birlikte kendisine sığınma teklif edilen Taulantii Devleti'ne kaçtı. Kleitos ve Glaukias, muhtemelen Makedonya'ya bağlı vasal krallar olarak hüküm sürmeye devam ettiler. Cleitus kuvvetlerini yeniden toplamadı, böylece İliryalılar İskender'in saltanatının geri kalanında Makedonya ile dostane ilişkiler içinde kaldılar. Hatta İskender'in İran'ı işgali için bir birlik bile gönderdiler. İskender'in bir general olarak üstün yetenekleri, İlirya Devletlerinin pasif kalmasını sağlamak için yeterli bir caydırıcıydı. Cletius'un ölüm yılı bilinmemektedir, ancak tahta MÖ 300-295 yılları arasında oğlu Bardyllis II geçmiştir, ancak bu kadar uzun süre hüküm sürmesi pek olası değildir.^[10]

Ayrıca bakınız

İlirya hükümdarlarının listesi

Kaynakça

^ Stipčević 1974, s. 48.
^ ^a ^b Cabanes 2002, ss. 75–76.
^ Cabanes 2002.
^ The Macedonian Empire: The Era of Warfare Under Philip II and Alexander the Great, 359-323 B.C. by James R. Ashley, 2004, 0786419180,page 171,"Pelium which was actually lightly held at the time"
^ The campaigns of Alexander by Arrian, Aubrey De Sélincourt, 0-14-044253-7, 1971, page 50, "...his way to Pelium, a town which had been occupied by Cleitus as the most defensible in the district..."
^ Alexander the Great: man and god by Ian Worthington
^ A History of Macedonia: Volume III: 336-167 B.C. by N. G. L. Hammond, F. W. Walbank
^ The Genius of Alexander the Great by N. G. L. Hammond
^ The Illyrians by John Wilkes
^ Alexander of Macedon, 356–323 B.C.: a historical biography, s. 131 .

[FOOTNOTEStipčević197448-1] Stipčević 1974, s. 48.

[FOOTNOTECabanes200275–76-2] Cabanes 2002, ss. 75–76.

[FOOTNOTECabanes2002-3] Cabanes 2002.

[4] The Macedonian Empire: The Era of Warfare Under Philip II and Alexander the Great, 359-323 B.C. by James R. Ashley, 2004, 0786419180,page 171,"Pelium which was actually lightly held at the time"

[5] The campaigns of Alexander by Arrian, Aubrey De Sélincourt, 0-14-044253-7, 1971, page 50, "...his way to Pelium, a town which had been occupied by Cleitus as the most defensible in the district..."

[6] Alexander the Great: man and god by Ian Worthington

[7] A History of Macedonia: Volume III: 336-167 B.C. by N. G. L. Hammond, F. W. Walbank

[8] The Genius of Alexander the Great by N. G. L. Hammond

[9] The Illyrians by John Wilkes

[10] Alexander of Macedon, 356–323 B.C.: a historical biography, s. 131 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]