İçeriğe atla

Cinsiyet disforisi

Cinsiyet disforisi
UzmanlıkPsikiyatri, psikoloji Bunu Vikiveri'de düzenleyin
BelirtilerKişinin doğduğu cinsiyet nedeniyle yaşadığı sıkıntı[1][2][3]
KomplikasyonYeme bozuklukları, intihar, depresyon, anksiyete, sosyal izolasyon[4]
Ayırıcı tanıCinsiyet kimliğinde sıkıntı yaratmayan varyasyonlar[1][3]
TedaviCinsiyet değiştirme, psikoterapi[2][3]
İlaçHormon tedavisi (e.g., androjenler, antiandrojenler, östrojenler)

Cinsiyet disforisi (CD), bir kişinin cinsiyet kimliği ile doğduğu cinsiyet arasındaki uyumsuzluk nedeniyle hissettiği sıkıntı. Cinsiyet disforisi olan insanlar tipik olarak trans olmaktadır. Teşhis etiketi cinsel kimlik bozukluğu (CKB), DSM-5'in yayımlandığı 2013 yılına kadar kullanılmış, daha sonrasında ise durum, bozukluk terimi ile ilişkili sosyal stigmayı gidermek için yeniden adlandırılmıştır.[5]

Cinsiyet uyumsuzluğu cinsiyet disforisi ile aynı şey değildir.[6] Amerikan Psikiyatri Birliği'ne göre, cinsiyet disforisinin kritik öğesi "klinik olarak anlamlı sıkıntı" olmaktadır.[1] İkiz çalışmalarından elde edilen kanıtlar, cinsiyet disforisinin, çevresel faktörlere ek olarak muhtemelen genetik nedenlere de sahip olduğunu göstermektedir.[7][8]

Cinsiyet disforisi tedavisi danışmanlık veya psikoterapi içerebilir. Ayrıca cinsiyet değişikliğine yardımcı olmak için hormon tedavisi veya cerrahi kullanılabilir.[2][3]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Gender Dysphoria" (PDF). American Psychiatric Publishing. 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2016. 
  2. ^ a b c James E. Maddux; Barbara A. Winstead (27 Ağustos 2015). Psychopathology (İngilizce). Routledge. ISBN 978-1317697992. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020. 
  3. ^ a b c d Coleman E (2011). "Standards of Care for the Health of Transsexual, Transgender, and Gender-Nonconforming People, Version 7" (PDF). International Journal of Transgenderism. 13 (4). Routledge Taylor & Francis Group. ss. 165-232. 2 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014. 
  4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Davidson-2012 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  5. ^ American Psychiatric Association, DSM-5 Fact Sheets, Updated Disorders: Gender Dysphoria 29 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Washington, D.C.: American Psychiatric Association, 2013): 2 ("DSM-5 aims to avoid stigma and ensure clinical care for individuals who see and feel themselves to be a different gender than their assigned gender. It replaces the diagnostic name 'gender identity disorder' with 'gender dysphoria', as well as makes other important clarifications in the criteria.").
  6. ^ "What Is Gender Dysphoria?". American Psychiatric Publishing. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2018. 
  7. ^ "Gender identity disorder in twins: a review of the case report literature". The Journal of Sexual Medicine. 9 (3). Mart 2012. ss. 751-7. Of 23 monozygotic female and male twins, nine (39.1%) were concordant for GID; in contrast, none of the 21 same‐sex dizygotic female and male twins were concordant for GID, a statistically significant difference (P = 0.005)... These findings suggest a role for genetic factors in the development of GID. 
  8. ^ Diamond (2013). "Transsexuality Among Twins: Identity Concordance, Transition, Rearing, and Orientation". International Journal of Transgenderism. 14 (1). ss. 24-38. Combining data from the present survey with those from past-published reports, 20% of all male and female monozygotic twin pairs were found concordant for transsexual identity... The responses of our twins relative to their rearing, along with our findings regarding some of their experiences during childhood and adolescence show their identity was much more influenced by their genetics than their rearing. 

Dış bağlantılar

Sınıflandırma
Dış kaynaklar


İlgili Araştırma Makaleleri

Transfobi, transgender veya transseksüel kişilere ya da direkt olarak transseksüelliğe karşı duyulan hoşnutsuzluğu ve olumsuz tutumu kapsamaktadır. Transfobi, toplumun cinsiyet normlarına uymayan insanlara karşı duyulan korkuyu, tiksintiyi, nefreti veya rahatsızlığı ve bunlara bağlı olarak şiddeti kapsayabilir. Genellikle homofobik görüşlerle birlikte ifade edilir ve bu nedenle sıklıkla homofobinin bir türü olarak kabul edilir. Transfobinin mağdurlarından olan çocuklar tacize, okulda zorbalığa ve/veya okul içinde şiddete, koruyucu aileleri tarafından şiddete maruz kalmaktadırlar. Yetişkin mağdurlarsa kamuoyunda alaya, tacize, sataşılmaya, şiddet ile tehdide, soyguna uğramaya ve yanlış tutuklamaya maruz kalmaktadır ve bu yüzden birçoğu toplumda güvensiz hissetmektedir. Bazıları; trans olduğu için kovulacağından veya muhafazakâr politikaların, onları korumak için yasalara karşı çıkan dindar grupların etraflarını kuşatmasının baskısından dolayı sağlık hizmetini reddediyor veya işyeri ayrımcılığıyla mücadele ediyor. Kurbanların yüksek bir oranının cinsel şiddete maruz kaldığı rapor edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cinsel yönelim</span> kalıcı cinsel çekim modeli

Cinsel yönelim kişilerin karşı cinsiyete, hemcins veya cinsiyete veya birden fazla cinsiyete karşı romantik veya Cinsel çekim hissetmeye yönlendiren kalıcı kişisel bir niteliktir. Bu çekimler genellikle karşıcinsellik (heteroseksüellik), eşcinsellik (homoseksüellik), biseksüellik, altında toplanır; bununla beraber aseksüellik de bazen dördüncü kategori olarak tanımlanır. Bu kategoriler cinsel kimliklerin daha ayrıntılı dünyasını yönleridir. Örneğin, insanlar panseksüel veya poliseksüel, veya hiçbirinden olmak gibi diğer etiketleri de kullanabilir. Amerikan Psikologlar Derneği'ne göre, cinsel yönelim "aynı zamanda bir kişinin bu çekimlere dayanan, davranışlarla ilişkili kimlik hissi ve bu çekimleri paylaşan diğer kişilerden oluşan topluluğa olan üyeliğini de tanımlar".

Transgender, transcinsel veya trans, kişinin cinsiyet kimliği ile atanmış olan cinsinin uyumlu olmaması durumu. Bu duruma sahip kimseleri tanımlamak için trans birey ifadesi kullanılır ve cinsel yönelimden tamamen bağımsız bir olgudur; translar aynı zamanda karşıcinsel, eşcinsel, çiftcinsel vs. şeklinde tanımlanabilirler; bazı trans bireyler ise geleneksel cinsel yönelim etiketlerinin yetersiz veya kendilerine uygulanamaz olduğunu düşünmektedir.

Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı veya Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, zihinsel hastalıklar için bir tanı ölçütüdür. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayımlanır. İlk defa 1952'de yayımlanmıştır. Son baskısı Mart 2022'de yayımlanan DSM-5-TR'dir. 2000 yılından bu yana kullanılmakta olan bir önceki baskı DSM-IV-TR'ye göre en belirgin değişiklikler Şizofreni ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu bölümlerinde yapılmıştır. Ayrıca DSM-5'te "Eksen Sistemi" kaldırılmıştır.

Trans erkek, biyolojik bakımdan kadın olan erkektir. Pek çok trans erkek, görünüşlerini cinsiyet kimlikleriyle uyumlu olacak veya cinsiyet hoşnutsuzluğunu hafifletecek şekilde değiştirmek için cerrahi veya hormonal geçişi veya her ikisini birden tercih eder.

Tricinsiyet ve Tricinsiyetçilik iki cinsiyetli olmayan ancak bir ila üç cinsiyet arasında değişerek süregelen davranışlar sergileyen, kadın, erkek ve üçüncü cins olmak üzere kendi içlerinde üç tane cinsiyetin olduğunu hisseden ve buna göre davranan kişilerin cinsel kimliğidir.

Cinsiyet ataması veya biyolojik cinsiyet ataması, kişinin doğumu sırasında dış üreme sistemi özelliklerine bakarak tıp tarafından cinsiyetinin belirlenmesidir. Doğumların büyük çoğunluğunda ebe, hemşire veya hekim tarafından bebeğin üreme sistemi kontrol edilerek ikili cinsiyet sistemindeki "kadın" veya "erkek" atamasından biri yapılır. Atama aynı zamanda doğum öncesi cinsiyet muhakemesi sayesinde doğumdan önce de gerçekleşebilir.

<span class="mw-page-title-main">Hayward, Wisconsin</span> ABDnin Wisconsin eyaletindeki bir şehir

Hayward, Amerika Birleşik Devletleri'nin Wisconsin eyaletinde yer alan ve Sawyer ilçesinde yer alan bir şehirdir. Şehrin nüfusu 2010 yılı nüfus sayımına göre 2.318'dir.

Üçüncü cinsiyet veya üçüncü cins, bireylerin hem kendileri hem de toplum tarafından ne erkek ne de kadın olarak kategorize edildiği bir kavram. Ayrıca, üç veya daha fazla cinsiyeti tanıyan toplumlardaki bir toplumsal kategoriyi ifade eder. Üçüncü terimi genellikle "diğer"i kastediyor olarak anlaşılır; bazı antropologlar ve sosyologlar açıklanan dördüncü, beşinci, ve "bazı" cinsiyetleri ifade ederler.

Biyolojik ve toplumsal cinsiyet ayrımı, biyolojik cinsiyet (eşey) ile toplumsal cinsiyet kavramları arasındaki farkı ortaya koyar. Biyolojik cinsiyet, bireyin üreme sistemi anatomisiyle ikincil cinsiyet özelliklerini ifade ederken; toplumsal cinsiyet, kişinin biyolojik cinsiyetine bağlı olarak toplumsal rollerini veya kişinin iç farkındalığına bağlı olarak kendi cinsiyetini tanımlamasını ifade eder. Bazı durumlarda, bireyin atanmış cinsiyeti ile toplumsal cinsiyeti aynı hizada olmayabilir ve kişi transcinsiyetli, ikili cinsiyet dışı veya cinsiyet uyumsuz olabilir. Bazı durumlarda ise, birey cinsiyet atamasını güçleştiren biyolojik cinsiyet özelliklerine sahip olabilir ve kişi erdişi olabilir.

Cinsiyet kimliği, kişinin kendi cinsiyetine ilişkin kişisel duygusudur. Cinsiyet kimliği, bir kişinin atanmış cinsiyetiyle ilişkili olabilir veya ondan farklı olabilir. Çoğu bireyde, cinsiyetin çeşitli biyolojik belirleyicileri, bireyin cinsiyet kimliğiyle uyumludur ve tutarlıdır. Cinsiyet ifadesi tipik olarak bir kişinin cinsiyet kimliğini yansıtır, ancak bu her zaman böyle değildir. Bir kişi, belirli bir toplumsal cinsiyet rolüyle tutarlı davranışlar, tutumlar ve görünümler ifade etse de, bu tür ifadeler mutlaka cinsiyet kimliklerini yansıtmayabilir. Cinsiyet kimliği terimi, 1964 yılında psikiyatri profesörü Robert J. Stoller tarafından icat edildi ve psikolog John Money tarafından popüler hale getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Toplumsal cinsiyet</span> kadınlık ve erkeklik arasındaki ayırt edici fiziksel, zihinsel ve davranışsal özellikler

Toplumsal cinsiyet, kadınlık ve erkeklik ile ilgili ve bunlar arasında ayrım yapan özellikler dizisidir. Bağlama bağlı olarak bu, cinsiyete dayalı sosyal yapıları ve cinsiyet kimliğini içerebilir. Çoğu kültür, cinsiyetin iki kategoriye ayrıldığı ve insanların birinin veya diğerinin parçası olarak kabul edildiği bir cinsiyet ikiliği kullanır; bu grupların dışında olanlar ikili olmayan şemsiye terim kapsamına girebilir. Güney Asya'daki hicralar gibi bazı toplumların "erkek" ve "kadın" dışında belirli cinsiyetleri vardır; bunlara genellikle üçüncü cinsiyetler denir.). Çoğu akademisyen, cinsiyetin sosyal organizasyon için merkezi bir özellik olduğu konusunda hemfikirdir.

Naif empirizm, bilginin doğal dünyanın değerlendirilmesi ile açık bir biçimde test edilebilir olduğuna inanan mantıksal pozitifistlere karşı yöneltilen bir eleştiridir. Buna göre kısaca naif empirizm, doğru bilgilerin yalın gözlemlere dayanarak elde edilebileceği düşüncesidir.

Aynı cinsiyet aşkı, Afroamerikan aktivist Cleo Manago tarafında 1990'larda Afroamerikan toplumundaki eşcinsel ve biseksüelleri tanımlamak için kullanılmış terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Cis (cinsiyet)</span> cinsiyet kimliği atanmış cinsiyetiyle eşleşen bir kişi

Cis, biyolojik cinsiyeti ile cinsiyet kimliği eşleşen kişileri ifade eder. Mesela, birisi biyolojik olarak kadınsa "cis" kadındır. Bu terim transın zıttıdır.

Fakaleitī, kadınsı cinsiyet ifadesine sahip, Tongalı erkektir.

<span class="mw-page-title-main">Hipersomniya</span>

Hipersomniya, aşırı uyku veya gündüzleri aşırı uykulu olma ile kendini gösteren nörolojik bir bozukluktur. Pek çok olası nedeni olabilir. ve gündelik hayatta sorunlara neden olabilir. Ruhsal Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabının (DSM-5) beşinci baskısında, birkaç alt tipi olan hipersomnolans, uyku-uyanıklık bozuklukları altında ele alınmaktadır.

Psikojenik amnezi veya dissosiyatif amnezi, ani retrograd epizodik hafıza kaybı ile karakterize bir hafıza bozukluğudur, saatler ila yıllar arasında değişen bir süre boyunca meydana geldiği söylenir. DSM-IV'ten DSM-5'e yapılan bir değişiklikle, dissosiyatif füg, artık dissosiyatif amnezi kapsamına alınmıştır. Kayıp Otoban filminde bu psikolojik trans durumunu atıfta bulunulur.

Çocuklukta cinsiyet disforisi olarak da bilinen çocuklarda cinsiyet disforisi, kendilerine atanan cinsiyet ile cinsiyet kimliği arasındaki uyumsuzluk nedeniyle önemli düzeyde hoşnutsuzluk yaşayan çocuklara yönelik resmi bir tanıdır. Çocuklarda cinsiyet kimliği bozukluğu (GIDC) olarak adlandırılan hastalık 2013 yılında DSM-5'in yayınlanmasıyla birlikte çocuklarda cinsiyet disforisi olarak yeniden adlandırıldı. Bozukluk terimiyle ilişkili damgalamayı ortadan kaldırmak için isim yeniden adlandırıldı.

Anne Alexandra Lawrence cinsiyet disforisi, trans bireyler ve parafili konularında uzmanlaşmış Amerikalı bir psikolog, seksolog ve hekimdir. Lawrence, transseksüel bir kadındır ve kendini otojinofilik olarak tanımlamaktadır. 2013 yılında yayınlanan otojinofili üzerine yazdığı Erkeklerin Bedenlerinde Sıkışmış Erkekler: Otojinofilik Transseksüalizmin Anlatıları adlı kitabıyla tanınır. Lawrence, transgender kadınların etiyolojik tipolojisi alanında önde gelen araştırmacılardan biri ve teorinin en önemli savunucularından biri olarak bilinir.