İçeriğe atla

Cinsiyetçilik türleri

Cinsiyetçilik bir insanın cinsiyetine yönelik yapılan ayrımcılık ve ön yargıyı ifade etmektedir. Çoğu zaman görünür biçimde ortaya çıksa da bazen fark edilmeden ince sözlerle, hareketlerle, davranışlarla da ortaya çıkabilir. Cinsiyetçilik kadınlara karşı da erkeklere karşı da kullanılan ve hep zarar veren bir durumdur.

Türleri

Düşmanca cinsiyetçilik

Düşmanca cinsiyetçilik pek çok kişinin bildiği, farkında olduğu cinsiyetçiliğin sıklıkla karşılaşıldığı bir türüdür. Adından da anlaşılacağı üzere insanları cinsiyetlerinden dolayı küçük görme, eleştirme, hasımca davranma, alay etme gibi insanları rencide eden hâl ve hareketleri içerir. Çoğu zaman kadınlara karşı kullanılsa da erkeklere karşı kullanımı da oldukça yaygındır.

Şefkatli cinsiyetçilik

Şefkatli cinsiyetçilik, yardımsever cinsiyetçilik olarak da bilinir. Düşmanca cinsiyetçilik kadar varlığı belirgin değildir. Kadınlara olumlu özellikler atfetse de bir cinsiyeti diğerinden daha üstün görmeyi içerir. Bu tür cinsiyetçilik kadınların ve kız çocuklarının kendilerine olan özgüvenini sarsar. Kadınların dış görünüşlerine yönelik övgülerin diğer özelliklerine oranla daha fazla olması, kadınların değerini üstlendiği rollerin belirlemesi (anne, eş, abla vs.), "kadınlar evde olmalı, çalışmamalı; yemekten, temizlikten sorumlu olmalı" gibi kalıp düşünceler şefkatli cinsiyetçiliğin özelliklerindendir. Ayrıca kadınların bir işe gücü yettiği halde erkeklerin kadına engel olup işi kadının elinden alıp kendinin yapması da şefkatli cinsiyetçiliğe girer. Örneğin kadınlar marketten dönerken poşetleri taşıyabilecek haldeyken bir erkeğin gelip elinden poşetleri alması buna bir örnektir.

İkircikli cinsiyetçilik

İkircikli cinsiyetçilik, düşmanca ve şefkatli cinsiyetçiliğin ortasıdır. Bazen kadınlara karşı düşmanca davranmayı bazen de şefkatli davranmayı içerir. Duruma göre kadınları baştan çıkarıcı, manipüle edici, yalancı olduğunu savunurken bazı durumlarda da kadınları över, cinsiyetinden dolayı onlara avantajlar sağlar.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Feminizm</span> İdeoloji

Feminizm, kadınların haklarını tanıyarak bu hakların korunması amacıyla eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik çeşitli ideolojiler, toplumsal hareketler ve kitle örgütlerinden oluşan hareket. Sözcüğün köken olarak Latince "femina" ve onun Fransızca türevi olan "féminisme" sözcüğünden geldiği ve Türkçe eş anlamlısının hatunculuk olduğu belirtilmektedir. Kadın hareketi doğrudan kadınları ilgilendiren ve dolaylı olarak kültürü ilgilendiren konularda bilinç uyandırır. Feminizmin temel amaçları; eğitim, iş, çocuk bakımı, yönetim gibi konularda eşit haklara sahip olmaktan, yasal kürtaj hakkından, kadın sağlığı konusunda ilerlemelere, tacizin ve tecavüzün engellenmesinden lezbiyen haklarına kadar uzanır.

Pro-feminizm ya da profeminizm, herhangi bir feminist hareketin bir üyesi olmayı ima etmeksizin feminizmin hedeflerini desteklemeyi işaret etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kadın</span> erişkin dişi insan

Kadın, dişi cinsinde olan yetişkin insandır.

<span class="mw-page-title-main">Kadın düşmanlığı</span>

Kadın düşmanlığı veya mizojini, kadınlara karşı duyulan soğukluk, antipati veya abartılı düşmanlıktır. İngilizcedeki "misogyny" terimi Yunancadaki kadın (gyne) ve nefret etmek (misein) kelimelerinden türetilmiştir.

Erkek düşmanlığı erkeklerden nefret etme, aşağılama ve her türlü önyargıyı içeren bir cinsiyet ayrımcılığıdır. Sosyal dışlama, cinsiyetçilik, kin, kadın merkezcilik (gynocentrism), alay, erkeklerin aşağılanması, erkeklere şiddet uygulanması ve erkeklerin cinselleştirilmesi gibi çeşitli yollarla gerçekleştirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Cinsiyet</span>

Cinsiyet, erillik ve dişilik arasında farklılık gösteren özellikler aralığı veya bağlama göre, bu özellikler biyolojik cinsiyeti ve cinsiyete dayalı toplumsal yapıları kapsayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Transseksüellik</span> kişinin kendisini farklı bir cinsiyet kimliğinde hissetmesi veya cinsiyet değiştirmesi

Transseksüellik, kişinin, kendisini atanmış cinsiyetine ait hissetmeyerek farklı bir cinsiyet kimliğini benimsemesi durumudur. Transseksüellik, kişinin cinsiyet kimliğini belirtir, bu sebeple cinsel yönelim ile karıştırılmamalıdır. Transseksüel bir kişi heteroseksüel, homoseksüel, aseksüel ya da biseksüel gibi cinsel yönelimlere sahip olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Erkek</span> erişkin erkek

Erkek, eril insan. Erkek terimi genellikle yetişkin bir eril bireyi kastetmekte kullanılırken, oğlan terimi ise eril bir çocuk veya ergeni tanımlamak için kullanılır. Ancak erkek terimi aynı zamanda bazen yaş gözetmeksizin bir eril insanı tanımlamak için de kullanılır; tıpkı "erkek basketbolu" ifadesinde olduğu gibi.

Cinsiyetçilik, kişinin cinsiyetine veya toplumsal cinsiyetine dayalı önyargı veya ayrımcılıktır. Cinsiyetçilik herkesi etkiler. Basmakalıplarla ve toplumsal cinsiyet rolleriyle bağlantılıdır, ve bir cinsiyetin veya toplumsal cinsiyetin doğası gereği diğerinden üstün olduğu inancını içerebilir. Aşırı cinsiyetçilik kadın düşmanlığını, cinsel tacizi, tecavüzü ve diğer cinsel şiddet biçimlerini teşvik edebilir. Cinsiyet ayrımcılığı cinsiyetçiliği kapsayabilir. Bu terim, insanlara cinsiyet kimlikleri veya toplumsal cinsiyet veya cinsiyet farklılıklarına dayalı ayrımcılık olarak tanımlanmaktadır. Cinsiyet ayrımcılığı özellikle işyeri eşitsizliği açısından tanımlanmaktadır. Sosyal veya kültürel gelenek ve normlardan ortaya çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kadın hakları</span>

Kadın hakları, kadınların erkeklerle eşit şekilde sahip olduğu sosyoekonomik, siyasi ve yasal hakların tamamına verilen isim.

<span class="mw-page-title-main">LGBT</span> Lezbiyen, gey, biseksüel ve trans bireyler için kullanılan kısaltma

LGBT veya GLBT ya da LGBTQ+, 1990'larda LGB kısaltmasından sonra ortaya çıktı ve 1980'lerin ortaları ile sonlarından bu yana gey sözcüğü yerine kullanılarak LGBT topluluğunu temsil etmeye başladı. Birçok etkinci, gey topluluğu kullanımının eksik bir tanımlama olduğunu düşünerek LGBT topluluğu kullanımına geçti.

Kadınların askerlik tarihi, 4000 yıl öncesine uzanan bir dönemi, birçok ulusu ve dönemi kapsamaktadır. Eski çağlardan günümüze kadar kadınlar orduda birçok görevlerde bulunmuşlardır. Önceki dönemlerde kadınlar orduda farklı görevler almışlarsa da, daha çok günümüzde önemli görevlere gelmektedirler. Birçok ülke ordularını kadın askerlere açmaktadır ancak bu konudaki tartışmalar sürmektedir.

Toplumsal hareket ya da sosyal hareket; sosyal bilimlerde farklı düzenleme biçimlerini içeren, farklı harekete geçirme ve davranış stratejileriyle toplumsal değişimi hızlandırmak, engellemek veya tersine çevirmek için uğraşan kolektif eylemler bütünüdür. Bu haliyle toplumların ve sorunların şekillenmesinde ortak bir rol oynayıcı olarak görülebilir. Toplumsal hareketler, ortak amaç için bir araya gelen insanları barındırır. Bu insanların eylemlerini inceleyen toplumsal hareket analizleri, siyaset bilimciler, sosyologlar, psikologlar, tarihçiler tarafından yapılabilmektedir. Charles Tilly, Sidney Tarrow, Donatella della Porta, Alain Touraine, Alberto Melucci gibi isimler bu alanda çalışan önemli akademisyenlerdir. Bu çerçevede oluşan sosyal hareket teorisi, yeni örnek olayların getirdiği karşı-çıkışlar ve taleplerle gelişmeye devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cinsiyet eşitsizliği</span>

Cinsiyet eşitsizliği, bireylerin cinsiyetlerine göre maruz kaldıkları eşit olmayan davranışlar, tutumlar ve algıları anlatmak için kullanılan bir kavramdır. Kökeni, toplumsal cinsiyet rollerindeki farklılıklardır. Cinsiyet sistemleri genellikle kesin hatlarla ikiye ayrılmış ve hiyerarşik yapıya sahiptir; cinsiyet ikiliği sistemleri günlük yaşamın sayısız boyutunda kendini gösteren eşitsizlikleri yansıtabilmektedir. Cinsiyet eşitsizliği deneysel temellere dayandırılmış ya da toplumsal olarak kabul edilmiş ayrıcalıklardan kaynaklanır.

<span class="mw-page-title-main">Toplumsal cinsiyet kalıp yargısı</span>

Toplumsal cinsiyet kalıp yargısı, farklı cinsiyetlere mensup bireylerin özellikleri ve davranışlarının neler olduğu ve toplumda bu cinsiyetler için uygun veya arzu edilir olarak kabul edilen tutum ve davranışların neler olduğu hakkında o cinsiyetin tüm bireylerine genelleştirilen fikirlerdir.

Toplumsal cinsiyet ve cinsel çeşitlilik (GSD) veya basitçe cinsel çeşitlilik, bu çoğulluğu oluşturan kimliklerin, davranışların veya özelliklerin her birini belirtmeye gerek kalmadan cinsiyet özelliklerinin, cinsel yönelimlerin ve cinsiyet kimliklerinin tüm çeşitliliğini ifade eder.

Çelişik duygulu cinsiyetçilik, cinsiyetçiliğin iki alt bileşeni olduğunu söyleyen teorik bir çerçevedir: düşmanca cinsiyetçilik ve korumacı cinsiyetçilik bu iki alt bileşendeki türlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Feminist hareketler ve ideolojiler</span>

Yıllar boyunca çeşitli feminist ideoloji hareketleri gelişti. Hedefler, stratejiler ve bağlılıklar bakımından farklılık gösterirler. Sıklıkla örtüşürler ve bazı feministler kendilerini feminist düşüncenin çeşitli dallarıyla özdeşleştirirler.

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki cinsiyet eşitsizliği, tarihi boyunca azalmaktadır ve çoğunlukla 1900'lerin başından itibaren eşitliğe yönelik önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Bununla birlikte, bu ilerlemeye rağmen, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki cinsiyet eşitsizliği, kadınların siyasi temsili ve katılımındaki eşitsizlik, mesleki ayrım ve ev emeğinin eşitsiz dağılımı dahil olmak üzere birçok biçimde varlığını sürdürmeye devam ediyor. Cinsiyet eşitsizliğinin azaltılması, 1920'den beri birçok önemli mevzuatın hedefi olmuştur ve günümüze kadar devam etmektedir. 2021 itibarıyla, Dünya Ekonomik Forumu, Amerika Birleşik Devletleri'ni 149 ülke arasında cinsiyet eşitliği açısından 30. sırada yer alıyor.

Teknoloji endüstrisindeki cinsiyetçilik, teknoloji endüstrisini kadınlar için daha az samimi, daha az erişilebilir ve daha az karlı hale getiren açık, üstü kapalı veya gizli mesleki cinsiyetçiliktir. Kadınların teknoloji sektörüne katılımı bölgelere göre değişmekle birlikte kullanılan ölçüye göre genel olarak %4 ile %20 arasında değişmektedir. Araştırmacılar tarafından incelenen olası nedenler arasında cinsiyet klişeleri, bu inançlardan etkilenen yatırımlar, erkek egemen bir ortam, cinsel taciz konusunda farkındalık eksikliği ve endüstrinin kendisi yer alıyor.