İçeriğe atla

Cilt rengi

Von Luschan'nın yerli halkların cilt rengine göre dünya üzerindeki cilt rengi dağlımını gösteren haritası

İnsanda cilt rengi esasen vücuttaki melanin miktarına bağlıdır. Cilt rengi siyahtan beyaza kadar değişken bir şekildedir ve evrimsel nedenleri tam olarak belli olmasa da cilt renginin insanın genetiğinden kaynaklandığı bilinmektedir. İnsan cildinin en üst tabakası renksizdir. Melanin cildin 1. ve 2. tabakalarında bulunur ve cilde rengini verir. İnsan vücuduna renk veren melanin pigmentleri güneşten gelen zararlı ultraviyole ışınlarına karşı kişiyi korur ve pigmentler insan vücudunda sıcak ve güneşli bölgelerde daha çok salgılanır, bu yüzden sıcak bölgelerde (Afrika, Ekvatoral bölge gibi) deri rengi daha koyudur. Melanin pigmentlerinin salgılanmasından genler sorumludur. Bu yüzden ekvatora yakın bir yere giden bir kimsenin cilt renginin bir anda koyulaşması ve kişinin siyahi olması imkânsızdır. Aynı şekilde belirtilen kişinin çocukları da siyahi olamaz. Bunun için çok uzun yılların geçmesi gerekir. Bu süreç içerisinde, coğrafya koşulları kişinin gen havuzuna işleyerek gelecek nesillerin kademeli olarak siyahlaşmasını sağlar. Açık olan cilt rengi aşırı güneş ışığına maruz kalmanın sonucunda kararabilir. Cilt rengi bazı kültürlerde hâlen çok önemlidir ve sosyal statüyü belirler.

Coğrafi farklılıklar

Yaklaşık olarak, cilt rengi değişikliğinin %10'u insanın sahip olduğu cilt rengi ile yaşadığı bölge içerisinde, %90'ı ise bölgelerarası oluşur. Bunun sebebi ise cilt renginin seçilim baskısı altında oluşmasıdır. Benzer cilt renkleri genetik akrabalıktan ziyade yöndeşik adaptasyondan kaynaklanır. Bugüne kadar dünyanın farklı bölgelerinde farklı bölgelerden insanlar karışmıştır ve bu yüzden cilt rengi ile genetik soy arasındaki bağlantı büyük ölçüde zayıflamıştır. Örneğin Brezilya'da zenci kökenine sahip bir kişi ile zenciler arasında bir bağ yoktur. Bunun sebebi ise uzun yıllar boyunca köle olarak getirilen zencilerle yerli halkın kaynaşmasıdır.

Bugün dünyada cilt renginin toplumların karakteristik özelliklerini belirleyeceğine ait spekülasyonlar hatırı sayılır şekilde mevcuttur. Örneğin Doğu ve Kuzeydoğu Asyalıların yüz hatlarının takımyıldızına benzediği gibi.

Güneşe maruz kalma

Melanin ciltte güneş radyasyonunu emerek vücudu korur. Genellikle, melanin miktarı asorbe edilen güneş radyasyonu miktarı ile doğru orantılıdır. Güneş ışınlarına aşırı maruz kalma DNA'da direkt ve dolaylı yollardan hasara yol açar ve vücut doğal olarak kendini korumak ister. Bunun sonucunda vücut, hasarı onarmak ve cildi korumak için cildin alt tabakalarında daha fazla melanin üretmeye başlar. Bu melanin üretimi ise cilt rengini koyulaştırır. Bronzlaşma işlemileri de yapay UV radyasyonlarını oluşturabilir.

Cilt rengiyle ilgili temelde iki farklı mekanizma vardır. İlkinde, UVA radyasyonları ciltte oksidatif stres yaratır ve mevcut olan melanin ve oksitler cildin hızlı bir şekilde koyulaşmasına neden olur. İkincisinde ise melanogenez gecikmeli bir bronzlaşmaya yol açar ve güneşe ilk maruz kaldıktan yaklaşık olarak 72 saat sonra kararma görünür hâle gelir. Genel olarak bronzlaşma mevcut olan melanin oksidasyonunun normalden daha hızlı bir şekilde oksitlenmesi ile oluşur.

Her insanın cildinin güneşe maruz kaldığında verdiği doğal tepki vardır. İnsan cildinin tonu koyu kahverengiden neredeyse renksiz pigmentasyona kadar değişebilir. Genel olarak Afrika'nın kuzeyinde yaşayan halklar açık cilt, saç ve göz renklerine sahiptirler. Afrikalılar ise diğer dünya halklarında farklı olarak genellikle çok koyu cilt, aşırı kıvırcık siyah saçlar ve gözlere sahiptirler. Fitzpatrick skalasında değişik cilt rengine sahip insanların güneşe maruz kaldıklarında ciltlerinin güneşe karşı verdiği tepkiyi altı alt tipe ayırarak şöyle listelemiştir.

Fitzpatrick sınıflandırması

Cilt rengi sınıflandırması (Von Luschan skalası kullanılarak)

TipDiğer isimGüneş yanmasıBronzlaşmaVon Luschan'ın skalası
IÇok açık veya Beyaz ciltSıklıklaBazen1–5
IIAçık cilt veya AvrupalıGenellikleBazen6–10
IIIOrta açık/buğday cilt veya Güney AvrupalıNadirenGenellikle11–15
IVOrta koyu/esmer veya AkdenizliNadirenSıklıkla16–21
VKoyu cilt rengi veya kahverengiÇok nadirenBazen cilt rengi koyulaşabilir22–28
VIÇok koyu cilt rengi veya siyahi tipiSon derece nadirDoğal cilt rengi siyahtır ve cilt rengi koyulaşmaz29–36

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akne</span>

Akne (sivilce), yüz, omuzlar, sırt ve göğüsteki yağ bezleriyle ilgili bir deri hastalığı. Fransızca kökenli olduğu belirtilen akne sözcüğü Türkçede sivilce ve sızanak olarak da ifade edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çil</span>

Çil (ephelis), beyaz derili insanlarda çok sık karşılaşılan, pigmentli, birkaç milimetre çapında, açık kahverengi-kırmızımsı minik lekelerdir. Genellikle sarışın veya kızıl saçlı çocuklarda görece sık görülen melanin pigmenti birikimidir. özellikle güneşte kaldıklarında daha sık görülür. Güneşin az görüldüğü bölgelerde, kış aylarında silinirler ya da belli belirsizdirler ; ilkbahar ve yaz aylarında yeniden belirirler. Çillerdeki melanin üreten hücrelerin (melanositler) sayısı normaldir; ancak, melanin üretiminin fazla olduğu saptanır.

<span class="mw-page-title-main">Melanin</span>

Melanin, suda erimeyen genellikle kahverengi-sarı, fazla yoğunlaştığı bölgelerde kara renkli bir pigmenttir. Doğadaki üç kahverengi pigmentten biridir; öteki ikisi lipofuscin ve hemosiderin’dir. Gözün irisinde mavi ya da yeşil renkli olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Pigment</span>

Pigment ya da boyar madde, suda tamamen veya hemen hemen çözünmeyen renkli bir malzemedir. Bunun tersine, boyalar genelde, en azından kullanımlarının bir aşamasında çözünürdür. Boyalar genellikle organik bileşik pigmentler ise genellikle inorganik bileşikdir. Tarih öncesi ve tarihi değeri olan pigmentler arasında koyu sarı, odun kömürü ve lapis lazuli bulunur. Sanayide olduğu kadar sanatta da kalıcılık ve istikrar istenen özelliklerdir. Kalıcı olmayan pigmentler kaçak olarak adlandırılır. Kaçak pigmentler zamanla veya ışığa maruz kaldıkça solarken bazıları sonunda kararır. Pigmentler boya, mürekkep, plastik, kumaş, kozmetik, gıda ve diğer malzemeleri renklendirmede kullanılır. İmalat ve görsel sanatlarda kullanılan çoğu pigment kuru renklendiricidir ve genellikle ince bir toz hâlinde öğütülür. Boyada kullanım için bu toz, pigmenti askıya alan görece nötr veya renksiz bir malzeme olan bağlayıcıya eklenir ve boyaya yapışkanlık verir. Genellikle aracında çözünmez olan bir pigment ile kendisi bir sıvı olan veya aracında çözünen boya arasında bir ayrım yapılır. Renklendirici, ilgili araca bağlı olarak bir pigment veya bir boya görevi görebilir. Bazı durumlarda pigment, bir metalik tuzla çözülebilir bir boyanın çökeltmesi ile boyadan üretilebilir. Oluşan pigmente göl pigmenti denir. Biyolojik pigment terimi, çözünürlüklerinden bağımsız olarak tüm renkli maddeler için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Saç</span> kafa derisinde bulunan kıl kümesi

Saç, insanda, baş üzerinde kafa derisi ya da saç derisi denen kısımda bulunan kıl kümesine verilen genel ad. Saç, deride bulunan saç foliküllerinden büyüyen bir protein lifidir. Saç, memelilerin tanımlayıcı özelliklerinden biridir. İnsan vücudu, tüysüz deri bölgeleri dışında, kalın terminal saçı ve ince vellus saçı üreten foliküllerle kaplıdır. Saça en yaygın ilgi, saç büyümesi, saç tipleri ve saç bakımı üzerine odaklanır, ancak saç aynı zamanda esas olarak proteinden, özellikle alfa-keratinden oluşan önemli bir biyomateryaldir. Vücut kılları, yüz kılları, kulak kılları, burun kılları, kaş, kirpik, kol altı kılları, göğüs kılları, karın kılları, kasık kılı, bacak kılları vücutta bulunan diğer saç tipleridir.

<span class="mw-page-title-main">Bronzlaşma</span>

Bronzlaşma, güneşten kaynaklanan ultraviyole ışık ile deri renginin doğal bir fizyolojik cevap ile kararmasıdır. Güneşte fazla kalmak ile güneşlenilen bölgede güneş yanığı da oluşabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kıl</span> kıl kesecikleri hücrelerinden çıkan tüy bütünü

Kıl, bitkilerin kökleri ile yapraklarında bulunan ince-uzun yapılara ve hayvanların, özellikle de memelilerin bedenlerini kaplayan, "kıl kesecikleri" adı verilen hücrelerden çıkan tüylere verilen ortak ad.

Ultraviyole (UV) veya morötesi; dalga boyu görünür ışıktan kısa, ancak X-ışınlarından uzun olan bir elektromanyetik radyasyon şeklidir. Güneş ışığında bulunur ve Güneş'ten çıkan toplam elektromanyetik radyasyonun yaklaşık %10'unu oluşturur. Ayrıca elektrik arkları, Çerenkov radyasyonu, cıva buharlı lambalar, bronzlaşma lambaları ve siyah ışık gibi kaynaklar tarafından üretilir. Uzun dalga boylu UV fotonları atomları iyonize edecek enerjiye sahip olmadığı için iyonlaştırıcı bir radyasyon olarak kabul edilmese de, kimyasal reaksiyonlara neden olabilir ve birçok maddenin parlamasına neden olabilir. Kimyasal ve biyolojik etkiler de dahil olmak üzere pek çok pratik uygulama, UV radyasyonunun organik moleküllerle etkileşime girmesinden türer. Bu etkileşimler emilimi veya ısıtma dahil moleküllerdeki enerji durumlarının ayarlanmasını içerebilir.

Göze renk veren anatomik yapı iristir.

<span class="mw-page-title-main">Saç rengi</span>

Saç rengi, iki tür melanine bağlı olarak saç foliküllerinin pigmentidir. Bunlar eumelanin ve feomelanindir. Genellikle, saçta daha fazla eumelanin varsa, saçın rengi daha koyu olur. Daha az eumelanin varsa, saç daha açık renkli olur. Melanin seviyeleri zaman içinde insanın saç renginin değişmesine neden olabilir ve aynı insan üzerinde birden fazla renkte saç köklerinin bulunması mümkündür. Özel saç renkleri genellikle etnik gruplarla, gri veya beyaz saç renkleri ise yaşla ilişkilendirilir. En yaygın saçlar ;siyah saç, sarı saç,kahverengi saç, kumral saç, kızıl saç, titian saç renkleridir.

<span class="mw-page-title-main">Kozmetik</span>

Kozmetik, bir kimseyi daha çekici hâle getirmek ya da görünüm sorunlarını gidermek için kullanılan ürünleri, uygulanan bakım ve tedavileri kapsayan bir kavram. Kozmetiğin bir alt alanı olan makyaj; ruj, maskara ve fondöten gibi yüzü ve çevresini güzelleştirmek veya farklı bir görünüm vermek için uygulanan kozmetik ürünleri ve işlemleri kapsar. Makyaj malzemeleri haricinde saç bakımı ve cilt bakımı ürünleri, saç boyası, saç spreyi, saç jölesi, parfüm, makyaj fırçası, pudra pomponu, banyo tuzu, vücut yağ ve kremleri gibi pek çok ürün, kozmetik sınıfına girmektedir. Kozmetoloji hizmetler güzellik salonu, klinik, poliklinik, hastane'lerde uzmanlar tarafından, ayrıca bireysel olarak evde yapılabilir. Dünya çapında L'Oréal, Maybelline, IsaDora, Kiehl's, Coty, Wella, Faberlic, Oriflame, Chanel, Johnson & Johnson, Procter & Gamble, Unilever, Shiseido, Beiersdorf, LVMH, Kao, Mary Kay, Revlon ve Estée Lauder Companies, Dolce & Gabbana, Gucci gibi büyük kozmetik şirketleri vardır. Nadir hallerde erkek kozmetiği de yaygındır. Dünya çapındaki kozmetik endüstrisi şu anda 170 milyar ABD Doları tutarında tahmini bir yıllık ciro üretmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Solaryum</span>

Solaryum makinesi, morötesi ışınım (ultraviyole) yayarak kozmetik olarak bronzlaşma sağlayan makinedir. Tipik olarak yayılan ışınım %97 UVA ve %3% UVB'dir. Çoğu solaryum makinesi fosfor içeren floresan lambalar kullanarak güneşe benzer UV yayarak çalışır. Daha küçük olan ve genellikle evde kullanılan solaryum makineleri ise genel olarak 12 ila 28 watt arasında 100 lamba içerirken, solaryum salonlarında bulunan makineler ise her biri 100 ila 200 watt arasında olan 24 - 60 arası lamba kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Siyahiler</span> orta ila koyu kahverengi tenli insan ırkı

Siyahî ya da zenci, antropolojide insanların ayrıldığı ırklardan biri. Bu kavram yalnızca belirli milletleri değil, derileri siyah olan tüm insanları kapsar. Batılı devletlerde yaygın olarak kullanılan Afro (Afrikalı) ve Karayipli sözcükleri de zaman zaman Türkçede kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Amele yanığı</span> güneşin etkisiyle vücudun giysi dışında kalan bölümlerinde oluşan yanık

Amele yanığı bir güneş yanığı türüdür. Vücudun bir kısmının giysi, saç, şapka vb. şekillerde güneş ile temasının kesilmesi ve diğer bir kısmının güneşe maruz kalması sonucu ortaya çıkar. Halk arasında amele yanığı denmesinin sebebi, işçilerin güneş altında, atlet gibi iş giysileriyle yanmalarından kaynaklanır. Şık bir görüntü olarak kabul edilmez. Biçimsiz ve orantısız bir yanma türüdür. Ciltteki renk farkını kapatmak için, amele yanığı olan yerler havlu, tişört gibi şeylerle kapatılıp, rengi değiştirilmek istenen yerler açık bırakılarak güneşlenilebilir. Uzun saçtan kaynaklanan ensedeki, alın, kulaklardaki vs. beyazlık ise saçın toplanmasıyla veya kestirilmesiyle ortaya çıkar ve bunun da tek çözümü saçın toplanılarak veya düzgün bir ense tıraşıyla güneşlenilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Biyolojik pigment</span>

Biyolojik pigmentler ya da basitçe pigmentler veya biyokromlar canlı organizmalar tarafından üretilen ve seçici soğurma yoluyla renkli görünen maddelerdi; bunlara endojen pigmentler denir. Biyolojik pigmentler içinde bitki pigmentleri ve çiçek pigmentleri de bulunur. Deri, gözler, kürk ve saç gibi birçok biyolojik yapı kromatofor denen özel hücrelerde melanin gibi pigmentler içerirler. Canlı organizmalardaki pigmentlerin bir bölümü çevrerden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Lazer epilasyon</span> lazer yoluyla yapılan epilasyon işlemi

Lazer epilasyon, vücuttaki istenmeyen kılların köklerinin lazer ışınları ile yok edilmesi işlemidir. Yaklaşık 20 yıldır üzerinde çalışmalar yapılan bu işlem, 1990'ların sonuna doğru ticari olarak yoğun bir şekilde kullanılmaya başlandı. Lazer epilasyon ile ilgili ilk makalelerden biri 1998 yılında Massachusetts General Hospital tarafından yayınlandı. Lazer epilasyonun gözlemlenebilir etkisi dermatoloji toplulukları tarafından kabul edildi ve bu amaca yönelik üretilen araçlarla kliniklerde hatta bazen evlerde bile uygulanmaya başlandı. Lazer epilasyon ve yöntemleriyle ile ilgili pek çok makale dermatoloji literatürüne girdi.

<span class="mw-page-title-main">Makyaj altı krem</span>

Renk pigmentli krem, bilinen adıyla fondöten cilde eşit, homojen bir renk oluşturmak, kusurları örtmek ve bazen doğal cilt tonunu değiştirmek için yüze uygulanan sıvı veya pudra makyajdır. Bazı temeller ayrıca daha karmaşık kozmetikler için nemlendirici, güneş koruyucu, sıkılaştırıcı veya baz katman olarak da işlev görür. Vücuda uygulanan temel, genellikle "vücut boyama" veya "vücut makyajı" olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Kumral saç</span>

Kumral saç, en yaygın olarak kırmızımsı kahverengi veya koyu zencefil olarak tanımlanan çeşitli kızıl saçlardır.

<span class="mw-page-title-main">Siyah saç</span> saç rengi

Siyah saç, dünyadaki tüm insan saç renkleri içinde en koyu ve en yaygın olanıdır. Sarışın, kızıl ve kahverengi saç ile beraber tüm dünyada yaygındır. Baskın bir genetik özelliklidir ve tüm geçmişlerden ve etnik kökenlerden olan insanlarda bulunur. Çok miktarda ömelanin içerir ve diğer saç renklerinden daha az yoğundur. Siyahi insanlarda afro dokulu saç birincil özellikdir. Siyah saçla ilişkili cilt rengi yelpazesi, en açık ten tonlarından koyu ten rengine kadar geniş bir yelpazeye sahiptir. Siyah saçlı insanların koyu veya açık gözleri olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Zeytin rengi ten</span>

Zeytin rengi ten, bir insan cilt rengi spektrumudur. Genellikle Fitzpatrick ölçeğinin Tip III, Tip IV ve Tip V aralıklarındaki pigmentasyon ile ilişkilidir. Açık veya orta derecede kahverengi, kahverengimsi veya ten rengi bir cildi ifade eder. Genellikle sarı, yeşil veya altın alt tonlara sahip olarak tanımlanır.