İçeriğe atla

Cibuti

Başlığın diğer anlamları için Cibuti (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Cibuti
جمهورية جيبوتي (Arapça)
République de Djibouti (Fransızca
Jamhuuriyadda Jabuuti (Somalice)
Gabuutih Ummuuno (Afarca)
Cibuti Cumhuriyeti
Slogan
Midnimo, Sinnaan, Nabad (Somalice)
Inkittiino, Qeedala, Wagari (Afarca)
Unité, Égalité, Paix (Fransızca)
اتحاد، مساواة، سلام (Arapça)
Birlik, Eşitlik Barış (Türkçe)
Cibuti haritadaki konumu
Başkent
ve en büyük şehir
Cibuti
11°36′K 43°10′D / 11.600°K 43.167°D / 11.600; 43.167
Resmî dil(ler)Arapça, Fransızca
HükûmetYarı başkanlık sistemi
• Başkan
İsmail Omar Guelleh
• Başbakan
Abdulkadir Kamil Muhammed
Tarihçe 
• Fransa'dan bağımsızlık
27 Haziran 1977
Yüzölçümü
• Toplam
23.200 km2 (147.)
• Su (%)
%0,09
Nüfus
• 2020 tahminî
921.804
• Yoğunluk
37,2/km2 (168.)
GSYİH (SAGP)2018 tahminî
• Toplam
3,974 milyar $[1]
• Kişi başına
3.788 $[1]
GSYİH (nominal)2018 tahminî
• Toplam
2,187 milyar $[1]
• Kişi başına
2.084 $[1]
Gini40.0[2]
orta
İGE (2019)artış 0.524[3]
düşük · 166.
Para birimiFrank (DJF)
Zaman dilimiUTC+3
• Yaz (YSU)
+3
Telefon kodu253
İnternet alan adı.dj
Carte de Djibouti

Cibuti (Arapça: جيبوتي, Fransızca: Djibouti, Somalice: Jabuuti), resmî adı ile Cibuti Cumhuriyeti, Doğu Afrika'da yer alan bir ülkedir. Komşuları; kuzeyde Eritre, batıda ve güneyde Etiyopya, güneydoğusunda ise Somali'dir. Kızıldeniz'e ve Umman Denizi'nin Aden Körfezi'ne kıyısı vardır. Arap Yarımadası'nda bulunan Yemen'e 20 kilometre uzaklıktadır. Başkenti, ülke ile aynı ismi taşıyan Cibuti şehridir. Halkın %95'i Müslüman'dır.

Tarih

Ana madde: Cibuti tarihi

Cibuti'ye bundan yaklaşık 1.000 yıl önce Arap Yarımadası'ndan göçen Müslüman Somalililer ve Afarlar yerleşmiştir.[4] Cibuti, 1883-1967 yılları arasında Fransız Somalilandı olarak adlandırılmaktaydı. 1967 yılında bölgenin adı Fransız Afar ve İssa Bölgesi adını almış ve sömürge kolonisi bağımsızlığını kazandığı 1977 yılına kadar bu isimle anılmıştır. Cibuti Cumhuriyeti 27 Haziran 1977 günü Fransa'dan bağımsızlığını ilan etti.

Demografi

Ana madde: Cibuti demografisi

Ülkedeki iki büyük etnik grup Somalililerin İssa klanı ve Afarlar'dır. Ülkede Fransız sömürge dönemlerinden kalan insanlar olmakla birlikte büyük bir Arap nüfus da barındırmaktadır. 1990'lı yıllarda yapılan Cibuti İç Savaşı sırasında büyük bir Afar ve İssa kaybı yaşanmıştır.

Dil

Fransızca ve Arapça ülkenin resmi dilleri olmakla birlikte Somalice ve Afarca da geniş yayılım bulmuştur.

Din

Cibuti'nin en önemli dini İslam'dır. Tıpkı diğer İslam ülkeleri gibi Cibuti'de de her köy ve kasabada bir cami bulunur. Cibuti halkının %94'ü (2012 tahminine göre 740.000) Müslümandır. Müslümanların çoğu Sünniliğin Şafiilik mezhebine bağlıdır. Müslümanlıktan sonra diğer önemli din Hristiyanlıktır.[4]

Coğrafya

Ana madde: Cibuti coğrafyası
Otlanan develer

Cibuti kuzeydoğu Afrika'da Umman Denizi'ne bağlı Aden Körfezi ve Kızıldeniz kıyısında bulunur. Ülkenin 314 kilometre kıyısı bulunmakla birlikte 113 kilometre Eritre ile, 337 kilometre Etiyopya ile ve 58 kilometre Somali ile (toplam 506 kilometre) sınırı vardır.Cibuti Büyük Rift Vadisi üzerinde yer alır.

Cibuti'nin, 23.200 km² gibi küçük bir yüz ölçümüne sâhip olmasına rağmen, üç farklı fizikî yapısı mevcuttur. Kıyı bölgesi ile yüksek yayla bölgesini en yüksek noktası 1500 m'yi bulan dağlık bölge ayırmaktadır. Yayla bölgesi yer yer derin vâdilerle bölünmüş vaziyettedir. Irmakların mevcut olmadığı Cibuti'de bir çöküntü sonucu meydana geldiği anlaşılan Hanle Ovasında mevcut iki göl vardır. Alalı ve Assal ismindeki göller tuz gölü olup, bunlardan Assal deniz seviyesinden 150 metre aşağıdadır.

Sıcak ve kurak bir iklime sâhip olan Cibuti'de senelik sıcaklık ortalaması 32 °C civârındadır. Yağış dağlık bölgelerde kıyı bölgesine nazaran biraz daha fazladır. Yıllık yağış ortalaması kıyı şeridinde 130 mm iken, dağlık bölgelerde 500 mm. civârındadır.

Bitki örtüsü çok cılızdır. Yer yer görülen fundalıklar ve otlaklar hâricinde dağlık bölgelerde az da olsa zayıf ormanlara rastlanır. Tuz göllerindeki tuz ülkenin sâhip olduğu en önemli kaynaktır. Tatlı su gölleri ve dereleri bulunmayan ülke başka hiçbir tabiî kaynağa sâhip değildir.

Bölge ve İller

Ana maddeler: Cibuti'nin bölgeleri ve Cibuti'nin illeri
Map of the regions of Djibouti
Map of the regions of Djibouti

Cibuti 5 bölge, 1 şehir ve 11 ilden oluşmuştur.

Bölge ve şehirler

Ekonomi

Ana madde: Cibuti ekonomisi
Cibuti şehrinde bir yol.

Cibuti devletinin şu anki stratejisi sahip olduğu iyi jeostratejik konumundan faydalanmaktır. Ülkenin Bab'el Mandeb Boğaza açılımı ve istikrarlı oluşu başlıca avantajlarıdır. Özgürlüğünü ilan ettiğinden beri Cibuti, Fransa'nın dünyadaki en büyük askeri üssünü (yaklaşık 3000 asker) ve 2002'den beri de çok önemli bir Amerikan askeri üssünü barındırmaktadır. Devlet bu üslerden sırasıyla yıllık 30 milyon avro ve 30 milyon dolar gelir elde etmektedir. Devlet bu gelirlerin hemen hemen tamamını ülkenin en önemli gelir kaynağı olan limanın geliştirilmesine yönelik projeler için kullanmaktadır.

Cibuti limanı 1892'den beri faaliyet göstermektedir. Liman, 1998 yılında patlayan Etiyopya ile Eritre arasındaki savaş sırasında büyük değişim yaşadı. Eritre bağımsızlığını kazandıktan sonra Etiyopya kıyısız bir ülkeye dönüşmüş ve Assab Limanını kullanmaktaydı. Bu iki ülke arasında savaş patlayınca Etiyopya tüm alışverişini Cibuti Limanı üzerinden gerçekleştirmeye mecburdu. Ayrıca Birleşik Arap Emirleri ve Dubai Ports World (DPW) tan gelen büyük yatırımlar limanın geliştirmesinde büyük rol oynamıştır. Dubai Ports World(dünyanın 3. en büyük liman işletmecisi) 2000 yılından beri limanı yönetmektedir.

Ülke, Dorale'de daha gelişmiş ve 3. kuşak gemileri karşılayabilen yeni bir limanın inşaatını tamamlamıştır. Dorale limanı ayrıca 400 Milyon dolarlık yatırımla yapılan 20 hektarlık büyük bir serbest bölgesi içermektedir.USAID, Afrika' ya gönderilecek gıda yardımını bu bölgede depolamaktadır. 2006 yılında hizmete giren petrol terminali ise 153 milyon dolara mal olmuştur.

Ülkenin en önemli iş ortağı Fransa'dır, fakat Çin de diğer Afrika ülkelerine olduğu gibi Cibuti'ye büyük ilgi göstermektedir. Nisan 2008'de Cumhurbaşkanı İsmail Omar Geulleh Başkent Cibuti'den 15 km uzaklıkta bulunan Moucha Adalarında kumarhane ve lüks oteller inşa etmek isteyen Çin projesini açıklamıştır. Turizm bu ülkede hala az gelişmiştir.

Kültür

Cibutililerin giydiği kıyafetler bölgenin sıcak ve kurak iklimini yansıtır. Batılı giyim tarzı olan kot pantolon ve t-shirt yerine erkekler genellikle beli saran sarong benzeri macawiis giyerler.

Ayrıca bakınız

Resimler

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Djibouti". International Monetary Fund. 11 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
  2. ^ Selima., Jāhāna (2015). Human Development Report 2015 (PDF). Human Development Report. United Nations Development Programme. s. 232. ISBN 9789211263985. OCLC 936070939. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020. 
  3. ^ "Human Development Report 2019" (İngilizce). United Nations Development Programme. 10 Aralık 2019. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2019. 
  4. ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 27 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007. 

Dış bağlantılar

Vikigezgin'de Djibouti ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.

Yönetim

Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bolivya</span> Güney Amerikada denize kıyısı olmayan ülke

Bolivya, resmî adıyla Çokuluslu Bolivya Devleti bir Güney Amerika ülkesidir. Başkenti Sucre olup; La Paz, Cochabamba, Santa Cruz, Potosi diğer önemli şehirlerinden birkaçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eritre</span> Doğu Afrika ülkesi

Eritre veya Eritre Devleti, Doğu Afrika'nın kuzeyinde bir ülke. Batıda Sudan, güneyde Etiyopya ve güneydoğusunda Cibuti ile çevrilmiştir. Ülkenin doğusu ve kuzeydoğusu Kızıldeniz sahili boyunca uzanır. Suudi Arabistan ve Yemen tam karşısındadır. Dahlak Takımadası ve Hanish Adalarının birkaçı Eritre'ye aittir. Başkenti Asmara'dır.

<span class="mw-page-title-main">Etiyopya</span> Afrikanın doğusunda, Afrika Boynuzunda, bir devlet

Etiyopya veya Etyopya, resmî adıyla Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti Afrika Boynuzu'nda yer alan büyük bir Doğu Afrika ülkesi. Ülkenin başkenti yerel dilde "yeni çiçek" anlamına gelen Addis Ababa'dır. Sudan, Güney Sudan, Eritre, Cibuti, Somali ve Kenya, Etiyopya'nın komşularıdır. Afrika kıtasının en kalabalık ikinci ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Cibuti (şehir)</span> Cibutinin başkenti

Cibuti Cibuti'nin başkenti ve en büyük şehri. 1888 yılında Fransızlar tarafından kurulan Cibuti'nin nüfusu 623.000 civarındadır. Kent, Aden Körfezi'ni Tadjoura Körfezi'nden ayıran yarımada üzerinde kuruludur.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Afrika</span>

Doğu Afrika, Afrika kıtasının doğusunda, Cibuti, Eritre, Etiyopya, Kenya, Somali, Tanzanya ve Uganda'yı içine alan bölge. Mozambik genellikle Güney Afrika içinde, Ruanda ve Burundi ise Orta Afrika içinde sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Rift Vadisi</span> Etiyopyanın kuzeyinden Mozambikin ortalarına kadar uzanan yaklaşık 6.000 kilometre uzunluğundaki coğrafi ve jeolojik şekil

Büyük Rift Vadisi yaklaşık 6.000 kilometre uzunluğunda, Etiyopya'nin kuzeyinden Afrika'nın doğusunda Mozambik'in ortalarına kadar uzanan engin bir coğrafi ve jeolojik şekildir. Vadinin genişliği otuz ilâ 100 kilometre arasında değişir. Derinliği ise birkaç yüz metreden binlerce metreye değişir. Adı kâşif John Walter Gregory tarafından konmuştur. Aynı zamanda bu çöküntü hattı Dünyanın en büyük fay hattıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Sabieh Bölgesi</span>

Ali Sabieh Cibuti'de bir bölge. Başkenti Ali Sabieh'dir. Başkentten sonra en önemli şehri Holhol'dur. Ali Sabieh kuzeyde Arta Bölgesi, doğuda Somaliland (Somali), güneyde Etiyopya ve batıda Dikhil Bölgesi ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Dikhil Bölgesi</span>

Dikhil Cibuti'de bir bölge. Başkenti Dikhil'dir. Başkentten sonra en önemli şehri As Ela, Galafi ve Yoboki'dir. Dikhil kuzeyde Tadjourah Bölgesi, doğuda Arta Bölgesi ve Ali Sabieh Bölgesi, batı ve güneyde Etiyopya ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Obuk Bölgesi</span>

Obock Cibuti'de bir bölge. Başkenti Obuk'dur. Başkentten sonra en önemli şehri Khor Angar'dır. Obock kuzeyde Eritre, güney ve batıda Tadjourah Bölgesi, doğu ve güneydoğuda Kızıldeniz, Babü'l Mendep ve Aden Körfezi ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Tadjourah Bölgesi</span>

Tadjourah Cibuti'de bir bölge. Başkenti Tadjourah'dır. Başkentten sonra en önemli şehirleri Randa, Dorra ve Balho'dır. Tadjourah kuzey ve kuzeybatıda Eritre ve Etiyopya, güneydoğuda Tadjourah Körfezi, güneyde Dikhil Bölgesi ve Arta Bölgesi ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Ogaden Savaşı</span>

Ogaden Savaşı (1977-1978), Etiyopya ile Somali arasında Etiyopya'nın Ogaden denilen bölgesinde meydana gelen savaş.

<span class="mw-page-title-main">Cibuti bayrağı</span> Ulusal bayrak

Cibuti bayrağı günümüzde de kullanılan hâli ile ülkenin Fransa'dan bağımsızlığını kazandığı 27 Haziran 1977 tarihinde kabul edilerek göndere çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Obuk</span>

Obuk ya da Obok, Ubuk, Cibuti'nin Aden Körfezi'ne açıldığı Tadjoura Körfezi'nin kuzey sahilinde yer alan küçük bir liman kenti. Şehrin nüfusu 2003 sayımına göre 8.300'dür.

<span class="mw-page-title-main">Cibuti'nin Bölgeleri</span>

Cibuti'nin 6 bölgesi bulunmaktadır. 2003 yılına kadar 5 bölgeden oluşan Cibuti, 2003 yılında Arta bölgesinin oluşturulmasıyla bölge sayısını 6'ya çıkarmıştır. Bu bölgeler şöyledir;

<span class="mw-page-title-main">Tadjourah</span>

Tadjourah ya da Tadjoura, Cibuti'nin en eski şehridir ve Tadjourah Bölgesi'nin başkentidir. Adını verdiği Tadjourah Körfezi'nin kuzeyinde bulunur. Rakımı, yaklaşık 5 Metredir ve nüfusu, 2007-2008 sayımlarına göre 27,159'dur. Tadjoura bir Hava Alanı'na sahiptir, ayrıca bir limanı vardır. Hava Alanı'ndan uluslararası, limandan ise Cibuti, Obuk, Khor Angar gibi şehirlere seferler yapılmaktadır.

Dikhil İli, Cibuti'nin Dikhil Bölgesi'ne bağlı 3 ilden biridir. Başkenti Dikhil Şehri 'dir. Dikhil İli'nin batı tarafı, Etiyopya sınırındadır. Kuzeydoğu ucu ise Tadjourah Körfezi'ne gider. Kuzey'inde, Yoboki İli, güneyinde ise ülkenin başkenti, Cibuti'nin Federal İli bulunur. Kouta Bouyya ve Diksa ise ilin başka önemli şehirleridir. İl sınırları içerisinde fazla yükseklik yoktur. Genellikle küçük kum çöllerinden oluşur.

Tadjourah İli ya da Tadjoura İli, Cibuti'nin, Tadjourah Bölgesi'nin 4 ilinden biridir. Başkent'i aynı zamanda bölgenin de başkenti olan Tadjourah'dır. İkinci büyük şehri ise bölgenin diğer büyük şehirleri, Randa, Dorra ve Balho'dur. Kuzeyde Randa İli, batıda Balho İli, doğuda Obuk İli ve güneybatısında Yoboki İli bulunur. Coğrafi açıdan Tadjoura Körfezi'ne kıyısı vardır ve körfezin en önemli üç limanından biri olan Tadjourah Şehri başkentidir.

<span class="mw-page-title-main">Afarlar</span>

Afarlar veya Danakil,, Eritre, Etiyopya ve Cibuti Afar Bölgesi'nde Danakil Çölü'nde yaşayan halk. Kuşi dil ailesine bağlı olan Afarca dilini konuşan (Danakiller) olarak da adlandırılan yerli bir etnik grup. Ağırlıklı olarak Müslüman ve Sünni'dirler. Afarlar ortak gelenekler, ortak sosyal yaşamları ve organizyonları ile sadece 20 yıldır alfabeye sahip olan ortak bir dil ile üç ayrı ülkede de “ulusal” bir birlik olmayı başarabilmişlerdir. 1,5 milyon nüfusa sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Afar Üçgeni</span>

Afar Üçgeni, Doğu Afrika'daki Büyük Rift Üçgeni'nin parçası olup Kuzeydoğu Afrika'da bulunmaktadır. Bu bölgede çok sayıda fosil türü keşfedilmiştir. Bu bölge Eritre, Cibuti ve Etiyopya'nın Afar Bölgesi'ne kadar uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Awash Nehri</span> Etiyopyada bir nehir

Awash Somalice: Webiga Dir, Etiyopya'nın önemli bir nehri. Tamamen Etiyopya sınırları içerisinde bulunur ve sularını Tadjourah Körfezi'nin yaklaşık 100 kilometre yakınlarındaki Gargori Gölü ile başlayıp, Cibuti sınırındaki Abbe Gölü ile biten birbirine bağlı göller zincirine boşaltır. Amarara, Oromya ve Somali Bölgesinin yanı sıra Afar Bölgesinin güney yarısını kaplayan bir kapalı havzanın başlıca akarsuyudur. Huntingford'a göre, 16. yüzyılda Awash Nehrine Büyük Dir Nehri deniyordu ve Müslümanlar ülkesinde akıyordu. Bölge, 1980'de UNESCO Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.