Cibali
| Cibali | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
Koordinatlar: 41°01′25″N 28°57′34″E / 41.02358°K 28.95936°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | İstanbul |
| İlçe | Fatih |
| Bulunduğu yer | Avrupa Yakası  |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 0.28 km² |
| Nüfus (2023) | 7.199[2] |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 212[3] |
| İl plaka kodu | 34[4] |
| Posta kodu | 34083[5] |
| İstatistiki bölge | İstanbul alt bölgesi (TR10) |
| Seçim çevresi | İstanbul 2. seçim çevresi[6] |
Cibali, İstanbul'un Fatih ilçesinde, Unkapanı'ndan Eyüpsultan'a doğru Haliç'in batı kıyısındaki mahalle. Bizans surlarının içereside yer alan Cibali semtinin karşı yakasında Kasımpaşa, yan tarafında ise Balat ve Fener semtleri semti yer alır. Haraççı Kara Mehmed ile Küçük Mustafa Paşa mahallelerinin eteklerinde Haliç kıyısında kurulmuş bir semttir. Kuzeyinden Haliç'e paralel Abdülezel Paşa Caddesi (Kadir Has Caddesi) geçmektedir.
Bizans döneminde, İstanbul'un Haliç'i de çevreleyen surlarının bugünkü Cibali semtinde bulunan kapısına “Porta Puteae” veya “Porta del Pozzo” dendiği söylenir. Pierre Gilles, aynı kapıya “Porta Jubalica” dendiğini söyler. Bu adlar 18. yy'a kadar semtte oturmuş olan İspanya kökenli Yahudilerden almış olmalıdır.
1453'te Fatih Sultan Mehmet döneminde İstanbul'un fethiyle Osmanlı'ya geçen Cibali semtinin ismi fetih sırasında Haliç sahilinde bulunan bir kale kapısından İstanbul surlarının içerisine giren Cebe Ali'den geliyor. Fatih Sultan Mehmet dönemi kumandanlarından olan Cebe Ali Bey'in Osmanlı döneminde silah lojistiğinden sorumlu olan Cebeciler ocağının ilk kumandanı olduğu düşünülür. Cebe Ali Bey İstanbul'un fethi sırasında önemli başarılar sağlayarak Haliç sahilinde Bizans'ın İstanbul surlarına açılan kale kapısından içeri girmiştir. Sonra İstanbul şehrine girdiği bu kapının ismine Cebe Ali kapısı denmeye başlanmış ardından halk arasında zamanla bozularak Cibali kapısı denmeye başlanmış ve semte de Cibali ismi verilmiştir.
Tarihçe
Cibali semti İstanbul'un fethinden sonra halkın büyük çoğunluğunu ayak takımının oluşturduğu ve Rumların yanına ek olarak Türkler gibi yeni milletlerin de göç etmesiyle iyicene kalabalık ve sıkışık bir yer olmaya başlamıştır. Ardından Cibali Osmanlı yönetimi altında zamanla meyhanelerin oldukça yoğun bulunduğu bir semt haline gelmiş ve meyhaneleriyle tanınır olmuştur. Fakat günümüzde Cibali'de hiçbir meyhane kalmamıştır. Cibali'de yapılaşma çoğunlukla sıkışık ve ahşap malzemeli olduğu için tarihinde sık sık büyük yangınlarla karşılaştırmıştır. Ayrıca 4. Murad dönemindeki büyük İstanbul yangını aynı sebeplerden dolayı Cibali'den çıkmıştır ve hatta 4. Murad tütün ve alkol yasağını bu yangını bahane ederek "Cibali'de çok meyhane var insanlar buralarda oturup alkol ve tütün içiyor bu yüzden de tütünün ateşi yangına sebep oluyor." diyerek çıkarmıştır. İlerleyen dönemlerde 2. Mahmud zamanında Cibali ye ilk kez İstanbul'daki müslim ve gayrimüslimlerin asayişinin sağlanması için karakol yapılmıştır. Daha sonraları 1954'te bu karakolda geçen Cibali Karakolu adlı oyundan dolayı Cibali Karakolu ismiyle ün salmıştır. Sonraki yıllarda Cibali'de yaşanan en önemli değişim, Osmanlı imparatorluğunun borçlarını ödemek için yabancılar tarafından kurulan düyunu umumiye aracılığıyla Fransız tütün rejisine verilerek 1883 yılında kurulan ve Cibali için büyük bir sosyoekonomik değişim getiren Cibali Tütün Fabrikası'dır. Bu fabrika için Cibalinin seçilmesinin nedenleri Eminönü ve Unkapanı arasında bulunan tütün işleme atölyelerinin fazla olması ve Cibali'de işi olarak çalışabilecek çok insanın bulunmasıydı. Daha sonraları cumhuriyet kurulduğunda Türkiye üzerindeki kapitülasyonlar kaldırınca tütün fabrikası 1 mart 1925 tarihinde devlet yönetimine geçmiştir. 1995 yılına gelindiğinde fabrika kapatılmıştır ve Kadir Has Üniversitesi'ne devredilmiştir. 2002 yılında yerleşkenin restorasyonu tamamlanınca Kadir Has Üniversitesi eğitime başladı. Bu sefer de üniversitenin açılarak binlerce öğrencinin gelmesiyle Cibali'de son büyük değişim yaşanmıştır ve Cibali su anki halini almıştır. Bugün Cibali orta-alt katmanların, küçük esnaf, işçi ve asıl iç göçle gelenlerin yerleştiği bir semttir. Göçle gelenlerin çoğu Rizelidir. Gelenekçi ve muhafazakâr bir toplumsal yapıya sahiptir. Semtin Haliç kıyısı tarafındaki mezbelelikler ve tersane 1985-1989 döneminde kaldırılmış, yerlerine çocuk parkı ve park yapılmıştır.
Nüfus
| Yıl | Değişim | Nüfus | Tespit Yöntemi |
|---|---|---|---|
| 2009 | 10.189 | ADNKS | |
| 2010 |  14% | 8.732 | ADNKS |
| 2011 | 0% | 8.698 | ADNKS |
| 2012 |  2% | 8.834 | ADNKS |
| 2013 | 1% | 8.704 | ADNKS |
| 2014 | 2% | 8.507 | ADNKS |
| 2015 | 1% | 8.400 | ADNKS |
| 2016 | 2% | 8.220 | ADNKS |
| 2017 | 2% | 8.057 | ADNKS |
| 2018 | 2% | 7.894 | ADNKS |
| 2019 | 3% | 8.097 | ADNKS |
| 2020 | 6% | 7.617 | ADNKS |
| 2021 | 2% | 7.487 | ADNKS |
| 2022 | 1% | 7.383 | ADNKS |
| 2023 | 2% | 7.199 | ADNKS |
Ulaşım
Otobüs Hatları
- 36CE Cebeci - Eminönü
- 399B Emniyettepe - Eminönü
- 399C Sultangazi Peron - Eminönü
- 41Y Ayazağa - Yenikapı
- 44B Hamidiye Mahallesi - Eminönü
- 48E Göktürk - Eminönü
- 55T Gaziosmanpaşa - Taksim
- 99 Akşemsettin - Eminönü
- 99A Gaziosmanpaşa - Eminönü
- 99Y Yeşilpınar - Eminönü
Tramvay ve Teleferik Hatları
Ayrıca bakınız
- Cibali Tütün Fabrikası
- Cibali Polis Karakolu
- Cibali Karakolu
- Gül Camii
- Aya Nikola Rum Ortodoks Kilisesi
- Cebe Ali
- Salih Paşa Camii
- Cibali Kapı
- Küçük Mustafa Paşa Camii Hamamı
- Cibali (Şiir)
Kaynakça
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "Coğrafi Numaralar". Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ "İl bilgileri Haritası". Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ "PTT posta kodu sorgulama". PTT. Erişim tarihi: 9 Haziran 2024.
- ^ "Yüksek Seçim Kurulu Kararı" (PDF). Yüksek Seçim Kurulu. 3 Mart 2023. 3 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
Dış bağlantılar
OpenStreetMap'te Cibali ile ilgili coğrafi veriler - Belge, M. (1993). Cibali. İstanbul Gezi Rehberi. İletişim Yayınları.
- Koçu, R. E. (1965). Cibali. İstanbul Ansiklopedisi Cilt VII. İstanbul: Neşriyat Kolektif Şirketi.
- Yıldız, K. (2015). Şehir Topoğrafyasının Etkisi Bakımından Osmanlı Dönemi İstanbul Yangınları. Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi Cilt I.
