İçeriğe atla

Cibali

Cibali
Harita
Mahallenin haritadaki yeri
Koordinatlar: 41°01′25″N 28°57′34″E / 41.02358°K 28.95936°D / 41.02358; 28.95936
Ülke Türkiye
İlİstanbul
İlçeFatih
Bulunduğu yerAvrupa Yakası Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[1]
İhtiyar heyeti[1]
Yüzölçümü
 • Toplam0.28 km²
Nüfus
 (2023)
7.199[2]
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu212[3] Bunu Vikiveri'de düzenleyin
İl plaka kodu34[4] Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Posta kodu34083[5] Bunu Vikiveri'de düzenleyin
İstatistiki bölgeİstanbul alt bölgesi (TR10) Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Seçim çevresiİstanbul 2. seçim çevresi[6] Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Cibali, İstanbul'un Fatih ilçesinde, Unkapanı'ndan Eyüpsultan'a doğru Haliç'in batı kıyısındaki mahalle. Bizans surlarının içereside yer alan Cibali semtinin karşı yakasında Kasımpaşa, yan tarafında ise Balat ve Fener semtleri semti yer alır. Haraççı Kara Mehmed ile Küçük Mustafa Paşa mahallelerinin eteklerinde Haliç kıyısında kurulmuş bir semttir. Kuzeyinden Haliç'e paralel Abdülezel Paşa Caddesi (Kadir Has Caddesi) geçmektedir.

Bizans döneminde, İstanbul'un Haliç'i de çevreleyen surlarının bugünkü Cibali semtinde bulunan kapısına “Porta Puteae” veya “Porta del Pozzo” dendiği söylenir. Pierre Gilles, aynı kapıya “Porta Jubalica” dendiğini söyler. Bu adlar 18. yy'a kadar semtte oturmuş olan İspanya kökenli Yahudilerden almış olmalıdır.

1453'te Fatih Sultan Mehmet döneminde İstanbul'un fethiyle Osmanlı'ya geçen Cibali semtinin ismi fetih sırasında Haliç sahilinde bulunan bir kale kapısından İstanbul surlarının içerisine giren Cebe Ali'den geliyor. Fatih Sultan Mehmet dönemi kumandanlarından olan Cebe Ali Bey'in Osmanlı döneminde silah lojistiğinden sorumlu olan Cebeciler ocağının ilk kumandanı olduğu düşünülür. Cebe Ali Bey İstanbul'un fethi sırasında önemli başarılar sağlayarak Haliç sahilinde Bizans'ın İstanbul surlarına açılan kale kapısından içeri girmiştir. Sonra İstanbul şehrine girdiği bu kapının ismine Cebe Ali kapısı denmeye başlanmış ardından halk arasında zamanla bozularak Cibali kapısı denmeye başlanmış ve semte de Cibali ismi verilmiştir.

Tarihçe

Cibali semti İstanbul'un fethinden sonra halkın büyük çoğunluğunu ayak takımının oluşturduğu ve Rumların yanına ek olarak Türkler gibi yeni milletlerin de göç etmesiyle iyicene kalabalık ve sıkışık bir yer olmaya başlamıştır. Ardından Cibali Osmanlı yönetimi altında zamanla meyhanelerin oldukça yoğun bulunduğu bir semt haline gelmiş ve meyhaneleriyle tanınır olmuştur. Fakat günümüzde Cibali'de hiçbir meyhane kalmamıştır. Cibali'de yapılaşma çoğunlukla sıkışık ve ahşap malzemeli olduğu için tarihinde sık sık büyük yangınlarla karşılaştırmıştır. Ayrıca 4. Murad dönemindeki büyük İstanbul yangını aynı sebeplerden dolayı Cibali'den çıkmıştır ve hatta 4. Murad tütün ve alkol yasağını bu yangını bahane ederek "Cibali'de çok meyhane var insanlar buralarda oturup alkol ve tütün içiyor bu yüzden de tütünün ateşi yangına sebep oluyor." diyerek çıkarmıştır. İlerleyen dönemlerde 2. Mahmud zamanında Cibali ye ilk kez İstanbul'daki müslim ve gayrimüslimlerin asayişinin sağlanması için karakol yapılmıştır. Daha sonraları 1954'te bu karakolda geçen Cibali Karakolu adlı oyundan dolayı Cibali Karakolu ismiyle ün salmıştır. Sonraki yıllarda Cibali'de yaşanan en önemli değişim, Osmanlı imparatorluğunun borçlarını ödemek için yabancılar tarafından kurulan düyunu umumiye aracılığıyla Fransız tütün rejisine verilerek 1883 yılında kurulan ve Cibali için büyük bir sosyoekonomik değişim getiren Cibali Tütün Fabrikası'dır. Bu fabrika için Cibalinin seçilmesinin nedenleri Eminönü ve Unkapanı arasında bulunan tütün işleme atölyelerinin fazla olması ve Cibali'de işi olarak çalışabilecek çok insanın bulunmasıydı. Daha sonraları cumhuriyet kurulduğunda Türkiye üzerindeki kapitülasyonlar kaldırınca tütün fabrikası 1 mart 1925 tarihinde devlet yönetimine geçmiştir. 1995 yılına gelindiğinde fabrika kapatılmıştır ve Kadir Has Üniversitesi'ne devredilmiştir. 2002 yılında yerleşkenin restorasyonu tamamlanınca Kadir Has Üniversitesi eğitime başladı. Bu sefer de üniversitenin açılarak binlerce öğrencinin gelmesiyle Cibali'de son büyük değişim yaşanmıştır ve Cibali su anki halini almıştır. Bugün Cibali orta-alt katmanların, küçük esnaf, işçi ve asıl iç göçle gelenlerin yerleştiği bir semttir. Göçle gelenlerin çoğu Rizelidir. Gelenekçi ve muhafazakâr bir toplumsal yapıya sahiptir. Semtin Haliç kıyısı tarafındaki mezbelelikler ve tersane 1985-1989 döneminde kaldırılmış, yerlerine çocuk parkı ve park yapılmıştır.

Nüfus

Yıl Değişim Nüfus Tespit Yöntemi
200910.189ADNKS
2010 14%8.732ADNKS
2011 0%8.698ADNKS
2012 2%8.834ADNKS
2013 1%8.704ADNKS
2014 2%8.507ADNKS
2015 1%8.400ADNKS
2016 2%8.220ADNKS
2017 2%8.057ADNKS
2018 2%7.894ADNKS
2019 3%8.097ADNKS
2020 6%7.617ADNKS
2021 2%7.487ADNKS
2022 1%7.383ADNKS
2023 2%7.199ADNKS

Ulaşım

Otobüs Hatları

Tramvay ve Teleferik Hatları

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  2. ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024. 
  3. ^ "Coğrafi Numaralar". Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024. 
  4. ^ "İl bilgileri Haritası". Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024. 
  5. ^ "PTT posta kodu sorgulama". PTT. Erişim tarihi: 9 Haziran 2024. 
  6. ^ "Yüksek Seçim Kurulu Kararı" (PDF). Yüksek Seçim Kurulu. 3 Mart 2023. 3 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024. 

Dış bağlantılar

  • OpenStreetMap'te Cibali ile ilgili coğrafi veriler Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • Belge, M. (1993). Cibali. İstanbul Gezi Rehberi. İletişim Yayınları.
  • Koçu, R. E. (1965). Cibali. İstanbul Ansiklopedisi Cilt VII. İstanbul: Neşriyat Kolektif Şirketi.
  • Yıldız, K. (2015). Şehir Topoğrafyasının Etkisi Bakımından Osmanlı Dönemi İstanbul Yangınları. Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi Cilt I.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fatih</span> İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Fatih, tarihî yarımada (Suriçi) olarak da bilinen, İstanbul şehrinin kurulup geliştiği bölgenin tamamını kaplayan ve şu anda İstanbul ilinin merkez ilçesidir. Valilik, büyükşehir belediye başkanlığı, emniyet müdürlüğü ve şehrin vergi dairesi gibi kurumların yer alıyor olması sebebiyle İstanbul'un merkezi sayılır. Güneybatıdan Zeytinburnu, kuzeybatıdan Eyüpsultan ilçeleri; kuzeyden Haliç, doğudan İstanbul Boğazı ve güneyden Marmara Denizi ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Eminönü</span> Fatih sınırları içerisinde bir semt

Eminönü, İstanbul'un bir semtidir. İstanbul'un Tarihî yarımada olarak bilinen kısımda, Haliç'in batısında yer alır. 7 Mart 2008 tarihine kadar ilçe belediyesi olan Eminönü bu tarihte lağvedilerek kanunla Fatih ilçesine bağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bahçekapı, Fatih</span>

Bahçekapı, İstanbul ilinin Fatih ilçesi sınırları bulunan şehrin en eski semtlerinden biri.

Kurtuluş ya da eski adıyla Tatavla, İstanbul ilinin Şişli ilçesinde yer alan tarihi bir semttir.

<span class="mw-page-title-main">Unkapanı</span> semt

Unkapanı, İstanbul'da bir semt. Osmanlılar zamanında bazı satış yerlerinde Arapçada Kabban adını taşıyan büyük teraziler bulunduğundan, bu tip yerlere Kapan denirdi. O dönemde un ve tahılların muhafaza edildiği hanlar burada bulunuyordu. Bugünkü Unkapanı sahiline buğday ve arpa yüklü gemiler demirlediğinden, semt 19. yüzyılda bu ismi almıştır. Ayrıca kapanlara getirilen ürünlere göre yağkapanı ve balkapanı adını alan çeşitleri de vardır. Ayrıca Türkiye müzik piyasasının merkezi olan, plakçılar ve müzik yapımcılarının bulunduğu İMÇ Blokları için kullanıldığından, bu semt Unkapanı Plakçılar Çarşısı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kasımpaşa</span> İstanbulda bulunan bir semt

Kasımpaşa, İstanbul ilinin Beyoğlu ilçesinde bulunan tarihî semt.

<span class="mw-page-title-main">Balat, Fatih</span> Fatih, İstanbul, Türkiyede mahalle

Balat, İstanbul'un Avrupa Yakası'da Fatih ilçesinde, Haliç kıyısında, Ayvansaray ile Fener semtleri arasında yer alan bir semttir. Balat adı, Rumca saray anlamına gelen palation kelimesinden gelmektedir; surlardaki Blaherna Sarayı'na yakınlığından ötürü semte bu isim verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Otakçılar, Eyüpsultan</span>

Otakçılar, İstanbul ilinin Eyüpsultan ilçesi hudutlarına dahil olan Defterdar Mahallesi'ne bağlı ve Haliç Köprüsü'nün kenarında bir semttir. Tarihi evleri, karakolu ve tarihi mezarlıklarıyla ünlüdür. Semtin en önemli eserlerinden biri de Fethi Çelebi Camii'dir.

<span class="mw-page-title-main">Yedikule</span> Fatih, İstanbul, Türkiyede mahalle

Yedikule, İstanbul ilinin Fatih ilçesine bağlı bir mahalledir. Eski bir Rum semti olan Yedikule, Marmara Denizi kıyısında, Fatih'in Kocamustafapaşa ve Zeytinburnu'nun Kazlıçeşme semtleri arasında yer alır. Adını, tarihî yarımadayı çevreleyen İstanbul surlarının semtte bulunan yedi kulesinden almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ayvansaray</span> Fatih, İstanbul, Türkiyede mahalle

Ayvansaray, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda Fatih ilçesinde bir semttir. Tarihî yarımadada, suriçinde kalan mahalle Haliç'in güney kıyılarında kurulmuştur. Doğusunda Balat, batısında, Eyüpsultan'ın Defterdar mahallesi, kuzeyinde Haliç ve güneyinde Edirnekapı yer alır. Ayvansaray, Bizans döneminde Blakernai semtinin kurulu olduğu yerdedir.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Bulvarı, İstanbul</span>

Atatürk Bulvarı, İstanbul'un Fatih ilçesinde yer alan bir yoldur. Tarihî yarımadayı Beyoğlu yakasına bağlayan anayollardan biridir. Aksaray semtinde Millet, Ordu ve Gazi Mustafa Kemal Paşa caddelerinin kesiştiği noktada bir dörtyoldan başlayarak Unkapanı-Küçükpazar bölgesinde Haliç'i aşan Atatürk Köprüsü'ne bağlanarak sonlanır. Bulvarın sağ tarafında güneyden kuzeye Kemalpaşa, Kalenderhane, Mollahüsrev, Hacıkadın, Yavuzsinan; sol tarafında ise güneyden kuzeye İskenderpaşa, Zeyrek ve Cibali mahalleleri bulunur. Caddenin kuzey ucuna yakın bir noktada Saraçhane semtinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi binası ve Bizans döneminden kalma Bozdoğan Kemeri bulunmaktadır. Unkapanı bölgesinde kentin en eski organize ticaret alanlarından İstanbul Manifaturacılar Çarşısı, tarihî Şepsefa Camii ve Zeyrek Camii bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Köprüsü</span>

Atatürk Köprüsü ya da eski adıyla Unkapanı Köprüsü, İstanbul'da tarihî yarımadayı Beyoğlu yakasına bağlayan bir köprüdür. Fatih ilçesine bağlı Unkapanı Küçükpazar bölgesiyle Beyoğlu ilçesine bağlı Azapkapı semtlerini birbirine bağlar. Aksaray semtinden başlayarak Unkapanı'na gelen Atatürk Bulvarı'nın devamı niteliğindedir.

Unkapanı Sinagogu, geçmişte İstanbul'da bulunan bir sinagogtu. Fatih ilçesinin Cibali semtinde, Abdülezelpaşa Caddesi üzerindeydi. 1698 yılında Avram Paşa adında bir Musevi tarafından yaptırılmıştı. II. Mahmut'un 1837 yılına tarihlenen bir fermandan, bu yılda büyük bir onarım geçirdiği öğrenilmektedir. İkinci kapsamlı onarımını 1931 yılında geçiren sinagog, 1968 yılında bir yangın nedeniyle kullanılamaz hâle gelmiş ve son olarak 1976'da yeniden onarılmıştır. 18 Temmuz 1985 tarihinde, Haliç ve çevresini düzenleme projesi çerçevesinde yıkılmıştır.

Küçükpazar, İstanbul ilinin Avrupa Yakası'nda bulunan Fatih ilçesinde bir semttir. Bir semt olduğundan kesin sınırları çizilememekle birlikte, idari olarak Cibali ve Yavuzsinan mahalleleri arasında kaldığı söylenebilir. Atatürk Bulvarı ve Atatürk Köprüsü'nün birleştiği kavşağın bulunduğu nokta ile Eminönü semtleri arasında yer alır.

Serduhani Mehmet Halis Efendi, Osmanlı'nın ilk sanayicilerinden ve İstanbul, Kadıköy'deki Göztepe semtinin kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">T5 (İstanbul Tramvayı)</span> İstanbul Tramvayı hattı

T5 Tramvay Hattı, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, ilk istasyonu Eminönü son istasyonu ise Alibeyköy Cep Otogarı olan ve 14 istasyondan oluşan 10,1 km uzunluğundaki tramvay hattıdır. Eminönü'nden başlayan hat Haliç'in batı kıyısı boyunca Silahtarağa'ya kadar devam eder ve buradan itibaren Alibey Deresi'ne paralel şekilde giderek Alibeyköy Cep Otogarı'nda son bulur.

<span class="mw-page-title-main">Cibali Tütün Fabrikası</span>

Cibali Tütün Fabrikası, 1884 yılında İstanbul'un Fatih ilçesi Cibali mahallesinde tarihi endüstri yapısı.

<span class="mw-page-title-main">Rezan Has Müzesi</span>

Rezan Has Müzesi, İstanbul'da kültür ve sanat ile ilgili içeriklere ev sahipliği yapan özel bir müzedir. Haliç'in güney kıyısında Fatih ilçesine bağlı Cibali Mahallesi'nde bulunuyor. Hayırsever iş adamı Kadir Has'ın gelini Ahu Has, müzeyi 2007 yılında kurdu. Müzeye Kadir Has'ın eşi Rezan Has'ın ismi verildi.

<span class="mw-page-title-main">Cibali Polis Karakolu</span>

Cibali Karakolu, Fatih ilçesinin Cibali mahallesinde bulunan bir polis karakoludur.

Cibali kapısı, İstanbul'un, Fatih ilçesinin Cibali semtinde bulunan tarihi surların bir parçası olan kapıdır.