İçeriğe atla

Chronicon Pictum

Chronicon Pictum
The first page of the Chronicon Pictum. King Louis I on the throne, below the Hungarian Anjou and the Hungarian coat of arms.
Chronicon Pictum, Mark of Kalt, Kálti Márk, King Louis I of Hungary, Hungarian, medieval, chronicle, book, illumination, illustration, history
YazarKálti Márk
ÜlkeMacaristan Krallığı
DilLatince
KonuMacarların tarihi
TürVakanüvis
Yayım1358
Medya türüresimli el yazması
Sayfa146

Chronicon Pictum (Latince "Resimli Chronicle",Chronica Hungarorum, Macarca: Képes Krónika, Slovakça: Obrázková kronika, Almanca: Ungarische Bilderchronik Chronicon Hungarie Pictum, Chronica Picta veya Chronica de Gestis Hungarorum olarak da anılır), 14. yüzyıldan kalma Macaristan Krallığı'na ait bir Orta Çağ resimli kroniktir. Macaristan Kralı I. Lajos'un kraliyet sarayının sanatsal tarzını temsil eder. Eser, sanat, Orta Çağ ve kültür tarihi açısından eşsiz bir kaynaktır.

Chronicon Pictum - Marci de Kalt Chronica de Gestis Hungarorum (Resimli Chronicle - Kalt'ın Macarların Eylemleri Hakkındaki Chronicle'ının İşareti) kroniğin tam adıdır.

Chronicle'ın tarihi

Tarih, Kálti Márk (Latince: Marci de Kalt) tarafından 1358'de Latince yazılmıştır ve tezhiplerin sonuncusu 1370 ile 1373 arasında tamamlanmıştır.

Tarihçi Bálint Hóman'a göre, günümüze ulaşan tüm Macar kroniklerinin orijinal kaynağı, Aziz Ladislaus zamanında yazılan kayıp Gesta Ungarorum idi.[1] Macar Orta Çağ kronik geleneğinin temel önermesi, Hunların, yani Macarların, İskit bölgelerinden iki kez ortaya çıktığını ve yol gösterici ilkenin Hun-Macar sürekliliği olduğunu belirtir.[2]

Chronicle, I. Lajos'un kızı Katalin, V. Charles'ın oğlu Orléans Dükü I. Louis ile 1374'te nişanlandığında, Macar kralı I. Lajos tarafından Fransız kralı V. Charles'a verildi.[3] Chronicledaha sonra Fransız kralı VII. Charles'ın hediyesi olarak Sırp despotu Đurađ Branković'e verildi. Chronicle daha sonra 1462'de kopyalandı. 1458 ile 1490 yılları arasında Macaristan'da Kral Matyas Corvinus'un sarayında saklandı.[4] Daha sonra kaybedildi ve muhtemelen bir süre Osmanlıların elinde kaldı.[3] 15. yüzyılın ikinci yarısında, döneme ait birkaç el yazısıyla yazılmış Macarca ve Latince giriş içerdiğinden, vakayinamenin yeniden Macaristan'da olduğunu gösteren kanıtlar var. Araştırmacılar üç yerde Macaristan hakkında çeşitli yorumlar yapan Türkçe yazılara da rastladılar. Bu nedenle araştırmacılar, el yazmasının 15. ve 17. yüzyıllar arasında Türkçeyi çok iyi bilen bir Macar'a ait olduğu sonucuna vardı. Chronicle, 16. yüzyıldaki meşhur Osmanlı kuşatması sırasında Viyana'da mevcut olabilir, en azından 17. yüzyıldan itibaren Viyana'daki kraliyet arşivlerine aitti. Sebastian Tengnagel, 1608'den 1636'ya kadar mahkeme kütüphanesinin el yazması kataloğunda bundan bahseder, bu yüzden bazen Viyana Aydınlatılmış Chronicle olarak anılır. Venedik Kültür Konvansiyonu'nun bir sonucu olarak, kronik 1934'te Macaristan'a iade edildi. El yazması şu anda Macaristan'ın Budapeşte kentindeki Ulusal Széchényi Kütüphanesi'nde saklanıyor.[3]

Resimler

Chronicle'daki 147 resim, Orta Çağ Macar kültür tarihi, kostümü ve saray hayatı hakkında geniş bir bilgi kaynağını temsil ediyor ve aynı zamanda 14. yüzyıldaki Macar resim uygulamalarının en önemli kayıtlarıdır. Sanatsal değeri oldukça yüksek olup, karakterler detaylı bir şekilde ve anatomi bilgisine sahip sanatçılar tarafından çizilmiştir.[5] Chronicle 147 minyatür içerir: 10 büyük resim, 29 sütun halinde resim, 4 sayfanın alt kısmında madalyon şeklinde boyanmış daha küçük resim, baş harflerle çevrelenmiş 99 resim ve resimsiz 5 baş harf. Ayrıca kenarlarda boyalı 82 adet süsleme sanatı bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Hóman, Bálint (1925). "A magyarok hún-hagyománya – Kézai Simon hún-krónikája" [The Hun Tradition of the Hungarians - The Hun Chronicle of Simon Kézai]. A magyar hún-hagyomány és hún-monda [The Hungarian Hun Tradition and Hun Legend] (Macarca). Budapeşte: Hungarian Academy of Sciences. 22 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  2. ^ Dr. Szabados, György (1998). "A krónikáktól a Gestáig – Az előidő-szemlélet hangsúlyváltásai a 15–18. században" [From the chronicles to the Gesta - Shifts in emphasis of the pre-time perspective in the 15th–18th centuries]. Irodalomtörténeti Közlemények, 102 (5-6) (PDF) (Macarca). MTA Irodalomtudományi Intézet (Institute for Literary Studies of Hungarian Academy of Sciences). ss. 615-641. ISSN 0021-1486. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2024. 
  3. ^ a b c Pražák, Nechutová, Bartoňková (1988). Legendy a kroniky koruny Uherské (Legends and chronicles of Hungarian crown). Prag: Nakladatelství Vyšehrad. ss. 340-346. 
  4. ^ Dercsinyi, Dezső (1964). A Képes krónika és kora (The Chronicon Pictum and Its Age) (Macarca). Budapeşte. 
  5. ^ CEU Press (2018). "The Illuminated Chronicle: Chronicle of the Deeds of the Hungarians from the Fourteenth-Century Illuminated Codex". CEU Press – Central European University. 22 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Chronicon Pictum ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Macarlar</span> Macaristan vatandaşları veya sakinleri

Macarlar, ağırlıklı olarak Macaristan'da, ayrıca azınlık topluluklar halinde Orta Avrupa'da yaşayan ve Fin-Ugor dil ailesine bağlı Macarcayı konuşan halk.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı</span> Orta Avrupada uzun yıllar hüküm süren bir krallık

Macaristan Krallığı, Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar yaklaşık bin yıl boyunca Orta Avrupa'da varlığını sürdüren bir monarşiydi. Macaristan Prensliği, ilk kral I. István'ın 1000 yılı civarında Estergon'da taç giymesi üzerine bir Hristiyan krallığı olarak ortaya çıktı; ailesi 300 yıl boyunca monarşiyi yönetti. 12. yüzyıla gelindiğinde krallık Avrupalı bir güç haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Sovyet Cumhuriyeti</span>

Macaristan Sovyet Cumhuriyeti Macaristan'da Béla Kun'un liderliğinde kurulan komünist bir rejimdir. Rusya'daki Bolşeviklerin yaptığı Ekim Devriminin ardından Avrupa'da kurulan Marksist-Leninist politikaların uygulandığı ilk komünist hükûmettir. Ömrü sadece dört ay sürmüştür. Romanya'nın Budapeşte'yi işgaliyle düşmüştür. Bu devletin varisi Macaristan Krallığı'dır. Krallık (1920-1944) arasında hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ekmek Otlak Muharebesi</span>

Ekmek Otlak Muharebesi, 13 Ekim 1479'da, Osmanlı Devleti ve Eflak ile Macaristan orduları arasında meydana gelen muharebe.

Kabarlar, 9. yüzyılda Hazarlar’dan ayrılarak Macar kabilelerine katılan Türk halkı.

<span class="mw-page-title-main">I. Lajos</span>

I. Lajos veya Büyük Lajos veya Macar Louis, 1342'den 1370'e kadar Macaristan ve Hırvatistan ve Polonya kralı. I. Károly ile Elizabeth'in ilk ve hayatta kalan çocuklarındandır. 1339'dan 1342'ye kadar Transilvanya Düklüğü yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Prensliği</span> İlk resmi Macar Devleti

Macaristan Prensliği veya Macaristan Dükalığı, Karpat Havzası'nın 9. yüzyıldaki Macar fetihinin ardından 895-896 yılında kurulan, ilk belgelenmiş Macar devletidir. Árpád liderliğindeki bir kabile ittifakı oluşturan yarı göçebe bir halk olan Macarlar Karpatlar'ın doğusundaki eski beylikleri olan Etelköz'den gelmişlerdir. Ancak Macar komutanlarının yönettikleri bölgelerde yarı bağımsız şehir devletleri haline dönüşmesi üzerine Macaristan Prensliğinin askeri başarılarına rağmen gücü gittikçe azalmaya başlamıştır. Bu bölgeler ilerleyen dönemlerde yine Arpad hanedanlığından olan I.István yönetimi altında birleşmiştir. Yarı göçebe olarak yaşamakta olan Macar nüfusu bu dönemle beraber yerleşik yaşamı benimsemeye başlamıştır. I.István dönemine dek kabilelere ayrılan macar toplumu I.István ile beraber devletleşmeye yönelik adımlar atmaya başladı. Macaristan Prensliği böylelikle 1000 yılında I.István tarafından Macaristan Krallığı'nın kurulması üzerine son bulmuştur. Bu sebeptendir ki Macarlar için, 896 ve 1000 yılları arasındaki dönem beylik dönemi olarak kabul görmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Demokratik Cumhuriyeti</span>

İlk Macar Cumhuriyeti veya dönemdeki ismiyle Macaristan Halk Cumhuriyeti kısa ömürlü halk cumhuriyeti, 1918 sonlarından 1919 ortalarına kadarlık olan kesinti arasında yaşadı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun dağılması sonucu kuruldu. Macar Halk Cumhuriyeti, Macaristan Krallığı'nın yerini almış ve yerine başka bir kısa ömürlü devlet getirilmiştir.

Macaristan'da din, Macaristan 1000 yılında topluca Hristiyan olmuştur günümüzde laik bir devlettir ancak anayasada Hristiyanlık Macar kültürünün önemli bir parçası olduğu yazar.

<span class="mw-page-title-main">Árpád</span> Büyük Macar Prensi

Árpád , 9 ve 10. yüzyılların başında Macar kabileleri konfederasyonunun başı. Macarların kutsal hükümdarı (kende) veya askerî lideri (gyula) olarak görev yapmış olabilir. Farklı kaynakların çelişkili bilgiler vermesinden ötürü hayatına dair çoğu detay tarihçiler arasında tartışmalıdır. Bu çelişkilere rağmen Macarların çoğu onu "ülkemizin kurucusu" olarak anar ve Macarların Karpat Havzası'nı ele geçirmesinde Árpád'ın önemli rolü, daha sonraki bazı tarihi kayıtlarda vurgulanmıştır. Árpád ile başlayan hanedanlık, 1301 yılına kadar Macaristan Krallığı'nı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. István</span> Macarların son büyük prensi ve 1000 veya 1001den 1038deki ölümüne kadar Macaristanın ilk kralı

I. István veya Aziz István Macarların son büyük prensi ve 1000 veya 1001'den 1038'deki ölümüne kadar Macaristan'ın ilk Kralı. Doğum yılı belirsizdir, ancak hayatının birçok ayrıntısı, 975'te Esztergom'da veya daha sonra doğduğunu göstermektedir. Doğumunda kendisine pagan Vajk adı verildi. Vaftiz tarihi bilinmiyor. Büyük Prens Géza ve karısı Sarolt'un tek oğluydu. Her iki ebeveyni de vaftiz edilmiş olmasına rağmen, István ailesinin dindar Hristiyan olan ilk üyesi oldu. Ottonya Hanedanının bir parçası olan Bavyeralı Gisela ile evlendi.

<span class="mw-page-title-main">Ejderha tarikatı</span>

Ejderha Tarikatı seçilen asillerden oluşan monarşik bir şövalye tarikatıdır. 1408 yılında o zaman Macaristan Kralı olan Sigismund von Luxemburg tarafından kuruldu. Haçlı Seferleri'nin askeri emirlerinden sonra, Hristiyanlığın savunulması ve özellikle Osmanlı İmparatorluğu gibi ülkelerde yaşanan Hristiyanlık karşıtlığı ile mücadele etmeyi amaç edinmişlerdi.

<span class="mw-page-title-main">Báthory ailesi</span>

Báthory Ailesi, Macaristan'ın soylu ailelerinden olan Gutkeled Hanedanı'nın bir kolu oup, Macaristan Krallığı başta olmak üzere Lehistan ve Erdel (Transilvanya) gibi ülkelerde yönetim sahibi olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Jesza Poszony</span> Imre Pozsonyi, eski bir Macar futbolcu ve teknik direktördür

Imre Pozsonyi, eski bir Macar futbolcu ve teknik direktördür.

<span class="mw-page-title-main">II. Béla</span> Macaristan kralı (1108-1141)

II. Béla, , 1131'den itibaren Macaristan ve Hırvatistan Kralıdır. İsyancı babası Álmos ile birlikte Álmos'un kardeşi Macaristan Kralı Coloman'ın emriyle gözleri kör edildi. Béla, Coloman'ın oğlu II. István döneminde manastırlarda büyüdü. Çocuksuz kral II. István, Béla'yı Helena ile evlendirdi. II. Béla'nın hükümdarlığı boyunca Helena kocasının eş yöneticisi olacak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Gesta Hungarorum</span>

Gesta Hungarorum veya Macarların Eylemleri, Macar tarihi hakkında günümüze ulaşabilen en eski kitaptır. Kronik bir kitap değildir, gesta "eylemler" anlamına gelen eğlendirici bir Orta Çağ edebiyatıdır. Kimliği belirsiz, ananoim bir yazar tarafından Latince olarak yazılmıştır. Çoğu tarihçiye göre, eser 1200 ile 1230 yılları arasında tamamlanmıştır. Yüzyıllar boyunca Viyana'da tutulan 13. yüzyılın ikinci yarısından kalma tek bir el yazması bulunmaktadır. Budapeşte'deki Széchényi Ulusal Kütüphanesi koleksiyonunun bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kádár</span>

Kádár, Macar kroniklerinde adı geçen bir Hun yargıcıdır. Diğer Hunlarla birlikte İskitya'dan Pannonia'ya göç ettiği ve burada yurttaşlarının onu kendi aralarında yargıç olarak atadığı söylenir.

<i>Chronica Hungarorum</i> Johannes de Thurocz tarafından yazılan kronik

Chronica Hungarorum Thuróczy Chronicle olarak da bilinen, János Thuróczy tarafından 1488'de daha önceki birkaç eserin derlenmesiyle yazılan, 15. yüzyıldan kalma Latince Macar bir kroniğidir. Yüzyıllar boyunca Orta Çağ Macaristan tarihinin birincil kaynağı olarak hizmet etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Emerik</span> Macar kralı (1174-1204)

Emerik, aynı zamanda Henry veya Imre olarak da bilinir, 1196 ile 1204 yılları arasında Macaristan ve Hırvatistan Kralıydı. 1184 yılında babası Macaristan Kralı III. Béla, kral olarak taç giymesini emretti ve 1195 civarında onu Hırvatistan ve Dalmaçya'nın hükümdarı olarak atadı. Emerik, babasının ölümünden sonra tahta çıktı. Saltanatının ilk dört yılında, Emerik'i kendisini Hırvatistan ve Dalmaçya'nın hükümdarı yapmaya zorlayan asi kardeşi András ile savaştı.

<span class="mw-page-title-main">III. Ladislaus</span> Macaristan kralı (1199-1205)

III. Ladislaus, 1204 ile 1205 yılları arasında Macaristan ve Hırvatistan Kralıdır. Kral Emerik'in tek çocuğudur. Ladislaus, küçük oğlunun verasetini güvence altına almak isteyen hasta babasının emriyle kral olarak taç giydi. Ölen kral, kardeşi András'u Ladislaus'un küçük olduğu dönem için naip yaptı. Ancak Dük András çocuğun çıkarlarını göz ardı etti. Sonuç olarak, Ladislaus'un annesi Aragonlu Konstanz, Ladislaus'u da yanına alarak Avusturya'ya kaçtı. Ladislaus beklenmedik bir şekilde Viyana'da öldü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.