İçeriğe atla

Christopher Hansteen

Christopher Hansteen
Doğum26 Kasım 1784(1784-11-26)
Christiania
Ölüm11 Nisan 1873 (88 yaşında)
Kristiania
MilliyetNorveçli
Mezun olduğu okul(lar)Kopenhag Üniversitesi

Christopher Hansteen (d. 26 Eylül 1784 - ö. 11 Nisan 1873), Dünya'nın manyetik alanını çizime dökmesiyle tanınan Norveçli jeofizikçi ve gökbilimci.

İlk yılları

Hansteen, Johannes Mathias Hansteen (1744-1792) ile Anne Cathrine Treschow (1754-1829)'un çocukları olarak Christiania'da doğdu. Norveçli fizikçi, Conradine Birgitte Dunker'in küçük kardeşi,[1] onun çocukları Bernhard Dunker ile Vilhelmine Ullmann'in dayısı ve torunları Mathilde Schjøtt, Ragna Nielsen ile Viggo Ullmann'in büyük dayısıydı.[2] Ayrıca annesi, Niels Treschow'un kuzeniydi.[1]

Önceleri deniz subayı olmak isteyen Hansteen'in bu arzusu, babasının henüz o küçükken ölmesi sonucu gerçekleşemedi. Dokuz yaşında Oslo Katedral Okulu'na gitmeye başladı. Annesinin kuzeni, Niels Treschow, okulun müdürüydü. Hansteen 1802'de examen artium'u geçerek 1803'te Kopenhag Üniversitesi'ne kaydoldu. İlk olarak hukuk öğrencisi olarak başlayan Norveçli, sonraları matematiğe daha fazla ilgi duydu. Hans Christian Ørsted'ın derslerinden etkilenmekteydi. Hansteen ileride evleneceği, profesör Caspar Abraham Borch'ın kızı, Johanne Cathrine Andrea Borch'la da üniversitede tanıştı. 1806 yılında Frederiksborg'daki gymnasium'da matematik öğretmeni olarak çalışmaya başladı.[1]

Akademik kariyeri

Hansteen 1807'de yerin manyetik alanı üzerine çalışmaya başladı.[3] İlk akademik yayını, 1811'de Danimarka Kraliyet Bilim ve Edebiyat Akademisi'nin manyetik eksenler konusunda düzenlediği bir yarışmanın ardından, Journal de Physique'da yer aldı. 1813'te Hansteen'e, o dönemde yeni kurulmuş olan Frederick Kraliyet Üniversitesi (1811) tarafından araştırma bursu verildi; ayrıca ileride hocalık yapma hakkı tanındı. 1814 Mayıs'ında Johanne Cathrine Andrea Borch ile evlenen Norveçli, yazın ülkesine gitmek üzere yola çıktı. 1814'te devam eden İsveç'in Norveç'e askeri müdahalesi yüzünden deniz yolunu kullanan çift, beş gün sonra Norveç'e ulaştı ve Oslo'ya yerleşti.[1]

1814'tek itibaren derslere giren Hansteen, 1816'de astronomi ve uygulamalı matematik profesörü oldu. 1815'ten itibaren resmî Norveç almanakının editörlüğü ile Oslo astronomi gözlemevinin müdürlüğü, 1817'den itibaren de Norveç Harita ve Kadastro Kurumu (Norges Geografiske Oppmåling) müdür yardımcılığı yaptı.[1] 1819'da manyetik alan çalışmalarının bir bölümünü yayımladı; çalışması Untersuchungen über den Magnetismus der Erde adıyla Almancaya da çevrildi. Hansteen, manyetik olgunun gözlemi için kitabında çerçevesini çizdiği kurallarla, Dünya'nın manyetik kutuplarının yer ve sayısını belirleyebileceği verilere ulaşabileceğini düşünmüştü.[3] 1822'de Norveç'in doğa bilimleri üzerine ilk yayını olan Magazin for Naturvidenskaberne'in kurucu ortağı oldu. Sekiz yıl boyunca derginin baş editörlüğünü yaptı[1]

Hansteen araştırması kapsamında kendi ülkesinin büyük bölümü ve Finlandiya'da bulundu; 1828-1830 arasında ise Georg Adolf Erman'la birlikte, Rusya ile ortaklaşa yürütülen hükûmet destekli çalışma için Batı Sibirya'ya gitti. Bu yolculuğun hikâyesi önce hikâyesi yayımlandı (Reise-Erinnerungen aus Siberien, 1854; Souvenirs d’un voyage en Sibérie, 1857); ana çalışmanın yer aldığı kitap ise 1863'te çıkabildi (Resultate magnetischer Beobachtungen).[3] Norveçli, kitapta konuyu tam olarak kapatmamıştı; çalışması daha sonra Carl Friedrich Gauss tarafından tamamlandı. Dönüşünden kısa süre sonra ailesiyle beraber, mimar Christian Heinrich Grosch'un çizimleriyle inşa edilen, gözlemevine yerleşti.[1] 1839'da binaya manyetik gözlemevi eklenmişti.[3]

Hansteen 1835-1838 arasında geometri ve mekanik ders kitapları yazdı;[3] çalışmaları, eski asistanı Bernt Michael Holmboe'nin kitaplarına karşılık niteliğindeydi. Hansteen'in kitapları, Holmboe'nin eğitim yöntemine göre daha çok pratik üzerine kurulmuştu. Holmboe'nin Morgenbladet gazetesinde, Norveçli matematikçinin ilk kitabı hakkında bir değerlendirme yaparak, okullara bu kitabın kullanılmamasını tavsiye etmesi üzerine, kamuoyunda diğer matematikçilerin de katıldığı bir tartışma başladı. Bu Norveç'te ders kitapları üzerine çıkan ilk tartışma olarak görüldü. Sonucunda Holmboe'nin kitapları kabul görürken, Hansteen'in eserleri tekrar basılmadı.[4] Hansteen 1842'de Disquisitiones de mutationibus, quas patitur momentum acus magneticae'yi yayımladı; bunun yanında çoğu Magazin for Naturvidenskaberne dergisinde olmak üzere, farklı yayınlardaki birçok makaleye katkı yaptı.

Hansteen 1818'den itibaren Norveç Kraliyet Bilim ve Edebiyat Topluluğu ve 1857'den sonra da Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi üyeliği yaparken, aralarında İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin (1822) de olduğu, farklı ülkelerdeki topluluklara da katıldı. Uzun yıllar Norveç Kraliyet Kalkınma Topluluğu ve Norveç Ulusal El Sanatları ve Güzel Sanatlar Endüstrisi Akademisi (Statens håndverks- og kunstindustriskole) yönetiminde bulundu.[1]

Son yılları

Sağlık sorunları olan Hansteen, 1856 yılında ders vermeyi bıraktı. 1861'de işini tamamen bıraksa da, çalışmalarına devam etti;[1] Observations de l'inclination magnetique ile Sur les variations séculaires du magnetisme 1865'te tamamlandı. 1861'de gözlemci yöneticiliği de bırakmış olan Hansteen, 1863'e kadar Norveç almanakı editörlüğünü ve 1872'ye kadar da Norveç Harita ve Kadastro Kurumu başkanlığını sürdürdü.[1]

Eşi 1840'ta hayatını kaybetti. Kızları Aasta Hansteen bilinen bir kadın hakları savunucusu olmuştu. Hansteen, Kristofer Hansteen ile Edvard Heiberg Hansteen'in büyük büyük babasıydı. Christopher Hansteen 1873 yılının Nisan ayında Christiania'da öldü ve Gamle Aker kirkegård'a gömüldü. Cenaze töreni üniversitede yapıldı.[1]

Ödülleri ve anısı

Hansteen 1847'de Norveç Kraliyet St. Olav Nışanı'na layık görüldü. 1850'lerde gözlemevine büstü yapıldı.[1]

Christopher Hansteens vei.

Ay üzerindeki bir krater ve dağ Norveçlinin adını aldı.[5] Majorstuen'de bir sokağa da, Hansteens gate, onun adı verilmişti ancak 1879'da Bernt Michael Holmboe'nin anısına, Holmboes gate şeklinde ismi değiştirildi.[6] Bergen bölgesinde ise yine bir sokağa, 1881'de Professor Hansteens gate adı verildi.[7]

Ayrıca bakınız

  • İskandinav Bilim Adamları Konferansı

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k l Stubhaug, Arild (2001). "Christopher Hansteen". Helle, Knut (Ed.). Norsk biografisk leksikon (Norveççe). 4. Oslo: Kunnskapsforlaget. 6 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2009. 
  2. ^ Lorenz, Astrid. "Conradine Dunker". Helle, Knut (Ed.). Norsk biografisk leksikon (Norveççe). Oslo: Kunnskapsforlaget. 6 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2009. 
  3. ^ a b c d e Encyclopædia Britannica Eleventh Edition
  4. ^ Stubhaug, Arild (25 Mayıs 2004). "Den inspirerende læreren". Forskning.no (Norveççe). 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2009. 
  5. ^ Ronald Greeley (2001). The compact NASA atlas of the solar system. Cambridge University Press. s. 360. ISBN 9780521806336. Erişim tarihi: 1 Şubat 2012. 
  6. ^ Tvedt, Knut Are, (Ed.) (2000). "Holmboes gate". Oslo byleksikon (4 bas.). Oslo: Kunnskapsforlaget. s. 195. ISBN 82-573-0815-3. 
  7. ^ Hartvedt, Gunnar Hagen, (Ed.) (1999). "Professor Hansteens gate". Bergen byleksikon (1 bas.). Bergen: Kunnskapsforlaget. s. 377. ISBN 82-573-1036-0. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Niels Henrik Abel</span> Norveçli matematikçi

Niels Henrik Abel, çeşitli alanlarda öncü katkılarda bulunan Norveçli bir matematikçiydi. En ünlü yegane sonucu, Genel beşinci dereceden denklemi radikallerde çözmenin imkansızlığını gösteren ilk tam kanıttır. Bu soru, zamanının öne çıkan açık kalmış sorunlarından biriydi ve 250 yılı aşkın bir süredir çözülemedi. Aynı zamanda eliptik fonksiyonlar alanında bir yenilikçi, Abelyen fonksiyonların kaşifiydi. Buluşlarını yoksulluk içinde yaşarken yaptı ve 26 yaşında tüberkülozdan öldü.

<span class="mw-page-title-main">Knut Hamsun</span>

Knut Hamsun, Norveçli yazar ve 1920 yılı Nobel Edebiyat Ödülü sahibi.

Theodor Kittelsen, Norveçli ressam.

<span class="mw-page-title-main">Bernt Michael Holmboe</span> Norveçli matematikçi (1795–1850)

Bernt Michael Holmboe, Norveçli matematikçidir. 1810'a kadar herhangi bir okula gitmeyen Holmboe, ilk dönemlerinde eğitimini evinde sürdürdü. Kısa bir süre Christopher Hansteen'in asistanlığını da yaptığı Frederick Kraliyet Üniversitesi döneminden sonra, 1818 yılında Christiania Katedral Okuluna matematik öğretmeni olarak kabul edildi. Burada, daha sonra tanınmış bir matematikçi olacak Niels Henrik Abel'le tanıştı. 1826'da Frederick Kraliyet Üniversitesi'ne geçen Norveçli matematikçi, 1850'deki ölümüne kadar burada çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Ebbe Hertzberg</span>

Ebbe Hertzberg, Norveçli tarihçi, ekonomist ve siyasetçi. Hukuk tarihi eğitimi gördü. Oslo Üniversitesi'nde istatistik ve ekonomi profesörü oldu. Nisan 1884 tarihinde kısa süreliğine devlet bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Ole Jacob Broch</span> Norveçli matematikçi, fizikçi, ekonomist ve siyasetçi (1818-1889)

Ole Jacob Broch, Norveçli matematikçi, fizikçi, ekonomist ve politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Fredrik Barth</span>

Thomas Fredrik Weybye Barth, Norveçli sosyal antropolog. Norveç, Irak, Pakistan, İran, Sudan, Yeni Gine, Umman, Bali ve Bhutan'da saha araştırmaları yapmış, yaşayan çok az sosyal bilimcinin araştırma tecrübesine sahip olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kåre Willoch</span> Norveç başbakanı (1928-2021; hd. 1981-1986)

Kåre Isaachsen Willoch Muhafazakâr Partili bir Norveçli politikacı. Muhafazakâr Parti'nin 1970-1974 yılları arası Başkanı oldu. 1963 ve 1965-1970 yılında Ticaret ve Denizcilik Bakanı olarak görev yaptı. 1973 yılında Kuzey Konseyi başkanı ve 1981 1986 yılları arası Norveç Başbakanı olarak görev yaptı.

Frans Widerberg ,Norveçli ressam ve grafik sanatçısı. Kendisi 8 Nisan 1934'te Trondheim'da doğdu. 2015'te Oslo'da sanat yaşamından kesitlerin yer aldığı bir sergi düzenlemiştir. 1962'de yaptığı "Hieronymus" ve 1979'da yaptığı "De usynlige", adlı eserler Norveç Ulusal Galerisi'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Frank Aarebrot</span>

Frank Henrik Aarebrot ,Norveçli siyaset bilimci ve akademisyendir. Kendisi Bergen, Norveç doğumludur. Bergen Üniversitesi'nde Karşılaştırmalı Siyaset Profesörü ve Örebro Üniversitesi'nde Demokrasi Yardımcı Profesörü olarak görev yapıyordu. Düzenli olarak Siyasal Bilgiler Enstitüsü'nde ve Humboldt Üniversitesi'nde ders verdi.

<span class="mw-page-title-main">Per Jorsett</span> Norveçli spor gazetecisi

Per Jorsett, Norveçli spor gazetecisi, yazar, sunucu, tarihçi ve eski atıcılık sporcusudur. 1945 ve 1961 yılları arasında spor gazeteleri; Sportsmanden, Dagbladet ve Nationen için çalıştı. 1947'den 1991'ye kadar Norveç Ulusal Yayıncılık Firması'nda görev aldı. Ayrıca Olimpiyat Oyunları üzerine kitaplar yazdı.

<span class="mw-page-title-main">Knut Andersen</span>

Knut Andersen, Norveçli film yönetmeni ve aktör.

<span class="mw-page-title-main">Carl Størmer</span> Norveçli matematikçi

Fredrik Carl Mülertz Størmer Norveçli bir matematikçi ve astrofizikçidir. Matematikte, π sayısının hesaplanması ve ardışık düzgün sayılar üzerine Størmer teoremi dahil olmak üzere Sayılar teorisindeki çalışmaları ile tanınır. Fizikte, manyetosferdeki yüklü parçacıkların hareketini ve aurora oluşumunu incelemesi ve bu konulardaki Uzayın Derinliklerinden Atomun Kalbine adlı kitabıyla tanınır. Norveç'teki Oslo Üniversitesi'nde uzun yıllar matematik profesörü olarak çalıştı. Ayın uzak tarafındaki bir kratere onun adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Viggo Brun</span>

Viggo Brun Norveçli bir profesör, matematikçi ve sayı teorisyeniydi.

<span class="mw-page-title-main">Dagfin Werenskiold</span> Norveçli sanatçı

Dagfin Werenskiold Norveçli heykeltıraş ve ressamdır.

<span class="mw-page-title-main">Espen Skjønberg</span>

Espen Henrik Skjønberg, Norveçli tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Rosemarie Köhn</span>

Rosemarie Köhn, Norveçli kadın piskopos ve akademisyen. Norveç Kilisesi'ne bağlı 20 Mayıs 1993 - 1 Kasım 2006 tarihleri arasında Hamar Piskoposu olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi</span> Bilimler akademisi

Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi Norveç, Oslo'da bulunan akademik birliktir. Amacı, Norveç'te bilim ve irfanın ilerlemesini desteklemektir.

<span class="mw-page-title-main">Yngve Hågensen</span> Norveçli siyasetçi

Yngve Hågensen, Norveçli işçi sendikası lideri ve yazar.

Stein Winge, Norveçli aktör ve tiyatro yönetmeni.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.