İçeriğe atla

Chongzhen

İmparator Chongzhen
Çin İmparatoru
Hüküm süresi2 Ekim 1627-25 Nisan 1644
Önce gelenTianqi
Sonra gelenLi Zicheng
Doğum6 Şubat 1611
Yasak Şehir, Pekin, Ming Hanedanı
Ölüm25 Nisan 1644
Jingshan, Pekin, Ming Hanedanı
HanedanMing Hanedanı

İmparator Chongzhen (Çince: 崇禎; pinyin: Chóngzhēn) veya asıl adıyla Zhu Youjian (朱由檢) (6 Şubat 1611-25 Nisan 1644), Çin'in Ming Hanedanı'nın 16. ve son imparatorudur. Saltanatı 1627'den 1644 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

17. yüzyılın başlarında Küçük Buz Çağı'nın getirdiği kıtlık ve kalıcı kuraklık Ming Hanedanı'nın çöküşünü hızlandırdı. Aynı zamanda, Ming orduları, Mançu hükümdarı Hong Taiji'ye karşı kuzey sınırını savunmak için kullanıldı. 1636'da, Çin Seddi'nin kuzeyindeki Ming surlarına karşı yıllarca süren savaşlar sonrasında Hong Taiji kendisini Qing Hanedanı'nın imparatoru ilan etti. 1644 yılında Li Zicheng önderliğinde yüzbinlerce köylünün katıldığı isyan ordusunun başkent Pekin'e girmesinden sonra Congzhen Meishan tepesinde kendini bir ağaca asarak intihar etti.

Kaynakça

Chongzhen
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Tianqi
Çin İmparatoru
1627 – 1644
Sonra gelen:
Li Zicheng

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tang Hanedanı</span> 618-907 yılları arasında Çinde hüküm sürmüş bir hanedanlık

Tang Hanedanı, Sui Hanedanı'nın ardından Çin'e hüküm sürmüş hanedandır. 618'de Li Shimin, Sui Hanedanı'nı devirerek Tang Hanedanı'nı kurdu. Li Shimin daha çok Tang Hanedanı'nın kurucusu İmparator Taizong olarak bilinir. Çin imparatorlarının en ünlülerinden biridir. Tang Hanedanı döneminde Çin'in komşularının üzerinde çok büyük etkisi vardı ve birçok komşu krallıkları vergiye bağlamıştı. Bununla birlikte Göktürk Kağanlığı 659 yılında, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ise 744 yılında Tang Hanedanı'nın egemenliği altına girmiştir. Yaklaşık 300 yıl yönetimde kalan Tang Hanedanı zamanında Han Hanedanı'ndan bile daha parlak bir dönem yaşandı. Bu dönemde imparatorluk toprakları genişletildi; değişik ırk, kültür ve dinlerden halklarla ilişkiler kuruldu ve sonradan Batılı toplumları şaşkınlığa uğratacak bir yönetim sistemi kuruldu. Bazı kaynaklarda Tang Hanedanı'nın Çinleşmiş Türk-Tabgaç kökenli olduğu geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Han Hanedanı</span> çinde M.Ö. 206 - M.S. 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedan

Han Hanedanı, Çin'de MÖ 206 – MS 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedanıdır. Dönemin önemli klanlarından Liu tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Song Hanedanı</span>

Song İmparatorluğu, Song Hanedanı ya da kısaca Song, 960'tan 1279'a kadar Çin'i yöneten hanedandır. Hanedan, Sonraki Zhou Hanedanı'nın verasetini gasp eden ve On Krallık'ın geri kalanını fetheden, Beş Hanedan On Krallık dönemini sona erdiren Taizu tarafından kuruldu. Song, kuzey Çin'deki çağdaş Liao, Batı Şia ve Kin hanedanlarıyla sık sık çatışırdı. Song, Kin Hanedanı'nın saldırılarının ardından Güney Çin'e çekildikten sonra sonunda Moğol İmparatorluğu'na bağlı Yuan Hanedanı tarafından fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Wanli</span> Ming dönemi 13. Çin hükümdarı (1563-1620; imparator 1572-1620)

İmparator Wanli veya asıl adıyla Zhu Yijun (朱翊), Ming Hanedanı'nın 13. imparatorudur. Saltanatı 1572'den 1620 yılında ölümüne kadar sürmüştür. 48 yıllık hükümdarlığı ile Ming Hanedanı boyunca en uzun süre tahtta kalan imparator olup döneminde hanedanlık gerilemeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Üç Hükümdar ve Beş İmparator</span>

Üç Hükümdar ve Beş İmparator, MÖ 2852'den MÖ 2070 yılları arasında hüküm sürdüklerine inanılan efsanevî Çin hükümdarları veya tanrılarıydı. Günümüzde kültürel kahraman olarak kabul edilmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Hong Taiji</span> Eski Çin imparatoru

Hong Taiji, Çin'in Qing Hanedanı'nın ikinci imparatorudur. Saltanatı 1636'dan 1643 yılına kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Shunzhi</span>

İmparator Shunzhi, Çin'in Qing Hanedanı'nın üçüncü imparatorudur. Saltanatı 1643'ten 1661 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Zhengtong</span> Ming dönemi 6. Çin hükümdarı (1427-1464; imparator 1435-1449 ve 1457-1464)

İmparator Zhengtong, İmparator Tianshun veya asıl adıyla Zhu Qizhen (朱祁鎮), Çin'in Ming Hanedanı'nın altıncı ve sekizinci imparatorudur. Saltanatı ilk olarak 1425'ten 1435 yılına kadar Zhengtong adıyla sürmüş olup kardeşi İmparator Jingtai'nin ölümünün ardından tekrar Tianshun adıyla 1457'den 1464 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Longqing</span> Ming dönemi 12. Çin hükümdarı (1537-1572; imparator 1567-1572)

İmparator Longqing veya asıl adıyla Zhu Zaihou (朱載垕), Çin'in Ming Hanedanı'nın 12. imparatorudur. Saltanatı 1567'den 1572 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

Evlilik ittifakı olarak da bilinen heqin, Çin imparatorlarının, genellikle yönetici ailenin küçük dallarının üyeleri olan prensesleri komşu devletlerin yöneticileriyle evlendirmesinin tarihsel uygulamasına atıfta bulunur. Savaş alanında yenilgiye uğratılamayacak kadar güçlü bir düşman devlete karşı genellikle bir yatıştırma stratejisi olarak benimsendi. Politika her zaman etkili değildi. İmparator ve diğer devletin hükümdarı arasında eşit bir diplomatik statü anlamına geliyordu. Sonuç olarak, tartışmalıydı ve birçok eleştiriye maruz kalıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Geç Ming Hanedanı veba salgını</span>

Geç Dönem Ming Hanedanlığı'ndaki Büyük Veba, Çin'deki Ming Hanedanlığı'nın son dönemi olan 1633 ve 1644 yılları arasında yaşanan büyük bir veba salgınıdır. Salgın 1633'te Şansi Eyaletinde başladı ve 1641'de Pekin'e ulaştı. Veba 1643'te 200.000'den fazla insanın ölümüne neden oldu ve 1644'te Ming Hanedanlığı'nın çöküşüne katkıda bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Ming-Tibet İlişkileri</span>

Tibet ile Çin'in Ming hanedanı (1368-1644) arasındaki ilişkilerin kesin doğası belirsizdir. İlişkinin analizi, modern siyasi çatışmalar ve Westphalia egemenliğinin kavramın var olmadığı bir zamanda uygulanmasıyla daha da karmaşıklaşıyor. Çin Halk Cumhuriyeti tarafından yayınlanan bir kitap olan “Çin'in Tibet'inin Tarihsel Durumu” Ming sarayının Tibet liderlerine çeşitli unvanlar vermesine ki bu unvanların haleflerine Ming başkentine seyahat etme olanağı sağlıyordu, Tibetlilerin unvanları tam olarak kabul etmesine ve Ming hanedanının Tibet üzerinde tartışmasız bir egemenliğe sahip olduğunu iddia ediyor. Çin'deki bilim adamları da Tibet'in 13.yy'dan beri Çin'in ayrılmaz bir parçası olduğunu ve dolayısıyla Ming İmparatorluğu'nun bir parçası olduğunu savunuyorlar. Bununla birlikte, Turrell V. Wylie, Melvin C. Goldstein ve Helmut Hoffman gibi Çin dışındaki çoğu bilgin, ilişkinin bir hükümdarlık olduğunu, Ming unvanlarının yalnızca nominal olduğunu ifade etti. Tibet'in Ming kontrolü dışında bağımsız bir bölge olarak kaldığını ve basitçe Tibet ile ilişkileri kesen İmparator Jiajing’e(1521-1566) kadar haraç ödediğini söylerler.

<span class="mw-page-title-main">Güney Ming</span> Nankin rejimi, toprakla geçinmek zorunda kalan ve kırsalı yağmalayan askerlerine ödeme yapacak ve tedarik edecek kaynaklardan yoksundu. Askerlerin davranışları o kadar kötü nam salmıştı ki, bu durumdaki şehirler tarafından girişleri redded

Güney Ming veya resmî adıyla Büyük Ming, Çin'de bir imparatorluk hanedanı ve 1644 Jiashen Olayı'ndan sonra ortaya çıkan Ming Hanedanı'nın bir dizi eski devletinden biriydi. Li Zicheng liderliğindeki Shun kuvvetleri Pekin'i ele geçirdi ve İmparator Chongzhen intihar etti. Ming generali Wu Sangui daha sonra Çin Seddi'nin doğu kesimindeki Shanhai Geçidi'nin kapılarını Shun güçlerini yok etmek için kullanma umuduyla Çing sancaklarına açtı. Ming müdavimleri Nankin'e kaçtılar ve burada Zhu Yousong'u İmparator Hongguang olarak tahta geçirdiler ve Güney Ming'in başlangıcını işaret ettiler. Nankin rejimi, Çing kuvvetlerinin Nankin'i ele geçirdiği ve o zamana kadar Zhu'nun idam edildiği 1645'e kadar sürdü. Daha sonraki figürler, çeşitli güney Çin şehirlerinde hanedanlıklarını ilan etse de Çing onları taklitçi olarak gördü.

<span class="mw-page-title-main">Wu Sangui</span>

Wu Sangui, Çin'de Ming Hanedanı subayı ve kısa süreli Zhou Hanedanı'nın ilk ve tek imparatorudur. Saltanatı, Mart-Ekim 1678 tarihleri arasında ölümüne kadar sürmüştür. Çin'de Ming Hanedanı'nın çöküşüne ve Çing Hanedanı'nın kuruluşunda kilit rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Shun Hanedanı</span>

Shun Hanedanı veya resmî adıyla Büyük Shun, Çin'de Ming-Çing geçişi sırasında var olan kısa ömürlü bir imparatorluk hanedanıydı. Hanedan, büyük bir köylü isyanının lideri olan Li Zicheng tarafından, kameri yılın ilk günü olan 8 Şubat 1644'te Şian'da kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ming-Çing geçişi</span>

Ming-Çing geçişi veya Mançuların Çin'i fethi, 17. yüzyılda Çin'de Mançurya'daki Mançu Aisin Gioro boyu tarafından kurulan Çing Hanedanı ile diğer bölgesel veya geçici güçlerle müttefik olan güney Ming Hanedanı arasında meydana gelen çatışmalardır.

Sekiz Sancak, Çin'de Sonraki Jin ve Çing hanedanları altında tüm Mançu hanelerinin yerleştirildiği idari ve askeri bölümlerdi. Savaşta, Sekiz Sancak ordu olarak işlev gördü, ancak sancak sistemi aynı zamanda tüm Mançu toplumunun temel örgütsel çerçevesiydi. 17. yüzyılın başlarında Nurhaci tarafından oluşturulan sancak orduları, onun parçalanmış Curçen halkını birleştirmesinde ve Çing Hanedanı'nın Ming Hanedanı'nı fethinde araçsal bir rol oynadı.

<span class="mw-page-title-main">Çing karşıtlığı</span>

Çing karşıtı duygu muhalifler tarafından "barbar" olmakla eleştirilen, esas olarak Çin'de Mançu liderliğindeki Çing Hanedanının (1644-1912) yönetimine karşı duyulan duyguyu ifade eder. Çing, Han'ı saçlarını Mançu tarzında kuyrukta takmaya zorlamak gibi politikaları uygulayarak geleneksel Han kültürünü yok etmekle, Çin bilimini bastırmakla, Çin'in dünyanın önde gelen gücü olmaktan çıkıp fakir, geri kalmış bir ülkeye dönüşmesine neden olmakla suçlandı. Sekiz Sancak'ın halkı, genel Han sivil nüfusunun aksine, devletin emekli maaşlarıyla geçiniyordu.