İçeriğe atla

Chipotle

Chipotle

Chipotle (/ɪˈptl/, chi-POHT-lay ; İspanyolca: [tʃipotle]) ya da chilpotle, çeşnileme için kullanılan tütsülenerek kurutulmuş olgun jalapeño biberidir. En yaygın olarak Meksika ve Meksika'dan esinlenen Güneybatı ABD mutfağı ve Tex-Mex gibi mutfaklarda kullanılır. Chipotles en adobo (adobo sosuyla haşlanmış) gibi farklı formları da mevcuttur.

Chipotle'nin acılığı; Espelette biberi, jalapeño, Guajillo biberi, Macar biberi, Anaheim biberi ve Tabasco sosu ile benzerdir.[1]

Tarih ve etimoloji

Jalapeño tütsüleme tekniği, Mezoamerika'da Azteklerden de önce kullanılan gıda saklama uygulamalarından biridir. "Chipotle" ismi, Nahuatl dilindeki "tütsülenmiş acı biber" anlamındaki chīlpoctli (Nahuatl okunuşu: [t͡ʃiːlˈpoːkt͡ɬi]) kelimesinden gelmiştir.[2]

Kaynakça

  1. ^ Moreno-Escamilla (Ekim 2015). "Effect of the smoking process and firewood type in the phytochemical content and antioxidant capacity of red Jalapeño pepper during its transformation to chipotle pepper". Food Research International. 76 (3): 654-660. doi:10.1016/j.foodres.2015.07.031. PMID 28455049. 
  2. ^ Francisco J. Santamaría, Diccionario de mejicanismos (Mexico: Editorial Puzo, 1978), p. 388.

Konuyla ilgili yayınlar

İlgili Araştırma Makaleleri

Tabasco, 1868 yılından beri McIlhenny Co. adlı bir aile firması tarafından sirke, Tabasco biberi ve tuz ile üretilen bir acı sos. Sos, Louisiana sahilinden 3 km içeride yer alan ve aileye ait Avery Island bölgesinde üretilmektedir. İsim, marka tescilli olup, Avery Adasının ilk sahiplerinin dilinde "toprağın sıcak ve ıslak olduğu diyar" manasına gelir. Tabasco adı Tabasco biberlerine atfen verilmiş olup, bu biberler isimlerinin Meksika'nın bir eyaleti olan Tabasco'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Enchilada</span>

Enchilada, mısırdan üretilen tortilla'ya, farklı ve çeşitli iç malzemeler konulması ve rulo şeklinde sarılan tortilla'nın üzerine acı biber sosu gezdirilmesiyle yapılan, Meksika mutfağından çıkan ve Amerikan mutfağında da yer alan yemek. İç malzemeler et, deniz ürünleri peynir, fasulye, patates, çeşitli sebzeler veya bunların kombinasyonları olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Pozole</span> Meksika mutfağına ait geleneksel çorba

Pozole, ayrıca "mısır lapası" manasına gelen, Meksika mutfağına ait geleneksel bir çorba veya sulu yemek. Mısır lapasından, etten yapılmaktadır, isteğe bağlı olarak da rendelenmiş lahana, acı biber, soğan, sarımsak, turp, avokado, salsa sosu ve/veya misket limonu gibi malzemeler ile terbiyelenebilir ya da garnitürlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Nachos</span>

Nachos, kuzey Meksika kökenli bir Tex-Mex mutfağı yemeği. Yemek, totopo ekmeklerinden, bilinen adıyla tortilla cipslerin peynir ya da peynir bazlı bir sosla kaplanmasıyla oluşur. Genellikle atıştırmalık olarak servis edilir. İlk olarak 1943'te Ignacio "Nacho" Anaya tarafından yaratılmıştır. Anaya'nın yarattığı orijinal nachos, kızarmış mısır tortilla'larının çedar peyniri ile kaplanması ve dilimlenmiş jalapeño biber eklenmesiyle oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tinga (yemek)</span>

Tinga, parçalanmış etin üzerine domates, chipotle ve soğan içeren sosun eklenmesiyle hazırlanan Meksika mutfağına ait yemek. Puebla kökenlidir. Ana yemek olarak tüketilebildiği gibi, arroz blanco ile birlikte de sunulmaktadır. Kelime anlamı olarak tinga, İspanyolcada "kaba" veya "karışıklık" anlamına gelir.

<i>Tostada</i>

Tostada, Meksika ve Güney Amerika'nın diğer bölgelerinde kızartılmış malzeme ile hazırlanan çeşitli yöresel yemeklerdir. İspanyolcada "kızartılmış" anlamına gelen tostada, genellikle kızartılmış düz veya kase şeklinde bir tortilla anlamına gelir. Genellikle mısır unundan yapılan tortilla ile hazırlanır, ancak buğday unu ile yapılan tostadalar da zaman zaman bulunabilir. Ayrıca, tostada'nın kullanıldığı herhangi bir yemeğe tostada denilebilir. Tek başına tüketilebilir veya diğer yemeklerde ekmek yerinde kullanılabilir.

<i>Frijoles refritos</i>

Frijoles refritos, Meksika mutfağına ait bir fasulye yemeğidir. Torta sandviç, kahvaltı ve yumurta gibi yemeklerde çok kullanılıyor.

<span class="mw-page-title-main">Puntas</span>

Puntas, Meksika mutfağının geleneksel bir yemeğidir. Kurutulmuş kırmızı biber veya taze biber, ince doğranmış soğan, sarımsak ve çeşitli Meksika sosları ile baharatlar eşliğinde pişirilmiş küçük et parçalarından oluşur. Başlangıçta puntas de filete olarak şerit şeklinde kesilmiş sığır eti ile yapılmakta olan yemekte daha sonra farklı et türleri de kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Caldo tlalpeño</span>

Caldo tlalpeño, Meksika mutfağında tavuk eti, nohut, havuç ve yeşil fasulye içeren, sarımsaklı ve soğanlı tavuk suyuna batırılmış, epazot, kimyon ve chipotle biber ile tatlandırılmış tavuk ve sebze çorbasıdır. Avokado dilimleri ve küp küp doğranmış peynirle servis edilir, yanında misket limonu ve kızarmış tortilla cipsi eşlik eder.

<span class="mw-page-title-main">Tortilla çorbası</span>

Tortilla çorbası, kızarmış tortilla mısırı parçalarından yapılmış, domates, sarımsak, soğan ve chile de árbol ve epazot suyuna batırılmış geleneksel Meksika çorbasıdır. Pasilla biberi, chicharrón, avokado, küp taze peynir ve ekşi krema ile servis edilir. Tortilla çorbasının kesin kökeni bilinmemekle birlikte, Meksiko şehrinden geldiği düşünülüyor. Geleneksel tortilla çorbası, kavrulmuş domates, soğan, sarımsak, kırmızı biber ve tortilla ile karıştırılmış tavuk suyuyla yapılır, şeritler halinde kesilir ve kızartılır. Bazı çeşitleri, örneğin koyulaştırılmış domates tabanı ve öğütülmüş tortilla ile yapılan et suyu veya çıtır çıtır kızarmış tortilla şeritleri ile zenginleştirilmiş fasulye çorbası bulunmaktadır.

<i>Huevos a la mexicana</i>

Huevos a la mexicana, Meksika mutfağındaki bir kahvaltı yemeğidir. Kabaca doğranmış domates, yeşil pul biber (Jalapeño) ve soğan, sıcak bir tavada hafifçe kızartılır. Yumurtalar eklenir ve sertleşene kadar karıştırılır. Altı kapatılır ve doğranmış kişniş ve tuz ilave edilerek yumurtayla karıştırılır. Frijoles refritos ile birlikte sunulur.

<span class="mw-page-title-main">Huevos rancheros</span>

Huevos rancheros, genellikle kırsal Meksika çiftliklerinde yenilen geleneksel, yumurtadan yapılan bir kahvaltı yemeğidir.

<i>Pachola</i> (yemek)

Pachola, Meksika mutfağına ait bir et yemeğidir. Jalisco'da doğmuştur. Bu et yemeği kullanılarak kıyma haline getirilen sığır eti ve çeşitli baharatlar yardımı ile yapılır. Sığır eti kıyması, ancho biberi, kimyon, sarımsak ve ekmekle karıştırılarak yağda kızartılır. Pachola bazen ızgarada da yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Pico de gallo</span>

Pico de gallo, salsa fresca ve salsa cruda olarak da adlandırılır, Meksika mutfağında yaygın olarak kullanılan bir salsa türüdür. Geleneksel olarak doğranmış domates, soğan, serrano biberlerinden, tuz, limon suyu ve kişniş ile yapılır.

Carne seca, Meksika mutfağında kullanılan bir tür kurutulmuş sığır etidir.

<span class="mw-page-title-main">Al ajillo</span>

Al ajillo, Latin Amerika ülkelerinin mutfaklarına özgü bir çeşnidir. Meksika'da guajillo kırmızı biberi ve ajo'yu (sarımsak) birleştirir. Diğer Latin Amerika ülkelerinde yemek benzerdir, ancak diğer biberleri kullanır, örneğin Peru yemeklerinde aji panca veya aji mirasol, kurutulmuş aji amarillo formları kullanılır. Muhtemel kökeni, sömürgecilik yoluyla, sarımsak ve acı biber yağında pişirilmiş karides olan İspanyol yemeği gambas al ajillo'dur.

Chiapas mutfağı, aynı adı taşıyan Meksika eyaletindeki bir yemek pişirme tarzıdır.

<span class="mw-page-title-main">Adobada</span> Et ile yapılan Meksika mutfağındaki bir yemek

Adobada, adovada adı da kullanılır, Meksika mutfağında tacolara benzer şekilde yaygın olan birçok yemek için bir hazırlıktır. Adobada, genellikle sirke ve kekik ile kırmızı acı sosuyla marine edilmiş domuz etidir, ancak farklı et türlerini ve al pastor'a daha yakın marine edilmiş sosları ifade edebilir. Genellikle küçük, esnek mısır tortillasında sotelenmiş sebzeler ve peynirle birlikte servis edilir.

<span class="mw-page-title-main">Moronga</span>

Moronga, rellena veya morcilla bir tür sosistir. Küba, Kolombiya, Porto Riko, Orta Amerika ve Meksika mutfağında bulunur. Baharatlar, otlar, soğan ve pul biber eklenir ve ardından domuzun kalın bağırsaklarında birkaç saat kaynatılır. "Chile rojo" veya "chile verde" sosla servis edilir. Ayrıca Meksika'nın merkezinde, taze soğan ve jalapeno biberleri ile tavada kızartıldıktan sonra gordita ve taco'larda dolgu olarak servis edilir. Bu sosis, Yucatan Yarımadası'nda "morcilla" olarak adlandırılır ve neredeyse her zaman diğer sosisler (buche) ve soğan turşusu, kişniş ve baharat karışımı ile birlikte servis edilir.

<span class="mw-page-title-main">Pozol</span>

Pozol hem fermente mısır hamurunun hem de ondan yapılan içeceğin adıdır ve kökeni Kolomb Öncesi Meksika'ya kadar dayanmaktadır. Pozol hazırlanırken mısır hamuru ve su dışında kakao gibi başka bileşenler de eklenebilir. İçecek Meksika'nın güneyinde Chiapas ve Tabasco eyaletlerinde tüketilmektedir. Hastalıklarla savaşmak için de kullanılan pozol susuzluğu da gidermektedir. Ayrıca ormandaki uzun yolculuklarında geçim kaynağı olarak Amerika'nın yerli halkları tarafından da kullanılmıştır.