Chihuahua

Chihuahua (İspanyolca telaffuz: [tʃiˈwawa]) resmî olarak Estado Libre y Soberano de Chihuahua (Türkçe: Chihuahua Bağımsız ve Egemen Eyaleti) Meksika'nın 31 eyaletinden biridir. Kuzeybatı Meksika'da 247455 km² yüzölçümü ile yer almaktadır,^[1] Birleşik Krallık'tan biraz büyüktür. Sınırları batıda Sonora, güneybatıda Sinaloa, güneyde Durango ve doğuda Coahuila eyaletleri ile çevriliyken, kuzey doğuda Teksas ve kuzeyde New Mexico adlı ABD eyaletleri ile çevrilidir. Chihuahua Meksika'nın en geniş arazisine sahip eyaletidir, dolayısıyla El Estado Grande ("Büyük Eyalet") lakabıyla da anılır. Although Chihuahua esasen adaş olduğu Chihuahuan Çölü ile tanınmasına karşın, Meksika'nın diğer eyaletlerinden daha fazla ormanlık alana sahiptir. Farklı iklimi sayesinde bu eyalet geniş türde fauna ve floraya sahiptir. Bu eyalet genellikle geniş ırmak vadili ve engebeli dağlık arazili olarak nitendirilmektedir. Kayalık Dağları'nın bir uzantısı olan Sierra Madre Occidental dağ zinciri, eyaletin arazisine egemen olmakta ve Büyük Kanyon'dan daha geniş ve derin çok büyük bir kanyon sistemi olarak eyaletin en büyük cazibe yeri olan La Barranca del Cobre (Bakır Kanyonu)'na ev sahipliği yapmaktadır. Sierra Madre Occidental dağlarının yokuşunda (Casas Grandes, Cuauhtémoc ve Parral bölgeleri çevresinde) eyaletin tarımsal üretiminin yapıldığı kaynaklar olan kısa sarı çimenli engin ovalar bulunmaktadır. 3,2 milyon kişi (2005) Rio Grande Vadisi ve Conchos Nehri Vadisi boyunca yaşamaktadır.

Chihuahua'nın adının kökeni tarihçiler ve dilbilimciler tarafından uzun süredir tartışılmaktadır. En çok kabul edilen kurama göre Nahuatl dilindeki "Nehirlerin sularının buluştuğu yer" anlamından türemiş olduğudur. Chihuahua çeşitli kültürlere sahip yerli kabilelere binlerce yıldır yurtluk etmiştir. 16'ncı yüzyılın ortalarındayken, İspanyollar bu bölgenin muhtemel mineral zenginliğiyle ilgilenmeye başladılar. Nadir yerli nüfus bazen İspanyol idaresine ateşli bir şekilde karşı koymuş, fakat sonunda bu bölge Avrupalı göçmenler tarafından ele geçirilmiştir. Madencilik şehirleri ve Katolik misyonerlikleri Avrupalıların ilk yerleşimleri oldular. Chihuahua 16 ve 17'nci yüzyıllar boyunca İspanyol kâşifler tarafından Birleşik Devletlerin güneybatı parçasının yerleşim ve keşfi için önemli bir çıkış yeri oldu. Sonra bu eyalet New Mexico ve Meksiko arasında hayatî ticaret yolu sundu. 19'uncu yüzyıl sırasında Mennocular olarak bilinen Alman göçmenlerin büyük bir dalga halinde dinî özgürlüklerini aramaya bu eyalete gelmişlerdir. Tarih boyunca bu topraklar Meksika'nın birçok iç çatışmalarında ve Meksika ile ABD arasındaki uluslararası çatışmalarda savaş alanı olmuştur.

Chihuahua çeşitlendirilmiş eyalet ekonomisine sahiptir. Eyaletteki en önemli üç ekonomik merkez: uluslararası bir imalat merkezi olan Ciudad Juárez, eyaletin başkenti olan Chihuahua ve eyaletin tarımsal merkezi olan Delicias'tır. Bugün Chihuahua NAFTA'nın bir sonucu olarak uluslararası ticaretten milyarlarca dolarlık önemli bir ticari büyüme yolu olma vazifesi görmektedir. Diğer taraftan bu eyalet özellikle sınır boylarındaki yasadışı ticarî faaliyetlerin sıkıntısını yaşamaktadır.

6 Şubat 2010'da Eyalet Valisi "Baeza" eyaletin üç erkini (Yasama, Yürütme ve Yargı organlarını) Chihuahua'dan Ciudad Juárez'e ikinci şehirdeki güvenlik sorunlarını karşılamak için taşımayı önerdi,^[2] fakat Eyalet Yasama Kurulu tarafından bu öneri 12 Şubat'ta reddedildi.^[3]

Kaynakça

^ "Resumen". Cuentame INEGI. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2010.
^ Muhabirler (6 Şubat 2010). "Trasladan Poderes de Chihuahua a Juárez" (İspanyolca). El Universal. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2010.
^ Muhabirler (12 Şubat 2010). "Diputados dicen no al traslado de Poderes" (İspanyolca). El Universal. 12 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2010.