İçeriğe atla

Chicago Boys

Chicago Boys (Türkçe: Şikago Oğlanları), 1970 ve 1980'lerde tanınmış bir grup Şilili ekonomist. Bu adlarını, Milton Friedman ve Arnold Harberger'in ders vermekte olduğu Şikago Üniversitesinin ekonomi bölümünden mezun olduklarından almışlardır. Bazıları da, Şikago Üniversitesinin destek vermiş olduğu Şili Papa Katolik Üniversitesinin ekonomi bölümünden mezun olmuştur.

Güney Amerika'ya döndüklerinde, Şili askerî cuntası (1973–1990) başta olmak üzere çok sayıda Güney Amerika devletinin hükûmetlerinde görev almışlardır. Ekonomi danışmanları olarak başlamış oldukları bu görevlerde, birçoğu yüksek mevkilere ulaşmıştır.[1]

Heritage Vakfı, Şili'nin Güney Amerika'nın en iyi performans gösteren ekonomisi olmasını ve dünyanın en işletme dostu ülkelerinden birine dönüştürmelerinde Chicago Boys'u övse de; Chicago Boys'u eleştirenler işsizlik oranındaki büyük artışların nedeninin Chicago Boys'un öğütleri üzerine uygulanmış enflasyon karşıtı politikalara dayandırılabileceğini söylemektedir.[2] Nobel ödüllü Amartya Sen gibi bazıları da Chicago Boys'un uygulamış olduğu ekonomik politikalarının kasıtlı olarak Güney Amerika halkı pahasına ABD şirketlerinin çıkarlarına hizmet etmeyi amaçladığını iddia etmiştir.[3][4][5]

Tarihleri

"Chicago Boys" terimi, 1980'lerin başlarından beri[6] liberter ekonomi teorilerini okuyan veya onlarla özdeşleşmiş Güney Amerikalı ekonomistleri tanımlamak için kullanılmıştır. Bazıları Harvard Üniversitesi veya MIT'te başarı kazanmış olsalar bile (aşağıya bkz.), bu terim genel olarak Şikago Üniversitesinde öğrenim görmüş olanları tanımlamak için kullanılmıştır.

Chicago Boys, General Augusto Pinochet'nin yönetimi sırasındaki Şili'de başlatılan ilk reformların mühendisleri olarak öne çıkmıştır. Milton ve Rose Friedman, yazmış oldukları anılarında "Chicago Boys"u kullanarak, bu terimin yaygınlaşmasına neden olmuştur.

Milton ve Rose Friedman'ın anılarında şunlar yazmaktaydı: "1975'te, enflasyon Şili'de yaygınken bir dünya resesyonunun Şili'de bir bunalıma da yol açmasıyla, General Pinochet kurtuluşu 'Chicago Boys'ta bularak onların birkaçını hükûmetininin yüksek mevkilerine atadı."[7]

Chicago Boys'un eğitim programı, 1950'lerde ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından uluslararası ekonomik kalkınma için ilk ABD programı olan Nokta Dört Programı aracılığıyla düzenlenen "Şili Projesi"nin sonucuydu. Şili'nin ekonomik beyin takımını etkilemeyi amaçlayan Ford Vakfı ve Rockefeller Vakfı tarafından finanse edildi. Şikago Üniversitesinin ekonomi bölümü, Şili Katolik Üniversitesi ile burs programları oluşturdu. 1957 ile 1970 yılları arasında yaklaşık yüz tane seçilmiş öğrenci, önce Şili'de bir çıraklık programı ve ardından Şikago'da yüksek lisans çalışmasında eğitim aldı.

Proje 1970'lerin başına kadar olaysız geçti. Chicago Boys'un düşünceleri; bazılarının 189 sayfalık El ladrillo ("tuğla") takma adlı bir "Ekonomik Kalkınma İçin Program" hazırlamasına karşın Şili'nin ekonomik ve politik düşüncesinin uçlarında kaldı.[8] Hazırlanmış bu yazı, 1969'da Jorge Alessandri'nin başarısız başkan adaylığının bir parçası olarak sunuldu. Alessandri, El ladrillo'yu görmezden geldi ancak 11 Eylül 1973'teki Şili darbesinin Augusto Pinochet'yi iktidara getirmesinden sonra projeye olan ilgi yeniden oluştu ve proje yeni rejimin ekonomik politikasının temeli oldu.

ABD Dışişleri Bakanlığının Şili Projesi sona ermesine karşın Şili ile Şikago Üniversitesi arasındaki eğitim bağlantısı hâlâ devam etmektedir. Chicago Boys da dahil olmak üzere üniversiteden mezunlar için çok sayıda ağ kuruluşlarından biri "Latin American Business Group at Chicago Booth School of Business" (LATAM)'dır. Popüler kültürde, iş dergilerinde, basın ve medyada terim hâlen kullanılmaya devam etmektedir. Chicago Boys adında bir Şili filmi de vardır.[9][10]

Tanınmış Chicago Boys

Şili

Bazıları:

  • Jorge Cauas, Maliye Bakanı, 1975–1977.
  • Sergio de Castro, Maliye Bakanı, 1977–1982.
  • Pablo Baraona, Ekonomi Bakanı, 1976–1979.
  • José Piñera, Çalışma ve Emeklilik Bakanı, 1978–1980; Maden Bakanı, 1980–1981. (Harvard'da Ekonomi Yüksek Lisansı ve Doktora derecesi aldı.)
  • Hernán Büchi, Maliye Bakanı, 1985–1989. (Columbia Üniversitesi'nde MBA aldı.)
  • Şili Merkez Bankası Başkanı Alvaro Bardón; Ekonomi Bakanı, 1982–1983.
  • Juan Carlos Méndez, Bütçe Direktörü, 1975–1981.
  • Emilio Sanfuentes, Şili Merkez Bankası Ekonomi Danışmanı.
  • Şili Merkez Bankası Başkanı Sergio de la Cuadra; Maliye Bakanı, 1982.
  • Rolf Lüders, (Ekonomi Bakanı, 1982; Maliye Bakanı, 1982-83)
  • Francisco Rosende, Araştırma Müdürü, Şili Merkez Bankası, 1985 ve 1990; Antitröst Komisyonu, 1999 ve 2001; PUC İşletme ve Ekonomi Fakültesi Dekanı ve İktisat Profesörü, 1995-devam ediyor.[11]
  • Miguel Kast, Planlama Bakanı, 1978–1980; Çalışma Bakanı, 1980–1982; Şili Merkez Bankası Başkanı, 1982–83.
  • Martín Costabal, Bütçe Direktörü, 1987–1989.
  • Juan Ariztía Matte, Emeklilik Müfettişi, 1980–1990.
  • Maria Teresa Infante, Çalışma Bakanı, 1988–1990.
  • Camilo Carrasco Alfonso, Merkez Bankası Genel Müdürü, 1994–2005.
  • Joaquín Lavín, Eğitim Bakanı, 2010–2011; Planlama Bakanı, 2011–2013; Las Condes Belediye Başkanı, 2016-günümüz
  • Maliye Bakanı Genelkurmay Başkanı Cristián Larroulet Vignau; Ulusal Özelleştirme Komisyonu üyesi; Antitröst Komisyonu Başkanı; Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği Bakanı, [SEGPRES] 2010 - devam ediyor; Özel bir düşünce kuruluşu olan Libertad y Desarrollo'da İcra Direktörü; Dekan ve Ekonomi Profesörü; Universidad Del Desarrollo (UDD), Santiago, Şili'deki İşletme ve Ekonomi Fakültesi; birkaç kamu kuruluşunun yönetim kurulu üyesi; Mont Pelerin Derneği üyesi .[12]
  • Juan Andrés Fontaine, Ekonomi Bakanı, 2010–2011.
  • 1998'de 33,1 milyar ABD dolarının üzerinde varlığa sahip Şili'nin en büyük holdinglerinden biri olan Quinenco'nun CEO'su Francisco Perez Mackenna; Banco de Chile, Madeco, CCU, Inversiones y Rentas, LQIF, ECUSA, CCU Argentina ve Banchile Corretores de Bolsa dahil olmak üzere birçok Quinenco grup şirketinin yöneticisi ve Vina San Pedro Tarapaca Yönetim Kurulu Danışmanı; CCU CEO'su, 1991–1998. (Universidad Catolica de Chile'den İşletme derecesi ve Şikago Üniversitesinden MBA derecesi aldı.[13]
  • Ernesto Fontaine, Profesör, Ekonomi ve İdare Fakültesi, Pontificia Universidad Católica de Chile ; 1976'da Inter American Development Bank tarafından finanse edilen Şili'ye döndü; Kamu görevlilerinin ekiplerini Proje Hazırlama ve Sosyal Değerlendirme konusunda eğiten bir Teknik Yardım Programı düzenlediği Amerikan Devletleri Örgütü'nün (OAS) "dış finansman birimi" başkanı;[14] Dünya Bankası danışmanı, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD); 20 Ocak 2014'te akciğer kanserinden öldü.

Güney Amerika'nın başka yerlerinde

Chicago Boys'un en büyük ve en tanınmış grubu Şili kökenli olmasına karşın aynı dönemden Şikago Üniversitesinden başka birçok Güney Amerikalı mezun vardır. Bu ekonomistler, kendi ülkelerinin ekonomilerini biçimlendirmeye devam etmişlerdir. Bunlardan bazıları; Meksikalı Sócrates Rizzo, Francisco Gil Díaz, Fernando Sanchez Ugarte, Carlos Isoard y Viesca, Arjantinli Adolfo Diz, Roque Fernández, Carlos Alfredo Rodríguez, Fernando de Santibañes ve Ricardo Lopez Murphy; Brezilyalı Paulo Guedes ve Peru, Kolombiya, Uruguay, Kosta Rika ve Panama'dan birçok diğerleridir.

Ayrıca bakınız

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

(Hepsi İngilizcedir)

Kaynakça

  1. ^ Naomi Klein, 2007, The Shock Doctrine: The Rise of Disaster Capitalism
  2. ^ "Chile, Index of Economic Freedom". 2015. 17 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Kris Vanden Berg, 2012, Nixon’s Foreign Policy in Chile: Economic Securities over Human Rights
  4. ^ "Chile: Anatomy of an economic miracle, 1970-1986". libcom.org. 12 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020. 
  5. ^ "Chile and the United States: Declassified Documents Relating to the Military Coup, September 11, 1973". nsarchive2.gwu.edu. 24 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020. 
  6. ^ "What Latin America Owes to the "Chicago Boys"". Hoover Digest. Stanford University. 30 Ekim 1997. 30 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012. 
  7. ^ Two Lucky People: Memoirs. Milton Friedman and Rose D. Friedman. University of Chicago Press, 1998. p. 398.
  8. ^ El Ladrillo. Bases de la política económica del gobierno militar chileno.Santiago: CEP 2nd edition1992
  9. ^ "Chicago Boys". 5 Kasım 2015. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020 – IMDb vasıtasıyla. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2021. 
  11. ^ "Latin American Business Group at Chicago Booth School of Business (Latam Group) Speaker Profile". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2014. 
  12. ^ "Latin American Business Group at Chicago Booth School of Business (Latam Group) Speaker Profile". 17 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2014. 
  13. ^ "Latin American Business Group at Chicago Booth School of Business (Latam Group) Speaker Profile". 17 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2014. 
  14. ^ "Latin American Business Group at Chicago Booth School of Business (Latam Group) Speaker Profile". 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şili</span> Güney Amerikada bulunan egemen devlet

Şili (İspanyolca:

<span class="mw-page-title-main">Milton Friedman</span> Amerikalı ekonomist

Milton Friedman, tüketim analizi, para tarihi ve teorisi ve istikrar politikasının karmaşıklığı üzerine yaptığı araştırmalardan dolayı 1976 Nobel Ekonomi Ödülü'nü almış Amerikalı ekonomistti.

<span class="mw-page-title-main">1973 Şili Darbesi</span> 29. Şili devlet başkanı Salvador Allendenin devrilmesiyle sonuçlanan askeri bir darbe

1973 Şili Darbesi, 11 Eylül 1973 tarihinde sosyalist Başkan Salvador Allende'nin devrilip, General Pinochet'in iktidara geldiği askerî darbedir. Bu darbeyle dünyanın seçimle başa gelmiş ilk sosyalist hükûmeti devrilmiş ve yerine 17 yıl sürecek bir diktatörlük kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Augusto Pinochet</span> Şili diktatörü (1973–1990)

Augusto José Ramón Pinochet Ugarte, 1973 yılından 1990 yılına kadar Şili'yi dikta rejimi ile yöneten general. 1973'ten 1998'e kadar Şili ordusunun başkomutanı ve 1973'ten 1981'e kadar Şili Cunta Hükûmeti'nin başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Raúl Silva Henríquez</span>

Raúl Silva Henríquez Santiago, Şili başpiskoposu ve Roma Katolik Kilisesi'nin bir kardinalidir.

Chicago Üniversitesi veya kısaca UChicago, Chicago, Illinois'de bulunan özel bir araştırma üniversitesidir. Üniversitenin ana kampüsü Chicago'nun Hyde Park semtindedir.

<span class="mw-page-title-main">Myron Scholes</span> araştırmacı

Myron Samuel Scholes, Amerikalı-Kanadalı ekonomisttir. 1997 yılında Robert C. Merton ile birlikte Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. Black–Scholes modelinin yazarlarından biridir. Tüm binominal opsiyon modellerinin hepsi, bu orijinal konseptten köken almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hazım el-Beblavi</span> Eski Mısır Başbakanı

Hazım Abdülaziz el-Beblavi, Mısırlı eski maliye bakanı, ekonomist ve eski Mısır Başbakanı. 2012-13 Mısır protestoları'nda Muhammed Mursi'nin bir devrilmesinde gerçekleşen 2013 Mısır Darbesi sonucunda atanan Cumhurbaşkanı Adli Mansur tarafından, 9 Temmuz 2013 tarihinde hükûmeti kurmakla görevlendirilerek geçici başbakan olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Christian Noyer</span> Fransız devlet memuru (d. 1950)

Christian Noyer, eski Fransa Merkez Bankası Başkanı, ekonomist.

<span class="mw-page-title-main">Ksente Bogoev</span>

Ksente Bogoev, Yugoslav iktisatçı, profesör ve 1968-1974 yılları arasında Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti Yürütme Konseyi Başkanı.

Manola Robles, Şilili gazeteci. Özellikle ekonomi ve siyaset üzerine köşe yazıları kaleme aldı. 1980'li ve 1990'lı yıllarda Radyo Cooperativa için çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">İsveç-Şili ilişkileri</span>

İsveç-Şili ilişkileri, İsveç ile Şili arasındaki diplomatik ilişkileri ifade eder. Her iki ülke de, önemi 1970'lerde Şilililerin İsveç'e göçünün tarihine odaklanan dostane ilişkilere sahiptir. Yaklaşık 100.000 Şilili ve onların soyundan gelenler İsveç'te ikamet ediyor ve bu da ülkeyi üçüncü büyük Şilili diaspora topluluğuna ev sahipliği yapıyor. Her iki ülke de Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Şili ekonomik mucizesi</span>

Şili ekonomik mucizesi veya Şili mucizesi, ekonomist Milton Friedman tarafından Şili ekonomisinin 1980'lerde yeniden yapılandırılması ve çoğu Friedman'ın ders vermekte olduğu Şikago Üniversitesinden mezun olmuş topluca Chicago Boys olarak bilinen sayıca büyük bir grup Şilili ekonomist tarafından uygulanmış ekonomik politikaların etkilerini tanımlamak için kullanılan bir terim.

<span class="mw-page-title-main">Prag Ekonomi Üniversitesi</span> Pragda bir devlet üniversitesi

Prag Ekonomi Üniversitesi, Çek Cumhuriyeti'nin Prag kentinde bulunan bir devlet üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Şili ekonomisi</span>

Şili ekonomisi, Dünya Bankası tarafından tanımlanan bir piyasa ekonomisi ve yüksek gelirli ekonomidir. Şili, rekabet gücü, kişi başına düşen gelir, küreselleşme, ekonomik özgürlük ve düşük yolsuzluk algısı açısından bölgenin lideri olarak Güney Amerika'nın en müreffeh ülkelerinden biri olarak kabul edilir. Şili, Gini endeksi ile ölçüldüğü üzere yüksek ekonomik eşitsizliğe sahip olmasına rağmen, bölgesel ortalamaya yakındır.

<span class="mw-page-title-main">Mário Centeno</span> Portekizli ekonomist ve siyasetçi

Mário José Gomes de Freitas Centeno Portekizli ekonomist, akademisyen ve siyasetçi.

Chicago ekonomi okulu, Chicago Üniversitesi'ndeki öğretim üyelerinin çalışmalarıyla ilişkilendirilen ve bazıları ilkelerini inşa eden ve popülerleştiren neoklasik bir ekonomik düşünce okuludur. Milton Friedman ve George Stigler, Chicago okulunun önde gelen akademisyenleri olarak kabul edilir.

Arnold Carl Harberger Amerikalı bir ekonomist. Ekonomi öğretimi ve pratiğine yaklaşımı, gerçek dünya meselelerine doğrudan uygulanabilen analitik araçların kullanımını vurgulamaktır. Onun akademik iktisat üzerindeki etkisi, rekabetçi dengedeki bozulmaların verimlilik maliyetinin standart grafik tasvirine gönderme yapmak için "Harberger üçgeni" teriminin yaygın olarak kullanılmasıyla kısmen yansıtılmaktadır. Ekonomi politikası pratiği üzerindeki etkisi, takipçilerinin merkez bankaları ve maliye bakanlıkları gibi ulusal kurumlarda ve Dünya Bankası gibi uluslararası kurumlarda elde ettiği yüksek konumlarda kendini göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sergio de Castro</span>

Sergio de Castro Spikula, Şilili ekonomist ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">José Cademartori</span> Şilili politikacı

José Luis Cademartori Invernizzi yada José Cademartori, Şilili siyasetçi, mühendis, akademisyen ve yazar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.