İçeriğe atla

Chengdu J-10

Chengdu J-10
Bir J-10B PL-8 ve PL-12 havadan havaya füzeleri taşırken
Bir J-10B PL-8 ve PL-12 havadan havaya füzeleri taşırken
TürüÇok rollü savaş uçağı
Ulusal köken Çin
ÜreticiChengdu Uçak Sanayi Grubu
TasarımcıChengdu Uçak Tasarım Enstitüsü
İlk uçuş23 Mart 1998[1]
Hizmete giriş2005[2]
DurumuHizmette
Ana kullanıcıÇin Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri
Çin Halk Kurtuluş Ordusu Deniz Hava Kuvvetleri
Pakistan Hava Kuvvetleri
Üretim aralığı2002-günümüz[3]
Üretim sayısı548+ (2021)[4]

Chengdu J-10 (Çince (basitleştirilmiş): 歼-10; Çince (geleneksel): 殲-10; pinyin: Jiān shí; NATO rapor adı: Firebird), Chengdu Aircraft Industry Group tarafından üretilen Çin yapımı çok rollü avcı uçağıdır. İlk uçuşunu 23 Mart 1998 tarihinde gerçekleştirmiş[1] olup 2005 yılında hizmete girmiştir. Uçak, tek motorlu olup delta kanat ve kanart tasarıma[5] ve fly-by-wire uçuş sistemine sahiptir.

J-10'un gövdesi, kanat ve kuyruk yüzeylerinde kullanılan bazı kompozit malzemelerle birlikte esas olarak alüminyum alaşımlardan yapılmıştır. Hafif ve çevik olmasının yanı sıra yüksek hızlı uçuş ve yoğun muharebe streslerine dayanabilecek şekilde tasarlanmıştır.

J-10, dijital bir fly-by-wire sistemi ve 10 hedefi izleyebilen ve bunlardan 2 tanesini aynı anda yarı aktif radar güdümlü füzelerle ya da 4 tanesini aktif radar güdümlü füzelerle vurabilen, mekanik taramalı çok modlu bir atış kontrol radarı ile donatılmıştır. J-10B varyantı, aktif faz dizili hava radarı (AESA) barındırmak için yükseltilmiş bir burun konisine sahiptir. Geliştirilmesi 8 yıl süren ve 2008 yılında tamamlanan bu AESA radarı, pasif faz dizili radar aşamasını atlayıp doğrudan AESA'ya geçerek Çin savaş radarlarında önemli bir ilerlemeye işaret etti.[6]

J-10, tek bir turbofan motorla güçlendirilmiştir. Orijinal varyant olan J-10A, maksimum 123 kN statik itiş gücü üreten Rus Salyut AL-31FN motoruyla donatılmıştır. 2013 yılında, AL-31FN'nin Seri 3 olarak bilinen yükseltilmiş bir versiyonu, J-10B'de kullanılmak üzere test edildi ve daha uzun bir kullanım ömrüne ve daha fazla itme gücüne sahip oldu. Bununla birlikte, J-10 için tasarlanan motor Çinli Shenyang WS-10'dur. WS-10 geliştirme zorlukları ile karşılaşmış ve J-10A yerine Salyut AL-31FN ile donatılmıştır. Üretim öncesi bir J-10C, 2018 Çin Uluslararası Havacılık ve Uzay Fuarı'nda bir WS-10 ile donatılmıştı ve 2020'de bir videoda WS-10B ile donatılmış PLAAF logolu bir J-10C gösterildi. Kasım 2021 itibarıyla, WS-10B ile çalışan J-10C'ler PLAAF'ın hizmetindeydi.[6]

J-10, Gryazev-Shipunov GSh-23 çift namlulu top ile donatılmıştır ve çeşitli silah ve teçhizatı monte etmek için 11 silah istasyonuna sahiptir. PL-8 ve PL-10 gibi kısa menzilli havadan havaya füzeler, PL-12 ve PL-15 gibi orta menzilli radar güdümlü havadan havaya füzeler, lazer güdümlü bombalar gibi güdümsüz ve hassas güdümlü mühimmatlar, KD-88 gibi havadan karaya füzeler, YJ-91A gibi gemisavar füzeler ve YJ-9 gibi radyasyon önleyici füzeler taşıyabilir. J-10 ayrıca yakıt ve aviyonik podlar içeren drop-tank'lar da taşıyabilmektedir. Yaklaşık 5,600 kg maksimum faydalı yük kapasitesine sahiptir.[6]

Chengdu J-10, Çin hizmetinde olup Pakistan[7][8] ve İran[9] tarafından da satın alınması düşünülmektedir.

2021'de Pakistan,Pakistan Hava Kuvvetleri için 25 J-10 uçağının J-10CE modelini sipariş etmiş olup 6'sı teslim edilmiş ve 19'u halen sipariştedir.[10][11]

Varyantlar[12]

PLAAF yer ekibi Aviadarts-2021 uluslararası yarışması için bir J-10B hazırlıyor

J-10A: Bu, 2006 yılında hizmete giren J-10'un orijinal varyantıdır. Shenyang WS-10A turbofan motoru ile güçlendirilmiştir ve çok modlu bir radar ve füzeler ve 30 mm top dahil olmak üzere çeşitli silahlarla donatılmıştır.

J-10B: J-10B, 2011 yılında hizmete giren J-10A'nın yükseltilmiş bir versiyonudur. Geliştirilmiş bir radar ve elektronik harp paketi ve daha fazla silah ve harici yük taşıma yeteneği de dahil olmak üzere bir dizi geliştirmeye sahiptir.

J-10C: Radar kesiti azaltılmış daha gizlilik odaklı bir tasarıma sahiptir ve aktif elektronik taramalı dizi (AESA) radarı ile donatılmıştır. Ayrıca yükseltilmiş bir motor olan WS-10B ile güçlendirilmiştir.

J-10D: J-10'un yakın gelecekte hizmete girmesi beklenen bir başka yükseltilmiş varyantıdır. Daha gelişmiş bir radar ve elektronik harp paketi ve daha fazla silah ve harici yük taşıma kabiliyeti de dahil olmak üzere bir dizi geliştirmeye sahip olduğuna inanılmaktadır.

Kullanıcılar

 Çin

Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri: 220 J-10A, 55 J-10B, 180+ J-10C, 70 J-10S

Halk Kurtuluş Ordusu Deniz Hava Kuvvetleri: 2021 itibarıyla 16 J-10AH, 7 J-10SH

 Pakistan

Pakistan Hava Kuvvetleri: 36 J-10C (12'si teslim edildi, 24'ü sipariş edildi)[13]

Teknik özellikler (J-10A)

Genel özellikler

  • Mürettebat: 1[14]
  • Uzunluk: 15,49 m
  • Kanat açıklığı: 9,75 m
  • Yükseklik: 5,43 m
  • Kanat alanı: 39 m²
  • Boş ağırlık: 9,750 kg[15]
  • Azami kalkış ağırlığı: 19,277 kg[14][15]
  • Motor: 1 × Saturn-Lyulka AL-31FN veya WS-10A turbofan

Performans

  • Maksimum hız: Mach 1.8
  • Menzil: 2.500 km (1.600 mil, 1.300 nmi)
  • Savaş menzili: 1.240 veya 2.600 km (770 veya 1.620 mil, 670 veya 1.400 nmi)
  • Tırmanma hızı: 300 m/s (59.000 ft/dk)
  • Kanat yüklemesi: 381 kg/m2 (78 lb/sq ft)
  • İtme gücü/ağırlık: 1.04

Silahlanma[12]

  • Silahlar:Gryazev-Shipunov GSh-23
  • Silah istasyonu: 5600 kg harici yakıt ve mühimmat kapasitesine sahip toplam 11 adet (6× kanat altı, 2× giriş altı ve 3× gövde altı)
  • Roketler: 90 mm güdümsüz roket kapsülleri
  • Füzeler:
  • Havadan havaya füzeler:

PL-8

PL-10 (J-10C)

PL-12

PL-15 (J-10C)

  • Havadan karaya füzeler:

KD-88

YJ-91

  • Bombalar:

Lazer güdümlü bombalar: (LT-2)

Süzülme bombaları: (LS-6, GB3, GB2A, GB3A)

Uydu güdümlü bombalar: (FT-1)

Güdümsüz bombalar: 250 kg, 500 kg

  • Diğerleri:

Daha uzun menzil ve seyir süresi için 3 adede kadar harici yakıt bırakma tankı (1× gövde altı, 2× kanat altı)

Aviyonik

  • Tip 1473H pulse-doppler atış kontrol radarı (J-10A)
  • Harici olarak monte edilmiş aviyonik podlar:

K/JDC01A hedefleme podu (J-10A üzerinde)

Type Hongguang-I kızılötesi arama ve takip podu (J-10A üzerinde)

KD-88 ve YJ-91 için CM-802AKG hedefleme podu (J-10C üzerinde)

KG600 elektronik karşı tedbir podu

Blue Sky navigasyon/saldırı podu

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Wang Jieqing. "J-10 Fighter Test Flight Process Secret Revealed". Southern Weekend. 21 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  2. ^ "Japan's F-2 vs. China's Lethal J-10 Fighter: Who Wins?". 13 Ekim 2015. 14 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Chengdu J-10 (Jian-10, Fighter aircraft-10 / F-10)". globalsecurity.org. 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  4. ^ International Institute for Strategic Studies: The Military Balance 2022, p.260-61
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  6. ^ a b c Bronk, Justin (23 Şubat 2019). "Modern Chinese Warplanes: Chinese Air Force – Combat Aircraft and Units". The RUSI Journal. 164 (2): 86-87. doi:10.1080/03071847.2019.1621491. ISSN 0307-1847. 
  7. ^ "China Eyes J-10A Sale To Iran". Spacewar.com. 14 Aralık 2007. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  8. ^ "China Takes An Expensive Hit". Strategy Page. 21 Ekim 2011. 9 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  9. ^ "Get Ready, Israel: China to Sell Iran Advanced Fighter Jets?". The National Interest. 5 Ağustos 2015. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  10. ^ "Better than US-made F-16: China to provide J-10C fighter jets to Pakistan". Thenews.com.pk. 21 Şubat 2022. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022. 
  11. ^ Sana Jamal. "Watch video: Pakistan Air Force inducts first batch of six J-10C fighter jets | Pakistan – Gulf News". Gulfnews.com. 11 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022. 
  12. ^ a b "Chengdu J-10 Multirole Fighter | Military-Today.com". www.military-today.com. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022. 
  13. ^ "Better than F-16: China to provide J-10C fighter jets to Pakistan". www.thenews.com.pk (İngilizce). 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022. 
  14. ^ a b "Sinodefence.com: J-10 Multirole Fighter Aircraft". 29 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  15. ^ a b "J-10 (Jian 10) – Vigorous Dragon Multi-Role Tactical Fighter – Air Force Technology". Airforce-technology.com. 9 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bomba</span> yakıcı ve yıkıcı maddelerle doldurulmuş, türlü büyüklükte patlayıcı

Bomba, içi patlayıcı ve yanıcı maddeyle dolu, bir ateşleme düzeneğiyle donatılmış, çeşitli şekillerde bulunan yok edici patlayıcı silah. Son derece ani ve şiddetli bir enerji salınımı sağlamak için patlayıcı bir kimyasalın ekzotermik reaksiyonunu kullanır. Patlamalar, esas olarak, zeminden ve atmosferden iletilen mekanik stres, basınçla yönlendirilen mermilerin çarpması ve nüfuz etmesi, basınç hasarı, şarapneller ve patlamanın oluşturduğu etkiler yoluyla hasar verir. Sözcük, Latince bombus'tan gelir. Yunanca βόμβος romanlaştırılmış bombos'tan gelir, 'patlayan' ve 'uğultu' anlamlarına gelen onomatopoetik bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Füze</span> çeşitli güdüm sistemleri ile hedefe yönelen karmaşık silah sistemi

Füze, genellikle bir sevk maddesi, jet motoru veya roket motoruyla desteklenen, kendi kendine hareket edebilen, havada giden menzilli bir silahtır.

<span class="mw-page-title-main">Grumman F-14 Tomcat</span> Amerikan yapımı hava üstünlük uçağı

F-14 Tomcat, Northrop Grumman tarafından üretilen süpersonik, çift motorlu ve değişken geometrik kanatlı bir av önleme ve hava üstünlük uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas F/A-18 Hornet</span> ABD yapımı dördüncü kuşak savaş uçağı

F/A-18 Hornet,, McDonnell Douglas ve Northrop şirketleri tarafından müşterek olarak tasarlanan ve 1982 yılında üretilmeye başlanmış olan bir muharebe uçağıdır. 1997'den beri Boeing tarafından üretilmektedir. Rus muadili SU-33 model savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-22 Raptor</span> ABD yapımı beşinci kuşak savaş uçağı

Lockheed Martin F-22 Raptor, Lockheed Martin kuruluşu tarafından, hava üstünlüğü odaklı, düşük radar izi ile yüksek görünmezlik sağlamaya yönelik üretilen, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) için geliştirilmiş tek koltuklu, çift motorlu, her türlü hava koşuluna uygun taktik savaş uçağıdır. USAF'ın Gelişmiş Taktik Avcı programının bir sonucu olarak, uçak bir hava üstünlüğü savaşçısı olarak tasarlanmış, ancak aynı zamanda kara saldırısı, elektronik harp ve sinyal istihbarat yeteneklerine de sahiptir. Ana yüklenici Lockheed Martin, F-22'nin gövde ve silah sistemlerinin çoğunu üretip son montajı gerçekleştirirken, Boeing kanatları, arka gövdeyi, aviyonik entegrasyonunu ve eğitim sistemlerini sağlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne (USAF) bağlı F-22 uçakları, Birleşik Devletler Küresel Saldırı Görev Gücü'nün (US-GSTF) önemli bileşenlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Fairchild Republic A-10 Thunderbolt II</span> Amerikan yapımı ilk yakın hava desteği sağlayan hava platformu

A-10 Thunderbolt II, Amerikan Fairchild Republic şirketi tarafından üretilen; kara birliklerine yakın hava desteği sağlama görevi için ABD Hava Kuvvetleri için özel olarak geliştirilmiş bir saldırı uçağıdır. Orijinal takma adı "Warthog" olmasına rağmen II. Dünya Savaşı'nda kara birliklerine yakın hava desteği sağlamış olan P-47 Thunderbolt'a izafeten aynı isimle anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-27</span> Sovyet yapımı dördüncü kuşak savaş uçağı

Suhoy Su-27 Suhoy Tasarım Bürosu (SDB) tarafından tasarlanmış 4.nesil üstün manevra yeteneğine sahip Sovyetler Birliği avcı uçağıdır. Olağanüstü menzili, ağır silah yükü ve çok yüksek irtifada çalışma yeteneği ile Birleşik Devletlerin yeni nesil avcılarına birebir rakip olarak düşünülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Atlas Cheetah</span>

Atlas Cheetah, Güney Afrika Hava Kuvvetleri (SAAF) envanterinde bulunan bir muharebe uçağıdır. Yine bir Güney Afrika firması olan ve 1965'te kurulan Atlas Aircraft Corporation tarafından Dassault Mirage III uçağının geliştirilmiş bir sürümü olarak üretilmiştir. Tek koltuklu Cheetah E ve Cheetah C ve çift koltuklu Cheetah D olmak üzere üç türevi imal edilmiştir. Cheetah E'lerin kal'e ayrıldığı SAAF'ta, şu an görev yapan 28 Cheetah C ve Cheetah D, Atlas Aircraft Corporation'ın yerini alan Denel firmasınca yine 28 adet Saab JAS-39 Gripen ile değiştirilecektir.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-35</span> Rus yapımı savaş uçağı

Suhoy Su-35 'Su-35', Su-27 'Flanker'ların geliştirilmiş iki ayrı türevinden biridir. Suhoy tarafından tasarlanan ve Komsomolsk-on-Amur Uçak Üretim Ortaklığı (KnAAPO) tarafından üretilen tek koltuklu, çift motorlu süper-manevra kabiliyetli çok amaçlı avcı jetleridir.

<span class="mw-page-title-main">Seyir füzesi</span> Jet motorundan faydalanan güdümlü, antigemi füze sistemidir

Seyir füzesi kaldırıcı kuvvet olarak kanatçıklarının yardımıyla havanın dinamik yapısından, sürüklenmeyi dengelemek için de çekiş kuvvetlerinden bunun içinde jet motorundan faydalanan güdümlü bir füze sistemidir. Kruz füzesi genel olarak içerisinde klasik patlayıcı veya nükleer bomba bulunan savaş başlıklarını yüzlerce kilometre taşımak üzere tasarlanmıştır. Gelişmiş kruz füzeleri süpersonik veya yüksek sesaltı hızla ilerleyen, kendi kendine sevk edebilen, radara yakalanmamak için çok alçak irtifadan uçabilen araçlardır. Genel olarak bu araçlar savaş başlığı taşımaları ayrıca keşif veya gözetleme değil saldırı amacı taşıdıklarından insansız hava aracı sınıfına girmezler.

<span class="mw-page-title-main">Dassault Mirage 2000</span> Fransız yapımı dördüncü nesil çok görevli savaş uçağı

Mirage 2000 bir Fransız firması olan Dassault yapımı tek motorlu, dördüncü nesil bir savaş uçağıdır. Hafif bir savaş uçağı olması düşüncesiyle, 1970'lerin sonunda başarılı olan Mirage III'ten tasarlanmıştır. Daha sonra başarılı bir model haline gelmiş ve birçok ülke tarafından kullanılmıştır. Toplamda 600 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">JF-17 Thunder</span> Çin/Pakistan hafif çok amaçlı avcı uçağı

PAC JF-17 Thunder veya CAC FC-1 Xiaolong, Çin'in Chengdu Aircraft Corporation (CAC) ve Pakistan Havacılık Kompleksi (PAC) tarafından ortaklaşa geliştirilen çok amaçlı bir savaş uçağıdır. Pakistan Hava Kuvvetleri'ndeki (PAF) eski uçakların yerini almak üzere tasarlanmıştır ve önleme, kara saldırısı, gemisavar ve hava keşfi gibi çeşitli rolleri yerine getirme yeteneğine sahiptir. Havadan havaya ve havadan karaya füzeler ve 23 mm GSh-23-2 çift namlulu otomatik top dahil olmak üzere çeşitli mühimmatla donatılmıştır. JF-17, Guizhou WS-13 veya Klimov RD-93 art yanmalı turbofan ile güçlendirilmiştir ve Mach 1.6 azami hıza sahiptir. Diğer Batılı avcı uçaklarına göre uygun maliyetli bir alternatiftir ve blok II varyantı yaklaşık 25 milyon dolara mal olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Beşinci nesil jet avcı uçağı</span>

Beşinci nesil jet avcı uçağı, 21. yüzyılın ilk yarısında geliştirilen ve gelişmiş aviyonik özelliklere sahip olan jet avcı uçağıdır. 2024 itibarıyla bunlar hizmetteki en gelişmiş savaş uçaklarıdır. Beşinci nesil jet avcı uçaklarının karakteristik özellikleri net olarak belirlenmemiştir ve her beşinci nesil türünün hepsine sahip olması beklenmese de, genellikle düşük radar iz düşümü, tüm silahlarının gizlenebilir olması, yüksek performanslı ve yüksek manevra kabiliyetine ve gelişmiş teknolojik altyapıya sahip olmaları gibi başlıca özellikler mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Chengdu J-20</span> Çin üretimi 5.Nesil savaş uçağı

Chengdu J-20, Chengdu Aircraft Industry Group tarafından geliştirilen beşinci nesil çift motorlu hayalet avcı uçağıdır. J-20, ilk uçuşunu 11 Ocak 2011 tarihinde gerçekleştirmiştir ve 2017 yılında hizmete girmiştir. J-20, F-22 ve F-35'ten sonra dünyanın üçüncü operasyonel beşinci nesil hayalet savaş uçağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çin Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri</span> Çin Halk Kurtuluş Ordusunun hava gücü

Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri, Çin Hava Kuvvetleri (中国空军) veya Halk Hava Kuvvetleri (人民空军) olarak da bilinir, Çin Halk Cumhuriyeti'nin düzenli silahlı kuvvetleri olan Halk Kurtuluş Ordusu'nun hava koludur. PLAAF resmi olarak 11 Kasım 1949 tarihinde kurulmuştur ve havacılık, uçaksavar topçusu, karadan havaya füzeler (SAM), radar ve Hava İndirme Kolordusu olmak üzere 5 koldan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nanchang Q-5</span>

Nanchang Q-5, Çin yapımı bir kara saldırı uçağıdır. Uçağın öncelikli rolü yakın hava desteğidir.

<span class="mw-page-title-main">Shenyang J-11</span>

Shenyang J-11, Çin yapımı bir hava üstünlüğü avcı uçağıdır. Uçak, Suhoy Su-27 üzerinden geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Shenyang J-15</span>

Shenyang J-15, Çin yapımı bir uçak gemisi tabanlı çok rollü savaş uçağıdır. Uçağın başlangıçta yarı gizli model olacağı iddia edildiyse de daha sonra çıkan haberlerde Sovyet tasarımlı Suhoy Su-33'e dayandığı ve yerel üretim radar, motor ve silahlarla donatıldığı belirtilmiştir. J-15, yapısal olarak Su-33'e dayanıyor gibi görünse de, Çin teknolojilerini ve J-11B programındaki aviyonik özelliklerini taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Boeing X-32</span>

Boeing X-32, Boeing tarafından hazırlanan ABD yapımı bir deneysel hayalet jet avcı uçağı konseptidir. Uçak, 1993 yılında DARPA'nın CALF projesi kapsamında F-16 Fighting Falcon, McDonnell Douglas F/A-18 Hornet ve AV-8B Harrier II uçaklarının yerini alması amacıyla geliştirilmeye başlandı ve ilk uçuşunu 18 Eylül 2000 tarihinde gerçekleştirdi.

<span class="mw-page-title-main">Shenyang J-16</span> Çin savaş uçağı

Shenyang J-16 Shenyang Aircraft Corporation tarafından Çin'de üretilmiş çift koltuklu, çift jet motoruna sahip, çok amaçlı bir savaş uçağıdır.