İçeriğe atla

Chełmno imha kampı

Chełmno imha kampı
Chełmno imha kampındaki bir toplu mezar
Polonya üzerinde Chełmno
Chełmno
Chełmno
Chełmno'nun Polonya'daki konumu
Koordinatlar52°9′15″K 18°43′23″D
Tanınma sebebiHolokost
İnşa edenNazi Almanyası
İşletenSchutzstaffel
KomendantHerbert Lange
Asıl kullanım sebebiİmha kampı
MahkumlarYahudiler, Polonyalılar, Çingeneler, eşcinseller ve Sovyet Savaş Esirleri
Ölü152.000–200.000
Kurtuluş20 Ocak 1945
KurtaranKızıl Ordu
İnternet sitesihttp://www.auschwitz.org/https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/chelmno/
Chełmno kampı kurbanları için kamp bölgesinde inşa edilen anıt.

Chełmno imha kampı (AlmancaVernichtungslager Kulmhof), II. Dünya Savaşı sırasında inşa edilen ilk Nazi imha kampı. Kamp Chełmno'nun 50 kilometre kuzeyinde yer alan Łódź yakınlarında yer alır. Nazi Almanyası 1939'da Polonya’yı işgalini takiben, ülkeyi yeni bir bölgeye ekledi. Kamp özellikle kitlesel katliamlar ve etnik temizlik yapmak için kuruldu. Bu dönemde ayrıca holokostun ve Reinhard Operasyonu'nın da en ölümcül dönemleriydi. Polonyalı Yahudiler ve yerel kişiler bu kampta yok edildi.[1] 1943 yılında kampın ölüm yöntemlerinde değişiklikler yapıldı.[2]

Chełmno imha kampı

Sobibór, Bełżec, Treblinka ve Auschwitz'den sonra kampta en az 152.000 kişi öldürüldü.[3] Bununla birlikte, 1962–65'teki Chełmno duruşmaları sırasında Batı Almanya savcılığı en az 180.000 ölüm için suçlamada bulundu.[4] Polonyalı resmi tahminlere göre savaş sonrası erken dönemde toplam 340.000 civarında erkek, kadın ve çocuk olduğunu bildirildi. çok daha yüksek rakamlar önerdi. Kurbanlar çoğunlukla gaz verilme suretiyle öldürüldü. Chełmno, işgal altındaki Polonya'da Holokost'un sonraki aşamalarında devam eden Nazi imha programının geliştirilmesinde erken deneylerin yapıldığı bir yerdi.[5]

Kızıl Ordu birlikleri üzerinde Chełmno kentini 17 Ocak 1945 günü ele geçirdi. Ancak o zamana kadar Naziler mahkûm kampının varlığına dair kanıtları çoktan yok etmişti.[6] O dönem onbeş yaşında kalan kamptan bir kişi, yalnızca üç Yahudi erkeğin Chełmno'dan başarıyla kaçtığını kanıtladı.[7] Hayatta kalan iki kişi, 1962–65'te Batı Almanya tarafından yapılan kamp personeli çalışmalarında da ifade verdi.[7]

Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında yüzlerce Sovyet Yahudi bu kampta infaz edildi.

Kaynakça

  1. ^ Main Commission for Investigation of German Crimes in Poland, German Crimes in Poland (Warsaw: 1946, 1947) 28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Archive of Jewish Gombin Genealogy, with introduction by Leon Zamosc. Note: The Main (or Central) Commission for Investigation of German Crimes in Poland (LehçeGłówna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, GKBZNwP) founded in 1945 was the predecessor of the Institute of National Remembrance (see also the Boş kaynak (yardım) ). Quote: "The Main Commission for the Investigation of Crimes Against the Polish Nation - The Institute of National Memory... has a fifty years long history (1995). The creation of the Main Commission... was preceded by work done in London since 1943 by the Polish Government in Exile."
  2. ^ Claude Lanzmann, Shoah (1985) belgeseli.
  3. ^ USHMM (11 Mayıs 2012). "Chelmno" (permission granted to be reused, in whole or in part, on Wikipedia; OTRS ticket no. 2007071910012533 confirmed). Holocaust Encyclopedia. United States Holocaust Memorial Museum, Washington, DC. 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2013. Text from USHMM has been released under the GFDL. The website can offer no guarantee that the information is correct in each circumstance. 
  4. ^ JTA (22 Ocak 1963). "Jewish Survivors of Chelmno Camp Testify at Trial of Guards". JTA Archive. Jewish Telegraphic Agency. 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2013. 
  5. ^ A secret memorandum of 5 Haziran 1942 written by one Willy Just, to the Director of section II D SS-Obersturmbannführer Walter Rauff at the Reich Main Security Office (Reichssicherheitshauptamt in Berlin), contained five pages of numbered paragraphs, suggesting mechanical improvements to gas vans. In the opening line, the letter stated: "ninety-seven thousand have been processed, using three vans, without any defects showing up in the vehicles" (see attached photocopies at HolocaustHistory.org) 21 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. In his postwar testimony Obersturmbannführer August Becker, the gas van inspector, claimed that the letter was sent by himself on 5 Haziran 1942 to Walter Rauff in RSHA. See: Boş kaynak (yardım)  Nevertheless, Christopher Browning confirmed in his Evidence for the Implementation of the Final Solution (2000) that the letter was sent by Just, not by Becker, as shown through the archives of RSHA: Just an Rauff, 5.6.42; BA, R 58/871.
  6. ^ Alpha History textbook; resource centre. "Liberation of the camps". Resources. Australia, New Zealand, United States, Canada, Great Britain: Alpha History. Erişim tarihi: 30 Haziran 2015. []
  7. ^ a b Lefkovits, Etgar (18 Eylül 2006). "The last survivor". The Jerusalem Post. 13 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Nazi toplama kampları</span> nazi yönetiminin kurduğu masum sivil ve esirlerin zorla çalıştırıldığı ve sistematik olarak katledildiği yerleşkeler

Nazi toplama kampları veya konsantrasyon kampları, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde Almanya'da ve işgal edilen bölgelerde, Nazilerce topluma faydasız olarak görülen kişileri zorunlu çalıştırmak üzere kurulmuşlardı. Aynı zamanda terim Yahudiler başta olmak üzere Nazilerin siyasi ya da ideolojik düşmanlarını kitlesel olarak imha etmek amacıyla kurulmuş olan imha kamplarını da ifade etmek için kullanılır. Buralara daha çok Yahudilerin getirilmesiyle birlikte, Romanlar, bazı Slav ırklarından olanlar ve akıl hastası olduğu düşünülenler de kurbanlar arasındadır. Eşcinsel insanlar da burada öldürüldüler. Öldürülme sebepleri ise üremeye bir katkıları olmamalarıydı. Büyük bir kısmı Polonya'da bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Treblinka imha kampı</span>

Treblinka imha kampı, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal altındaki Polonya'da inşa edilen ve işletilen en ölümcül ikinci imha kampıydı. Varşova'nın kuzey doğusunda, günümüzde Mazovya voyvodalığı olan Treblinka köyünün 4 km güneyindeki bir ormanda bulunuyordu. Kamp, Nihai Çözüm'ün en ölümcül aşaması olan Reinhardt Operasyonu'nun bir parçası olarak 23 Temmuz 1942 ile 19 Ekim 1943 tarihleri arasında faaliyet göstermiştir. Bu süre zarfında gaz odalarında 700.000 ila 900.000 Yahudi'nin ve 2.000 Roman'ın öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Treblinka'da Auschwitz-Birkenau dışındaki diğer Nazi imha kamplarından daha fazla Yahudi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Dachau toplama kampı</span> nazi almanyasında masum sivillerin ve esirlerin sistematik olarak yok edilmesi için kurulan ilk yerleşke

Dachau toplama kampı, Nazi Almanyası tarafından 22 Mart 1933'te inşa edilen ve en uzun süredir devam eden toplama kampıdır. Kamp başlangıçta Hitler'in komünistler, sosyal demokratlar ve diğer muhaliflerden oluşan siyasi muhaliflerini tutuklamayı amaçlıyordu. Almanya'nın güneyinde, Bavyera eyaletindeki Münih'in kuzeybatısına, yaklaşık 16 km uzaklıkta olan Orta Çağ kenti Dachau'nun kuzeydoğusunda, terk edilmiş bir mühimmat fabrikasının arazisinde bulunuyor. Heinrich Himmler tarafından açıldıktan sonra amacı, önce zorla çalıştırma ve daha sonra Yahudilerin, Romanların, Alman ve Avusturyalı suçluların ve son olarak Almanya'nın işgal ettiği veya istila ettiği ülkelerden gelen yabancı uyrukluların hapsedilmesini kapsayacak şekilde genişletildi. Dachau kamp sistemi, çoğu çalışma kampı olan yaklaşık 100 alt kampı içerecek şekilde büyüdü. Güney Almanya ve Avusturya'nın her yerinde bulunuyorlardı. Ana kamp 29 Nisan 1945'te ABD güçleri tarafından kurtarıldı.

Holokost ile ilgili önemli araştırmalar;

<span class="mw-page-title-main">Belzec imha kampı</span>

Belzec, Polonya'nın güney doğusunda bulunan Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı yıllarında özellikle Çingene soykırımı (Porajmos) ve Yahudi soykırımı (Holokost) için kullanılmış imha kampı ve toplama kampı. Günümüzde Polonya'nın Lublin Voyvodalığı'nın güney sınırına yakın bir köyde bulunmaktadır. Auschwitz-Birkenau ve Treblinka'nın ardından en büyük katliamın yaşandığı üçüncü toplama ve imha kampıdır.

<span class="mw-page-title-main">Porajmos</span>

Porajmos, Roman Kırımı veya Çingene Soykırımı, II. Dünya Savaşı'nda Nazi yönetimince gerçekleştirilen Çingenelere yönelik soykırımdır. Kelime anlamı olarak yok etme ve yıkım anlamına gelen Porajmos veya Pharrajimos ve yine toplu katliam anlamındaki Samudaripen kelimeleri bu soykırımı ifade etmede kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Walter Rauff</span>

Walter Rauff, Nazi Almanyası'nda SS Albayı idi. Ocak 1938'den itibaren Reinhard Heydrich'in yardımcısıydı. Önce SS güvenlik servisi olan Sicherheitsdienst'e, daha sonra Reich Güvenlik Ana Ofisi RSHA'da, Himmler tarafından 1939 yılında Gestapo'yu gruplandıran bölüm olan SD ve Kripo'da yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Stutthof Toplama Kampı</span>

Stutthof Toplama Kampı, Nazi Almanyası tarafından ilhak edilen Özgür Şehir Danzig topraklarında şehrin 34 km doğusundaki Stutthof köyü yakınlarındaki tenha, bataklık ve ormanlık bir alanda kurulmuş bir Nazi toplama kampıydı. Kamp, 2. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın işgalinden sonra mevcut yapıların etrafında kuruldu ve başlangıçta Polonyalı liderlerin ve aydınların hapsedilmesi için kullanıldı. Gerçek kışla ertesi yıl mahkûmlar tarafından inşa edildi. Toplama kampının altyapısının çoğu savaştan kısa bir süre sonra ya tahrip edildi ya da dağıtıldı. 1962 yılında eski toplama kampı, kalan yapılarıyla birlikte bir anıt müzeye dönüştürüldü.

<span class="mw-page-title-main">İmha kampı</span>

İmha kampları, II. Dünya Savaşı dönemindeki Holokost sırasında Nazi Almanyası tarafından milyonlarca Yahudiyi sistematik bir şekilde öldürmek için inşa ettirilmiştir. Polonyalılar, savaştaki Sovyet esirleri ve Çingeneler gibi diğer etnik gruplar da imha kamplarında öldürülmüştür. İmha kamplarındaki kurbanlar en çok gaz odalarında öldürülmüştür. Öldürülmeler ya bu özel amaç için yapılmış kalıcı tesislerde ya da gaz kamyonetlerinde gerçekleşmiştir. Auschwitz-Birkenau ve Majdanek gibi bazı Nazi toplama kampları, 1945 yılında savaşın bitiminden önceki dönemde ikili bir amaca hizmet etmiştir: zehirli gazla imha ve açıktan ölmek üzere olan insanları çok yoğun bir şekilde çalıştırma.

<span class="mw-page-title-main">Bergen-Belsen toplama kampı</span>

Bergen-Belsen toplama kampı, Aşağı Saksonya'da, Celle yakınlarındaki Bergen kasabasının güneybatısında bulunan Nazi toplama kampı. 1943'te bir savaş esiri kampı olarak kuruldu, ardından bir kısmı toplama kampı hâline getirildi. Başlangıçta Yahudi esirlerin yurt dışında tutulan Nazi savaş esirleriyle değiş tokuş etmek amacıyla tutulduğu bir "takas kampı" idi. Kamp daha sonra diğer toplama kamplarındaki Yahudileri barındıracak şekilde genişletildi. Stalag XI-C 1943 yılında bu kampa dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Pruszków</span>

Pruszków, Polonya'nın merkezinde, 1999'dan beri Masovya Voyvodalığı'na bağlı olan şehir. Daha önce 1975-1998 yılları arasında Varşova Voyvodalığı'nda bağlı idi. Pruszków, Varşova kent bölgesinin batı kenarı boyunca yer alan Pruszków İlçesi'nin başkentidir. Kasabanın nüfusu, 20. yüzyılın başlarında 16.000'den, Polonya Merkez İstatistik Ofisi'nin gerçekleştirdiği 2014 nüfus sayımında 60.068'e yükselmiştir.

Białystok Ghetto'su, II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali altında bulunan Polonya sınırları içerisinde yeni adıyla Bezirk, Białystok mevkiinde, Nazi Almanya'sı tarafından oluşturulmuş bir Yahudi Ghetto'sudur. Kurulmaya başlandığı ilk tarih 26 Temmuz 1941'dir. Białystok ve çevre bölgelerinden getirilen yaklaşık 50.000 Yahudi, şehrin küçük bir alanında izole edilmiştir. Ortasından geçen Biała Nehri Getto'yu iki bölüme ayırmaktadır. Getirilen çoğu Yahudi Alman Savaş makinesine yardım etmesi için zorunlu çalıştırma işletmelerine yollanmış ve buralarda büyük tekstil fabrikalarında ya da kimyasal maddeler üreten fabrikalarda çalışmaya zorlanmışlardır. Getto, 1943 yılının kasım ayında dağıtılmış, sakinleri ise trenlerle Treblinka İmha Kampı'na ya da Majdenak Toplama Kampı'na gönderilmiştir. Getto'da yaşayan binlerce kişiden sadece birkaç yüz kişi; şehrin Polonya bölgesinde kalan kısmında saklanarak, direniş hareketiyle Getto'dan kurtulmayı başararak veya Getto'nun içerisinde hayatta kalarak savaşı atlatmıştır.

Haziran sürgünü, II. Dünya Savaşı'nın başlamasından kısa süre önce başlayan ve 1940-41 yılları arasında işgal edilen topraklardan on binlerce insanın Sovyetler Birliği tarafından kitlesel olarak sınır dışı edilmesi olaydır. Sürgünler Baltık devletleri, Polonya ve Moldavya'yı kapsadı.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya'da Holokost</span>

Litvanya'da Holokost, Nazi işgâli altındaki Litvanya SSC'nde kurulmuş Reichskommissariat Ostland'a bağlı Generalbezirk Litauen alanında yaşayan Litvanya (Litvak) ve Polonya Yahudileri'nin neredeyse tümünün imha edilmesine sebep oldu. Yaklaşık 208.000-210.000 Yahudinin arasında tahminen 190.000-195.000'i, çoğu Haziran ile Aralık 1941 arasında öldürülmek üzere İkinci Dünya Savaşı'nın sonundan önce öldürüldü. Üç senelik Alman işgâli boyunca Litvanya'daki Yahudi nüfusunun %95'inden fazlası katledildi; bu, Holokost'un yer aldığı tüm diğer ülkelerden daha eksiksiz bir yıkımdı. Tarihçiler, bu imha oranını Yahudi olmayan yerel paramiliter oluşumlarının soykırımda Nazilerle kitlesel oranda işbirliklerinde bulunmalarına bağlamıştır, ancak bu işbirliklerinin nedenleri tartışılmaya devam etmektedir. Holokost, Litvanya tarihinde bu kadar kısa bir sürede şimdiye kadarki en büyük can kaybıyla sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'da Holokost</span>

Polonya'da Holokost, Nazi Almanyasının Avrupa çapında çoğunlukla 101.Yedek Ordnungspolizei Taburu eliyle işlediği Holokost'un o dönem Alman işgâlinde bulunan Polonya'daki tezahürlerini kapsar. Bu soykırım kapsamında üç milyon Polonya Yahudisi, yani Holokost'ta katledilmiş tüm Yahudilerin yarısı, öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Estonya'da Holokost</span>

Estonya'da Holokost, 1941 ile 1944 yılları arasında Nazi Almanyası'nın Estonya'yı işgali boyunca Holokost'un Estonya'daki tezahürlerini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Holokost için ispatlar ve belgeler</span>

Nazi Almanyası'nın 1941 ve 1945 yılları arasında yaklaşık altı milyon Yahudi'yi öldürmesi olan Holokost, tarihte en iyi şekilde belgelenmiş soykırımlardan biridir. Tüm Yahudi kurbanlarını listeleyen bir belge olmamasına rağmen yaklaşık altı milyon Yahudi'nin öldürüldüğüne dair kesin kanıtlar vardır. Ayrıca; Nazilerin, Yahudileri imha kamplarında ve gaz vagonlarında öldürdüğüne ve bunu Nihai Çözüm planı altında sistematik olarak yaptığına dair kanıtlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Vaivara toplama kampı</span>

Vaivara toplama kampı, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi rejimi tarafından işgal altındaki Estonya'da kurulan 22 toplama ve çalışma kampının en büyüğüydü. Çoğu Vilna ve Kovno Gettosu'ndan olmak üzere Letonya, Polonya, Macaristan ve Theresienstadt toplama kampından olmak üzere yaklaşık 20.000 Yahudi mahkûm kapılardan geçti. Vaivara kurulan son kamplardan biriydi. Ağustos 1943'ten Şubat 1944'e kadar faaliyetteydi.

<span class="mw-page-title-main">Sonderaktion 1005</span>

Sonderaktion 1005, Haziran 1942'den 1944'ün sonlarına kadar yürütülen çok gizli bir Nazi operasyonuydu. Projenin amacı, Polonya'nın Genel Hükümetin işgal ettiği bölgedeki tüm Yahudilerin yok edilmeye çalışıldığı Reinhard Operasyonu kapsamında gerçekleştirilen toplu katliama ilişkin tüm kanıtları gizlemek veya yok etmekti. Resmi olarak Leichenkommandos olarak adlandırılan Sonderkommando mahkum grupları, toplu mezarları açmaya ve cesetleri yakmaya zorlandı. Mahkumlar kaçmalarını önlemek için sıklıkla zincirlendi.