İçeriğe atla

Charyn Millî Parkı

Koordinatlar: 43°21′K 79°04′D / 43.350°K 79.067°D / 43.350; 79.067
Charyn Millî Parkı
Kazakça: Шарын ұлттық табиғи паркі, Sharyn ulttyq tabiǵi parki
IUCN kategori II (millî park)
Alan türü Millî park
Devlet Kazakistan
Federasyon Almatı Eyaleti
İlAlmatı
Koordinatları 43°21′K 79°04′D / 43.350°K 79.067°D / 43.350; 79.067
Kapladığı alan 125.050 hektar (309.005 akre; 1.250 km2; 483 sq mi)
Kuruluş tarihi 23 Şubat 2004 (2004-02-23)
Kontrol kuruluşu Kazakistan Tarım Bakanlığı Orman ve Fauna Komitesi
İnternet sitesi http://charyn.kz/eng/

Charyn Ulusal Parkı (Kazakça: Шарын ұлттық табиғи паркі, Sharyn ulttyq tabiǵi parki) resmi olarak, Charyn Kanyonu Ulusal Doğa Parkı, Charyn Kanyonu da dahil olmak üzere Charyn Nehri boyunca uzanan bir ulusal parktır. Kanyon, ince tabakalı kırmızı tortul kayaçlarının varlığı nedeniyle ABD'deki Büyük Kanyon'a benzetilir; ancak Charyn daha küçüktür - uzunluğu 50 km civarındadır. Yaklaşık 125.050 hektar (309.005 akre; 1.250 km2; 483 sq mi) alanı ile park Almatı Eyaleti'ndeki Enbekshikazakh, Raiymbek ve Uygur ilçeleri arasında uzanmaktadır. Almatı il merkezinin yaklaşık 200 km doğusunda yer almaktadır.[1][2] Park, kanyonun jeolojik cazibe merkezlerini, nehir ve çöl sisteminin ekolojik bölgelerini (relikt Soğd dişbudak koruları dahil) ve çevresindeki arkeolojik alanları korumak için 2004 yılında kurulmuş; park alanda bazı bölümler de rekreasyon için ayrılmıştır.[3]

Topografya

Park uzun ve incedir, Charyn Nehri'nin her iki kıyısını da 50 km; ancak sadece 3 km genişliğe ulaşacak şekilde ilerler. Bu noktada Charyn Nehri, güneyindeki Tanrı Dağları'nın kurak eteklerinde güneybatıdan kuzeydoğuya doğru 30 km boyunca uzanır. Kanyon en derin noktada 370 metre derinliğe ulaşır ve deniz seviyesinden yaklaşık 1.100 metre yükseklikte yer alır.[3] Park üç ana siteyi korumaktadır:

  • Ülken Buguty, küçük Ülken Buguty Sıradağları'nın kuzeydoğu eteklerinde yer alır. Tepeler arasında mineral siteleri ve bilimsel ilgi alanı olan jeoloji ile ceylan sürülerinin genişlemesini hedefleyen bir alan bulunmaktadır.
  • Kızıl Karasai, ceylanların beslenmesi ve ıslahı için bir habitat oluşturmanın yanı sıra dişbudak ağaçlarının ve maden suyu kaynaklarının relikt ormanını korur.
  • Charyn Kanyonu, Charyn Nehri'nin ana yatağını takip eder. Kanyon en derin noktada 370 metre derinliğe ulaşır ve deniz seviyesinden yaklaşık 1.100 metre yükseklikte yer alır.[3]
  • Aktogay Kanyonu, Charyn Kanyonu'nun aşağı kesimlerinde Charyn Nehri'ni takip eder.

Parkın farklı alt alanları için dört koruma seviyesi bulunmaktadır: Koruma Alanı Statü Alanı (9427,5 hektar), Çevresel İstikrar Bölgesi (13,147,3 hektar), Turizm ve Rekreasyon Alanı (77,739 hektar) ve Sınırlı Ekonomik Faaliyet Alanı (26,736,2 hektar).

Kaleler Vadisi, Charyn Kanyonu Milli Parkı

İklim

İklim "Soğuk Yarı Kurak İklim (Köppen iklim sınıflandırması BSk) özellikleri sergiler: soğuk kışlar ve sıcak ve kuru yazlar görülür. Yılda 312 mm yağış (yaz aylarında maksimum). Ortalama sıcaklık Ocak ayında −10.7 °C (12.7 °F) ile Temmuz ayında 19.5 °C (67.1 °F) arasında değişir.[4][5]

Fauna ve flora

Parkın içinde, Paleojen Dönem kadar eski tarihlere dayanan ve Tanrı Dağları'nın kuzey yamaçlarına yayılı bulunan Soğd[] dişbudak ağaçları (Fraxinus sogdiana) uzun orman kuşağı Charyn Dişbudak Korusu bulunmaktadır. Parkta yaklaşık 5.000 hektarlık bir alanı kapsayan (50 km²) dişbudak korusu taşkın yatağının topraklarında tuzluluk ve kuruluk nedeniyle geniş dalgalanmalar gösterebilmektedir. Taşkın yatağının üzerinde, baskın Saksaul (Haloxylon), Eurotia ve Ephedra bitkilerinin bulunduğu eşsiz bir topluluk bulunmaktadır.[6]

Parktaki bilim insanları, 50'si nadir veya endemik olan 32 memeli, 18 sürüngen, 4 amfibi, 100 kuş ve 1.000'den fazla bitki türü gözlemlemiştir.

Charyn Nehri, Charyn Kanyonu

Turizm

Parkta üç turist rotası bulunmaktadır:

  • Charyn Dişbudak Korusu. Parkura ek olarak, konuk evleri ve 100 kişilik oturma alanına sahip bir 'kır evi' bulunmaktadır.
  • Kaleler Vadisi. Kaleler Vadisi, adını ana Kanyon manzarasına sahip ana Charyn Nehri yatağındaki küçük bir yan kanyondaki (3 km uzunluğunda ve 200 - 700 metre genişliğindeki) kaya oluşumları şekillerinden alır. Tortul tabakalar turuncu-gri killer, kireçli toprak ve kum taşı içerir. Yaklaşım 10 km'lik bir toprak yol ile ulaşılabilen alanda üç otopark bulunmaktadır. İki eğlence kulesi ve beş dinlenme yurdunda yemek yenilebilmektedir.
  • Mezarlıklar ve Mezar Höyükleri. Chundzha-Almati karayoluna 12 km mesafede yer alan ve dağınık arkeolojik alanların bulunduğu bir bölgedir.

Kaynakça

  1. ^ "State National Park of Charyn Canyon". Government travel website - Charyn Canyon. VisitKazakhstan.kz. 22 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2017. 
  2. ^ "Official List of Protected Areas of Kazakhstan". Government of Kazakhstan. Republic of Kazakhstan. 21 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2017. 
  3. ^ a b c "About the Park". Charyn State National Nature Park (Official Website). Charyn State National Natural Park. 25 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2017. 
  4. ^ "Koeppen" (PDF). World Map of the Koeppen-Gieger Climate Classification, Updated. Meteoroligische Zeitschrift, June 2006. 1 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ağustos 2015. 
  5. ^ "Climate - Upper Charyn". Protected Areas. GlobalSpecies.Org. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2017. 
  6. ^ "Creation conditions for rehabilitation of the ash-tree forest in the valley of Charyn river with active participation of the local community (Kazakhstan)". Secheresse. Academic Agency of La Francophonie. 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2017. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kanyon</span> coğrafi terim, uçurumların arasındaki aralık

Kanyon, Dünya yüzeyinde nehirlerce oluşturulmuş derin vadilere denir. Türkçeye Frenk dillerden gelen Kanyon adı, kaynağı İspanyolca asıllı olan cañón sözüdür.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Kanyon Ulusal Parkı</span> Dünyanın en büyük kanyonu

Büyük Kanyon Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona eyaleti sınırlarında bulunan en eski ulusal parktır.

<span class="mw-page-title-main">Durmitor</span>

Durmitor, Karadağ'da bulunan bir dağdır. Bu dağ çevresinde bulunan park Durmitor Ulusal Parkı olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yellowstone Millî Parkı</span> ABDnin Wyoming, Montana ve Idaho eyaletlerinde bulunan dünyanın ilk milli parkı

Yellowstone Ulusal Parkı, ABD'nin Idaho, Montana ve Wyoming eyaletlerinde yer alan millî parkı. 1 Mart 1872'de Devlet Başkanı Ulysses S. Grant'ın imzasıyla ABD'nin ve dünyanın ilk ulusal parkı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bryce Kanyonu Ulusal Parkı</span> Ulusal park

Bryce Kanyonu Ulusal Parkı ABD'nin Utah eyaletindeki ulusal park.

<span class="mw-page-title-main">Zion Ulusal Parkı</span> Utah, ABDdeki bir milli park

Zion Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri güneybatısında bulunan Utah eyaletinde, Springfield, Utah şehri yakınlarında bulunan, 593,26 km2 yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Kings Canyon Ulusal Parkı</span>

Kings Canyon Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya eyaletinde Fresno şehrinin doğusundaki güney Sierra Nevada dağlarında bulunan, 1869,25 km² yüzölçümünü kapsayan, 4 Mart 1940'ta kurulmuş olan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır. Bu ulusal park Sekoya Ulusal Parkı'nın kuzeyinde olup iki ulusal park birbiriyle ortak sınırları vardır. Bu nedenle ABD Ulusal Park Hizmeti bu iki ulusal park için tek birleşik idare uygulamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gunnison'un Black Kanyonu Ulusal Parkı</span>

Gunnison'un Black Kanyonu Ulusal Parkı Birleşik Devletler'in Colorado eyaletinin batısında bulunan Montrose şehri yakıninda 122 km² yüzölçümünü kapsayan, 21 Ekim 1999'da kurulmuş olan ve ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Paunsaugunt Platosu</span>

Paunsaugunt Platosu, ABD'nin Utah Eyaleti'nin güneybatısında yer alan, 2.100 metreden 2.800 metreye kadar değişen yüksekliklere sahip bir parçalanmış platodur. Kane County'nin kuzeyinde, Garfield County'nin güneybatısında yer alan plato; yaklaşık 16 km genişliğindedir. Platonun güney ucu Sevier Platosu'ndan yaklaşık 40 km kadar devam ederek güneydeki Pink Cliffs'de sona bulur.

<span class="mw-page-title-main">Colorado Platosu</span>

Kolorado Platosu, ABD'nin güney-doğusunda coğrafik ve jeolojik niteliklere göre belirlenmiş çok büyük bir bölgedir. Tüm yüzölçümü 337.000 km² olup Utah, Arizona, New Mexico ve Kolorado eyaletlerine yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'daki millî parklar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Liste Kazakistan'daki ulusal doğa parklarını içermektedir:

<span class="mw-page-title-main">Büyük Kanyon</span> Büyük Kanyon Arizonada bulunan renkli bir kanyondur.

Büyük Kanyon, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona eyaletinde ve Colorado Nehri çevresinde bulunan dik yamaçlı kanyondur. ABD'nin ilk ulusal parklarından olan Büyük Kanyon Ulusal Parkı içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Uzunbocak</span>

Uzunbozhak, Bulgaristan'ın güneydoğusundaki Istranca Tabiat Parkı'ndaki beş doğa koruma alanından biri olan bir UNESCO Biyosfer Rezervidir. Koruma alanı bazen Lopushna. olarak da adlandırılır. Uzunbozhak 13 Aralık 1956'da kurulmuş ve Mart 1977'de UNESCO biyosfer rezervleri ağına dahil edilmiştir. 2529.6 hektar veya 25.296 km²'lik bir alanı kaplamaktadır. Koruma alanı topraklarında tüm ekonomik faaliyetler yasaktır.

<span class="mw-page-title-main">Bayanaul Millî Parkı</span>

Bayanaul Millî Parkı, Kazakistan'ın güneydoğusundaki Pavlodar Eyaleti'nde, endüstriyel olarak gelişmiş Ekibastuz kentine 140 kilometre uzaklıkta, Orta Kazak Yaylası eteklerinde yer alan bir ulusal parktır. Kazakistan'ın korunan alanları listesinse yer almaktadır. Park 1985 yılında kurulmuştur ve Kazakistan'ın ilk milli parkıdır. Bayanaul Dağları'nda bulunan doğal flora ve faunayı korumak ve geliştirmek için kurulmuştur. Parkın toplam alanı 68.453 hektardır.

Buiratau Ulusal Parkı veya Buyratau Ulusal Doğa Parkı, Kazakistan Orta Yaylalarının kuru bozkır ve yarı kurak orman ekosistemleri arasında yer alan benzersiz geçiş bölgesini korumak için 2011 yılında kurulan bir milli parktır. Park, Akmola Eyaleti'nin Ereymentau Bölgesi ve Karagandı Eyaleti'nin Osakarov Bölgesi sınırında, başkent Astana'nın yaklaşık 60 km doğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Almatı Gölü</span>

Büyük Almatı Gölü doğal dağ rezervuarıdır. Kazakistan'ın Almatı şehrinin 15 km güneyinde, Trans-İli Aladağ dağlarında yer almaktadır. Göl, deniz seviyesinden 2.511 metre yükseklikte yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kolsay Gölleri Millî Parkı</span>

Kolsay Gölleri Ulusal Parkı, Kazakistan'ın güneydoğusundaki Tanrı Dağları'nın kuzey yamaçlarında yer alan bir millî parktır. Genellikle "Tanrı Dağları'nın İncileri" olarak anılan, parkın ana varlığı olan Kolsay Gölleri Almatı Eyaleti'nin Raiymbek ilçesi ile Talgar içlesi arasında yer almaktadır. Doğal Kaindy Gölü de parkın içinde yer almaktadır. Park Almatı'nın 120 kilometre (75 mi) güneydoğusunda yer almaktadır. Heyelan-tektonik kökenli göller, yaklaşık olarak 1887 ve 1911'de Kaindy ve Kolsay nehirleri üzerinde oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sayram-Ugam Millî Parkı</span>

Sayram-Ugam Ulusal Parkı, ayrıca Sairam-Ugam, Batı Tanrı Dağları'nda yer alan dağlık bir bölgedir ve Özbekistan sınırında yer almaktadır. Özbekistan'ın Ugam-Chatkal Milli Parkı sınırın diğer tarafında yer almaktadır ve Kazakistan'ın Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı, sınır boyunca doğrudan kuzeydoğuda yer almaktadır. Alan, bozkırdan yüksek irtifa bölgelerine kadar çiçek topluluklarını kapsayan yüksek tür çeşitliliğine sahiptir. Özellikle ardıç ormanları, meyve ve fındık ağaçları topluluklarıyla bilinmektedir. Sayram-Ugam Türkistan Eyaleti'ndeki Kazygurt ilçesi, Tole Bi ilçesi ve Tulkibas ilçesi sınırları içinde yer almaktadır. Park Çimkent'in 30 km (19 mi) güneydoğusunda ve Özbekistan'ın başkenti Taşkent'in 40 km kuzeydoğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çungar-Aladağ Millî Parkı</span>

Çungar-Aladağ Ulusal Parkı, ayrıca Jungar Aladağ veya Çungarya Aladağ, Kazakistan'ın güneydoğusunda Çin sınırında izole kalmış, buzullu bir dağ silsilesi olan Çungarya Aladağları'nın ekolojisini korumak için 2010 yılında kurulan ulusal parktır. Parkın kuruluşunun bir nedeni, kayısı, kızamık, kiraz ve kuş üzümü de dahil olmak üzere yabani meyve ağaçları ormanlarını korumaktır. Parkın yüzölçümünün yaklaşık %1'i, dünyadaki tüm kültürlü elma çeşitlerinin öncüleri olan Malus sierversii ağaçları ile ormanlanmıştır. Park 300 km uzunluğundadır ve Almatı Eyaleti'nin 300 km kuzeydoğusunda, Aksu ilçesi, Sarkand ilçesi ve Alakol ilçesi sınırları içinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Daşbaşi Kanyonu Doğal Anıtı</span>

Daşbaşi Kanyonu Doğal Anıtı Tsalka'ya 3 km uzaklıktaki Daşbaşi köyünün yakınlarında bulunan Hrami Vadisi'nin bir parçası. Daşbaşi Kanyonu Doğal Anıtı, Daşbaşi volkanik platosunun volkanojenik kayaları arasında bulunan Ktsia (Hrami) Nehri tarafından oyulmuş dere yatağında, biyoçeşitliliği ile ortaya çıkan bir kanyon vadisidir. Deniz seviyesinin 1,110-1,448 metre yüksekliğinde bulunmakla beraber Algeti Millî Parkı'na 42 kilometre uzaklıktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.