Charles Baudelaire
| Charles Baudelaire | |
|---|---|
 Étienne Carjat'ın objektifinden Baudelaire | |
| Doğum | Charles Pierre Baudelaire 9 Nisan 1821 Paris, Fransa |
| Ölüm | 31 Ağustos 1867 (46 yaşında) Paris, Fransa |
| Defin yeri | Montparnasse Mezarlığı, Paris |
| Meslek | Şair, deneme yazarı, sanat eleştirmeni |
| Dil | Fransızca |
| Milliyet | Fransız |
| Eğitim | Louis le Grand Lisesi |
| Edebî akım | Sembolizm, Dekadan |
| Önemli eser | Kötülük Çiçekleri (Les Fleurs du Mal) |
| Etkin yılları | 1844–1866 |
| İmza |  |
Charles Pierre Baudelaire (d. 9 Nisan 1821, Paris - ö. 31 Ağustos 1867, Paris), Fransız şair, deneme yazarı ve sanat eleştirmenidir. 19. yüzyılın en önemli Fransız şairlerinden olmasının yanı sıra Edgar Allan Poe'nun eserlerini çeviren öncü sanatçıdır. En ünlü eseri olan lirik tarzdaki Kötülük Çiçekleri'nde; 19. yüzyılın ortalarında Paris'te yaşanan hızlı sanayileşmenin, güzelliğin doğasını nasıl etkilediğini yansıtan şiirlerine yer vermiştir. Baudelaire'nin son derece özgün nesir şiir tarzı; Verlaine, Rimbaud ve Mallarmé gibi kendinden sonraki dönem sanatçılarını da oldukça etkilemiştir.
Hayatı
9 Nisan 1821'de Paris'te doğdu. Mutsuz bir çocukluk geçirdi. Babası 1827'de öldü. 1839'da okuduğu okuldan disiplinsizlik yüzünden atıldı. Hukuk öğrenimi görmeye zorlanan Baudelaire, buna başkaldırarak Quartier Latin'de bohem bir hayatı seçti. Burada frengiye yakalandı. 20 yaşında Hindistan'a gitmek üzere yola çıktı. 1842'de Fransa'ya döndü. Sonradan metresi olan Jeanne Duval ile tanıştı. Babasının mirasını aldı ancak bu parayı hesapsızca harcadığı için ailesi miras hakkını geri aldı.
1846'dan sonra Kötülük Çiçekleri kitabına girecek şiirlerini yazmaya başladı. 1847'de Edgar Allan Poe'yu keşfetti ve eserlerini Fransızcaya çevirmeye başladı. 1848'de Fransız Devrimi'nde devrimcilerin yanında yer aldı. 1857'de Les Fleurs du Mal (Kötülük Çiçekleri) kitap olarak yayınlandı, içindeki altı şiir kamu ahlakına aykırı bulunduğu için Baudelaire hakkında dava açıldı, satanist olmakla itham edildi.[]
1860'ta Yapay Cennetler'i yayınladı. Bu eserde de uçlarda gezinen bir kişilik sergiledi. Bir tür otobiyografi olan Apaçık Yüreğim üzerine çalıştığı ve 1862'de Paris Sıkıntısı (Le Spleen de Paris) adıyla düz yazı şiirlerini yayımladığı sırada frenginin yan etkileri giderek kendini daha fazla hissettirmeye başladı. İki yıl kaldığı Belçika'dan dönüşünde felç olan sanatçı, 31 Ağustos 1867 tarihinde Paris'te 46 yaşındayken öldü. Mezarı Paris Cimetière du Montparnasse'dadır.
Yaşadığı dönemde kurulmakta olan modern Paris'in metropol yaşantısı üzerine inşa ettiği edebiyatı ve eleştiri yazıları modernist estetiğin habercisi sayılır. Şiirlerini derlediği Kötülük Çiçekleri ve Paris Sıkıntısı, Rimbaud'dan Mallarmé'ye, Yahya Kemal ve Cahit Sıtkı Tarancı'ya kadar pek çok şairin çarpıldığı, 20. yüzyıl edebiyatının en etkili kılavuzları olur. Gerek klasik geleneğe, gerekse egemen çağdaş zihniyetlere karşı isyanı ve gerçekliğe kafa tuttuğu imgelemi, zamanında şiirlerinin yasaklanmasına kadar varan düşmanlıklar uyandırır. Sonradan bu başkaldırı ve imgelem, avangard sanat ve edebiyatın çekirdeğini oluşturacaktır.
Yayıncılık kariyeri
Baudelaire Dufaÿs takma adıyla yayınlanan ilk eseri,[1] cesaretiyle hemen dikkatleri üzerine çeken sanat eleştirisi "Le Salon de 1845" idi. Delacroix savunuculuğu da dâhil olmak üzere, eleştirel görüşlerinin çoğu kendi zamanlarında yeniydi ve bazı görüşleri, Empresyonist ressamların gelecekteki teorileriyle dikkate değer ölçüde uyumlu görünür.
1846'da Baudelaire, Romantizm'in savunucusu ve eleştirmeni olarak ek güvenilirlik kazanarak ikinci Salon incelemesini yazdı. Önde gelen Romantik sanatçı olarak Delacroix'ya verdiği sürekli destek büyük çapta dikkat çekti.[2] Ertesi yıl Baudelaire'in La Fanfarlo adlı kısa romanı yayınlandı.
Kötülük Çiçekleri
Baudelaire yavaş ve çok dikkatli bir işçiydi. Bununla birlikte, çoğu zaman tembellik, duygusal sıkıntı ve hastalıktan dikkati dağılıyordu. Bu yüzden ilk ve en önemli en ünlü şiir kitabı olan Les Fleurs du mal (Kötülük Çiçekleri)'ni yayınlaması 1857'ye kadar yayınlanmadı.[3] Bu şiirlerden bazıları, zaten 1855'te Baudelaire'in arkadaşı Auguste Poulet Malassis tarafından yayımlandıklarında Revue des deux mondes (İki Dünyanın İncelenmesi) dergisinde yer almıştı.[4][5] Şiirlerden bazıları, önceki on yılda çeşitli Fransız dergilerinde "kaçak mısra" olarak yer almıştı.[6]
Şiirler küçük ama minnettar bir kitle buldu. Ancak, konuları halkın daha çok dikkatini çekti. Diğer sanatçılar üzerindeki etkisi, Théodore de Banville'in belirttiği gibi, "muazzam, olağanüstü, beklenmedik, hayranlıkla ve tanımlanamaz bir endişeli korkuyla karışık" oldu.[7] Son zamanlarda Madame Bovary için benzer şekilde saldırıya uğrayan (ve beraat eden) Gustave Flaubert bundan etkilenmiş ve Baudelaire'e şöyle yazmıştı: "Romantizmi canlandırmanın bir yolunu buldun... Mermer kadar boyun eğmez ve bir İngiliz sisi kadar nüfuz edicisin."[8]
Başlıca konuları seks ve ölüm, o dönem için rezillik kabul edildi. Lezbiyenliğe, kutsal ve dünyevi aşka, metamorfoza, melankoliye, şehrin yozlaşmasına, kayıp masumiyete, yaşamın bunaltıcılığına ve şaraba da değindi. Bazı şiirlerde, Baudelaire'in nostalji ve geçmiş samimi duyguları uyandırmak için koklama duyusunu ve koku imgelerini kullanması dikkat çekicidir.[9]
Bununla birlikte kitap, günün ana akım eleştirmenleri arasında kısa sürede sağlıksızlığın bir atasözü hâline geldi. Bazı eleştirmenler şiirlerden birkaçını "tutkunun, sanatın ve şiirin şaheserleri" olarak nitelendirdi, ancak diğer şiirlerin, onları bastırmak için yasal işlemden daha azını hak etmediği görüldü.[10] J. Habas, Le Figaro'da Baudelaire'e yöneltilen suçlamayı yönetti: "İçinde çirkin olmayan her şey anlaşılmazdır, insanın anladığı her şey çürümüştür." Baudelaire, annesine yazdığı kehanet dolu bir mektupla bu çığlığa şu yanıtı verdi:
Biliyorsunuz ki ben edebiyat ve sanatın ahlaktan bağımsız bir amaç güttüğünü hep düşünmüşümdür. Fikir ve üslup güzelliği bana yeter. Ama başlığı ("Fleurs du mal") her şeyi anlatan bu kitap, göreceğiniz gibi soğuk ve uğursuz bir güzelliğe bürünmüştür. Öfke ve sabırla yaratıldı. Ayrıca, olumlu değerinin kanıtı, hakkında konuştukları tüm kötülüklerde gizlidir. Kitap insanı çileden çıkarıyor. Üstelik, uyandıracağım dehşetten kendim de korktuğum için, ispatlardan üçte birini kestim. Beni her şeyden, icat etme ruhundan ve hatta Fransızca bilgisinden bile yoksun bırakıyorlar. Bütün bu aptallar umurumda değil ve biliyorum ki bu kitap, erdemleri ve kusurlarıyla V. Hugo'nun, Th. Gautier’in ve hatta Byron’ın en iyi şiirlerinin yanında edebiyatçıların hafızasında yer edecek.[11]
Kaynakça
- ^ Vicaire, Georges (1894). Manual de L'Amateur de Livres du XIXe Siècle: 1801–1893. 1. Paris: Librairie A. Rouquette. s. 339.
- ^ Richardson 1994, p. 110.
- ^ Clark, Carol (1995). "Notes on the Text". Selected Poems. By Charles Baudelaire. London: Penguin Books Ltd. s. xxiii. ISBN 978-0-14-044624-1.
- ^ Chisholm 1911, s. 537.
- ^ Baudelaire, Charles. Les Fleurs du mal. Paris: Revue des Deux Mondes (XXVe année, seconde série de la nouvelle période, tome dixième), 1855. pp. 1079–1093
- ^ Huneker, James. Introductory preface to: The Poems and Prose Poems of Charles Baudelaire. New York: Brentano's, 1919. p. xvii
- ^ Richardson 1994, p. 236.
- ^ Richardson 1994, p. 241.
- ^ Richardson 1994, p. 231.
- ^ Richardson 1994, pp. 232–237
- ^ Richardson 1994, p. 238.
